Changes

Jump to navigation Jump to search
Line 2,009: Line 2,009:  
यदिदं कर्म निर्दिष्टं पृथग्दोषबलं प्रति |  
 
यदिदं कर्म निर्दिष्टं पृथग्दोषबलं प्रति |  
 
सन्निपाते दशविधे तद्विकल्प्यं भिषग्विदा ||१८९||  
 
सन्निपाते दशविधे तद्विकल्प्यं भिषग्विदा ||१८९||  
 +
 
यस्तु दोषविकल्पज्ञो यश्चौषधिविकल्पवित् |  
 
यस्तु दोषविकल्पज्ञो यश्चौषधिविकल्पवित् |  
स साध्यान्साधयेद्व्याधीन् साध्यासाध्यविभागवित् ||१९०|| yadidaṁ karma nirdiṣṭaṁ pr̥thagdōṣabalaṁ prati|  
+
स साध्यान्साधयेद्व्याधीन् साध्यासाध्यविभागवित् ||१९०||  
 +
 
 +
yadidaṁ karma nirdiṣṭaṁ pr̥thagdōṣabalaṁ prati|  
 
sannipātē daśavidhē tadvikalpyaṁ bhiṣagvidā||189||  
 
sannipātē daśavidhē tadvikalpyaṁ bhiṣagvidā||189||  
 +
 
yastu dōṣavikalpajñō yaścauṣadhivikalpavit|  
 
yastu dōṣavikalpajñō yaścauṣadhivikalpavit|  
 
sa sādhyānsādhayēdvyādhīn sādhyāsādhyavibhāgavit||190||  
 
sa sādhyānsādhayēdvyādhīn sādhyāsādhyavibhāgavit||190||  
 +
 
yadidaM karma nirdiShTaM pRuthagdoShabalaM prati |  
 
yadidaM karma nirdiShTaM pRuthagdoShabalaM prati |  
 
sannipAte dashavidhe tadvikalpyaM bhiShagvidA ||189||  
 
sannipAte dashavidhe tadvikalpyaM bhiShagvidA ||189||  
 +
 
yastu doShavikalpaj~jo yashcauShadhivikalpavit |  
 
yastu doShavikalpaj~jo yashcauShadhivikalpavit |  
 
sa sAdhyAnsAdhayedvyAdhIn sAdhyAsAdhyavibhAgavit ||190||
 
sa sAdhyAnsAdhayedvyAdhIn sAdhyAsAdhyavibhAgavit ||190||
This regimen is described here according to individual dosha severity. The same with permutation and combinations can be applied by physician in ten types of sannipata( mixed variety of dosha aggravation).
+
 
One who understands permutations & combinations of dosha, medicines, and prognosis can differentiate between curable and non-curable diseases and treat. (189-190)
+
This regimen is described here according to individual ''dosha'' severity. The same with permutation and combinations can be applied by physician in ten types of ''sannipata''( mixed variety of dosha aggravation).
Harshana chikitsa( Exhileration treatment):
+
 
 +
One who understands permutations and combinations of ''dosha'', medicines, and prognosis can differentiate between curable and non-curable diseases and treat. [189-190]
 +
 
