Changes

Jump to navigation Jump to search
75 bytes added ,  07:13, 29 November 2018
Line 664: Line 664:  
कूपं शयनविस्तारं द्विगुणं चापि वेधतः|  
 
कूपं शयनविस्तारं द्विगुणं चापि वेधतः|  
 
देशे निवाते शस्ते च कुर्यादन्तःसुमार्जितम्||५९||  
 
देशे निवाते शस्ते च कुर्यादन्तःसुमार्जितम्||५९||  
 +
 
हस्त्यश्वगोखरोष्ट्राणां करीषैर्दग्धपूरिते|  
 
हस्त्यश्वगोखरोष्ट्राणां करीषैर्दग्धपूरिते|  
 
स्ववच्छन्नः सुसंस्तीर्णेऽभ्यक्तः स्विद्यति ना सुखम्||६०||
 
स्ववच्छन्नः सुसंस्तीर्णेऽभ्यक्तः स्विद्यति ना सुखम्||६०||
Line 669: Line 670:  
kūpaṁ śayanavistāraṁ dviguṇaṁ cāpi vēdhataḥ|  
 
kūpaṁ śayanavistāraṁ dviguṇaṁ cāpi vēdhataḥ|  
 
dēśē nivātē śastē ca kuryādantaḥsumārjitam||59||  
 
dēśē nivātē śastē ca kuryādantaḥsumārjitam||59||  
 +
 
hastyaśvagōkharōṣṭrāṇāṁ karīṣairdagdhapūritē|  
 
hastyaśvagōkharōṣṭrāṇāṁ karīṣairdagdhapūritē|  
 
svavacchannaḥ susaṁstīrṇē'bhyaktaḥ svidyati nā sukham||60||
 
svavacchannaḥ susaṁstīrṇē'bhyaktaḥ svidyati nā sukham||60||
 +
 
kUpaM shayanavistAraM dviguNaM cApi vedhataH|  
 
kUpaM shayanavistAraM dviguNaM cApi vedhataH|  
deshe nivAte shaste ca kuryAdantaHsumArjitam||59||  
+
deshe nivAte shaste ca kuryAdantaHsumArjitam||59||
 +
 
hastyashvagokharoShTrANAM karIShairdagdhapUrite|  
 
hastyashvagokharoShTrANAM karIShairdagdhapUrite|  
 
svavacchannaH susaMstIrNe~abhyaktaH svidyati nA sukham||60||  
 
svavacchannaH susaMstIrNe~abhyaktaH svidyati nA sukham||60||  
In a location free from excessive wind, a pit of the width of a bed and twice as deep as wide should be dug. Its inner portion should be well cleaned and filled with dried dung of elephant, horse, cows, ass, or camel and then ignited. A bed or sheet covered with a thin sheet should be kept over it. The patient, well massaged with oil and covered with cloth, should either lie down or sit over the bed till proper fomentation. This technique is called as kupasweda. (59-60)
+
 
Holaka sweda (sudation using a heap of dung):
+
In a location free from excessive wind, a pit of the width of a bed and twice as deep as wide should be dug. Its inner portion should be well cleaned and filled with dried dung of elephant, horse, cows, ass, or camel and then ignited. A bed or sheet covered with a thin sheet should be kept over it. The patient, well massaged with oil and covered with cloth, should either lie down or sit over the bed till proper fomentation. This technique is called as ''kupasweda''. [59-60]
 +
 
