Changes

Jump to navigation Jump to search
41 bytes added ,  04:03, 10 December 2017
Line 210: Line 210:  
कामलाऽक्ष्णोर्मुखं पूर्णं शङ्खयोर्मुक्तमांसता|  
 
कामलाऽक्ष्णोर्मुखं पूर्णं शङ्खयोर्मुक्तमांसता|  
 
सन्त्रासश्चोष्णगात्रत्वं  यस्य तं परिवर्जयेत्||१८||  
 
सन्त्रासश्चोष्णगात्रत्वं  यस्य तं परिवर्जयेत्||१८||  
 +
 
उत्थाप्यमानः शयनात् प्रमोहं याति यो नरः|  
 
उत्थाप्यमानः शयनात् प्रमोहं याति यो नरः|  
मुहुर्मुहुर्न सप्ताहं स जीवति विकत्थनः ||१९||  
+
मुहुर्मुहुर्न सप्ताहं स जीवति विकत्थनः ||१९||  
 +
 
 
संसृष्टा व्याधयो यस्य प्रतिलोमानुलोमगाः|  
 
संसृष्टा व्याधयो यस्य प्रतिलोमानुलोमगाः|  
 
व्यापन्ना ग्रहणी प्रायः सोऽर्धमासं न जीवति||२०||  
 
व्यापन्ना ग्रहणी प्रायः सोऽर्धमासं न जीवति||२०||  
Line 217: Line 219:  
kāmalā'kṣṇōrmukhaṁ pūrṇaṁ śaṅkhayōrmuktamāṁsatā|  
 
kāmalā'kṣṇōrmukhaṁ pūrṇaṁ śaṅkhayōrmuktamāṁsatā|  
 
santrāsaścōṣṇagātratvaṁ  yasya taṁ parivarjayēt||18||  
 
santrāsaścōṣṇagātratvaṁ  yasya taṁ parivarjayēt||18||  
 +
 
utthāpyamānaḥ śayanāt pramōhaṁ yāti yō naraḥ|  
 
utthāpyamānaḥ śayanāt pramōhaṁ yāti yō naraḥ|  
 
muhurmuhurna saptāhaṁ sa jīvati vikatthanaḥ  ||19||  
 
muhurmuhurna saptāhaṁ sa jīvati vikatthanaḥ  ||19||  
 +
 
saṁsr̥ṣṭā vyādhayō yasya pratilōmānulōmagāḥ|  
 
saṁsr̥ṣṭā vyādhayō yasya pratilōmānulōmagāḥ|  
 
vyāpannā grahaṇī prāyaḥ sō'rdhamāsaṁ na jīvati||20||  
 
vyāpannā grahaṇī prāyaḥ sō'rdhamāsaṁ na jīvati||20||  
 +
 
kAmalA~akShNormukhaM pUrNaM sha~gkhayormuktamAMsatA|  
 
kAmalA~akShNormukhaM pUrNaM sha~gkhayormuktamAMsatA|  
 
santrAsashcoShNagAtratvaM  yasya taM parivarjayet||18||  
 
santrAsashcoShNagAtratvaM  yasya taM parivarjayet||18||  
 +
 
utthApyamAnaH shayanAt pramohaM yAti yo naraH|  
 
utthApyamAnaH shayanAt pramohaM yAti yo naraH|  
 
muhurmuhurna saptAhaM sa jIvati vikatthanaH  ||19||  
 
muhurmuhurna saptAhaM sa jIvati vikatthanaH  ||19||  
 +
 
saMsRuShTA vyAdhayo yasya pratilomAnulomagAH|  
 
saMsRuShTA vyAdhayo yasya pratilomAnulomagAH|  
 
vyApannA grahaNI prAyaH so~ardhamAsaM na jIvati||20||  
 
vyApannA grahaNI prAyaH so~ardhamAsaM na jIvati||20||  
    
Patient who is suffering from Kamala, swelling of face, wasting in temples and terrifying appearance with high fever such patient should be discarded for management.
 
