Changes

Jump to navigation Jump to search
1,392 bytes added ,  10:15, 27 January 2020
no edit summary
Line 1: Line 1:  +
{{#seo:
 +
|title=Jimutaka Kalpa Adhyaya
 +
|titlemode=append
 +
|keywords=Jimutaka, Vamanakarma, Luffa echinata Roxb
 +
|description=Kalpa Sthana Chapter 2.Pharmaceutical preparations of Jimutaka
 +
}}
 +
 
<big>'''[[Kalpa Sthana]] Chapter 2.Pharmaceutical preparations of Jimutaka'''</big>
 
<big>'''[[Kalpa Sthana]] Chapter 2.Pharmaceutical preparations of Jimutaka'''</big>
   Line 77: Line 84:     
=== Sanskrit Text, Transliteration with English Translation ===
 
=== Sanskrit Text, Transliteration with English Translation ===
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
    
अथातो जीमूतककल्पं व्याख्यास्यामः||१||  
 
अथातो जीमूतककल्पं व्याख्यास्यामः||१||  
 
इति ह स्माह भगवानात्रेयः||२||  
 
इति ह स्माह भगवानात्रेयः||२||  
 +
<div class="mw-collapsible-content">
    
athātōjīmūtakakalpaṁvyākhyāsyāmaḥ||1||  
 
athātōjīmūtakakalpaṁvyākhyāsyāmaḥ||1||  
Line 88: Line 97:     
iti ha smAhabhagavAnAtreyaH||2||  
 
iti ha smAhabhagavAnAtreyaH||2||  
 
+
</div></div>
    
We shall now expound chapter on “The pharmaceutics of Jimutaka (Bristly luffa)”  
 
We shall now expound chapter on “The pharmaceutics of Jimutaka (Bristly luffa)”  
Line 95: Line 104:     
==== Synonyms and qualities ====
 
==== Synonyms and qualities ====
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
कल्पं जीमूतकस्येमं फलपुष्पाश्रयं शुणु|  
+
कल्पं जीमूतकस्येमं फलपुष्पाश्रयं शुणु| <br />
गरागरी च वेणी च तथा स्याद्देवताडकः||३||  
+
गरागरी च वेणी च तथा स्याद्देवताडकः||३|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
kalpaṁjīmūtakasyēmaṁphalapuṣpāśrayaṁśuṇu|  
+
kalpaṁjīmūtakasyēmaṁphalapuṣpāśrayaṁśuṇu| <br />
garāgarīcavēṇīcatathāsyāddēvatāḍakaḥ||3||  
+
garāgarīcavēṇīcatathāsyāddēvatāḍakaḥ||3|| <br />
   −
kalpaMjImUtakasyemaMphalapuShpAshrayaMshuNu|  
+
kalpaMjImUtakasyemaMphalapuShpAshrayaMshuNu| <br />
garAgarIcaveNIcatathAsyAddevatADakaH||3||  
+
garAgarIcaveNIcatathAsyAddevatADakaH||3|| <br />
 +
</div></div>
    
Listen about of pharmaceutics of Jimutaka relating to its phala (fruit) and pushpa (flower).Garagari,Veni and Devatadaka are its synonyms. [3]
 
Listen about of pharmaceutics of Jimutaka relating to its phala (fruit) and pushpa (flower).Garagari,Veni and Devatadaka are its synonyms. [3]
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
जीमूतकं त्रिदोषघ्नं यथास्वौषधकल्पितम्|  
+
जीमूतकं त्रिदोषघ्नं यथास्वौषधकल्पितम्| <br />
प्रयोक्तव्यं ज्वरश्वासहिक्काद्येष्वामयेषु च||४||  
+
प्रयोक्तव्यं ज्वरश्वासहिक्काद्येष्वामयेषु च||४|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
jīmūtakaṁtridōṣaghnaṁyathāsvauṣadhakalpitam|  
+
jīmūtakaṁtridōṣaghnaṁyathāsvauṣadhakalpitam| <br />
prayōktavyaṁjvaraśvāsahikkādyēṣvāmayēṣuca||4||  
+
prayōktavyaṁjvaraśvāsahikkādyēṣvāmayēṣuca||4|| <br />
   −
jImUtakaMtridoShaghnaMyathAsvauShadhakalpitam|  
+
jImUtakaMtridoShaghnaMyathAsvauShadhakalpitam| <br />
prayoktavyaMjvarashvAsahikkAdyeShvAmayeShuca||4||
+
prayoktavyaMjvarashvAsahikkAdyeShvAmayeShuca||4||<br />
 +
</div></div>
    
