Changes

Jump to navigation Jump to search
no edit summary
Line 1: Line 1:  +
{{#seo:
 +
|title=Chaturangula Kalpa Adhyaya
 +
|titlemode=append
 +
|keywords=Chaturangula, Aragwadha, Cassia fistula Linn
 +
|description=Kalpa Sthana Chapter 8.Pharmaceutical preparations of Chaturangula
 +
}}
 +
 
<big>'''[[Kalpa Sthana]] Chapter 8.Pharmaceutical preparations of Chaturangula'''</big>
 
<big>'''[[Kalpa Sthana]] Chapter 8.Pharmaceutical preparations of Chaturangula'''</big>
   Line 34: Line 41:     
=== Sanskrit Text, Transliteration with English Translation ===
 
=== Sanskrit Text, Transliteration with English Translation ===
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
    
अथातश्चतुरङ्गुलकल्पं व्याख्यास्यामः||१||  
 
अथातश्चतुरङ्गुलकल्पं व्याख्यास्यामः||१||  
    
इति ह स्माह भगवानात्रेयः||२||  
 
इति ह स्माह भगवानात्रेयः||२||  
 +
<div class="mw-collapsible-content">
    
athātaścaturaṅgulakalpaṁ vyākhyāsyāmaḥ||1||  
 
athātaścaturaṅgulakalpaṁ vyākhyāsyāmaḥ||1||  
Line 46: Line 55:     
iti ha smAha bhagavAnAtreyaH||2||  
 
iti ha smAha bhagavAnAtreyaH||2||  
 +
</div></div>
    
We shall now elaborate/expand the chapter dealing with the “Pharmaceutics of ''chaturangula'' (Cassia fistula Linn)”. Thus said Lord Atreya. [1-2]
 
We shall now elaborate/expand the chapter dealing with the “Pharmaceutics of ''chaturangula'' (Cassia fistula Linn)”. Thus said Lord Atreya. [1-2]
    
==== Synonyms of ''Chaturangula'' ====
 
==== Synonyms of ''Chaturangula'' ====
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
आरग्वधो राजवृक्षः शम्पाकश्चतुरङ्गुलः|  
+
आरग्वधो राजवृक्षः शम्पाकश्चतुरङ्गुलः| <br />
प्रग्रहः कृतमालश्च कर्णिकारोऽवघातकः||३||  
+
प्रग्रहः कृतमालश्च कर्णिकारोऽवघातकः||३|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
āragvadhō rājavr̥kṣaḥ śampākaścaturaṅgulaḥ|  
+
āragvadhō rājavr̥kṣaḥ śampākaścaturaṅgulaḥ| <br />
pragrahaḥ kr̥tamālaśca karṇikārō'vaghātakaḥ||3||  
+
pragrahaḥ kr̥tamālaśca karṇikārō'vaghātakaḥ||3|| <br />
   −
Aragvadho rAjavRukShaH shampAkashcatura~ggulaH|  
+
Aragvadho rAjavRukShaH shampAkashcatura~ggulaH| <br />
pragrahaH kRutamAlashca karNikAro~avaghAtakaH||3||  
+
pragrahaH kRutamAlashca karNikAro~avaghAtakaH||3|| <br />
 +
</div></div>
    
The different names of ''chaturangula'' are as ''aragwadha'' (One which overcomes diseases), ''rajavriksha'' (royal beautiful tree), ''shampaka'' (which gives auspicious fruits), ''chaturangula'' (four ''angula'' in ''pramana''), ''pragriha'' (which seizes the disease), ''kritamala'' (flowering forms a garland), ''karnikara'' (tree/golden shower) and ''avaghatuka'' (which overcomes the diseases) are the synonyms of ''chaturangula''.[3]
 
The different names of ''chaturangula'' are as ''aragwadha'' (One which overcomes diseases), ''rajavriksha'' (royal beautiful tree), ''shampaka'' (which gives auspicious fruits), ''chaturangula'' (four ''angula'' in ''pramana''), ''pragriha'' (which seizes the disease), ''kritamala'' (flowering forms a garland), ''karnikara'' (tree/golden shower) and ''avaghatuka'' (which overcomes the diseases) are the synonyms of ''chaturangula''.[3]
    