Patient who is suffering from Kamala, swelling of face, wasting in temples and terrifying appearance with high fever such patient should be discarded for management.
 +
 
Patient who faints again and again while being lifted from bed cannot survive for a week.
 
Patient who faints again and again while being lifted from bed cannot survive for a week.
The patient afflicted with multiple doshas having movements  in upward, downward both directions along with disordered Grahani          (Duodenum and Small intestine) cannot survive for longer than for a fortnight.[18-20]
+
The patient afflicted with multiple ''doshas'' having movements  in upward, downward both directions along with disordered ''grahani''(Duodenum and Small intestine) cannot survive for longer than for a fortnight.[18-20]
    
उपरुद्धस्य रोगेण कर्शितस्याल्पमश्नतः|  
 
उपरुद्धस्य रोगेण कर्शितस्याल्पमश्नतः|  
 
बहु मूत्रपुरीषं स्याद्यस्य तं परिवर्जयेत्||२१||  
 
बहु मूत्रपुरीषं स्याद्यस्य तं परिवर्जयेत्||२१||  
 +
 
दुर्बलो बहु भुङ्क्ते यः प्राग्भुक्तादन्नमातुरः  |  
 
दुर्बलो बहु भुङ्क्ते यः प्राग्भुक्तादन्नमातुरः  |  
 
अल्पमूत्रपुरीषश्च यथा प्रेतस्तथैव सः||२२||  
 
अल्पमूत्रपुरीषश्च यथा प्रेतस्तथैव सः||२२||  
 +
 
इष्टं च गुणसम्पन्नमन्नमश्नाति  यो नरः|  
 
इष्टं च गुणसम्पन्नमन्नमश्नाति  यो नरः|  
 
शश्वच्च बलवर्णाभ्यां हीयते न स जीवति||२३||  
 
शश्वच्च बलवर्णाभ्यां हीयते न स जीवति||२३||  
 +
 
प्रकूजति प्रश्वसिति शिथिलं चातिसार्यते|  
 
प्रकूजति प्रश्वसिति शिथिलं चातिसार्यते|  
 
बलहीनः पिपासार्तः शुष्कास्यो न स जीवति||२४||  
 
बलहीनः पिपासार्तः शुष्कास्यो न स जीवति||२४||  
 +
 
ह्रस्वं च यः प्रश्वसिति व्याविद्धं स्पन्दते च यः|  
 
ह्रस्वं च यः प्रश्वसिति व्याविद्धं स्पन्दते च यः|  
 
मृतमेव तमात्रेयो व्याचचक्षे पुनर्वसुः||२५||  
 
मृतमेव तमात्रेयो व्याचचक्षे पुनर्वसुः||२५||  
 +
 
ऊर्ध्वं च यः प्रश्वसिति श्लेष्मणा चाभिभूयते|  
 
ऊर्ध्वं च यः प्रश्वसिति श्लेष्मणा चाभिभूयते|  
 
हीनवर्णबलाहारो यो नरो न स जीवति||२६||  
 
हीनवर्णबलाहारो यो नरो न स जीवति||२६||  
 +
 
uparuddhasya rōgēṇa karśitasyālpamaśnataḥ|  
 
uparuddhasya rōgēṇa karśitasyālpamaśnataḥ|  
 
bahu mūtrapurīṣaṁ syādyasya taṁ parivarjayēt||21||  
 
bahu mūtrapurīṣaṁ syādyasya taṁ parivarjayēt||21||  
 +
 
durbalō bahu bhuṅktē yaḥ prāgbhuktādannamāturaḥ  |  
 
durbalō bahu bhuṅktē yaḥ prāgbhuktādannamāturaḥ  |  
 
alpamūtrapurīṣaśca yathā prētastathaiva saḥ||22||  
 
alpamūtrapurīṣaśca yathā prētastathaiva saḥ||22||  
 +
 
iṣṭaṁ ca guṇasampannamannamaśnāti  yō naraḥ|  
 
iṣṭaṁ ca guṇasampannamannamaśnāti  yō naraḥ|  
 
śaśvacca balavarṇābhyāṁ hīyatē na sa jīvati||23||  
 
śaśvacca balavarṇābhyāṁ hīyatē na sa jīvati||23||  
 +
 
prakūjati praśvasiti śithilaṁ cātisāryatē|  
 
prakūjati praśvasiti śithilaṁ cātisāryatē|  
 
balahīnaḥ pipāsārtaḥ śuṣkāsyō na sa jīvati||24||  
 
