Changes

Jump to navigation Jump to search
226 bytes added ,  07:07, 27 March 2018
Line 1,439: Line 1,439:  
समूलफलपत्रायाः कण्टकार्या रसाढके |  
 
समूलफलपत्रायाः कण्टकार्या रसाढके |  
 
घृतप्रस्थं बलाव्योषविडङ्गशटिचित्रकैः ||१२५||  
 
घृतप्रस्थं बलाव्योषविडङ्गशटिचित्रकैः ||१२५||  
 +
 
सौवर्चलयवक्षारपिप्पलीमूलपौष्करैः |  
 
सौवर्चलयवक्षारपिप्पलीमूलपौष्करैः |  
 
वृश्चीरबृहतीपथ्यायवानीदाडिमर्धिभिः ||१२६||  
 
वृश्चीरबृहतीपथ्यायवानीदाडिमर्धिभिः ||१२६||  
 +
 
द्राक्षापुनर्नवाचव्यदुरालम्भाम्लवेतसैः |  
 
द्राक्षापुनर्नवाचव्यदुरालम्भाम्लवेतसैः |  
 
शृङ्गीतामलकीभार्गीरास्नागोक्षुरकैः पचेत् ||१२७||  
 
शृङ्गीतामलकीभार्गीरास्नागोक्षुरकैः पचेत् ||१२७||  
 +
 
कल्कैस्तत् सर्वकासेषु हिक्काश्वासेषु शस्यते |  
 
कल्कैस्तत् सर्वकासेषु हिक्काश्वासेषु शस्यते |  
 
कण्टकारीघृतं ह्येतत् कफव्याधिनिसूदनम् ||१२८||  
 
कण्टकारीघृतं ह्येतत् कफव्याधिनिसूदनम् ||१२८||  
 +
 
इति कण्टकारीघृतम् |  
 
इति कण्टकारीघृतम् |  
 
कुलत्थरसयुक्तं वा पञ्चकोलशृतं घृतम् |  
 
कुलत्थरसयुक्तं वा पञ्चकोलशृतं घृतम् |  
 
पाययेत् कफजे कासे हिक्काश्वासे च शस्यते ||१२९||  
 
पाययेत् कफजे कासे हिक्काश्वासे च शस्यते ||१२९||  
 +
 
इति कुलत्थादिघृतम् |  
 
इति कुलत्थादिघृतम् |  
 +
 
samūlaphalapatrāyāḥ kaṇṭakāryā rasāḍhakē|  
 
samūlaphalapatrāyāḥ kaṇṭakāryā rasāḍhakē|  
 
ghr̥taprasthaṁ balāvyōṣaviḍaṅgaśaṭicitrakaiḥ||125||  
 
ghr̥taprasthaṁ balāvyōṣaviḍaṅgaśaṭicitrakaiḥ||125||  
 +
 
sauvarcalayavakṣārapippalīmūlapauṣkaraiḥ|  
 
sauvarcalayavakṣārapippalīmūlapauṣkaraiḥ|  
 
vr̥ścīrabr̥hatīpathyāyavānīdāḍimardhibhiḥ||126||  
 
vr̥ścīrabr̥hatīpathyāyavānīdāḍimardhibhiḥ||126||  
 +
 
drākṣāpunarnavācavyadurālambhāmlavētasaiḥ|  
 
drākṣāpunarnavācavyadurālambhāmlavētasaiḥ|  
 
śr̥ṅgītāmalakībhārgīrāsnāgōkṣurakaiḥ pacēt||127||  
 
śr̥ṅgītāmalakībhārgīrāsnāgōkṣurakaiḥ pacēt||127||  
 +
 
kalkaistat sarvakāsēṣu hikkāśvāsēṣu śasyatē|  
 
kalkaistat sarvakāsēṣu hikkāśvāsēṣu śasyatē|  
 
kaṇṭakārīghr̥taṁ hyētat kaphavyādhinisūdanam||128||  
 
kaṇṭakārīghr̥taṁ hyētat kaphavyādhinisūdanam||128||  
 +
 
iti kaṇṭakārīghr̥tam|  
 
iti kaṇṭakārīghr̥tam|  
 
kulattharasayuktaṁ vā pañcakōlaśr̥taṁ ghr̥tam|  
 
kulattharasayuktaṁ vā pañcakōlaśr̥taṁ ghr̥tam|  
 
pāyayēt kaphajē kāsē hikkāśvāsē ca śasyatē||129||  
 
pāyayēt kaphajē kāsē hikkāśvāsē ca śasyatē||129||  
 +
 
iti kulatthādighr̥tam|
 
iti kulatthādighr̥tam|
samUlaphalapatrAyAH kaNTakAryA rasADhake|  
+