==== Therapeutic utility of ''Chaturangula'' ====
 
==== Therapeutic utility of ''Chaturangula'' ====
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
   
 
   
ज्वरहृद्रोगवातासृगुदावर्तादिरोगिषु|  
+
ज्वरहृद्रोगवातासृगुदावर्तादिरोगिषु| <br />
राजवृक्षोऽधिकं पथ्यो मृदुर्मधुरशीतलः||४||  
+
राजवृक्षोऽधिकं पथ्यो मृदुर्मधुरशीतलः||४||<br />
   −
बाले वृद्धे क्षते क्षीणे सुकुमारे च मानवे|  
+
बाले वृद्धे क्षते क्षीणे सुकुमारे च मानवे| <br />
योज्यो  मृद्वनपायित्वाद्विशेषाच्चतुरङ्गुलः||५||  
+
योज्यो  मृद्वनपायित्वाद्विशेषाच्चतुरङ्गुलः||५|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
jvarahr̥drōgavātāsr̥gudāvartādirōgiṣu|  
+
jvarahr̥drōgavātāsr̥gudāvartādirōgiṣu| <br />
rājavr̥kṣō'dhikaṁ pathyō mr̥durmadhuraśītalaḥ||4||  
+
rājavr̥kṣō'dhikaṁ pathyō mr̥durmadhuraśītalaḥ||4|| <br />
   −
bālē vr̥ddhē kṣatē kṣīṇē sukumārē ca mānavē|  
+
bālē vr̥ddhē kṣatē kṣīṇē sukumārē ca mānavē| <br />
yōjyō  mr̥dvanapāyitvādviśēṣāccaturaṅgulaḥ||5||  
+
yōjyō  mr̥dvanapāyitvādviśēṣāccaturaṅgulaḥ||5|| <br />
   −
jvarahRudrogavAtAsRugudAvartAdirogiShu|  
+
jvarahRudrogavAtAsRugudAvartAdirogiShu| <br />
rAjavRukSho~adhikaM pathyo mRudurmadhurashItalaH||4||  
+
rAjavRukSho~adhikaM pathyo mRudurmadhurashItalaH||4|| <br />
   −
bAle vRuddhe kShate kShINe sukumAre ca mAnave|  
+
bAle vRuddhe kShate kShINe sukumAre ca mAnave| <br />
yojyo  mRudvanapAyitvAdvisheShAccatura~ggulaH||5||  
+
yojyo  mRudvanapAyitvAdvisheShAccatura~ggulaH||5|| <br />
 +
</div></div>
    
*''Guna''- ''mridu''(mild), ''sheetala''(cooling effect)
 
*''Guna''- ''mridu''(mild), ''sheetala''(cooling effect)
Line 98: Line 114:     
==== Processing and storage of ''aragwadha'' ====
 
==== Processing and storage of ''aragwadha'' ====
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
फलकाले  फलं तस्य ग्राह्यं परिणतं च यत्|  
+
फलकाले  फलं तस्य ग्राह्यं परिणतं च यत्| <br />
तेषं गुणवतां भारं  सिकतासु निधापयेत्||६||  
+
तेषं गुणवतां भारं  सिकतासु निधापयेत्||६|| <br />
   −
सप्तरात्रात् समुद्धृत्य शोषयेदातपे भिषक्|  
+
सप्तरात्रात् समुद्धृत्य शोषयेदातपे भिषक्| <br />
ततो मज्जानमुद्धृत्य शुचौ भाण्डे निधापयेत्||७||
+
ततो मज्जानमुद्धृत्य शुचौ भाण्डे निधापयेत्||७||<br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
phalakālē  phalaṁ tasya grāhyaṁ pariṇataṁ ca yat|  
+
phalakālē  phalaṁ tasya grāhyaṁ pariṇataṁ ca yat|<br />
tēṣaṁ guṇavatāṁ bhāraṁ  sikatāsu nidhāpayēt||6||  
+
tēṣaṁ guṇavatāṁ bhāraṁ  sikatāsu nidhāpayēt||6|| <br />
   −
saptarātrāt samuddhr̥tya śōṣayēdātapē bhiṣak|  
+
saptarātrāt samuddhr̥tya śōṣayēdātapē bhiṣak| <br />
tatō majjānamuddhr̥tya śucau bhāṇḍē nidhāpayēt||7||  
+
tatō majjānamuddhr̥tya śucau bhāṇḍē nidhāpayēt||7|| <br />
   −
phalakAle phalaM tasya grAhyaM pariNataM ca yat|  
+
phalakAle phalaM tasya grAhyaM pariNataM ca yat| <br />
teShaM guNavatAM bhAraM  sikatAsu nidhApayet||6||  
+
teShaM guNavatAM bhAraM  sikatAsu nidhApayet||6|| <br />
   −
saptarAtrAt samuddhRutya shoShayedAtape bhiShak|  
+
saptarAtrAt samuddhRutya shoShayedAtape bhiShak| <br />
tato majjAnamuddhRutya shucau bhANDe nidhApayet||7||
+
tato majjAnamuddhRutya shucau bhANDe nidhApayet||7||<br />
 +
</div></div>
 