balahīnaḥ pipāsārtaḥ śuṣkāsyō na sa jīvati||24||  
 +
 
hrasvaṁ ca yaḥ praśvasiti vyāviddhaṁ spandatē ca yaḥ|  
 
hrasvaṁ ca yaḥ praśvasiti vyāviddhaṁ spandatē ca yaḥ|  
 
mr̥tamēva tamātrēyō vyācacakṣē punarvasuḥ||25||  
 
mr̥tamēva tamātrēyō vyācacakṣē punarvasuḥ||25||  
 +
 
ūrdhvaṁ ca yaḥ praśvasiti ślēṣmaṇā cābhibhūyatē|  
 
ūrdhvaṁ ca yaḥ praśvasiti ślēṣmaṇā cābhibhūyatē|  
 
hīnavarṇabalāhārō yō narō na sa jīvati||26||  
 
hīnavarṇabalāhārō yō narō na sa jīvati||26||  
 +
 
uparuddhasya rogeNa karshitasyAlpamashnataH|  
 
uparuddhasya rogeNa karshitasyAlpamashnataH|  
 
bahu mUtrapurIShaM syAdyasya taM parivarjayet||21||  
 
bahu mUtrapurIShaM syAdyasya taM parivarjayet||21||  
 +
 
durbalo bahu bhu~gkte yaH prAgbhuktAdannamAturaH  |  
 
durbalo bahu bhu~gkte yaH prAgbhuktAdannamAturaH  |  
 
alpamUtrapurIShashca yathA pretastathaiva saH||22||  
 
alpamUtrapurIShashca yathA pretastathaiva saH||22||  
 +
 
iShTaM ca guNasampannamannamashnAti yo naraH|  
 
iShTaM ca guNasampannamannamashnAti yo naraH|  
 
shashvacca balavarNAbhyAM hIyate na sa jIvati||23||  
 
shashvacca balavarNAbhyAM hIyate na sa jIvati||23||  
 +
 
prakUjati prashvasiti shithilaM cAtisAryate|  
 
prakUjati prashvasiti shithilaM cAtisAryate|  
 
balahInaH pipAsArtaH shuShkAsyo na sa jIvati||24||  
 
balahInaH pipAsArtaH shuShkAsyo na sa jIvati||24||  
 +
 
hrasvaM ca yaH prashvasiti vyAviddhaM spandate ca yaH|  
 
hrasvaM ca yaH prashvasiti vyAviddhaM spandate ca yaH|  
 
mRutameva tamAtreyo vyAcacakShe punarvasuH||25||  
 
mRutameva tamAtreyo vyAcacakShe punarvasuH||25||  
 +
 
UrdhvaM ca yaH prashvasiti shleShmaNA cAbhibhUyate|  
 
UrdhvaM ca yaH prashvasiti shleShmaNA cAbhibhUyate|  
 
hInavarNabalAhAro yo naro na sa jIvati||26||
 
hInavarNabalAhAro yo naro na sa jIvati||26||
Line 273: Line 298:  
Consumption of excess quantity of food by weak patient but passes scanty urine and stool should be considered as ghost or almost dead.
 
Consumption of excess quantity of food by weak patient but passes scanty urine and stool should be considered as ghost or almost dead.
 
In spite of taking suitable diet if person constantly loose strength and complexion indicates bad prognosis.
 
In spite of taking suitable diet if person constantly loose strength and complexion indicates bad prognosis.
If a person who is weak, thirsty and having dryness of mouth, if suffers from groaning, dyspnoea and diarrhoea, then it should not be treated because he will not survive.
+
If a person who is weak, thirsty and having dryness of mouth, if suffers from groaning, dyspnea and diarrhea, then it should not be treated because he will not survive.
 +
 
 
If patient is suffering from shallow respiration with irregular twitching in the body is said to be severe fatal condition like almost dead.
 
