Changes

Jump to navigation Jump to search
218 bytes added ,  12:56, 26 October 2017
Line 351: Line 351:  
When the vitiated ''pitta'' goes into ''rakta'' and gets absorbed in it (i.e., within the blood), it causes ''tilaka'' (moles), ''piplu'' (port-wine marks), ''vyanga'' (blemish/spots), or ''nilika'' (blue-black moles). [25]  
 
When the vitiated ''pitta'' goes into ''rakta'' and gets absorbed in it (i.e., within the blood), it causes ''tilaka'' (moles), ''piplu'' (port-wine marks), ''vyanga'' (blemish/spots), or ''nilika'' (blue-black moles). [25]  
 
    
 
    
Shankhaka:
+
===== ''Shankhaka'' =====
 +
 
 
यस्य पित्तं प्रकुपितं शङ्खयोरवतिष्ठते|  
 
यस्य पित्तं प्रकुपितं शङ्खयोरवतिष्ठते|  
 
श्वयथुः शङ्खको नाम दारुणस्तस्य जायते||२६||  
 
श्वयथुः शङ्खको नाम दारुणस्तस्य जायते||२६||  
 +
 
yasya pittaṁ prakupitaṁ śaṅkhayōravatiṣṭhatē|  
 
yasya pittaṁ prakupitaṁ śaṅkhayōravatiṣṭhatē|  
 
śvayathuḥ śaṅkhakō nāma dāruṇastasya jāyatē||26||  
 
śvayathuḥ śaṅkhakō nāma dāruṇastasya jāyatē||26||  
 +
 
yasya pittaM prakupitaM sha~gkhayoravatiShThate|  
 
yasya pittaM prakupitaM sha~gkhayoravatiShThate|  
 
shvayathuH sha~gkhako nAma dAruNastasya jAyate||26||  
 
shvayathuH sha~gkhako nAma dAruNastasya jAyate||26||  
   −
When a vitiated pitta inhabits the temporal regions of the head, severe and fatal swellings known as shankhaka (saggital sinus thrombosis/ intracranial growth/ temporal arteritis) are caused. [26]
+
When a vitiated ''pitta'' inhabits the temporal regions of the head, severe and fatal swellings known as ''shankhaka'' (saggital sinus thrombosis/ intracranial growth/ temporal arteritis) are caused. [26]
Karnamulika shotha (swelling at base of ears):
+
 
 +
===== ''Karnamulika shotha'' (swelling at base of ears) =====
 +
 
 
यस्य पित्तं प्रकुपितं कर्णमूलेऽवतिष्ठते|  
 
यस्य पित्तं प्रकुपितं कर्णमूलेऽवतिष्ठते|  
 
ज्वरान्ते दुर्जयोऽन्ताय शोथस्तस्योपजायते||२७||  
 
ज्वरान्ते दुर्जयोऽन्ताय शोथस्तस्योपजायते||२७||  
 +
 
yasya pittaṁ prakupitaṁ karṇamūlē'vatiṣṭhatē|  
 
yasya pittaṁ prakupitaṁ karṇamūlē'vatiṣṭhatē|  
 
jvarāntē durjayō'ntāya śōthastasyōpajāyatē||27||  
 
jvarāntē durjayō'ntāya śōthastasyōpajāyatē||27||  
 +
 
yasya pittaM prakupitaM karNamUle~avatiShThate|  
 
yasya pittaM prakupitaM karNamUle~avatiShThate|  
 
jvarAnte durjayo~antAya shothastasyopajAyate||27||  
 
jvarAnte durjayo~antAya shothastasyopajAyate||27||  
    +
When the vitiated ''pitta'' is located at the base of ears, a severe, incurable and fatal swelling arises at the terminal stage of the fever. [27]
   −
When the vitiated pitta is located at the base of ears, a severe, incurable and fatal swelling arises at the terminal stage of the fever. [27]
+
===== ''Pliha'' (splenomegaly) =====
Pliha [splenomegaly]:
+
 
वातः प्लीहानमुद्धूय कुपितो यस्य तिष्ठति|  
 
वातः प्लीहानमुद्धूय कुपितो यस्य तिष्ठति|  
 
शनैः परितुदन्  पार्श्वं प्लीहा तस्याभिवर्धते||२८||  
 
शनैः परितुदन्  पार्श्वं प्लीहा तस्याभिवर्धते||२८||  
 +
 
vātaḥ plīhānamuddhūya kupitō yasya tiṣṭhati|  
 
vātaḥ plīhānamuddhūya kupitō yasya tiṣṭhati|  
 
śanaiḥ paritudan  pārśvaṁ plīhā tasyābhivardhatē||28||  
 
śanaiḥ paritudan  pārśvaṁ plīhā tasyābhivardhatē||28||  
 +
 
vAtaH plIhAnamuddhUya kupito yasya tiShThati|  
 
vAtaH plIhAnamuddhUya kupito yasya tiShThati|  
 
shanaiH paritudan [7] pArshvaM plIhA tasyAbhivardhate||28||  
 
shanaiH paritudan [7] pArshvaM plIhA tasyAbhivardhate||28||  
    +
When the vitiated ''vata'' inhabits and elevates the spleen, it causes a gradual prickly pain in the sides, causing ''vliha vriddhi'' i.e. splenomegaly. [28]
 +
 +
===== ''Gulma'' (abdominal lumps) =====
   −
When the vitiated vata inhabits and elevates the spleen, it causes a gradual prickly pain in the sides, causing vliha vriddhi i.e. splenomegaly. [28]
  −
Gulma [abdominal lumps]:
   