samUlaphalapatrAyAH kaNTakAryA rasADhake|  
 
ghRutaprasthaM balAvyoShaviDa~ggashaTicitrakaiH||125||  
 
ghRutaprasthaM balAvyoShaviDa~ggashaTicitrakaiH||125||  
 +
 
sauvarcalayavakShArapippalImUlapauShkaraiH|  
 
sauvarcalayavakShArapippalImUlapauShkaraiH|  
 
vRushcIrabRuhatIpathyAyavAnIdADimardhibhiH||126||  
 
vRushcIrabRuhatIpathyAyavAnIdADimardhibhiH||126||  
 +
 
drAkShApunarnavAcavyadurAlambhAmlavetasaiH|  
 
drAkShApunarnavAcavyadurAlambhAmlavetasaiH|  
 
shRu~ggItAmalakIbhArgIrAsnAgokShurakaiH pacet||127||  
 
shRu~ggItAmalakIbhArgIrAsnAgokShurakaiH pacet||127||  
 +
 
kalkaistat sarvakAseShu hikkAshvAseShu shasyate|  
 
kalkaistat sarvakAseShu hikkAshvAseShu shasyate|  
 
kaNTakArIghRutaM hyetat kaphavyAdhinisUdanam||128||  
 
kaNTakArIghRutaM hyetat kaphavyAdhinisUdanam||128||  
 +
 
iti kaNTakArIghRutam|  
 
iti kaNTakArIghRutam|  
 
kulattharasayuktaM vA pa~jcakolashRutaM ghRutam|  
 
kulattharasayuktaM vA pa~jcakolashRutaM ghRutam|  
 
pAyayet kaphaje kAse hikkAshvAse ca shasyate||129||  
 
pAyayet kaphaje kAse hikkAshvAse ca shasyate||129||  
 +
 
iti kulatthAdighRutam|  
 
iti kulatthAdighRutam|  
   −
One adhaka of kantakari kashaya should be prepared using its root, fruit and leaves. This is to be processed with one prastha of ghrita by adding the paste of bala, shunthi, pippali, maricha, vidanga, shati, chitraka, sauvarchala, yavakshara, pippalimula, pushkarmoola, vrischira, brihati, pathya, yavani, dadima, riddhi, draksha, punaranava, chavya, duralabha, amlavetasa, shringi, tamalaki, bharangi, rasna and gokshuara. This is beneficial in all types of kasa, hikka and shwaasa. This is known as kantakari ghrita and it cures all types of kaphaja diseases.
+
One ''adhaka'' of ''kantakari kashaya'' should be prepared using its root, fruit and leaves. This is to be processed with one ''prastha'' of ''ghrita'' by adding the paste of ''bala, shunthi, pippali, maricha, vidanga, shati, chitraka, sauvarchala, yavakshara, pippalimula, pushkarmoola, vrischira, brihati, pathya, yavani, dadima, riddhi, draksha, punaranava, chavya, duralabha, amlavetasa, shringi, tamalaki, bharangi, rasna'' and ''gokshuara''. This is beneficial in all types of ''kasa, hikka'' and ''shwasa''. This is known as ''kantakari ghrita'' and it cures all types of ''kaphaja'' diseases.
Thus ends the description of kantakari-ghrita.
+
 