If patient is suffering from shallow respiration with irregular twitching in the body is said to be severe fatal condition like almost dead.
Person who is suffering from respiratory distress with abundance of kapha along with diminution of complexion, strength and less intake of food will not survive for longer.[21-26]
+
Person who is suffering from respiratory distress with abundance of ''kapha'' along with diminution of complexion, strength and less intake of food will not survive for longer.[21-26]
    
ऊर्ध्वाग्रे नयने यस्य मन्ये  चारतकम्पने|  
 
ऊर्ध्वाग्रे नयने यस्य मन्ये  चारतकम्पने|  
 
बलहीनः पिपासार्तः शुष्कास्यो न स जीवति||२७||  
 
बलहीनः पिपासार्तः शुष्कास्यो न स जीवति||२७||  
 +
 
यस्य गण्डावुपचितौ ज्वरकासौ च दारुणौ|  
 
यस्य गण्डावुपचितौ ज्वरकासौ च दारुणौ|  
 
शूली प्रद्वेष्टि चाप्यन्नं तस्मिन् कर्म न सिध्यति||२८||  
 
शूली प्रद्वेष्टि चाप्यन्नं तस्मिन् कर्म न सिध्यति||२८||  
 +
 
व्यावृत्तमूर्धजिह्वास्यो  भ्रुवौ यस्य च विच्युते|  
 
व्यावृत्तमूर्धजिह्वास्यो  भ्रुवौ यस्य च विच्युते|  
 
कण्टकैश्चाचिता जिह्वा यथा प्रेतस्तथैव सः||२९||  
 
कण्टकैश्चाचिता जिह्वा यथा प्रेतस्तथैव सः||२९||  
 +
 
शेफश्चात्यर्थमुत्सिक्तं निःसृतौ वृषणौ भृशम्|  
 
शेफश्चात्यर्थमुत्सिक्तं निःसृतौ वृषणौ भृशम्|  
 
अतश्चैव विपर्यासो विकृत्या प्रेतलक्षणम्||३०||  
 
अतश्चैव विपर्यासो विकृत्या प्रेतलक्षणम्||३०||  
 +
 
निचितं यस्य मांसं स्यात्त्वगस्थिष्वेव  दृश्यते|  
 
निचितं यस्य मांसं स्यात्त्वगस्थिष्वेव  दृश्यते|  
 
क्षीणस्यानश्नतस्तस्य मासमायुः परं भवेत्||३१||  
 
क्षीणस्यानश्नतस्तस्य मासमायुः परं भवेत्||३१||  
 +
 
ūrdhvāgrē nayanē yasya manyē  cāratakampanē|  
 
ūrdhvāgrē nayanē yasya manyē  cāratakampanē|  
 
balahīnaḥ pipāsārtaḥ śuṣkāsyō na sa jīvati||27||  
 
balahīnaḥ pipāsārtaḥ śuṣkāsyō na sa jīvati||27||  
 +
 
yasya gaṇḍāvupacitau jvarakāsau ca dāruṇau|  
 
yasya gaṇḍāvupacitau jvarakāsau ca dāruṇau|  
 
śūlī pradvēṣṭi cāpyannaṁ tasmin karma na sidhyati||28||  
 
śūlī pradvēṣṭi cāpyannaṁ tasmin karma na sidhyati||28||  
 +
 
vyāvr̥ttamūrdhajihvāsyō  bhruvau yasya ca vicyutē|  
 
vyāvr̥ttamūrdhajihvāsyō  bhruvau yasya ca vicyutē|  
 
kaṇṭakaiścācitā jihvā yathā prētastathaiva saḥ||29||  
 
kaṇṭakaiścācitā jihvā yathā prētastathaiva saḥ||29||  
 +
 
śēphaścātyarthamutsiktaṁ niḥsr̥tau vr̥ṣaṇau bhr̥śam|  
 
śēphaścātyarthamutsiktaṁ niḥsr̥tau vr̥ṣaṇau bhr̥śam|  
 
ataścaiva viparyāsō vikr̥tyā prētalakṣaṇam||30||  
 
ataścaiva viparyāsō vikr̥tyā prētalakṣaṇam||30||  
 +
 
nicitaṁ yasya māṁsaṁ syāttvagasthiṣvēva  dr̥śyatē|  
 
nicitaṁ yasya māṁsaṁ syāttvagasthiṣvēva  dr̥śyatē|  
 
kṣīṇasyānaśnatastasya māsamāyuḥ paraṁ bhavēt||31||  
 
kṣīṇasyānaśnatastasya māsamāyuḥ paraṁ bhavēt||31||  
Line 300: Line 335:  
UrdhvAgre nayane yasya manye  cAratakampane|  
 