यस्य वायुः प्रकुपितो गुल्मस्थानेऽवतिष्ठते|  
 
यस्य वायुः प्रकुपितो गुल्मस्थानेऽवतिष्ठते|  
 
शोफं सशूलं जनयन् गुल्मस्तस्योपजायते||२९||  
 
शोफं सशूलं जनयन् गुल्मस्तस्योपजायते||२९||  
 +
 
yasya vāyuḥ prakupitō gulmasthānē'vatiṣṭhatē|  
 
yasya vāyuḥ prakupitō gulmasthānē'vatiṣṭhatē|  
 
śōphaṁ saśūlaṁ janayan gulmastasyōpajāyatē||29||  
 
śōphaṁ saśūlaṁ janayan gulmastasyōpajāyatē||29||  
 +
 
yasya vAyuH prakupito gulmasthAne~avatiShThate|  
 
yasya vAyuH prakupito gulmasthAne~avatiShThate|  
 
shophaM sashUlaM janayan gulmastasyopajAyate||29||  
 
shophaM sashUlaM janayan gulmastasyopajAyate||29||  
   −
When the vitiated vata inhabits in the abdominal region causing swelling and pain, it causes gulma. [29]
+
When the vitiated ''vata'' inhabits in the abdominal region causing swelling and pain, it causes ''gulma''. [29]
Vriddhi [scrotum enlargement]:
+
 
 +
===== ''Vriddhi'' (scrotum enlargement) =====
 +
 
 
यस्य वायुः प्रकुपितः शोफशूलकरश्चरन्|  
 
यस्य वायुः प्रकुपितः शोफशूलकरश्चरन्|  
 
वङ्क्षणाद्वृषणौ याति वृद्धिस्तस्योपजायते||३०||  
 
वङ्क्षणाद्वृषणौ याति वृद्धिस्तस्योपजायते||३०||  
 +
 
yasya vāyuḥ prakupitaḥ śōphaśūlakaraścaran|  
 
yasya vāyuḥ prakupitaḥ śōphaśūlakaraścaran|  
 
vaṅkṣaṇādvr̥ṣaṇau yāti vr̥ddhistasyōpajāyatē||30||  
 
vaṅkṣaṇādvr̥ṣaṇau yāti vr̥ddhistasyōpajāyatē||30||  
 +
 
yasya vAyuH prakupitaH shophashUlakarashcaran|  
 
yasya vAyuH prakupitaH shophashUlakarashcaran|  
 
va~gkShaNAdvRuShaNau yAti vRuddhistasyopajAyate||30||  
 
va~gkShaNAdvRuShaNau yAti vRuddhistasyopajAyate||30||  
When the vitiated vata moves from the groins to testicles causing swelling and pain, it causes vriddhi i.e. testicular swellings. [30]
+
 
Udara [abdominal diseases]:
+
When the vitiated ''vata'' moves from the groins to testicles causing swelling and pain, it causes ''vriddhi'' i.e. testicular swellings. [30]
 +
 
 +
===== Udara (abdominal diseases) =====
 +
 
यस्य वातः प्रकुपितस्त्वङ्मांसान्तरमाश्रितः|  
 
यस्य वातः प्रकुपितस्त्वङ्मांसान्तरमाश्रितः|  
 
शोथं सञ्जनयेत् कुक्षावुदरं तस्य जायते||३१||  
 
शोथं सञ्जनयेत् कुक्षावुदरं तस्य जायते||३१||  
 +
 
yasya vātaḥ prakupitastvaṅmāṁsāntaramāśritaḥ|  
 
yasya vātaḥ prakupitastvaṅmāṁsāntaramāśritaḥ|  
 
śōthaṁ sañjanayēt kukṣāvudaraṁ tasya jāyatē||31||  
 
śōthaṁ sañjanayēt kukṣāvudaraṁ tasya jāyatē||31||  
 +
 
yasya vAtaH prakupitastva~gmAMsAntaramAshritaH|  
 
yasya vAtaH prakupitastva~gmAMsAntaramAshritaH|  
 
shothaM sa~jjanayet kukShAvudaraM tasya jAyate||31||  
 
shothaM sa~jjanayet kukShAvudaraM tasya jAyate||31||  
    +
When the vitiated ''vata'' located between the skin and muscles produces swelling in the abdomen, it is known as ''udara roga'' i.e. diseases of abdominal cavity. [31]
 +
 +
===== ''Anaha'' (obstruction in abdomen) =====
   −
When the vitiated vata located between the skin and muscles produces swelling in the abdomen, it is known as udara roga i.e. diseases of abdominal cavity. [31]
  −
Anaha (obstruction in abdomen):
   
