Changes

Jump to navigation Jump to search
102 bytes added ,  05:09, 27 March 2018
Line 315: Line 315:  
#While coughing, sounds  humming like pigeon. [20-23]
 
#While coughing, sounds  humming like pigeon. [20-23]
   −
==== Kshayaja kasa ====
+
==== ''Kshayaja kasa'' ====
    
विषमासात्म्यभोज्यातिव्यवायाद्वेगनिग्रहात् |  
 
विषमासात्म्यभोज्यातिव्यवायाद्वेगनिग्रहात् |  
 
घृणिनां शोचतां नॄणां व्यापन्नेऽग्नौ त्रयो मलाः ||२४||  
 
घृणिनां शोचतां नॄणां व्यापन्नेऽग्नौ त्रयो मलाः ||२४||  
 +
 
कुपिताः क्षयजं कासं कुर्युर्देहक्षयप्रदम् |  
 
कुपिताः क्षयजं कासं कुर्युर्देहक्षयप्रदम् |  
 
दुर्गन्धं हरितं रक्तं ष्ठीवेत् पूयोपमं कफम् ||२५||  
 
दुर्गन्धं हरितं रक्तं ष्ठीवेत् पूयोपमं कफम् ||२५||  
 +
 
स्थानादुत्कासमानश्च हृदयं मन्यते च्युतम् |  
 
स्थानादुत्कासमानश्च हृदयं मन्यते च्युतम् |  
 
अकस्मादुष्णशीतार्तो बह्वाशी दुर्बलः कृशः ||२६||  
 
अकस्मादुष्णशीतार्तो बह्वाशी दुर्बलः कृशः ||२६||  
 +
 
स्निग्धाच्छमुखवर्णत्वक् श्रीमद्दर्शनलोचनः |  
 
स्निग्धाच्छमुखवर्णत्वक् श्रीमद्दर्शनलोचनः |  
 
पाणिपादतलैः श्लक्ष्णैः सततासूयको घृणी ||२७||  
 
पाणिपादतलैः श्लक्ष्णैः सततासूयको घृणी ||२७||  
 +
 
ज्वरो मिश्राकृतिस्तस्य पार्श्वरुक् पीनसोऽरुचिः |  
 
ज्वरो मिश्राकृतिस्तस्य पार्श्वरुक् पीनसोऽरुचिः |  
 
भिन्नसंहतवर्चस्त्वं स्वरभेदोऽनिमित्ततः ||२८||  
 
भिन्नसंहतवर्चस्त्वं स्वरभेदोऽनिमित्ततः ||२८||  
 +
 
इत्येष क्षयजः कासः क्षीणानां देहनाशनः |  
 
इत्येष क्षयजः कासः क्षीणानां देहनाशनः |  
 
साध्यो बलवतां वा स्याद्याप्यस्त्वेवं क्षतोत्थितः ||२९||  
 
साध्यो बलवतां वा स्याद्याप्यस्त्वेवं क्षतोत्थितः ||२९||  
 +
 
नवौ कदाचित् सिध्येतामेतौ पादगुणान्वितौ |  
 
नवौ कदाचित् सिध्येतामेतौ पादगुणान्वितौ |  
 
स्थविराणां जराकासः सर्वो याप्यः प्रकीर्तितः ||३०||  
 
स्थविराणां जराकासः सर्वो याप्यः प्रकीर्तितः ||३०||  
 +
 
viṣamāsātmyabhōjyātivyavāyādvēganigrahāt|  
 
viṣamāsātmyabhōjyātivyavāyādvēganigrahāt|  
 
ghr̥ṇināṁ śōcatāṁ nr̥̄ṇāṁ vyāpannē'gnau trayō malāḥ||24||  
 
ghr̥ṇināṁ śōcatāṁ nr̥̄ṇāṁ vyāpannē'gnau trayō malāḥ||24||  
 +
 
kupitāḥ kṣayajaṁ kāsaṁ kuryurdēhakṣayapradam|  
 
kupitāḥ kṣayajaṁ kāsaṁ kuryurdēhakṣayapradam|  
 
durgandhaṁ haritaṁ raktaṁ ṣṭhīvēt pūyōpamaṁ kapham||25||  
 
durgandhaṁ haritaṁ raktaṁ ṣṭhīvēt pūyōpamaṁ kapham||25||  
 +
 
sthānādutkāsamānaśca hr̥dayaṁ manyatē cyutam [1] |  
 
sthānādutkāsamānaśca hr̥dayaṁ manyatē cyutam [1] |  
 
akasmāduṣṇaśītārtō bahvāśī durbalaḥ kr̥śaḥ||26||  
 
akasmāduṣṇaśītārtō bahvāśī durbalaḥ kr̥śaḥ||26||  
 +
 
snigdhācchamukhavarṇatvak śrīmaddarśanalōcanaḥ [2] |  
 
snigdhācchamukhavarṇatvak śrīmaddarśanalōcanaḥ [2] |  
 
pāṇipādatalaiḥ ślakṣṇaiḥ satatāsūyakō [3] ghr̥ṇī||27||  
 
pāṇipādatalaiḥ ślakṣṇaiḥ satatāsūyakō [3] ghr̥ṇī||27||  
 +
 