''Jimutaka'' when administered with appropriate drugs cures diseases caused by all the three ''doshas''. It is useful in fever, dyspnea, hiccup and similar other disorders. [4]
 
''Jimutaka'' when administered with appropriate drugs cures diseases caused by all the three ''doshas''. It is useful in fever, dyspnea, hiccup and similar other disorders. [4]
    
==== Various Preparations ====
 
==== Various Preparations ====
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
यथोक्तगुणयुक्तानां देशजानां यथाविधि|  
+
यथोक्तगुणयुक्तानां देशजानां यथाविधि| <br />
पयः  पुष्पेऽस्य, निर्वृत्ते फले पेया पयस्कृता||५||
+
पयः  पुष्पेऽस्य, निर्वृत्ते फले पेया पयस्कृता||५||<br />
   −
लोमशे क्षीरसन्तानं, दध्युत्तरमलोमशे|  
+
लोमशे क्षीरसन्तानं, दध्युत्तरमलोमशे| <br />
शृते पयसि दध्यम्लं जातं हरितपाण्डुके||६||  
+
शृते पयसि दध्यम्लं जातं हरितपाण्डुके||६|| <br />
   −
जीर्णानां च सुशुष्काणां न्यस्तानां भाजने शुचौ|  
+
जीर्णानां च सुशुष्काणां न्यस्तानां भाजने शुचौ| <br />
चूर्णस्य पयसा शुक्तिं वातपित्तार्दितः पिबेत्||७||  
+
चूर्णस्य पयसा शुक्तिं वातपित्तार्दितः पिबेत्||७|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
yathōktaguṇayuktānāṁdēśajānāṁyathāvidhi|  
+
yathōktaguṇayuktānāṁdēśajānāṁyathāvidhi| <br />
payaḥpuṣpē'sya, nirvr̥ttēphalēpēyāpayaskr̥tā||5||  
+
payaḥpuṣpē'sya, nirvr̥ttēphalēpēyāpayaskr̥tā||5|| <br />
   −
lōmaśēkṣīrasantānaṁ, dadhyuttaramalōmaśē|  
+
lōmaśēkṣīrasantānaṁ, dadhyuttaramalōmaśē| <br />
śr̥tēpayasidadhyamlaṁjātaṁharitapāṇḍukē||6||  
+
śr̥tēpayasidadhyamlaṁjātaṁharitapāṇḍukē||6|| <br />
   −
jīrṇānāṁcasuśuṣkāṇāṁnyastānāṁbhājanēśucau|  
+
jīrṇānāṁcasuśuṣkāṇāṁnyastānāṁbhājanēśucau| <br />
cūrṇasyapayasāśuktiṁvātapittārditaḥpibēt||7||  
+
cūrṇasyapayasāśuktiṁvātapittārditaḥpibēt||7|| <br />
   −
yathoktaguNayuktAnAMdeshajAnAMyathAvidhi|  
+
yathoktaguNayuktAnAMdeshajAnAMyathAvidhi| <br />
payaHpuShpe~asya, nirvRuttephalepeyApayaskRutA||5||  
+
payaHpuShpe~asya, nirvRuttephalepeyApayaskRutA||5|| <br />
   −
lomashekShIrasantAnaM, dadhyuttaramalomashe|  
+
lomashekShIrasantAnaM, dadhyuttaramalomashe| <br />
shRutepayasidadhyamlaMjAtaMharitapANDuke||6||  
+
shRutepayasidadhyamlaMjAtaMharitapANDuke||6|| <br />
   −
jIrNAnAMcasushuShkANAMnyastAnAMbhAjaneshucau|  
+
jIrNAnAMcasushuShkANAMnyastAnAMbhAjaneshucau| <br />
cUrNasyapayasAshuktiMvAtapittArditaHpibet||7||  
+
cUrNasyapayasAshuktiMvAtapittArditaHpibet||7|| <br />
 +
</div></div>
    
Jimutaka endowed with all attributes, growing in appropriate land should be collected according to the prescribed procedures as described in earlier chapter(Madanaphala kalpa 1:9,10,14).  
 