 +
==== ''Harshana chikitsa''( Exhileration treatment) ====
 +
 
 
वनानि रमणीयानि सपद्माः सलिलाशयाः |  
 
वनानि रमणीयानि सपद्माः सलिलाशयाः |  
 
विशदान्यन्नपानानि सहायाश्च प्रहर्षणाः ||१९१||  
 
विशदान्यन्नपानानि सहायाश्च प्रहर्षणाः ||१९१||  
 +
 
माल्यानि गन्धयोगाश्च वासांसि विमलानि च |  
 
माल्यानि गन्धयोगाश्च वासांसि विमलानि च |  
 
गान्धर्वशब्दाः कान्ताश्च गोष्ठ्यश्च हृदयप्रियाः ||१९२||  
 
गान्धर्वशब्दाः कान्ताश्च गोष्ठ्यश्च हृदयप्रियाः ||१९२||  
 +
 
सङ्कथाहास्यगीतानां विशदाश्चैव योजनाः |  
 
सङ्कथाहास्यगीतानां विशदाश्चैव योजनाः |  
 
प्रियाश्चानुगता नार्यो नाशयन्ति मदात्ययम् ||१९३||  
 
प्रियाश्चानुगता नार्यो नाशयन्ति मदात्ययम् ||१९३||  
 +
 
नाक्षोभ्य हि मनो मद्यं शरीरमविहत्य च |  
 
नाक्षोभ्य हि मनो मद्यं शरीरमविहत्य च |  
 
कुर्यान्मदात्ययं तस्मादेष्टव्या हर्षणी क्रिया ||१९४||  
 
कुर्यान्मदात्ययं तस्मादेष्टव्या हर्षणी क्रिया ||१९४||  
 +
 
vanāni ramaṇīyāni sapadmāḥ salilāśayāḥ|  
 
vanāni ramaṇīyāni sapadmāḥ salilāśayāḥ|  
 
viśadānyannapānāni sahāyāśca praharṣaṇāḥ||191||  
 
viśadānyannapānāni sahāyāśca praharṣaṇāḥ||191||  
 +
 
mālyāni gandhayōgāśca vāsāṁsi vimalāni ca|  
 
mālyāni gandhayōgāśca vāsāṁsi vimalāni ca|  
 
gāndharvaśabdāḥ kāntāśca gōṣṭhyaśca hr̥dayapriyāḥ||192||  
 
gāndharvaśabdāḥ kāntāśca gōṣṭhyaśca hr̥dayapriyāḥ||192||  
 +
 
saṅkathāhāsyagītānāṁ viśadāścaiva yōjanāḥ|  
 
saṅkathāhāsyagītānāṁ viśadāścaiva yōjanāḥ|  
 
priyāścānugatā nāryō nāśayanti madātyayam||193||  
 
priyāścānugatā nāryō nāśayanti madātyayam||193||  
 +
 
nākṣōbhya hi manō madyaṁ śarīramavihatya ca|  
 
nākṣōbhya hi manō madyaṁ śarīramavihatya ca|  
 
kuryānmadātyayaṁ tasmādēṣṭavyā harṣaṇī kriyā||194||  
 
kuryānmadātyayaṁ tasmādēṣṭavyā harṣaṇī kriyā||194||  
 +
 
vanAni ramaNIyAni sapadmAH salilAshayAH |  
 
vanAni ramaNIyAni sapadmAH salilAshayAH |  
 
vishadAnyannapAnAni sahAyAshca praharShaNAH ||191||  
 
vishadAnyannapAnAni sahAyAshca praharShaNAH ||191||  
 +
 
mAlyAni gandhayogAshca vAsAMsi vimalAni ca |  
 
mAlyAni gandhayogAshca vAsAMsi vimalAni ca |  
 
gAndharvashabdAH kAntAshca goShThyashca hRudayapriyAH ||192||  
 
gAndharvashabdAH kAntAshca goShThyashca hRudayapriyAH ||192||  
 +
 
sa~gkathAhAsyagItAnAM vishadAshcaiva yojanAH |  
 
sa~gkathAhAsyagItAnAM vishadAshcaiva yojanAH |  
 
priyAshcAnugatA nAryo nAshayanti madAtyayam ||193||  
 
priyAshcAnugatA nAryo nAshayanti madAtyayam ||193||  
 +
 
nAkShobhya hi mano madyaM sharIramavihatya ca |  
 
nAkShobhya hi mano madyaM sharIramavihatya ca |  
 
kuryAnmadAtyayaM tasmAdeShTavyA harShaNI kriyA ||194||  
 
kuryAnmadAtyayaM tasmAdeShTavyA harShaNI kriyA ||194||  
   −
Beautiful gardens, ponds with lotus flowers, good food & drinks, pleasing companion, garlands, perfumes, clean clothing, melodious music, amusing gathering, liberal anecdotes, laughter, singing, & beloved submissive women pacify madatyaya.
+
Beautiful gardens, ponds with lotus flowers, good food and drinks, pleasing companion, garlands, perfumes, clean clothing, melodious music, amusing gathering, liberal anecdotes, laughter, singing and beloved submissive women pacify ''madatyaya''.
Liquor can’t lead to intoxication without distressing mind & affecting the body, therefore exhilaration treatment (by above measures) shall be observed (to stabilize mind and body).(191-194)
+
 
Treatment of madatyaya with milk:
+
Liquor cannot lead to intoxication without distressing mind and affecting the body, therefore exhilaration treatment (by above measures) shall be observed (to stabilize mind and body).[191-194]
 +
 
 +
==== Treatment of ''madatyaya'' with milk ====
 +
 
 
आभिः क्रियाभिः सिद्धाभिः शमं याति मदात्ययः |  
 
आभिः क्रियाभिः सिद्धाभिः शमं याति मदात्ययः |  
 
न चेन्मद्यविधिं मुक्त्वा क्षीरमस्य प्रयोजयेत् ||१९५||  
 
न चेन्मद्यविधिं मुक्त्वा क्षीरमस्य प्रयोजयेत् ||१९५||  
 +
 
लङ्घनैः पाचनैर्दोषशोधनैः शमनैरपि |  
 
लङ्घनैः पाचनैर्दोषशोधनैः शमनैरपि |  
 
विमद्यस्य कफे क्षीणे जाते दौर्बल्यलाघवे ||१९६||  
 
विमद्यस्य कफे क्षीणे जाते दौर्बल्यलाघवे ||१९६||  
 +
 
तस्य मद्यविदग्धस्य वातपित्ताधिकस्य च |  
 
तस्य मद्यविदग्धस्य वातपित्ताधिकस्य च |  
 
ग्रीष्मोपतप्तस्य तरोर्यथा वर्षं तथा पयः ||१९७||  
 
ग्रीष्मोपतप्तस्य तरोर्यथा वर्षं तथा पयः ||१९७||  
 +
 
पयसाऽभिहृते रोगे बले जाते निवर्तयेत् |  
 
पयसाऽभिहृते रोगे बले जाते निवर्तयेत् |  
क्षीरप्रयोगं मद्यं च क्रमेणाल्पाल्पमाचरेत् ||१९८|| ābhiḥ kriyābhiḥ siddhābhiḥ śamaṁ yāti madātyayaḥ|  
+
क्षीरप्रयोगं मद्यं च क्रमेणाल्पाल्पमाचरेत् ||१९८||  
 +
 