यस्य वातः प्रकुपितः कुक्षिमाश्रित्य तिष्ठति|  
 
यस्य वातः प्रकुपितः कुक्षिमाश्रित्य तिष्ठति|  
 
नाधो व्रजति नाप्यूर्ध्वमानाहस्तस्य जायते||३२||  
 
नाधो व्रजति नाप्यूर्ध्वमानाहस्तस्य जायते||३२||  
 +
 
yasya vātaḥ prakupitaḥ kukṣimāśritya tiṣṭhati|  
 
yasya vātaḥ prakupitaḥ kukṣimāśritya tiṣṭhati|  
 
nādhō vrajati nāpyūrdhvamānāhastasya jāyatē||32||  
 
nādhō vrajati nāpyūrdhvamānāhastasya jāyatē||32||  
 +
 
yasya vAtaH prakupitaH kukShimAshritya tiShThati|  
 
yasya vAtaH prakupitaH kukShimAshritya tiShThati|  
 
nAdho vrajati nApyUrdhvamAnAhastasya jAyate||32||  
 
nAdho vrajati nApyUrdhvamAnAhastasya jAyate||32||  
   −
When the vitiated vata is stuck in the belly and moves neither upwards nor downwards (neither passed through flatus nor through belching), it causes aanaha (obstruction in abdomen). [32]
+
When the vitiated ''vata'' is stuck in the belly and moves neither upwards nor downwards (neither passed through flatus nor through belching), it causes ''anaha'' (obstruction in abdomen). [32]
Tumors:
+
 
 +
===== Tumors =====
 +
 
 
रोगाश्चोत्सेधसामान्यदधिमांसार्बुदादयः|  
 
रोगाश्चोत्सेधसामान्यदधिमांसार्बुदादयः|  
 
विशिष्टा नामरूपाभ्यां निर्देश्याः शोथसङ्ग्रहे||३३||  
 
विशिष्टा नामरूपाभ्यां निर्देश्याः शोथसङ्ग्रहे||३३||  
 +
 
rōgāścōtsēdhasāmānyadadhimāṁsārbudādayaḥ|  
 
rōgāścōtsēdhasāmānyadadhimāṁsārbudādayaḥ|  
 
viśiṣṭā nāmarūpābhyāṁ nirdēśyāḥ śōthasaṅgrahē||33||  
 
viśiṣṭā nāmarūpābhyāṁ nirdēśyāḥ śōthasaṅgrahē||33||  
 +
 
rogAshcotsedhasAmAnyadadhimAMsArbudAdayaH|  
 
rogAshcotsedhasAmAnyadadhimAMsArbudAdayaH|  
 
vishiShTA nAmarUpAbhyAM nirdeshyAH shothasa~ggrahe||33||  
 
vishiShTA nAmarUpAbhyAM nirdeshyAH shothasa~ggrahe||33||  
   −
Various diseases with names and features such as adhimamsa (fleshy growth or extra growth of muscles), and arbuda (tumors) are included in the family of shotha due to the common appearance of swelling. [33]
+
Various diseases with names and features such as ''adhimamsa'' (fleshy growth or extra growth of muscles), and ''arbuda'' (tumors) are included in the family of shotha due to the common appearance of swelling. [33]
Rohini (diphtheria):
+
 
 +
===== ''Rohini'' (diphtheria) =====
 +
 
 
वातपित्तकफा यस्य युगपत् कुपितास्त्रयः|  
 
वातपित्तकफा यस्य युगपत् कुपितास्त्रयः|  
 
जिह्वामूलेऽवतिष्ठन्ते विदहन्तः समुच्छ्रिताः||३४||  
 
जिह्वामूलेऽवतिष्ठन्ते विदहन्तः समुच्छ्रिताः||३४||  
 +
 
जनयन्ति भृशं शोथं वेदनाश्च पृथग्विधाः|  
 
जनयन्ति भृशं शोथं वेदनाश्च पृथग्विधाः|  
 
तं शीघ्रकारिणं रोगं रोहिणीति विनिर्दिशेत्||३५||  
 
तं शीघ्रकारिणं रोगं रोहिणीति विनिर्दिशेत्||३५||  
 +
 
त्रिरात्रं परमं तस्य जन्तोर्भवति जीवितम्|  
 
त्रिरात्रं परमं तस्य जन्तोर्भवति जीवितम्|  
 
कुशलेन त्वनुक्रान्तः  क्षिप्रं सम्पद्यते सुखी||३६||  
 
कुशलेन त्वनुक्रान्तः  क्षिप्रं सम्पद्यते सुखी||३६||  

Navigation menu