   
 
   
 
*''Aragwadha'' fruits that are mature are collected by an intelligent physician at an appropriate season.
 
*''Aragwadha'' fruits that are mature are collected by an intelligent physician at an appropriate season.
Line 124: Line 143:     
==== Method of administration of pulp of ''aragwadha'' ====
 
==== Method of administration of pulp of ''aragwadha'' ====
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
द्राक्षारसयुतं दद्याद्दाहोदावर्तपीडिते|  
+
द्राक्षारसयुतं दद्याद्दाहोदावर्तपीडिते| <br />
चतुर्वर्षमुखे बाले यावद्द्वादशवार्षिके||८||  
+
चतुर्वर्षमुखे बाले यावद्द्वादशवार्षिके||८|| <br />
   −
चतुरङ्गुलमज्ज्ञस्तु प्रसृतं वाऽथवाऽञ्जलिम्|९|
+
चतुरङ्गुलमज्ज्ञस्तु प्रसृतं वाऽथवाऽञ्जलिम्|९|<br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
drākṣārasayutaṁ dadyāddāhōdāvartapīḍitē|  
+
drākṣārasayutaṁ dadyāddāhōdāvartapīḍitē| <br />
caturvarṣamukhē bālē yāvaddvādaśavārṣikē||8||  
+
caturvarṣamukhē bālē yāvaddvādaśavārṣikē||8|| <br />
   −
caturaṅgulamajjñastu prasr̥taṁ vā'thavā'ñjalim|9|  
+
caturaṅgulamajjñastu prasr̥taṁ vā'thavā'ñjalim|9| <br />
   −
drAkShArasayutaM dadyAddAhodAvartapIDite|  
+
drAkShArasayutaM dadyAddAhodAvartapIDite| <br />
caturvarShamukhe bAle yAvaddvAdashavArShike||8||  
+
caturvarShamukhe bAle yAvaddvAdashavArShike||8|| <br />
   −
catura~ggulamajj~jastu prasRutaM vA~athavA~a~jjalim|9|
+
catura~ggulamajj~jastu prasRutaM vA~athavA~a~jjalim|9| <br />
 +
</div></div>
    
Children (between age group of 4 years to 12 years) who are suffering from daha (burning sensation) and udawarta (upward movement of vata in abdomen) should be administered Aragwadha (fruit pulp) mixed with draksha rasa (juice/decoction). The dosage of fruit pulp may be either one prasruta(2 pala = 96 gram) or one anjali ( 4 pala=192 gram).
 
Children (between age group of 4 years to 12 years) who are suffering from daha (burning sensation) and udawarta (upward movement of vata in abdomen) should be administered Aragwadha (fruit pulp) mixed with draksha rasa (juice/decoction). The dosage of fruit pulp may be either one prasruta(2 pala = 96 gram) or one anjali ( 4 pala=192 gram).
Line 145: Line 167:     
==== Other Recipes of ''aragwadha'' (''chaturangula'') ====
 
