Talk:Chitraka

Active discussions

Plumbago zeylanica L.

Chitraka
Section/Chapter Herb database/Chitraka
Botanical name(s) Plumbago zeylanica L.
Family Plumbaginaceae
Availability Available
Contributors --
Year of publication 2025
Publisher Charak Samhita Research, Training and Skill Development Centre
DOI Awaited

English name

Leadwort

Therapeutic uses[1]

Agnimandhya(loss of appetite), grahani roga, arsha(hemorrhoids),udara shoola(pain in abdomen), gudashotha(swelling on anal region)

Synonyms in Charak Samhita

Chitraka, Analanama(it has a burning qualities like that of agni), Vyaal(it can tear apart unwanted tisue growth), Agni

Synonyms in bhavaprakasa nighantu[2]

Usana(chitraka has katu(pungent) rasa and goes under katu(pungent)vipaka )

Varieties

  1. Sweta- plumbago zeylanica
  2. Rakta- plumbago rosea
  3. Nila- plumabago capensis

Ayurvedic pharmacological properties

Properties
Sr.no. Pharmacological criteria Properties
1 Taste (rasa) Pungent (katu)
2 Potency (veerya) Hot (ushna)
3 Post digestion effect (vipaka) Pungent (katu)
4 Qualities (guna) Light (laghu), Rough (ruksha), Sharp (tikshna)
5 Actions (karma) Pacify kapha and vata, increases pitta