Jimutaka endowed with all attributes, growing in appropriate land should be collected according to the prescribed procedures as described in earlier chapter(Madanaphala kalpa 1:9,10,14).  
    
Milk should be prepared with its flowers, milky gruel with freshly appeared fruits, milk cream with hairy fruits, curd with non hairy one and sour curd from milk boiled with the pale green fruit. Fully matured fruit is dried, powdered well and kept in a clean container. One suffering from ailments caused by vata and pitta should take one shukti (20 gm) of this preparation.[5-7]
 
Milk should be prepared with its flowers, milky gruel with freshly appeared fruits, milk cream with hairy fruits, curd with non hairy one and sour curd from milk boiled with the pale green fruit. Fully matured fruit is dried, powdered well and kept in a clean container. One suffering from ailments caused by vata and pitta should take one shukti (20 gm) of this preparation.[5-7]
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
आसुत्य च सुरामण्डे मृदित्वा प्रस्रुतं पिबेत्|  
+
आसुत्य च सुरामण्डे मृदित्वा प्रस्रुतं पिबेत्| <br />
कफजेऽरोचके कासे पाण्डुरोगे सयक्ष्मणि||८||  
+
कफजेऽरोचके कासे पाण्डुरोगे सयक्ष्मणि||८|| <br />
   −
द्वे चापोथ्याथवा त्रीणि गुडूच्या  मधुकस्य वा|  
+
द्वे चापोथ्याथवा त्रीणि गुडूच्या  मधुकस्य वा| <br />
कोविदारादिकानां वा निम्बस्य कुटजस्य वा||९||  
+
कोविदारादिकानां वा निम्बस्य कुटजस्य वा||९|| <br />
   −
कषायेष्वासुतं पूत्वा तेनैव विधिना पिबेत्|  
+
कषायेष्वासुतं पूत्वा तेनैव विधिना पिबेत्| <br />
अथवाऽऽरग्वधादीनां सप्तानां पूर्ववत् पिबेत्||१०||  
+
अथवाऽऽरग्वधादीनां सप्तानां पूर्ववत् पिबेत्||१०|| <br />
   −
एकैकस्य  कषायेण पित्तश्लेष्मज्वरार्दितः|११|
+
एकैकस्य  कषायेण पित्तश्लेष्मज्वरार्दितः|११|<br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
āsutyacasurāmaṇḍēmr̥ditvāprasrutaṁpibēt|  
+
āsutyacasurāmaṇḍēmr̥ditvāprasrutaṁpibēt| <br />
kaphajē'rōcakēkāsēpāṇḍurōgēsayakṣmaṇi||8||  
+
kaphajē'rōcakēkāsēpāṇḍurōgēsayakṣmaṇi||8|| <br />
   −
dvēcāpōthyāthavātrīṇiguḍūcyāmadhukasyavā|  
+
dvēcāpōthyāthavātrīṇiguḍūcyāmadhukasyavā| <br />
kōvidārādikānāṁvānimbasyakuṭajasyavā||9||  
+
kōvidārādikānāṁvānimbasyakuṭajasyavā||9|| <br />
   −
kaṣāyēṣvāsutaṁpūtvātēnaivavidhināpibēt|  
+
kaṣāyēṣvāsutaṁpūtvātēnaivavidhināpibēt| <br />
athavā''ragvadhādīnāṁsaptānāṁpūrvavatpibēt||10||  
+
athavā''ragvadhādīnāṁsaptānāṁpūrvavatpibēt||10|| <br />
   −
ēkaikasyakaṣāyēṇa pittaślēṣmajvarārditaḥ|11|
+
ēkaikasyakaṣāyēṇa pittaślēṣmajvarārditaḥ|11|<br />
   −
AsutyacasurAmaNDemRuditvAprasrutaMpibet|  
+
AsutyacasurAmaNDemRuditvAprasrutaMpibet| <br />
kaphaje~arocakekAsepANDurogesayakShmaNi||8||  
+
kaphaje~arocakekAsepANDurogesayakShmaNi||8|| <br />
   −
dvecApothyAthavAtrINiguDUcyAmadhukasyavA|  
+
dvecApothyAthavAtrINiguDUcyAmadhukasyavA| <br />
kovidArAdikAnAMvAnimbasyakuTajasyavA||9||  
+
kovidArAdikAnAMvAnimbasyakuTajasyavA||9|| <br />
   −
kaShAyeShvAsutaMpUtvAtenaivavidhinApibet|  
+
kaShAyeShvAsutaMpUtvAtenaivavidhinApibet| <br />
athavA~a~aragvadhAdInAMsaptAnAMpUrvavatpibet||10||  
+
athavA~a~aragvadhAdInAMsaptAnAMpUrvavatpibet||10|| <br />
   −
ekaikasyakaShAyeNa pittashleShmajvarArditaH|11|
+
ekaikasyakaShAyeNa pittashleShmajvarArditaH|11|<br />
 +
</div></div>
    
