Changes

Jump to navigation Jump to search
233 bytes added ,  13:59, 14 December 2018
Line 2,370: Line 2,370:     
रोचनंदीपनंवृष्यमार्द्रकंविश्वभेषजम्।
 
रोचनंदीपनंवृष्यमार्द्रकंविश्वभेषजम्।
 +
 
वातश्लेष्मविबन्धेषुरसस्तस्योपदिश्यते॥१६६॥
 
वातश्लेष्मविबन्धेषुरसस्तस्योपदिश्यते॥१६६॥
    
रोचनोदीपनस्तीक्ष्णःसुगन्धिर्मुखशोधनः।
 
रोचनोदीपनस्तीक्ष्णःसुगन्धिर्मुखशोधनः।
 +
 
जम्बीरःकफवातघ्नःक्रिमिघ्नोभक्तपाचनः॥१६७॥
 
जम्बीरःकफवातघ्नःक्रिमिघ्नोभक्तपाचनः॥१६७॥
    
बालंदोषहरं, वृद्धंत्रिदोषं, मारुतापहम्।
 
बालंदोषहरं, वृद्धंत्रिदोषं, मारुतापहम्।
 +
 
स्निग्धसिद्धं, विशुष्कंतुमूलकंकफवातजित्॥१६८॥
 
स्निग्धसिद्धं, विशुष्कंतुमूलकंकफवातजित्॥१६८॥
    
हिक्काकासविषश्वासपार्श्वशूलविनाशनः।
 
हिक्काकासविषश्वासपार्श्वशूलविनाशनः।
 +
 
पित्तकृत्कफवातघ्नःसुरसःपूतिगन्धहा॥१६९॥
 
पित्तकृत्कफवातघ्नःसुरसःपूतिगन्धहा॥१६९॥
    
यवानीचार्जकश्चैवशिग्रुशालेयमृष्टकम्।
 
यवानीचार्जकश्चैवशिग्रुशालेयमृष्टकम्।
 +
 
हृद्यान्यास्वादनीयानिपित्तमुत्क्लेशयन्तिच॥१७०॥
 
हृद्यान्यास्वादनीयानिपित्तमुत्क्लेशयन्तिच॥१७०॥
    
गण्डीरोजलपिप्पल्यस्तुम्बरुःशृङ्गवेरिका।
 
गण्डीरोजलपिप्पल्यस्तुम्बरुःशृङ्गवेरिका।
 +
 
तीक्ष्णोष्णकटुरूक्षाणिकफवातहराणिच॥१७१॥
 
तीक्ष्णोष्णकटुरूक्षाणिकफवातहराणिच॥१७१॥
    
पुंस्त्वघ्नःकटुरूक्षोष्णोभूस्तृणोवक्रशोधनः।
 
पुंस्त्वघ्नःकटुरूक्षोष्णोभूस्तृणोवक्रशोधनः।
 +
 
खराह्वाकफवातघ्नीबस्तिरोगरुजापहा॥१७२॥
 
खराह्वाकफवातघ्नीबस्तिरोगरुजापहा॥१७२॥
    
धान्यकंचाजगन्धाचसुमुखश्चेतिरोचनाः।
 
धान्यकंचाजगन्धाचसुमुखश्चेतिरोचनाः।
 +
 
सुगन्धानातिकटुकादोषानुत्क्लेशयन्तिच॥१७३॥
 
सुगन्धानातिकटुकादोषानुत्क्लेशयन्तिच॥१७३॥
    
ग्राहीगृञ्जनकस्तीक्ष्णोवातश्लेष्मार्शसांहितः।
 
ग्राहीगृञ्जनकस्तीक्ष्णोवातश्लेष्मार्शसांहितः।
 +
 
स्वेदनेऽभ्यवहारेचयोजयेत्तमपित्तिनाम्॥१७४॥
 
स्वेदनेऽभ्यवहारेचयोजयेत्तमपित्तिनाम्॥१७४॥
    
श्लेष्मलोमारुतघ्नश्चपलाण्डुर्नचपित्तनुत् ।
 
श्लेष्मलोमारुतघ्नश्चपलाण्डुर्नचपित्तनुत् ।
 +
 
आहारयोगीबल्यश्चगुरुर्वृष्योऽथरोचनः॥१७५॥
 
आहारयोगीबल्यश्चगुरुर्वृष्योऽथरोचनः॥१७५॥
    
क्रिमिकुष्ठकिलासघ्नोवातघ्नोगुल्मनाशनः।
 
क्रिमिकुष्ठकिलासघ्नोवातघ्नोगुल्मनाशनः।
 +
 
स्निग्धश्चोष्णश्चवृष्यश्चलशुनःकटुकोगुरुः॥१७६॥
 
स्निग्धश्चोष्णश्चवृष्यश्चलशुनःकटुकोगुरुः॥१७६॥
    
शुष्काणिकफवातघ्नान्येतान्येषांफलानिच।
 
शुष्काणिकफवातघ्नान्येतान्येषांफलानिच।
 +
 
हरितानामयंचैषषष्ठोवर्गःसमाप्यते॥१७७॥
 
हरितानामयंचैषषष्ठोवर्गःसमाप्यते॥१७७॥
   Line 2,408: Line 2,420:     
atha haritavargaḥ-  
 