UrdhvAgre nayane yasya manye  cAratakampane|  
 
balahInaH pipAsArtaH shuShkAsyo na sa jIvati||27||  
 
balahInaH pipAsArtaH shuShkAsyo na sa jIvati||27||  
 +
 
yasya gaNDAvupacitau jvarakAsau ca dAruNau|  
 
yasya gaNDAvupacitau jvarakAsau ca dAruNau|  
 
shUlI pradveShTi cApyannaM tasmin karma na sidhyati||28||  
 
shUlI pradveShTi cApyannaM tasmin karma na sidhyati||28||  
 +
 
vyAvRuttamUrdhajihvAsyo  bhruvau yasya ca vicyute|  
 
vyAvRuttamUrdhajihvAsyo  bhruvau yasya ca vicyute|  
 
kaNTakaishcAcitA jihvA yathA pretastathaiva saH||29||  
 
kaNTakaishcAcitA jihvA yathA pretastathaiva saH||29||  
 +
 
shephashcAtyarthamutsiktaM niHsRutau vRuShaNau bhRusham|  
 
shephashcAtyarthamutsiktaM niHsRutau vRuShaNau bhRusham|  
 
atashcaiva viparyAso vikRutyA pretalakShaNam||30||  
 
atashcaiva viparyAso vikRutyA pretalakShaNam||30||  
 +
 
nicitaM yasya mAMsaM syAttvagasthiShveva  dRushyate|  
 
nicitaM yasya mAMsaM syAttvagasthiShveva  dRushyate|  
 
kShINasyAnashnatastasya mAsamAyuH paraM bhavet||31||  
 
kShINasyAnashnatastasya mAsamAyuH paraM bhavet||31||  
    
A weak, thirsty and dryness of mouth suffers from rigid and upward look of the eyes and persistent throbbing of the carotid region of the neck, will not survive for long.
 
A weak, thirsty and dryness of mouth suffers from rigid and upward look of the eyes and persistent throbbing of the carotid region of the neck, will not survive for long.
 +
 
If an emaciated person having prominent cheeks along with high fever, severe cough, colic and dislike for food will not cure from his ailments because no treatment suits him.
 
If an emaciated person having prominent cheeks along with high fever, severe cough, colic and dislike for food will not cure from his ailments because no treatment suits him.
 +
 
If there is a distortion of the head, tongue and face, drooping of eye brows and appearance of thorny coat over tongue, don’t treat such patients due to its ominous nature.
 
If there is a distortion of the head, tongue and face, drooping of eye brows and appearance of thorny coat over tongue, don’t treat such patients due to its ominous nature.
 +
 
Whose penis is excessively long along with pendulous testicles or vice versa, such signs are indicative of death of a patient immediately.
 
Whose penis is excessively long along with pendulous testicles or vice versa, such signs are indicative of death of a patient immediately.
 
In emaciated individual whose muscles are excessively undergone wasting with remnants of skin and bone does not survive more than one month.[27-31]
 
In emaciated individual whose muscles are excessively undergone wasting with remnants of skin and bone does not survive more than one month.[27-31]

Navigation menu