The fruits of Jimutaka should be macerated in sura -manda (the supernatant part of alcohol) overnight. Thereafter it is stirred and the juice is strained. It can be taken in anorexia due to kapha, cough, anemia and wasting diseases. [8]
 
The fruits of Jimutaka should be macerated in sura -manda (the supernatant part of alcohol) overnight. Thereafter it is stirred and the juice is strained. It can be taken in anorexia due to kapha, cough, anemia and wasting diseases. [8]
Line 188: Line 209:     
Or the powder of Jimutaka may be taken with any one of the decoction of the Aragvadhadi seven drugs mentioned in Madanaphala kalpa i.e  Aragwadha, Vrukshaka, Swadukantaka (Babbul or Gokshura), Patha, Patala, Gunja and Murva according to the procedure described in the previous chapter, by a person suffering from fever of Pitta and Kapha origin. [10]
 
Or the powder of Jimutaka may be taken with any one of the decoction of the Aragvadhadi seven drugs mentioned in Madanaphala kalpa i.e  Aragwadha, Vrukshaka, Swadukantaka (Babbul or Gokshura), Patha, Patala, Gunja and Murva according to the procedure described in the previous chapter, by a person suffering from fever of Pitta and Kapha origin. [10]
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
जीवकर्षभकेक्षूणां शतावर्या रसेन वा|  
+
जीवकर्षभकेक्षूणां शतावर्या रसेन वा| <br />
पित्तश्लेष्मज्वरे दद्याद्वातपित्तज्वरेऽथवा||१२||  
+
पित्तश्लेष्मज्वरे दद्याद्वातपित्तज्वरेऽथवा||१२|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
jīvakarṣabhakēkṣūṇāṁśatāvaryārasēnavā|  
+
jīvakarṣabhakēkṣūṇāṁśatāvaryārasēnavā| <br />
pittaślēṣmajvarēdadyādvātapittajvarē'thavā||12||  
+
pittaślēṣmajvarēdadyādvātapittajvarē'thavā||12|| <br />
   −
jIvakarShabhakekShUNAMshatAvaryArasenavA|  
+
jIvakarShabhakekShUNAMshatAvaryArasenavA| <br />
pittashleShmajvaredadyAdvAtapittajvare~athavA||12||  
+
pittashleShmajvaredadyAdvAtapittajvare~athavA||12|| <br />
 +
</div></div>
    
In fever due to Pitta –and-kapha or Vata-and-Pitta, the powder of Jimutaka should be administered with the juice of one of the four drugs viz. Jivaka, Rushabhaka, Ikshu or Shatavari. [12]
 