atha haritavargaḥ-  
 +
 
rōcanaṁ dīpanaṁ vr̥ṣyamārdrakaṁ viśvabhēṣajam|  
 
rōcanaṁ dīpanaṁ vr̥ṣyamārdrakaṁ viśvabhēṣajam|  
 +
 
vātaślēṣmavibandhēṣu rasastasyōpadiśyatē||166||  
 
vātaślēṣmavibandhēṣu rasastasyōpadiśyatē||166||  
    
rōcanō dīpanastīkṣṇaḥ sugandhirmukhaśōdhanaḥ|  
 
rōcanō dīpanastīkṣṇaḥ sugandhirmukhaśōdhanaḥ|  
 +
 
jambīraḥ kaphavātaghnaḥ krimighnō bhaktapācanaḥ||167||  
 
jambīraḥ kaphavātaghnaḥ krimighnō bhaktapācanaḥ||167||  
    
bālaṁ dōṣaharaṁ, vr̥ddhaṁ tridōṣaṁ, mārutāpaham|  
 
bālaṁ dōṣaharaṁ, vr̥ddhaṁ tridōṣaṁ, mārutāpaham|  
 +
 
snigdhasiddhaṁ, viśuṣkaṁ tu mūlakaṁ kaphavātajit||168||  
 
snigdhasiddhaṁ, viśuṣkaṁ tu mūlakaṁ kaphavātajit||168||  
    
hikkākāsaviṣaśvāsapārśvaśūlavināśanaḥ|  
 
hikkākāsaviṣaśvāsapārśvaśūlavināśanaḥ|  
 +
 
pittakr̥t kaphavātaghnaḥ surasaḥ pūtigandhahā||169||  
 
pittakr̥t kaphavātaghnaḥ surasaḥ pūtigandhahā||169||  
    
yavānī cārjakaścaiva śigruśālēyamr̥ṣṭakam|  
 
yavānī cārjakaścaiva śigruśālēyamr̥ṣṭakam|  
 +
 
hr̥dyānyāsvādanīyāni pittamutklēśayanti ca||170||  
 
hr̥dyānyāsvādanīyāni pittamutklēśayanti ca||170||  
    
gaṇḍīrō jalapippalyastumbaruḥ śr̥ṅgavērikā|  
 
gaṇḍīrō jalapippalyastumbaruḥ śr̥ṅgavērikā|  
 +
 
tīkṣṇōṣṇakaṭurūkṣāṇi kaphavātaharāṇi ca||171||  
 
tīkṣṇōṣṇakaṭurūkṣāṇi kaphavātaharāṇi ca||171||  
    
puṁstvaghnaḥ kaṭurūkṣōṣṇō bhūstr̥ṇō vakraśōdhanaḥ|  
 
puṁstvaghnaḥ kaṭurūkṣōṣṇō bhūstr̥ṇō vakraśōdhanaḥ|  
 +
 
kharāhvā kaphavātaghnī bastirōgarujāpahā||172||  
 
kharāhvā kaphavātaghnī bastirōgarujāpahā||172||  
    
dhānyakaṁ cājagandhā ca sumukhaścēti rōcanāḥ|  
 
dhānyakaṁ cājagandhā ca sumukhaścēti rōcanāḥ|  
 +
 
sugandhā nātikaṭukā dōṣānutklēśayanti ca||173||  
 
sugandhā nātikaṭukā dōṣānutklēśayanti ca||173||  
    
grāhī gr̥ñjanakastīkṣṇō vātaślēṣmārśasāṁ hitaḥ|  
 
grāhī gr̥ñjanakastīkṣṇō vātaślēṣmārśasāṁ hitaḥ|  
 +
 
svēdanē'bhyavahārē ca yōjayēttamapittinām||174||  
 
svēdanē'bhyavahārē ca yōjayēttamapittinām||174||  
    
ślēṣmalō mārutaghnaśca palāṇḍurna ca pittanut [1] |  
 
ślēṣmalō mārutaghnaśca palāṇḍurna ca pittanut [1] |  
 +
 
āhārayōgī balyaśca gururvr̥ṣyō'tha rōcanaḥ||175||  
 
āhārayōgī balyaśca gururvr̥ṣyō'tha rōcanaḥ||175||  
    
krimikuṣṭhakilāsaghnō vātaghnō gulmanāśanaḥ|  
 
krimikuṣṭhakilāsaghnō vātaghnō gulmanāśanaḥ|  
 +
 
snigdhaścōṣṇaśca vr̥ṣyaśca laśunaḥ kaṭukō guruḥ||176||  
 
snigdhaścōṣṇaśca vr̥ṣyaśca laśunaḥ kaṭukō guruḥ||176||  
    
śuṣkāṇi kaphavātaghnānyētānyēṣāṁ phalāni ca|  
 
śuṣkāṇi kaphavātaghnānyētānyēṣāṁ phalāni ca|  
 +
 
haritānāmayaṁ caiṣa ṣaṣṭhō vargaḥ samāpyatē||177||  
 
haritānāmayaṁ caiṣa ṣaṣṭhō vargaḥ samāpyatē||177||  
   Line 2,449: Line 2,474:     
rocanaM dIpanaM vRuShyamArdrakaM viSvaBeShajam|
 
