Changes

Jump to navigation Jump to search
154 bytes added ,  11:55, 28 October 2018
Line 2,214: Line 2,214:  
“Thus, ends the treatment of ''pinasa'' and other diseases of the nose.” [157]
 
“Thus, ends the treatment of ''pinasa'' and other diseases of the nose.” [157]
   −
===== Treatment of diseases of head =====
+
==== Treatment of diseases of head ====
    
वातिकेशिरसोरोगेस्नेहान्स्वेदान्सनावनान्|  
 
वातिकेशिरसोरोगेस्नेहान्स्वेदान्सनावनान्|  
 
पानान्नमुपनाहांश्चकुर्याद्वातामयापहान्||१५८||  
 
पानान्नमुपनाहांश्चकुर्याद्वातामयापहान्||१५८||  
 +
 
तैलभृष्टैरगुर्वाद्यैःसुखोष्णैरुपनाहनम्|  
 
तैलभृष्टैरगुर्वाद्यैःसुखोष्णैरुपनाहनम्|  
 
जीवनीयैःसुमनसामत्स्यैर्मांसैश्चशस्यते||१५९||  
 
जीवनीयैःसुमनसामत्स्यैर्मांसैश्चशस्यते||१५९||  
 +
 
रास्नास्थिरादिभिःसिद्धंसक्षीरंनस्यमर्तिनुत्|  
 
रास्नास्थिरादिभिःसिद्धंसक्षीरंनस्यमर्तिनुत्|  
 
तैलंरास्नाद्विकाकोलीशर्कराभिरथापिवा||१६०||  
 
तैलंरास्नाद्विकाकोलीशर्कराभिरथापिवा||१६०||  
 +
 
बलामधूकयष्ट्याह्वविदारीचन्दनोत्पलैः|  
 
बलामधूकयष्ट्याह्वविदारीचन्दनोत्पलैः|  
जीवकर्षभकद्राक्षाशर्कराभिश्चसाधितः||१६१||  
+
जीवकर्षभकद्राक्षाशर्कराभिश्चसाधितः||१६१||
 +
 