Reference in Charak Samhita and its actions

Herbs and their activities
Sr.no. Reference in Charak Samhita Activity
1 Cha.Sa.Sutra Sthana 2/18 Deepaniya and Shulaghniyavagu(Gruel for enhancing digestion and colic pain)
2 Cha.Sa.Sutra Sthana 2/29 Bhediniyavagu(Gruels for catharsis and flatulence)
3 Cha.Sa.Sutra Sthana 4/9(3) Lekhaniyamahakashaya(emaciating)
4 Cha.Sa.Sutra Sthana 4/9(4) Bhedaniyamahakashaya(breaking mass/solid lesions)
5 Cha.Sa.Sutra Sthana 4/9(6) Deepaniyamahakashaya(Appetisers)
6 Cha.Sa.Sutra Sthana 4/9(11) Truptighnamahakashaya(anti-satiety)
7 Cha.Sa.Sutra Sthana 4/9(12) Arshoghnamahakashaya(anti-hemorrhoids)
8 Cha.Sa.Sutra Sthana 4/9(45) Shoolaprashamanmahakashaya(anti-spasmodics)
9 Cha.Sa.Vimana Sthana 6/18 Abhyantar Krimi Chikitsa(treatment of worm infestation)
10 Cha.Sa.Vimana Sthana 6/26 Abhyantar Krimi Chikitsa(treatment of worm infestation)
11 Cha.Sa.Vimana Sthana 8/135 Vaman dravyani(emetic dravya)
12 Cha.Sa.Vimana Sthana 8/135 Vaman dravyani(emetic dravya)
13 Cha.Sa.Vimana Sthana 8/142 Katuskandha(group of pungent drugs)
14 Cha.Sa.Sharira Sthana 8/34 Garbhasya pratimasik karma
15 Cha.Sa.Sharira Sthana 8/38 Sukha prasavarth
16 Cha.Sa.Sharira Sthana 8/41 Prajata stree paricharya
17 Cha.Sa.Kalpa Sthana 1/ 22 Vamanartha(for emesis)
18 Cha.Sa.Kalpa Sthana 7/16 Preparations of Trivrut
19 Cha.Sa.Kalpa Sthana 7/40 Preparations of Modaka
20 Cha.Sa.Kalpa Sthana 7/54 Trivrittadi Modaka
21 Cha.Sa.Kalpa Sthana 7/58 Hemantkalina Trivrut Yoga
22 Cha.Sa.Kalpa Sthana 7/70 Madya Yoga
23 Cha.Sa.Kalpa Sthana 9/7 Tilvaka Yoga
24 Cha.Sa.Kalpa Sthana 9/7 Tilvaka Sura Yoga
25 Cha.Sa.Kalpa Sthana 12/23 Churna Yoga
26 Cha.Sa.Kalpa Sthana 12/27 Modaka Yoga
27 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 1/3/3 In formulation of amalakaayasa brahmarasayana
28 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 3/267 As an ingredient of Agurvadi taila.
29 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 5/65 Ingredient in Trayushanaadi ghrita
30 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 5/69 Ingredient of Hingusauvarchaladya ghrita
31 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 5/71 Ingredient of Hapushadya ghrita
32 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 5/80 Ingredient of Hingvadi churna
33 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 5/86 Ingredient of Shatyadi Churna
34 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 5/144 Ingredient in Bhallatakadya Ghrita for Kaphaj Gulma(abdominal lump)
35 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 5/147 Ingredient in Kshir Shatpal Ghrita
36 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 5/154 Ingredient of Danti- Haritaki
37 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 5/165 Pathya Diet in Gulma(abdominal lump)
38 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 6/29 Used for making decoction in Kaphaj Prameh(diabetes)
39 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 6/42 Ingredient in Madhvasav
40 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 8/101 Ingredient in Avaleh
41 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 8/169 Ingredient in Strotosuddhikar Ghrita
42 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 10/20 Ingredient in Mahapanchagavya Ghrita
43 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/24 In treatment of Vataj Svayathu
44 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/29 Ingredient in Gandiradhyarishta
45 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/30 Ingredient in Gandiradhyarishta
46 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/34 Ingredient in Punarnavadhyarishta
47 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/39 Ingredient in Triphaladhyarishta
48 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/41 Ingredient in Krishnadi Churna
49 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/44 Ingredient in Kshar Gudika
50 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/55 Ingredient in Chitrakadi Ghrita
51 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/57 Ingredient in Dvitiya Chitrakadi Ghrita
52 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/58 Ingredient in Chitrak Ghrita
53 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/60 Ingredient in Jivantyadi Yavagu
54 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 12/73 As an Unmardan dravya in Kaphaj Shvayathu(swelling)
55 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 13/79 In treatment of plihodara
56 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 13/80 In formulation of vidangadi kshara
57 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 13/84 In formulation of rohitaka ghrita
58 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 13/112 In formulation of panchkola ghrita
59 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 13/116 As an ingredient of chitrakadi ghrita
60 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 13/137 As an ingredient of nilinadya churna
61 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 13/147 Kalka used in udararoga for 1 month
62 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 13/163 In formulation of ksharvatika
63 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/40 As an application of Talia before swedana Kriya, Used for lepa
64 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/62 As an ingredient of traushnadi churna
65 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/68 Chiktrakamulanchurna with didhu used in arsha roga
66 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/69 Chitraka churna is used with madhya
67 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/71 Citraka churna is to be given with takra
68 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/72 As an ingredient of takrarista
69 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/76 Use dadhi and takra (By application of citraka kalka in ghata)
70 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/89 Used in peya, khada yusha, ghrita, siddhant jala
71 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/104 As an ingredient of pippalyadi ghrita
72 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/105 Cavya and citraka sidhha ghrit with guda and yavakshara
73 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/107 As an ingredient of cavyadi ghrita
74 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/110 As an ingredient of nagaradya ghrita
75 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/122 Shaka prayoga in arsha roga
76 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/131 Used in anuvasana basti
77 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/144 As an ingredient of dantyarista
78 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/148 As an ingredient of phalarista
79 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/153 As an ingredient of dvitiya phalarista
80 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/159 As an ingredient of kanakarista
81 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/231 As an ingredient of hriberadi ghrita
82 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 14/236 As an ingredient of sunishanak changeri ghrita
83 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/76 Panchakola sadhit peya and Anna is given in Amaja grahani roga
84 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/82 As an ingredient of dashmuladya ghrita
85 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/96 As an ingredient of citrakadhya gutika