 +
==== ''Holaka sweda'' (sudation using a heap of dung) ====
 +
 
 
धीतीकां  तु करीषाणां यथोक्तानां प्रदीपयेत्|  
 
धीतीकां  तु करीषाणां यथोक्तानां प्रदीपयेत्|  
 
शयनान्तःप्रमाणेन शय्यामुपरि तत्र च||६१||  
 
शयनान्तःप्रमाणेन शय्यामुपरि तत्र च||६१||  
 +
 
सुदग्धायां विधूमायां यथोक्तामुपकल्पयेत्|  
 
सुदग्धायां विधूमायां यथोक्तामुपकल्पयेत्|  
 
स्ववच्छन्नः स्वपंस्तत्राभ्यक्तः स्विद्यति ना सुखम्||६२||  
 
स्ववच्छन्नः स्वपंस्तत्राभ्यक्तः स्विद्यति ना सुखम्||६२||  
 +
 
होलाकस्वेद इत्येष सुखः प्रोक्तो महर्षिणा|  
 
होलाकस्वेद इत्येष सुखः प्रोक्तो महर्षिणा|  
 
इति त्रयोदशविधः स्वेदोऽग्निगुणसंश्रयः||६३||  
 
इति त्रयोदशविधः स्वेदोऽग्निगुणसंश्रयः||६३||  
 +
 
dhītīkāṁ  tu karīṣāṇāṁ yathōktānāṁ pradīpayēt|  
 
dhītīkāṁ  tu karīṣāṇāṁ yathōktānāṁ pradīpayēt|  
 
śayanāntaḥpramāṇēna śayyāmupari tatra ca||61||  
 
śayanāntaḥpramāṇēna śayyāmupari tatra ca||61||  
 +
 
sudagdhāyāṁ vidhūmāyāṁ yathōktāmupakalpayēt|  
 
sudagdhāyāṁ vidhūmāyāṁ yathōktāmupakalpayēt|  
 
svavacchannaḥ svapaṁstatrābhyaktaḥ svidyati nā sukham||62||  
 
svavacchannaḥ svapaṁstatrābhyaktaḥ svidyati nā sukham||62||  
 +
 
hōlākasvēda ityēṣa sukhaḥ prōktō maharṣiṇā|  
 
hōlākasvēda ityēṣa sukhaḥ prōktō maharṣiṇā|  
 
iti trayōdaśavidhaḥ svēdō'gniguṇasaṁśrayaḥ||63||  
 
iti trayōdaśavidhaḥ svēdō'gniguṇasaṁśrayaḥ||63||  
 +
 
dhItIkAM  tu karIShANAM yathoktAnAM pradIpayet|  
 
dhItIkAM  tu karIShANAM yathoktAnAM pradIpayet|  
 
shayanAntaHpramANena shayyAmupari tatra ca||61||  
 
shayanAntaHpramANena shayyAmupari tatra ca||61||  
 +
 
sudagdhAyAM vidhUmAyAM yathoktAmupakalpayet|  
 
sudagdhAyAM vidhUmAyAM yathoktAmupakalpayet|  
 
svavacchannaH svapaMstatrAbhyaktaH svidyati nA sukham||62||  
 
svavacchannaH svapaMstatrAbhyaktaH svidyati nA sukham||62||  
 +
 
holAkasveda ityeSha sukhaH prokto maharShiNA|  
 
holAkasveda ityeSha sukhaH prokto maharShiNA|  
 
iti trayodashavidhaH svedo~agniguNasaMshrayaH||63||  
 
iti trayodashavidhaH svedo~agniguNasaMshrayaH||63||  
A heap of dung (of similar description as above) of the size of a bed is ignited. After it is completely burnt and becomes smokeless, a bed covered with a thin sheet is kept over it. The patient, well massaged with oil and covered with cloth, is made to lie down over the bed for comfortable fomentation. This is called holaka sweda and is considered healthy by sages.  
+
 
Thus ends the description of the thirteen types of fire-induced sudation. (61-63)
+
A heap of dung (of similar description as above) of the size of a bed is ignited. After it is completely burnt and becomes smokeless, a bed covered with a thin sheet is kept over it. The patient, well massaged with oil and covered with cloth, is made to lie down over the bed for comfortable fomentation. This is called ''holaka sweda'' and is considered healthy by sages.  
Ten sudation methods without using fire:
+
 
 +
Thus ends the description of the thirteen types of fire-induced sudation. [61-63]
 +
 
 +
==== Ten sudation methods without using fire ====
 +
 
 
व्यायाम उष्णसदनं गुरुप्रावरणं क्षुधा|  
 
व्यायाम उष्णसदनं गुरुप्रावरणं क्षुधा|  
 
बहुपानं भयक्रोधावुपनाहाहवातपाः||६४||  
 
बहुपानं भयक्रोधावुपनाहाहवातपाः||६४||  
 +
 
स्वेदयन्ति दशैतानि नरमग्निगुणादृते|६५|
 
स्वेदयन्ति दशैतानि नरमग्निगुणादृते|६५|
 +
 
vyāyāma uṣṇasadanaṁ guruprāvaraṇaṁ kṣudhā|  
 
vyāyāma uṣṇasadanaṁ guruprāvaraṇaṁ kṣudhā|  
 
bahupānaṁ bhayakrōdhāvupanāhāhavātapāḥ||64||  
 
bahupānaṁ bhayakrōdhāvupanāhāhavātapāḥ||64||  
 +
 
svēdayanti daśaitāni naramagniguṇādr̥tē|65|
 
svēdayanti daśaitāni naramagniguṇādr̥tē|65|
 +
 
  vyAyAma uShNasadanaM guruprAvaraNaM kShudhA|  
 
  vyAyAma uShNasadanaM guruprAvaraNaM kShudhA|  
 
bahupAnaM bhayakrodhAvupanAhAhavAtapAH||64||  
 
bahupAnaM bhayakrodhAvupanAhAhavAtapAH||64||  
 +
 
svedayanti dashaitAni naramagniguNAdRute|65|  
 
svedayanti dashaitAni naramagniguNAdRute|65|  
Ten methods of sudation without fire include exercises, residing in a warm chamber, wearing heavy clothing, restraining hunger, consuming excess liquid (specially alcoholic beverages) , fear, anger, poultice, wrestling and exposure to sunlight. (64-65)
+
 