==== Other Recipes of ''aragwadha'' (''chaturangula'') ====
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
सुरामण्डेन संयुक्तमथवा कोलसीधुना||९||  
+
सुरामण्डेन संयुक्तमथवा कोलसीधुना||९|| <br />
   −
दधिमण्डेन वा युक्तं  रसेनामलकस्य वा|  
+
दधिमण्डेन वा युक्तं  रसेनामलकस्य वा| <br />
कृत्वा शीतकषायं तं  पिबेत् सौवीरकेण वा||१०||
+
कृत्वा शीतकषायं तं  पिबेत् सौवीरकेण वा||१०||<br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
surāmaṇḍēna saṁyuktamathavā kōlasīdhunā||9||  
+
surāmaṇḍēna saṁyuktamathavā kōlasīdhunā||9|| <br />
   −
dadhimaṇḍēna vā yuktaṁ rasēnāmalakasya vā|  
+
dadhimaṇḍēna vā yuktaṁ rasēnāmalakasya vā| <br />
kr̥tvā śītakaṣāyaṁ taṁ  pibēt sauvīrakēṇa vā||10||  
+
kr̥tvā śītakaṣāyaṁ taṁ  pibēt sauvīrakēṇa vā||10|| <br />
   −
surAmaNDena saMyuktamathavA kolasIdhunA||9||  
+
surAmaNDena saMyuktamathavA kolasIdhunA||9|| <br />
   −
dadhimaNDena vA yuktaM  rasenAmalakasya vA|  
+
dadhimaNDena vA yuktaM  rasenAmalakasya vA| <br />
kRutvA shItakaShAyaM taM  pibet sauvIrakeNa vA||10||  
+
kRutvA shItakaShAyaM taM  pibet sauvIrakeNa vA||10|| <br />
 +
</div></div>
    
Aragwadha (fruit pulp) in a dose of 2 pala to 4 pala to be taken with anupana (adjuvants) namely Suramanda (supernatent fluid of sura a type of alcoholic drink), Kola sidhu (A type of wine prepared from jujube fruit), Dadhi Manda (whey) and Amalaki swarasa(fresh juice of gooseberries). The Sheeta kashaya (cold infusion) of Aragwadha fruit pulp with Sauviraka (A type of vinegar) can be consumed. These combinations can be as according to the taste and likes of the patient or his disease pathology.[9-10]
 
Aragwadha (fruit pulp) in a dose of 2 pala to 4 pala to be taken with anupana (adjuvants) namely Suramanda (supernatent fluid of sura a type of alcoholic drink), Kola sidhu (A type of wine prepared from jujube fruit), Dadhi Manda (whey) and Amalaki swarasa(fresh juice of gooseberries). The Sheeta kashaya (cold infusion) of Aragwadha fruit pulp with Sauviraka (A type of vinegar) can be consumed. These combinations can be as according to the taste and likes of the patient or his disease pathology.[9-10]
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
त्रिवृतो  वा कषायेण मज्ज्ञः कल्कं तथा पिबेत्|  
+
त्रिवृतो  वा कषायेण मज्ज्ञः कल्कं तथा पिबेत्| <br />
तथा बिल्वकषायेण लवणक्षौद्रसंयुतम्||११||  
+
तथा बिल्वकषायेण लवणक्षौद्रसंयुतम्||११|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
trivr̥tō  vā kaṣāyēṇa majjñaḥ kalkaṁ tathā pibēt|  
+
trivr̥tō  vā kaṣāyēṇa majjñaḥ kalkaṁ tathā pibēt| <br />
tathā bilvakaṣāyēṇa lavaṇakṣaudrasaṁyutam||11||  
+
tathā bilvakaṣāyēṇa lavaṇakṣaudrasaṁyutam||11|| <br />
   −
trivRuto  vA kaShAyeNa majj~jaH kalkaM tathA pibet|  
+
trivRuto  vA kaShAyeNa majj~jaH kalkaM tathA pibet| <br />
tathA bilvakaShAyeNa lavaNakShaudrasaMyutam||11||  
+
tathA bilvakaShAyeNa lavaNakShaudrasaMyutam||11|| <br />
 +
</div></div>
    
Paste(kalka) of the pulp Addition with decoction of ''trivrita'' (decoction of Operculina turpethum) or ''bilva kashaya'' (decoction of Aegle marmelos) and addition of ''lavana'' (rock salt) and ''kshoudra'' (honey) [11]
 