प्रस्थस्तैलस्यसक्षीरोजाङ्गलार्धतुलारसे|  
 
प्रस्थस्तैलस्यसक्षीरोजाङ्गलार्धतुलारसे|  
 
नस्यंसर्वोर्ध्वजत्रूत्थवातपित्तामयापहम्||१६२||  
 
नस्यंसर्वोर्ध्वजत्रूत्थवातपित्तामयापहम्||१६२||  
 +
 
दशमूलबलारास्नात्रिफलामधुकैःसह|  
 
दशमूलबलारास्नात्रिफलामधुकैःसह|  
 
मयूरंपक्षपित्तान्त्रशकृत्तुण्डाङ्घ्रिवर्जितम्||१६३||  
 
मयूरंपक्षपित्तान्त्रशकृत्तुण्डाङ्घ्रिवर्जितम्||१६३||  
 +
 
जलेपक्त्वाघृतप्रस्थंतस्मिन्क्षीरसमंपचेत्|  
 
जलेपक्त्वाघृतप्रस्थंतस्मिन्क्षीरसमंपचेत्|  
 
मधुरैःकार्षिकैःकल्कैःशिरोरोगार्दितापहम्||१६४||  
 
मधुरैःकार्षिकैःकल्कैःशिरोरोगार्दितापहम्||१६४||  
 +
 
कर्णाक्षिनासिकाजिह्वाताल्वास्यगलरोगनुत्|  
 
कर्णाक्षिनासिकाजिह्वाताल्वास्यगलरोगनुत्|  
 
मायूरमितिविख्यातमूर्ध्वजत्रुगदापहम्||१६५||  
 
मायूरमितिविख्यातमूर्ध्वजत्रुगदापहम्||१६५||  
 +
 
इतिमायूरघृतम्|  
 
इतिमायूरघृतम्|  
 +
 
vātikē śirasō rōgē snēhān svēdān sanāvanān|  
 
vātikē śirasō rōgē snēhān svēdān sanāvanān|  
 
pānānnamupanāhāṁśca kuryādvātāmayāpahān||158||  
 
pānānnamupanāhāṁśca kuryādvātāmayāpahān||158||  
 +
 
tailabhr̥ṣṭairagurvādyaiḥ sukhōṣṇairupanāhanam|  
 
tailabhr̥ṣṭairagurvādyaiḥ sukhōṣṇairupanāhanam|  
 
jīvanīyaiḥ sumanasā matsyairmāṁsaiśca śasyatē||159||  
 
jīvanīyaiḥ sumanasā matsyairmāṁsaiśca śasyatē||159||  
 +
 
rāsnāsthirādibhiḥ siddhaṁ sakṣīraṁ nasyamartinut|  
 
rāsnāsthirādibhiḥ siddhaṁ sakṣīraṁ nasyamartinut|  
 
tailaṁ rāsnādvikākōlīśarkarābhirathāpi vā||160||  
 
tailaṁ rāsnādvikākōlīśarkarābhirathāpi vā||160||  
 +
 
balāmadhūkayaṣṭyāhvavidārīcandanōtpalaiḥ|  
 
balāmadhūkayaṣṭyāhvavidārīcandanōtpalaiḥ|  
 
jīvakarṣabhakadrākṣāśarkarābhiśca sādhitaḥ||161||  
 
jīvakarṣabhakadrākṣāśarkarābhiśca sādhitaḥ||161||  
 +
 
prasthastailasya sakṣīrō jāṅgalārdhatulārasē|  
 
prasthastailasya sakṣīrō jāṅgalārdhatulārasē|  
 
nasyaṁ sarvōrdhvajatrūtthavātapittāmayāpaham||162||  
 
nasyaṁ sarvōrdhvajatrūtthavātapittāmayāpaham||162||  
 +
 
daśamūlabalārāsnātriphalāmadhukaiḥ saha|  
 
daśamūlabalārāsnātriphalāmadhukaiḥ saha|  
 
mayūraṁ pakṣapittāntraśakr̥ttuṇḍāṅghrivarjitam||163||  
 
mayūraṁ pakṣapittāntraśakr̥ttuṇḍāṅghrivarjitam||163||  
 +
 
jalē paktvā ghr̥taprasthaṁ tasmin kṣīrasamaṁ pacēt|  
 
jalē paktvā ghr̥taprasthaṁ tasmin kṣīrasamaṁ pacēt|  
 
madhuraiḥ kārṣikaiḥ kalkaiḥ śirōrōgārditāpaham||164||  
 
madhuraiḥ kārṣikaiḥ kalkaiḥ śirōrōgārditāpaham||164||  
 +
 
karṇākṣināsikājihvātālvāsyagalarōganut|  
 
karṇākṣināsikājihvātālvāsyagalarōganut|  
 
māyūramitivikhyātamūrdhvajatrugadāpaham||165||  
 
māyūramitivikhyātamūrdhvajatrugadāpaham||165||  
 +
 
iti māyūraghr̥tam|  
 
iti māyūraghr̥tam|  
    
vAtike shiraso roge snehAn svedAn sanAvanAn |  
 
vAtike shiraso roge snehAn svedAn sanAvanAn |  
 
pAnAnnamupanAhAMshca kuryAdvAtAmayApahAn ||158||  
 
pAnAnnamupanAhAMshca kuryAdvAtAmayApahAn ||158||  
 +
 
tailabhRuShTairagurvAdyaiH sukhoShNairupanAhanam |  
 
tailabhRuShTairagurvAdyaiH sukhoShNairupanAhanam |  
 
jIvanIyaiH sumanasA matsyairmAMsaishca shasyate ||159||  
 
jIvanIyaiH sumanasA matsyairmAMsaishca shasyate ||159||  
 +
 
rAsnAsthirAdibhiH siddhaM sakShIraM nasyamartinut |  
 
rAsnAsthirAdibhiH siddhaM sakShIraM nasyamartinut |  
 
tailaM rAsnAdvikAkolIsharkarAbhirathApi vA ||160||  
 
tailaM rAsnAdvikAkolIsharkarAbhirathApi vA ||160||  
 +
 
balAmadhUkayaShTyAhvavidArIcandanotpalaiH |  
 
balAmadhUkayaShTyAhvavidArIcandanotpalaiH |  
 
jIvakarShabhakadrAkShAsharkarAbhishca sAdhitaH ||161||  
 
jIvakarShabhakadrAkShAsharkarAbhishca sAdhitaH ||161||  
 +
 
prasthastailasya sakShIro jA~ggalArdhatulArase |  
 
prasthastailasya sakShIro jA~ggalArdhatulArase |  
 
nasyaM sarvordhvajatrUtthavAtapittAmayApaham ||162||  
 
nasyaM sarvordhvajatrUtthavAtapittAmayApaham ||162||  
 +
 
dashamUlabalArAsnAtriphalAmadhukaiH saha |  
 
dashamUlabalArAsnAtriphalAmadhukaiH saha |  
 
mayUraM pakShapittAntrashakRuttuNDA~gghrivarjitam ||163||  
 
mayUraM pakShapittAntrashakRuttuNDA~gghrivarjitam ||163||  
 +
 
jale paktvA ghRutaprasthaM tasmin kShIrasamaM pacet |  
 