86 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/103 Used in condition of shoola in kaphapittaja grahani
87 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/106 Agnivruddhiartha and for alleviating kostha gaya kayu in grahaniroga
88 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/112 Used as ingredient of yavagu
89 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/132 This drug is used in treatment of pittajagrahani as an ingredient of Bhunimbadhya churna
90 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/142 Used as peya padartha in Kaphaja grahani
91 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/146 As an ingredient of madhookasava
92 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/152 As an ingredient of Duralabhasava(Kaphaja grahani )
93 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/165 As an ingredient of Madhvarista
94 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/171 As an ingredient of Kshara ghrita
95 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/173 As an ingredient of Pipallimuladhya Kshara
96 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/182 As an ingredient of Bhunimbadhya Kshara
97 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/186 Used in preparation of Chaturtha Kshara
98 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 15/189 Used in preparation of Pancham Kshara
99 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 16/44 As an ingredient of Dadimadi Ghrita
100 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 16/70 As an ingredient of Navayas Loha
101 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 16/73 As an ingredient of Mandur Vataka
102 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 16/78 As an ingredient of Suwarna Makshika Yoga
103 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 16/81 As an ingredient of Yogaraj
104 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 16/93 As an ingredient of Punarnava Mandura
105 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 16/102 As an ingredient of Mandura Vataka
106 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 17/94 Used in yusha preparation for hikka svasa
107 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 17/96 Used in yusha preparation for hikka svasa
108 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 17/101 Used in yavagu preparation for hikka svasa
109 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 17/110 Kalka is used in hikka svasa
110 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 17/142 As an ingredient of Tejovatyadi ghrit
111 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/36 Use as an ingredient of pippalyadi ghrita.
112 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/39 Use as an ingredient of triushanadi ghrita.
113 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/53 Use as an ingredient of chitrakadi leha.
114 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/57 Use as an ingredient of agastya haritaki leha.
115 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/77 Use as an ingredient of peya yoga.
116 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/119 Use as a yoga dravya.
117 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/158 Use as an ingredient of dwipanchamuladi ghrita.
118 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/161 Use as an ingredient of guduchyadi ghrita.
119 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/173 Use as an ingredient of chitrakadi leha.
120 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/178 Use as an ingredient of jivantyadi leha.
121 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 18/182 Use as an ingredient of yavagu.
122 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 19/27 As a Ingridient of dipaniya and sangrahi gana
123 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 19/44 As an ingredient of chavyadi ghrita.
124 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 19/45 As a anuvasana dravya
125 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 19/106 As a kwath dravya
126 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 19/113 As a yoga dravya
127 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 20/35 As a pathya ahara in kaphaja chhardi.
128 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 21/126 As an ingredient of Dantyadi lepa(external application).
129 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 26/20 As an ingredient of Dviruttarahingvadi churna.
130 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 26/21 As an ingredient of Vachadi churna
131 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 26/24 Used for udavarta.
132 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 26/65 As an ingredient of Trutyadi churna.
133 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 26/192 As an ingredient of Kshara gutika.
134 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 26/195 As an ingredient of Kalaka churna.
135 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 26/272 As an ingredient of Mahaneela taila.
136 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 26/287 Used in Kaphaja swarbheda.
137 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 27/32 As an ingredient of Urustambha nashak Yoga
138 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 27/35 As an ingredient of Murvadi choorna
139 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 27/37 As an ingredient of Swarnakshiradi Yoga
140 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 27/45 As an ingredient of  Saindhavadi Taila
141 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 28/122 As an ingredient of Chitrakadi ghrita.
142 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 28/130 As an ingredient of Triphaladi maha sneha.
143 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 28/167 As an ingredient of Mulakadhya taila.
144 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 28/170 As an ingredient of Vrushamuladi taila.
145 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 29/152 As an ingredient of Triphaladi kalka in tridoshaja shola.
146 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 30/55 As an ingredient of Pippalyadi yoga.
147 Cha.Sa.Chikitsa Sthana 30/59 As an ingredient of Guduchyadi taila, used in the treatment of Vataja yoni roga.
148. Cha.Sa.Chikitsa Sthana 30/280 Used in the treatment of Gaurava stanya dosha, as an ingredient of Pippalyadi kwatha.

Dose[3]

  • 1-2 gm of the drug in powder form

Important formulation[4]

  • Chitrakadi vati
  • Chitrakharitaki
  • Chitrakadi churna


Current availability

Available India - karnataka, kerala , tamilanadu, andhrapradesha, uttarpradesh

Current researches

https://cb.imsc.res.in/imppat/phytochemical/Plumbago%20zeylanica

 This article is under development ..
  1. Anonymous. The Ayurvedic Pharmacopoeia of India. Department of Ayush, Ministry of Health nd Family welfare, Govt. of India, New Delhi, Part I. 1986; Volume 1 :20
  2. Pro. Krushnachandra Chunekar, Bhavaprakash Nighantu. Reprint Edition 2020, Chaukhambha Bharati Academy, haritakyadi varga, verse no.-70
  3. Anonymous. The Ayurvedic Pharmacopoeia of India. Department of Ayush, Ministry of Health nd Family welfare, Govt. of India, New Delhi, Part I. 1986; Volume 1 :20
  4. Anonymous. The Ayurvedic Pharmacopoeia of India. Department of Ayush, Ministry of Health nd Family welfare, Govt. of India, New Delhi, Part I. 1986; Volume 1 :20
Return to "Chitraka" page.