Paste(kalka) of the pulp Addition with decoction of ''trivrita'' (decoction of Operculina turpethum) or ''bilva kashaya'' (decoction of Aegle marmelos) and addition of ''lavana'' (rock salt) and ''kshoudra'' (honey) [11]
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
कषायेणाथवा तस्य त्रिवृच्चूर्णं गुडान्वितम्|  
+
कषायेणाथवा तस्य त्रिवृच्चूर्णं गुडान्वितम्| <br />
साधयित्वा शनैर्लेहं लेहयेन्मात्रया नरम्||१२||  
+
साधयित्वा शनैर्लेहं लेहयेन्मात्रया नरम्||१२|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
kaṣāyēṇāthavā tasya trivr̥ccūrṇaṁ guḍānvitam|  
+
kaṣāyēṇāthavā tasya trivr̥ccūrṇaṁ guḍānvitam| <br />
sādhayitvā śanairlēhaṁ lēhayēnmātrayā naram||12||  
+
sādhayitvā śanairlēhaṁ lēhayēnmātrayā naram||12|| <br />
   −
kaShAyeNAthavA tasya trivRuccUrNaM guDAnvitam|  
+
kaShAyeNAthavA tasya trivRuccUrNaM guDAnvitam| <br />
sAdhayitvA shanairlehaM lehayenmAtrayA naram||12||  
+
sAdhayitvA shanairlehaM lehayenmAtrayA naram||12|| <br />
 +
</div></div>
    
''Avaleha'' (linctus) of ''kashaya'' of ''aragwadha kashaya'' of ''aragwadha'' is dissolved in four parts of ''trivrita kwatha'' (decoction of Operculina turpethum). To this twice the amount of jaggery is added and heated on mild flame till it attains semisolid consistency.[12]
 
''Avaleha'' (linctus) of ''kashaya'' of ''aragwadha kashaya'' of ''aragwadha'' is dissolved in four parts of ''trivrita kwatha'' (decoction of Operculina turpethum). To this twice the amount of jaggery is added and heated on mild flame till it attains semisolid consistency.[12]
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
चतुरङ्गुलसिद्धाद्वा क्षीराद्यदुदियाद्घृतम्|  
+
चतुरङ्गुलसिद्धाद्वा क्षीराद्यदुदियाद्घृतम्| <br />
मज्ज्ञः कल्केन धात्रीणां रसे तत्साधितं पिबेत्||१३||  
+
मज्ज्ञः कल्केन धात्रीणां रसे तत्साधितं पिबेत्||१३|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
caturaṅgulasiddhādvā kṣīrādyadudiyādghr̥tam|  
+
caturaṅgulasiddhādvā kṣīrādyadudiyādghr̥tam| <br />
majjñaḥ kalkēna dhātrīṇāṁ rasē tatsādhitaṁ pibēt||13|
+
majjñaḥ kalkēna dhātrīṇāṁ rasē tatsādhitaṁ pibēt||13| <br />
   −
catura~ggulasiddhAdvA kShIrAdyadudiyAdghRutam|  
+
catura~ggulasiddhAdvA kShIrAdyadudiyAdghRutam| <br />
majj~jaH kalkena dhAtrINAM rase tatsAdhitaM pibet||13||  
+
majj~jaH kalkena dhAtrINAM rase tatsAdhitaM pibet||13|| <br />
 +
</div></div>
    
''Ghrita'' (ghee)- Milk is processed with ''aragwadha phala majja''; this milk is boiled and from the cream of this, ghee is prepared. Addition of ''aragwadha phala majja'' and ''amalaki''(Emblica officinalis) juice. Processed and given to the patients as and when required.[13]
 