Ghrita cooked with the decoction of kulattha or with that of panchakola is useful in kaphajakasa, hikka and shwaasa.  
+
Thus ends the description of ''kantakari-ghrita''.
Thus ends the description of kulatthadi- ghrita. (125-129)
+
 
 +
''Ghrita'' cooked with the decoction of ''kulattha'' or with that of ''panchakola'' is useful in ''kaphajakasa, hikka'' and ''shwasa''.  
 +
 
 +
Thus ends the description of ''kulatthadi- ghrita''. [125-129]
    
धूमांस्तानेव दद्याच्च ये प्रोक्ता वातकासिनाम् |  
 
धूमांस्तानेव दद्याच्च ये प्रोक्ता वातकासिनाम् |  
कोशातकीफलान्मध्यं पिबेद्वा समनःशिलम् ||१३०|| dhūmāṁstānēva dadyācca yē prōktā vātakāsinām|  
+
कोशातकीफलान्मध्यं पिबेद्वा समनःशिलम् ||१३०||  
 +
 
 +
dhūmāṁstānēva dadyācca yē prōktā vātakāsinām|  
 
kōśātakīphalānmadhyaṁ pibēdvā samanaḥśilam||130||  
 
kōśātakīphalānmadhyaṁ pibēdvā samanaḥśilam||130||  
 +
 
dhUmAMstAneva dadyAcca ye proktA vAtakAsinAm|  
 
dhUmAMstAneva dadyAcca ye proktA vAtakAsinAm|  
 
koshAtakIphalAnmadhyaM pibedvA samanaHshilam||130||  
 
koshAtakIphalAnmadhyaM pibedvA samanaHshilam||130||  
Dhuma yogas which have been mentioned at the context of vatajakasa can also be administered in pittajakasa. Specifically manshilla kept inside the koshataki phala majja is useful in the form of dhupana in kaphaja-kasa. (130)
+
 
 +
''Dhuma yogas'' which have been mentioned at the context of ''vatajakasa'' can also be administered in ''pittajakasa''. Specifically ''manshilla'' kept inside the ''koshataki phala majja'' is useful in the form of ''dhupana'' in ''kaphaja-kasa''. [130]
 +
 
 
तमकः कफकासे तु स्याच्चेत् पित्तानुबन्धजः |  
 
तमकः कफकासे तु स्याच्चेत् पित्तानुबन्धजः |  
 
पित्तकासक्रियां तत्र यथावस्थं प्रयोजयेत् ||१३१||  
 
पित्तकासक्रियां तत्र यथावस्थं प्रयोजयेत् ||१३१||  
 +
 
वाते कफानुबन्धे तु कुर्यात् कफहरीं क्रियाम् |  
 
वाते कफानुबन्धे तु कुर्यात् कफहरीं क्रियाम् |  
 
पित्तानुबन्धयोर्वातकफयोः पित्तनाशिनीम् ||१३२||  
 
पित्तानुबन्धयोर्वातकफयोः पित्तनाशिनीम् ||१३२||  
 +
 
आर्द्रे विरूक्षणं, शुष्के स्निग्धं, वातकफात्मके |  
 
आर्द्रे विरूक्षणं, शुष्के स्निग्धं, वातकफात्मके |  
 
कासेऽन्नपानं कफजे सपित्ते तिक्तसंयुतम् ||१३३||  
 
कासेऽन्नपानं कफजे सपित्ते तिक्तसंयुतम् ||१३३||  
इति कफजकासचिकित्सा | tamakaḥ kaphakāsē tu syāccēt pittānubandhajaḥ|  
+
 
