Changes

Jump to navigation Jump to search
62 bytes added ,  13:40, 20 January 2018
Line 2,311: Line 2,311:  
The indoor regimen of ''rasayana'' therapy is prescribed for those who are fit, disease free, wise, self controlled, leisurely and are wealthy otherwise the outdoor method of ''vatatapika rasayana'' therapy is advisable. The former kind of regimen is, no doubt superior but is difficult to operate. If during the treatment some complications arise due to faulty methods, better treatment is planned after discontinuing the initial course of ''rasayana'' therapy. [27-29]
 
The indoor regimen of ''rasayana'' therapy is prescribed for those who are fit, disease free, wise, self controlled, leisurely and are wealthy otherwise the outdoor method of ''vatatapika rasayana'' therapy is advisable. The former kind of regimen is, no doubt superior but is difficult to operate. If during the treatment some complications arise due to faulty methods, better treatment is planned after discontinuing the initial course of ''rasayana'' therapy. [27-29]
   −
===== Aachara rasayana =====
+
===== ''Aachara Rasayana'' =====
    
सत्यवादिनमक्रोधं निवृत्तं मद्यमैथुनात्|  
 
सत्यवादिनमक्रोधं निवृत्तं मद्यमैथुनात्|  
 
अहिंसकमनायासं प्रशान्तं प्रियवादिनम्||३०||  
 
अहिंसकमनायासं प्रशान्तं प्रियवादिनम्||३०||  
 +
 
जपशौचपरं धीरं दाननित्यं तपस्विनम्|  
 
जपशौचपरं धीरं दाननित्यं तपस्विनम्|  
 
देवगोब्राह्मणाचार्यगुरुवृद्धार्चने रतम्||३१||  
 
देवगोब्राह्मणाचार्यगुरुवृद्धार्चने रतम्||३१||  
 +
 
आनृशंस्यपरं नित्यं नित्यं करुणवेदिनम् |  
 
आनृशंस्यपरं नित्यं नित्यं करुणवेदिनम् |  
 
समजागरणस्वप्नं नित्यं क्षीरघृताशिनम्||३२||  
 
समजागरणस्वप्नं नित्यं क्षीरघृताशिनम्||३२||  
 +
 
देशकालप्रमाणज्ञं युक्तिज्ञमनहङ्कृतम्|  
 
देशकालप्रमाणज्ञं युक्तिज्ञमनहङ्कृतम्|  
 
शस्ताचारमसङ्कीर्णमध्यात्मप्रवणेन्द्रियम्||३३||  
 
शस्ताचारमसङ्कीर्णमध्यात्मप्रवणेन्द्रियम्||३३||  
 +
 
उपासितारं वृद्धानामास्तिकानां जितात्मनाम्|  
 
उपासितारं वृद्धानामास्तिकानां जितात्मनाम्|  
 
धर्मशास्त्रपरं विद्यान्नरं नित्यरसायनम्||३४||  
 
धर्मशास्त्रपरं विद्यान्नरं नित्यरसायनम्||३४||  
 +
 
गुणैरेतैः समुदितैः प्रयुङ्क्ते यो रसायनम्|  
 
गुणैरेतैः समुदितैः प्रयुङ्क्ते यो रसायनम्|  
 
रसायनगुणान् सर्वान् यथोक्तान् स समश्नुते||३५||  
 
रसायनगुणान् सर्वान् यथोक्तान् स समश्नुते||३५||  
 +
 
(इत्याचाररसायनम्)|
 
(इत्याचाररसायनम्)|
 +
 
satyavādinamakrōdhaṁ nivr̥ttaṁ madyamaithunāt|  
 
satyavādinamakrōdhaṁ nivr̥ttaṁ madyamaithunāt|  
 
ahiṁsakamanāyāsaṁ praśāntaṁ priyavādinam||30||  
 
ahiṁsakamanāyāsaṁ praśāntaṁ priyavādinam||30||  
 +
 
japaśaucaparaṁ dhīraṁ dānanityaṁ tapasvinam|  
 
japaśaucaparaṁ dhīraṁ dānanityaṁ tapasvinam|  
 
dēvagōbrāhmaṇācāryaguruvr̥ddhārcanē ratam||31||  
 
dēvagōbrāhmaṇācāryaguruvr̥ddhārcanē ratam||31||  
 +
 
ānr̥śaṁsyaparaṁ nityaṁ nityaṁ karuṇavēdinam |  
 
ānr̥śaṁsyaparaṁ nityaṁ nityaṁ karuṇavēdinam |  
 
samajāgaraṇasvapnaṁ nityaṁ kṣīraghr̥tāśinam||32||
 
samajāgaraṇasvapnaṁ nityaṁ kṣīraghr̥tāśinam||32||
 +
 
dēśakālapramāṇajñaṁ yuktijñamanahaṅkr̥tam|  
 
dēśakālapramāṇajñaṁ yuktijñamanahaṅkr̥tam|  
 
śastācāramasaṅkīrṇamadhyātmapravaṇēndriyam||33||  
 
śastācāramasaṅkīrṇamadhyātmapravaṇēndriyam||33||  