rocanaM dIpanaM vRuShyamArdrakaM viSvaBeShajam|
 +
 
vAtaSleShmavibandheShu rasastasyopadiSyate||166||
 
vAtaSleShmavibandheShu rasastasyopadiSyate||166||
    
rocano dIpanastIkShNaH sugandhirmuKaSodhanaH|
 
rocano dIpanastIkShNaH sugandhirmuKaSodhanaH|
 +
 
jambIraH kaPavAtaGnaH krimiGno BaktapAcanaH||167||
 
jambIraH kaPavAtaGnaH krimiGno BaktapAcanaH||167||
    
bAlaM doShaharaM, vRuddhaM tridoShaM, mArutApaham|
 
bAlaM doShaharaM, vRuddhaM tridoShaM, mArutApaham|
 +
 
snigdhasiddhaM, viSuShkaM tu mUlakaM kaPavAtajit||168||
 
snigdhasiddhaM, viSuShkaM tu mUlakaM kaPavAtajit||168||
    
hikkAkAsaviShaSvAsapArSvaSUlavinASanaH|
 
hikkAkAsaviShaSvAsapArSvaSUlavinASanaH|
 +
 
pittakRut kaPavAtaGnaH surasaH pUtigandhahA||169||
 
pittakRut kaPavAtaGnaH surasaH pUtigandhahA||169||
    
yavAnI cArjakaScaiva SigruSAleyamRuShTakam|
 
yavAnI cArjakaScaiva SigruSAleyamRuShTakam|
 +
 
hRudyAnyAsvAdanIyAni pittamutkleSayanti ca||170||
 
hRudyAnyAsvAdanIyAni pittamutkleSayanti ca||170||
    
gaNDIro jalapippalyastumbaruH SRu~ggaverikA|
 
gaNDIro jalapippalyastumbaruH SRu~ggaverikA|
 +
 
tIkShNoShNakaTurUkShANi kaPavAtaharANi ca||171||
 
tIkShNoShNakaTurUkShANi kaPavAtaharANi ca||171||
    
puMstvaGnaH kaTurUkShoShNo BUstRuNo vakraSodhanaH|
 
puMstvaGnaH kaTurUkShoShNo BUstRuNo vakraSodhanaH|
 +
 
KarAhvA kaPavAtaGnI bastirogarujApahA||172||
 
KarAhvA kaPavAtaGnI bastirogarujApahA||172||
    
dhAnyakaM cAjagandhA ca sumuKaSceti rocanAH|
 
dhAnyakaM cAjagandhA ca sumuKaSceti rocanAH|
 +
 
sugandhA nAtikaTukA doShAnutkleSayanti ca||173||
 
sugandhA nAtikaTukA doShAnutkleSayanti ca||173||
    
grAhI gRu~jjanakastIkShNo vAtaSleShmArSasAM hitaH|
 
grAhI gRu~jjanakastIkShNo vAtaSleShmArSasAM hitaH|
 +
 
svedane&ByavahAre ca yojayettamapittinAm||174||
 
svedane&ByavahAre ca yojayettamapittinAm||174||
    
SleShmalo mArutaGnaSca palANDurna ca pittanut |
 
SleShmalo mArutaGnaSca palANDurna ca pittanut |
 +
 
AhArayogI balyaSca gururvRuShyo&tha rocanaH||175||
 
AhArayogI balyaSca gururvRuShyo&tha rocanaH||175||
    
krimikuShThakilAsaGno vAtaGno gulmanASanaH|
 
krimikuShThakilAsaGno vAtaGno gulmanASanaH|
 +
 
snigdhaScoShNaSca vRuShyaSca laSunaH kaTuko guruH||176||
 
snigdhaScoShNaSca vRuShyaSca laSunaH kaTuko guruH||176||
    
SuShkANi kaPavAtaGnAnyetAnyeShAM PalAni ca|
 
SuShkANi kaPavAtaGnAnyetAnyeShAM PalAni ca|
 +
 
haritAnAmayaM caiSha ShaShTho vargaH samApyate||177||
 
haritAnAmayaM caiSha ShaShTho vargaH samApyate||177||
   Line 2,488: Line 2,525:  
<div style="text-align:justify;">
 
<div style="text-align:justify;">
   −