jvarō miśrākr̥tistasya pārśvaruk pīnasō'ruciḥ|  
 
jvarō miśrākr̥tistasya pārśvaruk pīnasō'ruciḥ|  
 
bhinnasaṁhatavarcastvaṁ [4] svarabhēdō'nimittataḥ||28||  
 
bhinnasaṁhatavarcastvaṁ [4] svarabhēdō'nimittataḥ||28||  
 +
 
ityēṣa kṣayajaḥ kāsaḥ kṣīṇānāṁ dēhanāśanaḥ|  
 
ityēṣa kṣayajaḥ kāsaḥ kṣīṇānāṁ dēhanāśanaḥ|  
 
sādhyō balavatāṁ vā syādyāpyastvēvaṁ kṣatōtthitaḥ||29||  
 
sādhyō balavatāṁ vā syādyāpyastvēvaṁ kṣatōtthitaḥ||29||  
 +
 
navau kadācit sidhyētāmētau pādaguṇānvitau|  
 
navau kadācit sidhyētāmētau pādaguṇānvitau|  
sthavirāṇāṁ jarākāsaḥ sarvō yāpyaḥ prakīrtitaḥ||30|| viShamAsAtmyabhojyAtivyavAyAdveganigrahAt|  
+
sthavirāṇāṁ jarākāsaḥ sarvō yāpyaḥ prakīrtitaḥ||30||  
 +
 
 +
viShamAsAtmyabhojyAtivyavAyAdveganigrahAt|  
 
ghRuNinAM shocatAM nRUNAM vyApanne~agnau trayo malAH||24||  
 
ghRuNinAM shocatAM nRUNAM vyApanne~agnau trayo malAH||24||  
 +
 
kupitAH kShayajaM kAsaM kuryurdehakShayapradam|  
 
kupitAH kShayajaM kAsaM kuryurdehakShayapradam|  
 
durgandhaM haritaM raktaM ShThIvet pUyopamaM kapham||25||  
 
durgandhaM haritaM raktaM ShThIvet pUyopamaM kapham||25||  
 +
 
sthAnAdutkAsamAnashca hRudayaM manyate cyutam [1] |  
 
sthAnAdutkAsamAnashca hRudayaM manyate cyutam [1] |  
 
akasmAduShNashItArto bahvAshI durbalaH kRushaH||26||  
 
akasmAduShNashItArto bahvAshI durbalaH kRushaH||26||  
 +
 
snigdhAcchamukhavarNatvak shrImaddarshanalocanaH [2] |  
 
snigdhAcchamukhavarNatvak shrImaddarshanalocanaH [2] |  
 
pANipAdatalaiH shlakShNaiH satatAsUyako [3] ghRuNI||27||  
 
pANipAdatalaiH shlakShNaiH satatAsUyako [3] ghRuNI||27||  
 +
 
jvaro mishrAkRutistasya pArshvaruk pInaso~aruciH|  
 
jvaro mishrAkRutistasya pArshvaruk pInaso~aruciH|  
bhinnasaMhatavarcastvaM [4] svarabhedo~animittataH||28||  
+
bhinnasaMhatavarcastvaM [4] svarabhedo~animittataH||28||
 +
 
ityeSha kShayajaH kAsaH kShINAnAM dehanAshanaH|  
 
ityeSha kShayajaH kAsaH kShINAnAM dehanAshanaH|  
 
sAdhyo balavatAM vA syAdyApyastvevaM kShatotthitaH||29||  
 
sAdhyo balavatAM vA syAdyApyastvevaM kShatotthitaH||29||  
 +
 
navau kadAcit sidhyetAmetau pAdaguNAnvitau|  
 
navau kadAcit sidhyetAmetau pAdaguNAnvitau|  
   −
Intake of vishamashana and asatmya ahara, indulgence in vyavaya, suppression of vega, ghrina and shoka etc factors leads to vitiation of agni thereby aggravation of tridosha giving rise to kshayaja kasa.
+
Intake of ''vishamashana'' and ''asatmya ahara'', indulgence in ''vyavaya'', suppression of ''vega, ghrina'' and ''shoka'' etc factors leads to vitiation of ''agni'' thereby aggravation of ''tridosha'' giving rise to ''kshayaja kasa''.
Signs and symptoms of kshayaja kasa are as follows;
+
 