 +
 
upāsitāraṁ vr̥ddhānāmāstikānāṁ jitātmanām|  
 
upāsitāraṁ vr̥ddhānāmāstikānāṁ jitātmanām|  
 
dharmaśāstraparaṁ vidyānnaraṁ nityarasāyanam||34||  
 
dharmaśāstraparaṁ vidyānnaraṁ nityarasāyanam||34||  
 +
 
guṇairētaiḥ samuditaiḥ prayuṅktē yō rasāyanam|  
 
guṇairētaiḥ samuditaiḥ prayuṅktē yō rasāyanam|  
 
rasāyanaguṇān sarvān yathōktān sa samaśnutē||35||  
 
rasāyanaguṇān sarvān yathōktān sa samaśnutē||35||  
 +
 
(ityācārarasāyanam)|
 
(ityācārarasāyanam)|
 +
 
satyavAdinamakrodhaM nivRuttaM madyamaithunAt|  
 
satyavAdinamakrodhaM nivRuttaM madyamaithunAt|  
 
ahiMsakamanAyAsaM prashAntaM priyavAdinam||30||  
 
ahiMsakamanAyAsaM prashAntaM priyavAdinam||30||  
 +
 
japashaucaparaM dhIraM dAnanityaM tapasvinam|  
 
japashaucaparaM dhIraM dAnanityaM tapasvinam|  
 
devagobrAhmaNAcAryaguruvRuddhArcane ratam||31||  
 
devagobrAhmaNAcAryaguruvRuddhArcane ratam||31||  
 +
 
AnRushaMsyaparaM nityaM nityaM karuNavedinam [1] |  
 
AnRushaMsyaparaM nityaM nityaM karuNavedinam [1] |  
 +
 
samajAgaraNasvapnaM nityaM kShIraghRutAshinam||32||  
 
samajAgaraNasvapnaM nityaM kShIraghRutAshinam||32||  
 +
 
deshakAlapramANaj~jaM yuktij~jamanaha~gkRutam|  
 
deshakAlapramANaj~jaM yuktij~jamanaha~gkRutam|  
 
shastAcAramasa~gkIrNamadhyAtmapravaNendriyam||33||  
 
shastAcAramasa~gkIrNamadhyAtmapravaNendriyam||33||  
 +
 
upAsitAraM vRuddhAnAmAstikAnAM jitAtmanAm|  
 
upAsitAraM vRuddhAnAmAstikAnAM jitAtmanAm|  
 
dharmashAstraparaM vidyAnnaraM nityarasAyanam||34||  
 
dharmashAstraparaM vidyAnnaraM nityarasAyanam||34||  
 +
 
guNairetaiH samuditaiH prayu~gkte yo rasAyanam|  
 
guNairetaiH samuditaiH prayu~gkte yo rasAyanam|  
 
rasAyanaguNAn sarvAn yathoktAn sa samashnute||35||  
 
rasAyanaguNAn sarvAn yathoktAn sa samashnute||35||  
 +
 
(ityAcArarasAyanam)|
 
(ityAcArarasAyanam)|
   −
An individual who is truthful, free from anger, abstaining from wine and women, non violent, relaxed, calm, soft spoken, engaged in meditation and cleanliness, perseverant, observing charity, penance, worshipping gods, cow, brāhmaṇas, gurus, preceptors and elders, loving and compassionate, is vigilent and sleeps in balanced way, cosumes routinely ghee extracted from milk, considering the measure of place and time with propriety, un-conceited, well behaved, simple, with his senses well concentrated to spirituality, keeping company of elders, positivist, self restrained and devoted to holy books should be regarded as using the rasāyana for ever. Those, who, endowed with all the auspiciousqualities, consumes rasāyana, gets all the aforesaid benefits of rasayan treatment. (30-35)
+
An individual who is truthful, free from anger, abstaining from wine and women, non violent, relaxed, calm, soft spoken, engaged in meditation and cleanliness, perseverant, observing charity, penance, worshipping gods, cow, ''brahmanas'', gurus, preceptors and elders, loving and compassionate, is vigilant and sleeps in balanced way, consumes routinely ghee extracted from milk, considering the measure of place and time with propriety, un-conceited, well behaved, simple, with his senses well concentrated to spirituality, keeping company of elders, positivist, self restrained and devoted to holy books should be regarded as using the ''rasayana'' for ever. Those, who, endowed with all the auspicious qualities, consumes ''rasayana'', gets all the aforesaid benefits of ''rasayana'' treatment. [30-35]
    