In fever due to Pitta –and-kapha or Vata-and-Pitta, the powder of Jimutaka should be administered with the juice of one of the four drugs viz. Jivaka, Rushabhaka, Ikshu or Shatavari. [12]
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
तथा जीमूतकक्षीरात् समुत्पन्नं पचेद्घृतम्|  
+
तथा जीमूतकक्षीरात् समुत्पन्नं पचेद्घृतम्| <br />
फलादीनां कषायेण श्रेष्ठं तद्वमनं मतम्||१३||
+
फलादीनां कषायेण श्रेष्ठं तद्वमनं मतम्||१३||<br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
tathājīmūtakakṣīrātsamutpannaṁpacēdghr̥tam|  
+
tathājīmūtakakṣīrātsamutpannaṁpacēdghr̥tam| <br />
phalādīnāṁkaṣāyēṇaśrēṣṭhaṁtadvamanaṁmatam||13||  
+
phalādīnāṁkaṣāyēṇaśrēṣṭhaṁtadvamanaṁmatam||13|| <br />
   −
tathAjImUtakakShIrAtsamutpannaMpacedghRutam|  
+
tathAjImUtakakShIrAtsamutpannaMpacedghRutam| <br />
phalAdInAMkaShAyeNashreShThaMtadvamanaMmatam||13||
+
phalAdInAMkaShAyeNashreShThaMtadvamanaMmatam||13||<br />
 +
</div></div>
    
The ghee prepared (extracted directly or processed according to the procedure of snehakalpana) from the milk boiled with Jimutaka should be cooked with decoction of madanaphala etc. It is regarded as an excellent recipe for emesis. [13]
 
The ghee prepared (extracted directly or processed according to the procedure of snehakalpana) from the milk boiled with Jimutaka should be cooked with decoction of madanaphala etc. It is regarded as an excellent recipe for emesis. [13]
    
==== Summary ====
 
==== Summary ====
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
तत्र श्लोकौ-  
+
तत्र श्लोकौ- <br />
   −
षट् क्षीरे मदिरामण्डे  एको द्वादश चापरे|  
+
षट् क्षीरे मदिरामण्डे  एको द्वादश चापरे| <br />
सप्त चारग्वधादीनां कषायेऽष्टौ च वर्तिषु||१४||  
+
सप्त चारग्वधादीनां कषायेऽष्टौ च वर्तिषु||१४|| <br />
   −
जीवकादिषु चत्वारो घृतं चैकं प्रकीर्तितम्|  
+
जीवकादिषु चत्वारो घृतं चैकं प्रकीर्तितम्| <br />
कल्पे जीमूतकानां च  योगास्त्रिंशन्नवाधिकाः||१५||  
+
कल्पे जीमूतकानां च  योगास्त्रिंशन्नवाधिकाः||१५||<br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
tatraślōkau-  
+
tatraślōkau- <br />
   −
ṣaṭkṣīrēmadirāmaṇḍēēkōdvādaśacāparē|  
+
ṣaṭkṣīrēmadirāmaṇḍēēkōdvādaśacāparē| <br />
saptacāragvadhādīnāṁkaṣāyē'ṣṭaucavartiṣu||14||  
+
saptacāragvadhādīnāṁkaṣāyē'ṣṭaucavartiṣu||14|| <br />
   −
jīvakādiṣucatvārōghr̥taṁcaikaṁprakīrtitam|  
+
jīvakādiṣucatvārōghr̥taṁcaikaṁprakīrtitam| <br />
kalpējīmūtakānāṁcayōgāstriṁśannavādhikāḥ||15||  
+
kalpējīmūtakānāṁcayōgāstriṁśannavādhikāḥ||15|| <br />
   −
tatrashlokau-  
+
tatrashlokau- <br />
   −
ShaTkShIremadirAmaNDeekodvAdashacApare|  
+
ShaTkShIremadirAmaNDeekodvAdashacApare| <br />
saptacAragvadhAdInAMkaShAye~aShTaucavartiShu||14||  
+
saptacAragvadhAdInAMkaShAye~aShTaucavartiShu||14|| <br />
   −
jIvakAdiShucatvAroghRutaMcaikaMprakIrtitam|  
+
jIvakAdiShucatvAroghRutaMcaikaMprakIrtitam| <br />
kalpejImUtakAnAMcayogAstriMshannavAdhikAH||15||  
+
kalpejImUtakAnAMcayogAstriMshannavAdhikAH||15|| <br />
 +
</div></div>
    
In summary,  
 
In summary,  

Navigation menu