Changes

Jump to navigation Jump to search
125 bytes added ,  17:23, 1 April 2018
Line 703: Line 703:  
Physician should administer ''patola patra'' (Trichosanthes dioica Roxb.), ''mudga'' (green gram) and ''amalaki'' juice (Emblica officinalis) mixed with ghee. [54-61]
 
Physician should administer ''patola patra'' (Trichosanthes dioica Roxb.), ''mudga'' (green gram) and ''amalaki'' juice (Emblica officinalis) mixed with ghee. [54-61]
   −
==== Formulations for dosha situtated in koshtha, pitta dominant visarpa and Virechana ====
+
==== Formulations for ''dosha'' situated in ''koshtha, pitta'' dominant ''visarpa'' and ''virechana'' ====
    
यच्च सर्पिर्महातिक्तं पित्तकुष्ठनिबर्हणम् |  
 
यच्च सर्पिर्महातिक्तं पित्तकुष्ठनिबर्हणम् |  
 
निर्दिष्टं तदपि प्राज्ञो दद्याद्वीसर्पशान्तये ||६२||  
 
निर्दिष्टं तदपि प्राज्ञो दद्याद्वीसर्पशान्तये ||६२||  
 +
 
त्रायमाणाघृतं सिद्धं गौल्मिके यदुदाहृतम् |  
 
त्रायमाणाघृतं सिद्धं गौल्मिके यदुदाहृतम् |  
 
विसर्पाणां प्रशान्त्यर्थं दद्यात्तदपि बुद्धिमान् ||६३||  
 
विसर्पाणां प्रशान्त्यर्थं दद्यात्तदपि बुद्धिमान् ||६३||  
 +
 
त्रिवृच्चूर्णं समालोड्य सर्पिषा पयसाऽपि वा |  
 
त्रिवृच्चूर्णं समालोड्य सर्पिषा पयसाऽपि वा |  
 
घर्माम्बुना वा संयोज्य मृद्वीकानां रसेन वा ||६४||  
 
घर्माम्बुना वा संयोज्य मृद्वीकानां रसेन वा ||६४||  
 +
 
विरेकार्थं प्रयोक्तव्यं सिद्धं वीसर्पनाशनम् |  
 
विरेकार्थं प्रयोक्तव्यं सिद्धं वीसर्पनाशनम् |  
 
त्रायमाणाशृतं वाऽपि पयो दद्याद्विरेचनम् ||६५||  
 
त्रायमाणाशृतं वाऽपि पयो दद्याद्विरेचनम् ||६५||  
 +
 
त्रिफलारससंयुक्तं सर्पिस्त्रिवृतया सह |  
 
त्रिफलारससंयुक्तं सर्पिस्त्रिवृतया सह |  
 
प्रयोक्तव्यं विरेकार्थं विसर्पज्वरनाशनम् ||६६||  
 
प्रयोक्तव्यं विरेकार्थं विसर्पज्वरनाशनम् ||६६||  
 +
 
रसमामलकानां वा घृतमिश्रं प्रदापयेत् |  
 
रसमामलकानां वा घृतमिश्रं प्रदापयेत् |  
 
स एव गुरुकोष्ठाय त्रिवृच्चूर्णयुतो हितः ||६७||
 
स एव गुरुकोष्ठाय त्रिवृच्चूर्णयुतो हितः ||६७||
 +
 
दोषे कोष्ठगते भूय एतत् कुर्याच्चिकित्सितम् |68|
 
दोषे कोष्ठगते भूय एतत् कुर्याच्चिकित्सितम् |68|
 +
 
yacca sarpirmahātiktaṁ pittakuṣṭhanibarhaṇam|  
 
yacca sarpirmahātiktaṁ pittakuṣṭhanibarhaṇam|  
 
nirdiṣṭaṁ tadapi prājñō dadyādvīsarpaśāntayē||62||  
 
nirdiṣṭaṁ tadapi prājñō dadyādvīsarpaśāntayē||62||  
 +
 
trāyamāṇāghr̥taṁ siddhaṁ gaulmikē yadudāhr̥tam|  
 
trāyamāṇāghr̥taṁ siddhaṁ gaulmikē yadudāhr̥tam|  
 
visarpāṇāṁ praśāntyarthaṁ dadyāttadapi buddhimān||63||  
 
visarpāṇāṁ praśāntyarthaṁ dadyāttadapi buddhimān||63||  
 +
 
trivr̥ccūrṇaṁ samālōḍya sarpiṣā payasā'pi vā|  
 
trivr̥ccūrṇaṁ samālōḍya sarpiṣā payasā'pi vā|  
 
gharmāmbunā vā saṁyōjya mr̥dvīkānāṁ rasēna vā||64||  
 
gharmāmbunā vā saṁyōjya mr̥dvīkānāṁ rasēna vā||64||  
 +
 
virēkārthaṁ prayōktavyaṁ siddhaṁ vīsarpanāśanam|  
 
virēkārthaṁ prayōktavyaṁ siddhaṁ vīsarpanāśanam|  
 
trāyamāṇāśr̥taṁ vā'pi payō dadyādvirēcanam||65||  
 
trāyamāṇāśr̥taṁ vā'pi payō dadyādvirēcanam||65||  
 +
 
triphalārasasaṁyuktaṁ sarpistrivr̥tayā saha|  
 
triphalārasasaṁyuktaṁ sarpistrivr̥tayā saha|  
 
prayōktavyaṁ virēkārthaṁ visarpajvaranāśanam||66||  
 
prayōktavyaṁ virēkārthaṁ visarpajvaranāśanam||66||  
 +
 
rasamāmalakānāṁ vā ghr̥tamiśraṁ pradāpayēt|  
 
rasamāmalakānāṁ vā ghr̥tamiśraṁ pradāpayēt|  
 
sa ēva gurukōṣṭhāya trivr̥ccūrṇayutō hitaḥ||67||  
 
sa ēva gurukōṣṭhāya trivr̥ccūrṇayutō hitaḥ||67||  
 +
 
dōṣē kōṣṭhagatē bhūya ētat kuryāccikitsitam|68|  
 
dōṣē kōṣṭhagatē bhūya ētat kuryāccikitsitam|68|  
 +
 
yacca sarpirmahAtiktaM pittakuShThanibarhaNam|  
 
yacca sarpirmahAtiktaM pittakuShThanibarhaNam|  
 
nirdiShTaM tadapi prAj~jo dadyAdvIsarpashAntaye||62||  
 
nirdiShTaM tadapi prAj~jo dadyAdvIsarpashAntaye||62||  
 +
 