यथास्थूलमनिर्वाह्य दोषाञ्छारीरमानसान्|  
 
यथास्थूलमनिर्वाह्य दोषाञ्छारीरमानसान्|  
 
रसायनगुणैर्जन्तुर्युज्यते न कदाचन||३६||  
 
रसायनगुणैर्जन्तुर्युज्यते न कदाचन||३६||  
 +
 
योगा ह्यायुःप्रकर्षार्था जरारोगनिबर्हणाः|  
 
योगा ह्यायुःप्रकर्षार्था जरारोगनिबर्हणाः|  
 
मनःशरीरशुद्धानां सिध्यन्ति प्रयतात्मनाम्||३७||  
 
मनःशरीरशुद्धानां सिध्यन्ति प्रयतात्मनाम्||३७||  
 +
 
तदेतन्न भवेद्वाच्यं सर्वमेव हतात्मसु|  
 
तदेतन्न भवेद्वाच्यं सर्वमेव हतात्मसु|  
 
अरुजेभ्योऽद्विजातिभ्यः शुश्रूषा येषु नास्ति च||३८||
 
अरुजेभ्योऽद्विजातिभ्यः शुश्रूषा येषु नास्ति च||३८||
 +
 
yathāsthūlamanirvāhyadōṣāñchārīramānasān|  
 
yathāsthūlamanirvāhyadōṣāñchārīramānasān|  
 
rasāyanaguṇairjanturyujyatē na kadācana||36||  
 
rasāyanaguṇairjanturyujyatē na kadācana||36||  
 +
 
yōgā hyāyuḥprakarṣārthā jarārōganibarhaṇāḥ|  
 
yōgā hyāyuḥprakarṣārthā jarārōganibarhaṇāḥ|  
 
manaḥśarīraśuddhānāṁ sidhyanti prayatātmanām||37||  
 
manaḥśarīraśuddhānāṁ sidhyanti prayatātmanām||37||  
 +
 
tadētanna bhavēdvācyaṁ sarvamēva hatātmasu|
 
tadētanna bhavēdvācyaṁ sarvamēva hatātmasu|
 
arujēbhyō'dvijātibhyaḥ śuśrūṣā yēṣu nāsti ca||38||
 
arujēbhyō'dvijātibhyaḥ śuśrūṣā yēṣu nāsti ca||38||
 +
 
yathAsthUlamanirvAhya doShA~jchArIramAnasAn|  
 
yathAsthUlamanirvAhya doShA~jchArIramAnasAn|  
 
rasAyanaguNairjanturyujyate na kadAcana||36||  
 
rasAyanaguNairjanturyujyate na kadAcana||36||  
 +
 
yogA hyAyuHprakarShArthA jarAroganibarhaNAH|  
 
yogA hyAyuHprakarShArthA jarAroganibarhaNAH|  
 
manaHsharIrashuddhAnAM sidhyanti prayatAtmanAm||37||  
 
manaHsharIrashuddhAnAM sidhyanti prayatAtmanAm||37||  
 +
 
tadetanna bhavedvAcyaM sarvameva hatAtmasu|  
 
tadetanna bhavedvAcyaM sarvameva hatAtmasu|  
 
arujebhyo~advijAtibhyaH [1] shushrUShA yeShu nAsti ca||38||  
 
arujebhyo~advijAtibhyaH [1] shushrUShA yeShu nAsti ca||38||  
   −
An individual can never get the benefits of rasāyana if he has not undergone grossly the process of samsodhana of his physical as well as mental impurities. The treatment meant for providing longevity and for relieving senility and disease succeed in persons having purified mind and body controlled self. Such a treatment should not be prescribed to those who have degenerate self, are disease free, are not twice born and who are reluctant to receive such a treatment. (36-38)
+
An individual can never get the benefits of ''rasayana'' if he has not undergone grossly the process of ''samsodhana'' of his physical as well as mental impurities. The treatment meant for providing longevity and for relieving senility and disease succeed in persons having purified mind and body controlled self. Such a treatment should not be prescribed to those who have degenerate self, are disease free, are not twice born and who are reluctant to receive such a treatment. [36-38]
    