 +
इति कफजकासचिकित्सा |  
 +
 
 +
tamakaḥ kaphakāsē tu syāccēt pittānubandhajaḥ|  
 
pittakāsakriyāṁ tatra yathāvasthaṁ prayōjayēt||131||  
 
pittakāsakriyāṁ tatra yathāvasthaṁ prayōjayēt||131||  
 +
 
vātē kaphānubandhē tu kuryāt kaphaharīṁ kriyām|  
 
vātē kaphānubandhē tu kuryāt kaphaharīṁ kriyām|  
 
pittānubandhayōrvātakaphayōḥ pittanāśinīm||132||  
 
pittānubandhayōrvātakaphayōḥ pittanāśinīm||132||  
 +
 
ārdrē virūkṣaṇaṁ, śuṣkē snigdhaṁ, vātakaphātmakē|  
 
ārdrē virūkṣaṇaṁ, śuṣkē snigdhaṁ, vātakaphātmakē|  
 
kāsē'nnapānaṁ kaphajē sapittē tiktasaṁyutam||133||  
 
kāsē'nnapānaṁ kaphajē sapittē tiktasaṁyutam||133||  
 +
 
iti kaphajakāsacikitsā|  
 
iti kaphajakāsacikitsā|  
 +
 
tamakaH kaphakAse tu syAccet pittAnubandhajaH|  
 
tamakaH kaphakAse tu syAccet pittAnubandhajaH|  
 
pittakAsakriyAM tatra yathAvasthaM prayojayet||131||  
 
pittakAsakriyAM tatra yathAvasthaM prayojayet||131||  
 +
 
vAte kaphAnubandhe tu kuryAt kaphaharIM kriyAm|  
 
vAte kaphAnubandhe tu kuryAt kaphaharIM kriyAm|  
 
pittAnubandhayorvAtakaphayoH pittanAshinIm||132||  
 
pittAnubandhayorvAtakaphayoH pittanAshinIm||132||  
 +
 
Ardre virUkShaNaM, shuShke snigdhaM, vAtakaphAtmake|  
 
Ardre virUkShaNaM, shuShke snigdhaM, vAtakaphAtmake|  
 
kAse~annapAnaM kaphaje sapitte tiktasaMyutam||133||  
 
kAse~annapAnaM kaphaje sapitte tiktasaMyutam||133||  
 +
 
iti kaphajakAsacikitsA|  
 
iti kaphajakAsacikitsA|  
   −
If kaphajakasa is associated with tamaka(a type of shwaasa) then at this stage of kasa, therapies prescribed for pittaja kasa should be administered.  
+
If ''kaphajakasa'' is associated with ''tamaka''(a type of ''shwasa'') then at this stage of ''kasa'', therapies prescribed for ''pittaja kasa'' should be administered.  
If there is association kapha in vatajakasa the kaphahara measures should be administered.
+
 
If pitta is associated with vataja and kaphajakasa then pittahara measures should be followed.
+
If there is association ''kapha'' in ''vatajakasa'' the ''kaphahara'' measures should be administered.
If vataja and kaphaja kasa are associated with expectoration of phlegm, then rukshana therapy should be followed, whereas if not associated with Phlegm then snigdha therapy should be administered.
+
 
If kaphajakasa is associated with pitta, then the patient should be given food and drinks mixed with tiktha dravyas.
+
If ''pitta'' is associated with ''vataja'' and ''kaphaja kasa'' then ''pittahara'' measures should be followed.
Thus ends the description of kaphajakasa.(131-134)
+
 
Management of kshataja kasa:
+
If ''vataja'' and ''kaphaja kasa'' are associated with expectoration of phlegm, then ''rukshana'' therapy should be followed, whereas if not associated with phlegm then ''snigdha'' therapy should be administered.
 +
 
 +
If ''kaphaja kasa'' is associated with ''pitta,'' then the patient should be given food and drinks mixed with ''tikta dravyas''.
 +
 
 +
Thus ends the description of ''kaphaja kasa''.[131-134]
 +
 
 +
==== Management of kshataja kasa ====
 +
 
 
कासमात्ययिकं मत्वा क्षतजं त्वरया जयेत् |  
 
कासमात्ययिकं मत्वा क्षतजं त्वरया जयेत् |  
 
मधुरैर्जीवनीयैश्च बलमांसविवर्धनैः ||१३४||  
 
मधुरैर्जीवनीयैश्च बलमांसविवर्धनैः ||१३४||  

Navigation menu