''Ghrita'' (ghee)- Milk is processed with ''aragwadha phala majja''; this milk is boiled and from the cream of this, ghee is prepared. Addition of ''aragwadha phala majja'' and ''amalaki''(Emblica officinalis) juice. Processed and given to the patients as and when required.[13]
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
तदेव दशमूलस्य कुलत्थानां यवस्य च|  
+
तदेव दशमूलस्य कुलत्थानां यवस्य च| <br />
कषाये साधितं सर्पिः कल्कैः श्यामादिभिः पिबेत्||१४||  
+
कषाये साधितं सर्पिः कल्कैः श्यामादिभिः पिबेत्||१४|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
tadēva daśamūlasya kulatthānāṁ yavasya ca|  
+
tadēva daśamūlasya kulatthānāṁ yavasya ca| <br />
kaṣāyē sādhitaṁ sarpiḥ kalkaiḥ śyāmādibhiḥ pibēt||14||  
+
kaṣāyē sādhitaṁ sarpiḥ kalkaiḥ śyāmādibhiḥ pibēt||14|| <br />
   −
tadeva dashamUlasya kulatthAnAM yavasya ca|  
+
tadeva dashamUlasya kulatthAnAM yavasya ca| <br />
kaShAye sAdhitaM sarpiH kalkaiH shyAmAdibhiH pibet||14||  
+
kaShAye sAdhitaM sarpiH kalkaiH shyAmAdibhiH pibet||14|| <br />
 +
</div></div>
    
''Ghrita'' (ghee)-To the ghee add ''dashamoola''(ten medicinal roots) decoction, ''kulattha'' (Dolichos biflora) decoction and ''yava kwatha'' (Hordeum vulgare) and add paste of ''shyama trivrita''(Operculina turpethum), ''aragwadha'' (Casia fistula), ''tilvaka'' (Symplocos racemosa), ''snuhi'' (Euphorbia tirucauli), ''saptala, shankhini, danti'' (Baliospermum montanum), ''dravanti''(jatropa sp). in one fourth quantity and it is processed. [14]
 
''Ghrita'' (ghee)-To the ghee add ''dashamoola''(ten medicinal roots) decoction, ''kulattha'' (Dolichos biflora) decoction and ''yava kwatha'' (Hordeum vulgare) and add paste of ''shyama trivrita''(Operculina turpethum), ''aragwadha'' (Casia fistula), ''tilvaka'' (Symplocos racemosa), ''snuhi'' (Euphorbia tirucauli), ''saptala, shankhini, danti'' (Baliospermum montanum), ''dravanti''(jatropa sp). in one fourth quantity and it is processed. [14]
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
दन्तीक्वाथेऽञ्जलिं मज्ज्ञाः शम्पाकस्य गुडस्य च|  
+
दन्तीक्वाथेऽञ्जलिं मज्ज्ञाः शम्पाकस्य गुडस्य च| <br />
दत्त्वा मासार्धमासस्थमरिष्टं पाययेत  च||१५||  
+
दत्त्वा मासार्धमासस्थमरिष्टं पाययेत  च||१५|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
dantīkvāthē'ñjaliṁ majjñāḥ śampākasya guḍasya ca|  
+
dantīkvāthē'ñjaliṁ majjñāḥ śampākasya guḍasya ca| <br />
dattvā māsārdhamāsasthamariṣṭaṁ pāyayēta  ca||15||  
+
dattvā māsārdhamāsasthamariṣṭaṁ pāyayēta  ca||15|| <br />
   −
dantIkvAthe~a~jjaliM majj~jAH shampAkasya guDasya ca|  
+
dantIkvAthe~a~jjaliM majj~jAH shampAkasya guDasya ca| <br />
dattvA mAsArdhamAsasthamariShTaM pAyayeta  ca||15||  
+
dattvA mAsArdhamAsasthamariShTaM pAyayeta  ca||15|| <br />
 +
</div></div>
    
''Arishta''- Pulp of ''aragwadha'' 96g is added with ''danti kwatha''. To this jaggery is added and then fermented in a vessel which is previously oleated with ghee for one and half months. [15]
 
''Arishta''- Pulp of ''aragwadha'' 96g is added with ''danti kwatha''. To this jaggery is added and then fermented in a vessel which is previously oleated with ghee for one and half months. [15]
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
यस्य यत् पानमन्नं  च हृद्यं स्वाद्वथ वा कटु|  
+
यस्य यत् पानमन्नं  च हृद्यं स्वाद्वथ वा कटु| <br />
लवणं वा भवेत्तेन युक्तं दद्याद्विरेचनम्||१६||  
+
लवणं वा भवेत्तेन युक्तं दद्याद्विरेचनम्||१६|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
yasya yat pānamannaṁ  ca hr̥dyaṁ svādvatha vā kaṭu|  
+
yasya yat pānamannaṁ  ca hr̥dyaṁ svādvatha vā kaṭu| <br />
lavaṇaṁ vā bhavēttēna yuktaṁ dadyādvirēcanam||16||  
+
lavaṇaṁ vā bhavēttēna yuktaṁ dadyādvirēcanam||16|| <br />
   −
yasya yat pAnamannaM  ca hRudyaM svAdvatha vA kaTu|  
+
yasya yat pAnamannaM  ca hRudyaM svAdvatha vA kaTu| <br />
lavaNaM vA bhavettena yuktaM dadyAdvirecanam||16||  
+
lavaNaM vA bhavettena yuktaM dadyAdvirecanam||16|| <br />
 +
</div></div>
    