ये रसायनसंयोगा वृष्ययोगाश्च ये मताः|  
 
ये रसायनसंयोगा वृष्ययोगाश्च ये मताः|  
 
यच्चौषधं विकाराणां सर्वं तद्वैद्यसंश्रयम्||३९||  
 
यच्चौषधं विकाराणां सर्वं तद्वैद्यसंश्रयम्||३९||  
 +
 
प्राणाचार्यं बुधस्तस्माद्धीमन्तं वेदपारगम्|  
 
प्राणाचार्यं बुधस्तस्माद्धीमन्तं वेदपारगम्|  
 
अश्विनाविव देवेन्द्रः पूजयेदतिशक्तितः||४०||  
 
अश्विनाविव देवेन्द्रः पूजयेदतिशक्तितः||४०||  
 +
 
अश्विनौ देवभिषजौ यज्ञवाहाविति स्मृतौ|  
 
अश्विनौ देवभिषजौ यज्ञवाहाविति स्मृतौ|  
 
यज्ञस्य हि शिरश्छिन्नं पुनस्ताभ्यां समाहितम्||४१||  
 
यज्ञस्य हि शिरश्छिन्नं पुनस्ताभ्यां समाहितम्||४१||  
 +
 
प्रशीर्णा दशनाः पूष्णो नेत्रे नष्टे भगस्य च|  
 
प्रशीर्णा दशनाः पूष्णो नेत्रे नष्टे भगस्य च|  
 
वज्रिणश्च भुजस्तम्भस्ताभ्यामेव चिकित्सितः||४२||  
 
वज्रिणश्च भुजस्तम्भस्ताभ्यामेव चिकित्सितः||४२||  
 +
 
चिकित्सितश्च शीतांशुर्गृहीतो राजयक्ष्मणा|  
 
चिकित्सितश्च शीतांशुर्गृहीतो राजयक्ष्मणा|  
 
सोमाभिपतितश्चन्द्रः कृतस्ताभ्यां पुनः सुखी||४३||  
 
सोमाभिपतितश्चन्द्रः कृतस्ताभ्यां पुनः सुखी||४३||  
 +
 
भार्गवश्च्यवनः कामी वृद्धः सन् विकृतिं गतः|  
 
भार्गवश्च्यवनः कामी वृद्धः सन् विकृतिं गतः|  
 
वीतवर्णस्वरोपेतः कृतस्ताभ्यां पुनर्युवा||४४||  
 
वीतवर्णस्वरोपेतः कृतस्ताभ्यां पुनर्युवा||४४||  
 +
 
एतैश्चान्यैश्च बहुभिः कर्मभिर्भिषगुत्तमौ|  
 
एतैश्चान्यैश्च बहुभिः कर्मभिर्भिषगुत्तमौ|  
 
बभूवतुर्भृशं पूज्याविन्द्रादीनांमहात्मनाम्||४५||  
 
बभूवतुर्भृशं पूज्याविन्द्रादीनांमहात्मनाम्||४५||  
 +
 
ग्रहाः स्तोत्राणि मन्त्राणि तथा नानाहवींषि च|  
 
ग्रहाः स्तोत्राणि मन्त्राणि तथा नानाहवींषि च|  
 
धूम्राश्च  पशवस्ताभ्यां प्रकल्प्यन्ते द्विजातिभिः||४६||  
 
धूम्राश्च  पशवस्ताभ्यां प्रकल्प्यन्ते द्विजातिभिः||४६||  
 +
 
प्रातश्च सवने सोमं शक्रोऽश्विभ्यां सहाश्नुते|  
 
प्रातश्च सवने सोमं शक्रोऽश्विभ्यां सहाश्नुते|  
 
सौत्रामण्यां च भगवानश्विभ्यां सह मोदते||४७||  
 
सौत्रामण्यां च भगवानश्विभ्यां सह मोदते||४७||  

Navigation menu