1. Expectoration of the kapha, which is greenish, red in colour, associated with pus and bad odour.
+
Signs and symptoms of ''kshayaja kasa'' are as follows:
2. While coughing person feels as if the heart is displaced.
+
#Expectoration of the ''kapha'', which is greenish, red in colour, associated with pus and bad odor.
3. Feels suddenly afflicted with both hot and cold sensations.
+
#While coughing person feels as if the heart is displaced.
4. Consumption of food in excessive quantity
+
#Feels suddenly afflicted with both hot and cold sensations.
5. Feeling of very weak, and emaciation
+
#Consumption of food in excessive quantity
6. Clean and unctuous complexion of face, associated with gracious appearance of face and eyes.
+
#Feeling of very weak, and emaciation
7. Soft silky touch of hands and foot.
+
#Clean and unctuous complexion of face, associated with gracious appearance of face and eyes.
8. Person always finds fault with others and develops immensely hateful disposition.
+
#Soft silky touch of hands and foot.
9. Person suffers from diseases like jwara (having signs and symptoms of all doshas), nasal congestion, anorexia, painful flanks, altered voice.
+
#Person always finds fault with others and develops immensely hateful disposition.
10. Feces hard or loose frequentaly without apparent cause stool.
+
#Person suffers from diseases like ''jwara'' (having signs and symptoms of all ''doshas''), nasal congestion, anorexia, painful flanks, altered voice.
 +
#Feces hard or loose frequently without apparent cause stool.
 +
 
 +
This is called ''kshayaja kasa'' which leads to the death of the patient if he is already very weak. If the patient is strong, then the disease can be cured.
   −
This is called kshayaja kasa which leads to the death of the patient if he is already very weak. If the patient is strong, then the disease can be cured.
+
''Kshataja kasa'' is palliable if the patient is strong. If these two diseases(''kshataja'' and ''kshayaja'') are in their initial stage and if all four ''chikitsa chatushpada'' are endowed with efficiency, then both of these are curable. All types of ''kasa'' are however palliable if the patient is old. [24-30]
Kshataja kasa is palliable if the patient is strong. If these two diseases(kshataja and kshayaja) are in their initial stage and if all four chikitsa chatushpada are endowed with efficiency, then both of these are curable. All types of kasa are however palliable if the patient is old. (24-30)
      
त्रीन्साध्यान्साधयेत्पूर्वान् पथ्यैर्याप्यांश्च यापयेत् |  
 
त्रीन्साध्यान्साधयेत्पूर्वान् पथ्यैर्याप्यांश्च यापयेत् |  
चिकित्सामत ऊर्ध्वं तु शृणु कासनिबर्हिणीम् ||३१|| trīnsādhyānsādhayētpūrvān pathyairyāpyāṁśca yāpayēt|  
+
चिकित्सामत ऊर्ध्वं तु शृणु कासनिबर्हिणीम् ||३१||  
 +
 
 +
trīnsādhyānsādhayētpūrvān pathyairyāpyāṁśca yāpayēt|  
 
cikitsāmata ūrdhvaṁ tu śr̥ṇu kāsanibarhiṇīm||31||  
 
cikitsāmata ūrdhvaṁ tu śr̥ṇu kāsanibarhiṇīm||31||  
 +
 
trInsAdhyAnsAdhayetpUrvAn pathyairyApyAMshca yApayet|  
 
trInsAdhyAnsAdhayetpUrvAn pathyairyApyAMshca yApayet|  
 
cikitsAmata UrdhvaM tu shRuNu kAsanibarhiNIm||31||  
 
cikitsAmata UrdhvaM tu shRuNu kAsanibarhiNIm||31||  
   −
The first three types of kasa (vataja, pittaja, kaphaja) should be treated as these are sadhya vyadhi. Whereas other two types (khataja and kshayaja) should be palliated with appropriate drugs and diet.
+
The first three types of ''kasa'' (''vataja, pittaja, kaphaja'') should be treated as these are ''sadhya vyadhi''. Whereas other two types (''khataja'' and ''kshayaja'') should be palliated with appropriate drugs and diet.
Treatment of different types of kasa has been described here after.(31)
+
 
 +
Treatment of different types of ''kasa'' has been described here after.[31]
    
==== Treatment ====
 
==== Treatment ====

Navigation menu