trAyamANAghRutaM siddhaM gaulmike yadudAhRutam|  
 
trAyamANAghRutaM siddhaM gaulmike yadudAhRutam|  
 
visarpANAM prashAntyarthaM dadyAttadapi buddhimAn||63||  
 
visarpANAM prashAntyarthaM dadyAttadapi buddhimAn||63||  
 +
 
trivRuccUrNaM samAloDya sarpiShA payasA~api vA|  
 
trivRuccUrNaM samAloDya sarpiShA payasA~api vA|  
 
gharmAmbunA vA saMyojya mRudvIkAnAM rasena vA||64||  
 
gharmAmbunA vA saMyojya mRudvIkAnAM rasena vA||64||  
 +
 
virekArthaM prayoktavyaM siddhaM vIsarpanAshanam|  
 
virekArthaM prayoktavyaM siddhaM vIsarpanAshanam|  
 
trAyamANAshRutaM vA~api payo dadyAdvirecanam||65||  
 
trAyamANAshRutaM vA~api payo dadyAdvirecanam||65||  
 +
 
triphalArasasaMyuktaM sarpistrivRutayA saha|  
 
triphalArasasaMyuktaM sarpistrivRutayA saha|  
 
prayoktavyaM virekArthaM visarpajvaranAshanam||66||  
 
prayoktavyaM virekArthaM visarpajvaranAshanam||66||  
 +
 
rasamAmalakAnAM vA ghRutamishraM pradApayet|  
 
rasamAmalakAnAM vA ghRutamishraM pradApayet|  
 
sa eva gurukoShThAya trivRuccUrNayuto hitaH||67||  
 
sa eva gurukoShThAya trivRuccUrNayuto hitaH||67||  
 +
 
doShe koShThagate bhUya etat kuryAccikitsitam|68|  
 
doShe koShThagate bhUya etat kuryAccikitsitam|68|  
The mahatikta ghr̥taṁ indicated in paittika kustha should also be given by the intelligent physician for the alleviation of visarpa.  
+
 
Trayamana ghr̥taṁ of tested efficacy mentioned in the treatment of gulma should be administered by the brilliant physician to alleviate visarpa.  
+
The ''mahatikta ghritam'' indicated in ''paittika kustha'' should also be given by the intelligent physician for the alleviation of ''visarpa''.  
The powder of trivr̥itta (Operculina turpethum Linn) mixed with ghee or milk or hot water or mridvika (Vitis vinifera Linn) juice should be administered for virechana and is tested to alleviate visarpa or trayamana (Gentiana kurroo) decocted with milk should be given for virechana.  
+
 
The decoction of triphala (Haritaki, Bibhitaki and Amalaki) mixed with ghee and trivr̥itta (Operculina turpethum Linn) and used for virechana to alleviate visarpa and jwara.  
+
''Trayamana ghritam'' of tested efficacy mentioned in the treatment of ''gulma'' should be administered by the brilliant physician to alleviate ''visarpa''.  
The juice of amalaki (Emblica officinalis) mixed with ghee should be administered in visarpa patient of heavy bowel the same preparation mixed with trivr̥itta (Operculina turpethum Linn) powder is beneficial.  
+
 
When the morbid dosha are situated in kostha (internally), these measures should be administered.(62-67)
+
The powder of ''trivritta'' (Operculina turpethum Linn) mixed with ghee or milk or hot water or ''mridvika'' (Vitis vinifera Linn) juice should be administered for ''virechana'' and is tested to alleviate ''visarpa'' or ''trayamana'' (Gentiana kurroo) decocted with milk should be given for ''virechana''.  
 +
 
 +
The decoction of ''triphala'' (''Haritaki, Bibhitaki'' and ''Amalaki'') mixed with ghee and ''trivritta'' (Operculina turpethum Linn) and used for ''virechana'' to alleviate ''visarpa'' and ''jwara''.
 +
 +
The juice of ''amalaki'' (Emblica officinalis) mixed with ghee should be administered in ''visarpa'' patient of heavy bowel the same preparation mixed with ''trivritta'' (Operculina turpethum Linn) powder is beneficial.  
 +
 
 +
When the morbid ''dosha'' are situated in ''kostha'' (internally), these measures should be administered.[62-67]
    
==== Formulations for dosha situated in shakha and modes of blood letting ====
 
==== Formulations for dosha situated in shakha and modes of blood letting ====

Navigation menu