Food and drinks - Pulp of ''aragwadha''. Is added to sweet (''swadu''), pungent (''katu''), and lavana (salt) food articles.[16]
 
Food and drinks - Pulp of ''aragwadha''. Is added to sweet (''swadu''), pungent (''katu''), and lavana (salt) food articles.[16]
Line 232: Line 275:     
==== Summary ====
 
==== Summary ====
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
तत्र श्लोकाः  
+
तत्र श्लोकाः <br />
   −
द्राक्षारसे सुरासीध्वोर्दध्नि चामलकीरसे|  
+
द्राक्षारसे सुरासीध्वोर्दध्नि चामलकीरसे| <br />
सौवीरके कषाये च त्रिवृतो बिल्वकस्य  च||१७||  
+
सौवीरके कषाये च त्रिवृतो बिल्वकस्य  च||१७|| <br />
   −
लेहेऽरिष्टे घृते द्वे च योगा द्वादश कीर्तिताः|  
+
लेहेऽरिष्टे घृते द्वे च योगा द्वादश कीर्तिताः| <br />
चतुरङ्गुलकल्पेऽस्मिन् सुकुमाराः सुखोदयाः||१८||  
+
चतुरङ्गुलकल्पेऽस्मिन् सुकुमाराः सुखोदयाः||१८|| <br />
 +
<div class="mw-collapsible-content">
   −
tatra ślōkāḥ  
+
tatra ślōkāḥ <br />
   −
drākṣārasē surāsīdhvōrdadhni cāmalakīrasē|  
+
drākṣārasē surāsīdhvōrdadhni cāmalakīrasē| <br />
sauvīrakē kaṣāyē ca trivr̥tō bilvakasya  ca||17||  
+
sauvīrakē kaṣāyē ca trivr̥tō bilvakasya  ca||17|| <br />
   −
lēhē'riṣṭē ghr̥tē dvē ca yōgā dvādaśa kīrtitāḥ|  
+
lēhē'riṣṭē ghr̥tē dvē ca yōgā dvādaśa kīrtitāḥ| <br />
caturaṅgulakalpē'smin sukumārāḥ sukhōdayāḥ||18||  
+
caturaṅgulakalpē'smin sukumārāḥ sukhōdayāḥ||18|| <br />
   −
tatra shlokAH  
+
tatra shlokAH <br />
    
drAkShArase surAsIdhvordadhni cAmalakIrase|  
 
drAkShArase surAsIdhvordadhni cAmalakIrase|  
Line 256: Line 301:  
lehe~ariShTe ghRute dve ca yogA dvAdasha kIrtitAH|  
 
lehe~ariShTe ghRute dve ca yogA dvAdasha kIrtitAH|  
 
catura~ggulakalpe~asmin sukumArAH sukhodayAH||18||  
 
catura~ggulakalpe~asmin sukumArAH sukhodayAH||18||  
 +
</div></div>
    
To sum up:
 
To sum up:
Line 274: Line 320:  
#Recipe to be taken in the form of arishta (mild wine) – 1 formulation
 
#Recipe to be taken in the form of arishta (mild wine) – 1 formulation
 
#Recipe to be taken in the form of ghee – 2 formulations
 
#Recipe to be taken in the form of ghee – 2 formulations
 +
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
    
इत्यग्निवेशकृते तन्त्रे चरकप्रतिसंस्कृतेऽप्राप्ते दृढबलसम्पूरिते  
 
इत्यग्निवेशकृते तन्त्रे चरकप्रतिसंस्कृतेऽप्राप्ते दृढबलसम्पूरिते  

Navigation menu