jale paktvA ghRutaprasthaM tasmin kShIrasamaM pacet |  
 
madhuraiH kArShikaiH kalkaiH shirorogArditApaham ||164||  
 
madhuraiH kArShikaiH kalkaiH shirorogArditApaham ||164||  
 +
 
karNAkShinAsikAjihvAtAlvAsyagalaroganut |  
 
karNAkShinAsikAjihvAtAlvAsyagalaroganut |  
 
mAyUramitivikhyAtamUrdhvajatrugadApaham ||165||  
 
mAyUramitivikhyAtamUrdhvajatrugadApaham ||165||  
 +
 
iti mAyUraghRutam |
 
iti mAyUraghRutam |
   −
Treatment of vataja head diseases:
+
===== Treatment of ''vataja'' head diseases =====
1. General treatment of vataja head diseases: oleation, fomentation and snuffing/ inhalation therapy, vata alleviating diet and poultices are used. [158]
+
#General treatment of ''vataja'' head diseases: oleation, fomentation and snuffing/ inhalation therapy, ''vata'' alleviating diet and poultices are used. [158]
2. Hot poultices/upanaha: One should use the paste of drugs of the agaru etc group, jivaniya group, sumanas (flowers of jati) or of fish or meat fried in oil and used for luke-warm poultices. [159]
+
#Hot poultices/''upanaha'': One should use the paste of drugs of the ''agaru'' etc group, ''jivaniya'' group, ''sumanas'' (flowers of ''jati'') or of fish or meat fried in oil and used for lukewarm poultices. [159]
3. Rasnadi-tailam:
+
#''Rasnadi-tailam'':
a. Oil Prepared out of rasna, laghu panchamula, milk and oil used for nasya cures headache.
+
##Oil Prepared out of ''rasna, laghu panchamula,'' milk and oil used for ''nasya'' cures headache.
b. Oil prepared out of rasna, kakoli, kshirakakoli, sharkara and such oil when used for nasya cures headache .[160]
+
##Oil prepared out of ''rasna, kakoli, kshirakakoli, sharkara'' and such oil when used for ''nasya'' cures headache .[160]
    4. Baladya-tailam:
+
#''Baladya-tailam'': The following nasya alleviates all supraclavicular disorders caused by ''vata'' and ''pitta'': One ''prastha'' (640 gm) of oil, ''bala, madhuka, yashti, vidari, chandana, utpala, jivaka, rishabhaka, draksha, sharkara,'' milk, 1/2 ''tula'' (2 kg) of meat soup of wild animals cooked together and oil prepared in this manner is used for ''nasya''. [161-162]
The following nasya alleviates all supraclavicular disorders caused by vata and pitta:
+
#''Mayura-ghrita'': This ''ghrita'' is beneficial in diseases of head, facial paralysis, diseases of ear, eye, nose, tongue, palate, mouth, throat and other supraclavicular disorders.
One prastha (640 gm) of oil, bala, madhuka, yashti, vidari, chandana, utpala, jivaka, rishabhaka, draksha, sharkara, milk, 1/2 tula (2 kg) of meat soup of wild animals cooked together and oil prepared in this manner is used for nasya. [161-162]
+
 
5. Mayura-ghrita:
+
Peacock (which is devoid of feathers, bile, intestines, feces, beak and feet) along with ''dashamula, bala, rasna, triphala, madhuka'' and water are mixed together. Decoction is prepared of all the above. To this one ''prastha'' (640 gm) ghee, one ''prastha'' (640 gm) milk, one ''karsha'' (10 gm) paste of ''madhuradi gana'' drugs is added and prepared ''ghrita'' is well known as ''mayura ghrita'' thus ends the description of ''mayura ghrita''. [163-165]
This ghrita is beneficial in diseases of head, facial paralysis, diseases of ear, eye, nose, tongue, palate, mouth, throat and other supraclavicular disorders.
  −
Peacock (which is devoid of feathers, bile, intestines, feces, beak and feet) along with dashamula, bala, rasna, triphala, madhuka and water are mixed together. Decoction is prepared of all the above. To this One prastha (640 gm) ghee, One prastha (640 gm) milk, 1 karsha (10 gm) paste of madhuradi gana drugs is added and prepared ghrita is well known as mayura ghrita thus ends the description of mayura ghrita. [163-165]
  −
     −
Maha mayura ghrita:
+
====== ''Maha mayura ghrita'' ======
 
एतेनैवकषायेणघृतप्रस्थंविपाचयेत्|  
 
एतेनैवकषायेणघृतप्रस्थंविपाचयेत्|  
 
चतुर्गुणेनपयसाकल्कैरेभिश्चकार्षिकैः||१६६||  
 
चतुर्गुणेनपयसाकल्कैरेभिश्चकार्षिकैः||१६६||  

Navigation menu