 +
Ten methods of sudation without fire include exercises, residing in a warm chamber, wearing heavy clothing, restraining hunger, consuming excess liquid (specially alcoholic beverages) , fear, anger, poultice, wrestling and exposure to sunlight. [64-65]
 +
 
 
इत्युक्तो द्विविधः स्वेदः संयुक्तोऽग्निगुणैर्न च||६५||  
 
इत्युक्तो द्विविधः स्वेदः संयुक्तोऽग्निगुणैर्न च||६५||  
 +
 
एकाङ्गसर्वाङ्गगतः स्निग्धो रूक्षस्तथैव च|  
 
एकाङ्गसर्वाङ्गगतः स्निग्धो रूक्षस्तथैव च|  
 
इत्येतत्त्रिविधं द्वन्द्वं स्वेदमुद्दिश्य कीर्तितम्||६६||
 
इत्येतत्त्रिविधं द्वन्द्वं स्वेदमुद्दिश्य कीर्तितम्||६६||
ityuktō dvividhaḥ svēdaḥ saṁyuktō'gniguṇairna ca||65||  
+
 
 +
ityuktō dvividhaḥ svēdaḥ saṁyuktō'gniguṇairna ca||65||  
 +
 
 
ēkāṅgasarvāṅgagataḥ snigdhō rūkṣastathaiva ca|  
 
ēkāṅgasarvāṅgagataḥ snigdhō rūkṣastathaiva ca|  
 
ityētattrividhaṁ dvandvaṁ svēdamuddiśya kīrtitam||66||  
 
ityētattrividhaṁ dvandvaṁ svēdamuddiśya kīrtitam||66||  
 +
 
ityukto dvividhaH svedaH saMyukto~agniguNairna ca||65||  
 
ityukto dvividhaH svedaH saMyukto~agniguNairna ca||65||  
 +
 
ekA~ggasarvA~ggagataH snigdho rUkShastathaiva ca|  
 
ekA~ggasarvA~ggagataH snigdho rUkShastathaiva ca|  
 
ityetattrividhaM dvandvaM svedamuddishya kIrtitam||66||
 
ityetattrividhaM dvandvaM svedamuddishya kIrtitam||66||
As described earlier, fomentation can be categorized into two types- using fire and not using fire. Again, there could be two types of fomentation based on whether the whole body is exposed or only parts of it. Another categorization is based on whether it is wet or dry fomentation. These three pairs of fomentation types are well known forms of sudation. (65-66)
+
 
 +
As described earlier, fomentation can be categorized into two types- using fire and not using fire. Again, there could be two types of fomentation based on whether the whole body is exposed or only parts of it. Another categorization is based on whether it is wet or dry fomentation. These three pairs of fomentation types are well known forms of sudation. [65-66]
 +
 
 
स्निग्धः स्वेदैरुपक्रम्यः स्विन्नः पथ्याशनो भवेत्|  
 
स्निग्धः स्वेदैरुपक्रम्यः स्विन्नः पथ्याशनो भवेत्|  
 
तदहः स्विन्नगात्रस्तु व्यायामं वर्जयेन्नरः||६७||
 
तदहः स्विन्नगात्रस्तु व्यायामं वर्जयेन्नरः||६७||
snigdhaḥ svēdairupakramyaḥ svinnaḥ pathyāśanō bhavēt|  
+
 
 +
snigdhaḥ svēdairupakramyaḥ svinnaḥ pathyāśanō bhavēt|  
 
tadahaḥ svinnagātrastu vyāyāmaṁ varjayēnnaraḥ||67||  
 
tadahaḥ svinnagātrastu vyāyāmaṁ varjayēnnaraḥ||67||  
 +
 
snigdhaH svedairupakramyaH svinnaH pathyAshano bhavet|  
 
snigdhaH svedairupakramyaH svinnaH pathyAshano bhavet|  
 
tadahaH svinnagAtrastu vyAyAmaM varjayennaraH||67||  
 
tadahaH svinnagAtrastu vyAyAmaM varjayennaraH||67||  
A well oleated person should be subjected to sudation and on proper sweating, should take a wholesome diet. After fomentation, the patient should abstain from exercise that day. (67)
+
 
Summary:
+
A well oleated person should be subjected to sudation and on proper sweating, should take a wholesome diet. After fomentation, the patient should abstain from exercise that day. [67]
 +
 
 +
==== Summary ====
 +
 
 
तत्र श्लोकाः-  
 
तत्र श्लोकाः-  
 
स्वेदो यथा कार्यकरो हितो येभ्यश्च यद्विधः|  
 
स्वेदो यथा कार्यकरो हितो येभ्यश्च यद्विधः|  

Navigation menu