 +
ābhiḥ kriyābhiḥ siddhābhiḥ śamaṁ yāti madātyayaḥ|  
 
na cēnmadyavidhiṁ muktvā kṣīramasya prayōjayēt||195||  
 
na cēnmadyavidhiṁ muktvā kṣīramasya prayōjayēt||195||  
 +
 
laṅghanaiḥ pācanairdōṣaśōdhanaiḥ śamanairapi|  
 
laṅghanaiḥ pācanairdōṣaśōdhanaiḥ śamanairapi|  
 
vimadyasya kaphē kṣīṇē jātē daurbalyalāghavē||196||  
 
vimadyasya kaphē kṣīṇē jātē daurbalyalāghavē||196||  
 +
 
tasya madyavidagdhasya vātapittādhikasya ca|  
 
tasya madyavidagdhasya vātapittādhikasya ca|  
 
grīṣmōpataptasya tarōryathā varṣaṁ tathā payaḥ||197||  
 
grīṣmōpataptasya tarōryathā varṣaṁ tathā payaḥ||197||  
 +
 
payasā'bhihr̥tē rōgē balē jātē nivartayēt|  
 
payasā'bhihr̥tē rōgē balē jātē nivartayēt|  
 
kṣīraprayōgaṁ madyaṁ ca kramēṇālpālpamācarēt||198||  
 
kṣīraprayōgaṁ madyaṁ ca kramēṇālpālpamācarēt||198||  
Line 2,067: Line 2,099:  
AbhiH kriyAbhiH siddhAbhiH shamaM yAti madAtyayaH |  
 
AbhiH kriyAbhiH siddhAbhiH shamaM yAti madAtyayaH |  
 
na cenmadyavidhiM muktvA kShIramasya prayojayet ||195||  
 
na cenmadyavidhiM muktvA kShIramasya prayojayet ||195||  
 +
 
la~gghanaiH pAcanairdoShashodhanaiH shamanairapi |  
 
la~gghanaiH pAcanairdoShashodhanaiH shamanairapi |  
 
vimadyasya kaphe kShINe jAte daurbalyalAghave ||196||  
 
vimadyasya kaphe kShINe jAte daurbalyalAghave ||196||  
 +
 
tasya madyavidagdhasya vAtapittAdhikasya ca |  
 
tasya madyavidagdhasya vAtapittAdhikasya ca |  
 
grIShmopataptasya taroryathA varShaM tathA payaH ||197||  
 
grIShmopataptasya taroryathA varShaM tathA payaH ||197||  
 +
 
payasA~abhihRute roge bale jAte nivartayet |  
 
payasA~abhihRute roge bale jAte nivartayet |  
 
kShIraprayogaM madyaM ca krameNAlpAlpamAcaret ||198||
 
kShIraprayogaM madyaM ca krameNAlpAlpamAcaret ||198||
 +
 
In case madatyaya does not get pacified with these explained regimens in methods of liquor consumption, milk shall be prescribed.
 
In case madatyaya does not get pacified with these explained regimens in methods of liquor consumption, milk shall be prescribed.
 
With withdrawal of liquor, when kapha is diminished and debility and agility occurs due to fasting, and purifying metabolism of toxins, alleviating measures and vata pitta get dominant in the person wreaked with liquor, the milk acts as a boon like the rains for the tree in intense summer.
 
With withdrawal of liquor, when kapha is diminished and debility and agility occurs due to fasting, and purifying metabolism of toxins, alleviating measures and vata pitta get dominant in the person wreaked with liquor, the milk acts as a boon like the rains for the tree in intense summer.
When the disease is removed by the use of milk and strength is regained the use of milk shall be discontinued and liquor consumption can be resumed in smaller quantities gradually.(195-198)
+
 
Dwansaka and Vikshaya diseases due to madatyaya:
+
When the disease is removed by the use of milk and strength is regained the use of milk shall be discontinued and liquor consumption can be resumed in smaller quantities gradually.[195-198]
 +
 
 +
==== Dwansaka and Vikshaya diseases due to madatyaya ====
 +
 
 
विच्छिन्नमद्यः सहसा योऽतिमद्यं निषेवते |  
 
विच्छिन्नमद्यः सहसा योऽतिमद्यं निषेवते |  
 
ध्वंसको [१] विक्षयश्चैव रोगस्तस्योपजायते ||१९९||  
 
ध्वंसको [१] विक्षयश्चैव रोगस्तस्योपजायते ||१९९||  

Navigation menu