Now begins the section on greens. The green ginger/adraka (Zingiber officinale Rosc.) is an appetizer, digestion-stimulant, aphrodisiac and its juice is prescribed in cases of obstruction due to vata and kapha. [166]
+
Now begins the section on greens. The green ginger/''adraka'' (Zingiber officinale Rosc.) is an appetizer, digestion-stimulant, aphrodisiac and its juice is prescribed in cases of obstruction due to ''vata'' and ''kapha''. [166]
 +
 
 +
The lemon/ ''jambira'' (Citrus limon (Linn.) Burm.F) is appetizer, digestive-stimulant, acute fragrant, mouth cleanser, is effective in treating ''kapha'' and ''vata'', vermicide and helps the digestion of food. [167]
   −
The lemon/ jambira (Citrus limon (Linn.) Burm.F) is appetizer, digestive-stimulant, acute fragrant, mouth cleanser, is effective in treating kapha and vata, vermicide and helps the digestion of food. [167]
+
The garden radish/''mulaka'' (Raphanus sativus Linn.) when tender allays vitiated ''doshas'', but when overgrown, provokes these ''doshas.'' When prepared with unctuous substances it alleviates ''vata''. And when dried, it alleviates ''kapha'' and ''vata''. [168]
   −
The garden radish/mulaka (Raphanus sativus Linn.) when tender allays vitiated doshas, but when overgrown, provokes these doshas. When prepared with unctuous substances it alleviates vata.  And when dried, it alleviates kapha and vata. [168]
+
The holy basil/''surasa'' (Ocimum sanctum Linn.) is effective in treating hiccups, cough, poison, dyspnea, pleural effusion, ''kapha'' and ''vata'', and eliminates fetor. It, however, aggravates ''pitta'' .[169]
   −
The holy basil/surasa (Ocimum sanctum Linn.) is effective in treating hiccups, cough, poison, dyspnea, pleural effusion, kapha and vata, and eliminates fetor. It, however, aggravates pitta .[169]
+
Carum/''yavani'' (Trachyspermum ammi (Linn.) sprague), shrubby basil/''arjaka'' (Orthosiphon pallidus Royle), drumstick/''shigru''(Moringa oleifera Lam), small variety of radish /''shaleya'' (Raphanus sativus Linn.), and brown mustard/''mristaka'' (Brassica juncea (Linn.) Czern. & Coss) are cordial, palatable and excite the ''pitta''. [170]
   −
Carum/yavani (Trachyspermum ammi (Linn.) sprague), shrubby basil/arjaka (Orthosiphon pallidus Royle), drumstick/shigru(Moringa oleifera Lam), small variety of radish /Shaleya (Raphanus sativus Linn.), and brown mustard/mristaka (Brassica juncea (Linn.) Czern. & Coss) are cordial, palatable and excite the pitta. [170]
+
The ''gandira'' (Coleus barbatus Benth.), the hog fruit/''jalapippali'' (Lippia nodiflora Rich.), Indian toothache/''tumbaru'' (Zanthoxylum armatum DC),and green coriander/''sringaverika'' Coriandrum sativum Linn.)are acute, hot, pungent, dry and are effective in curing ''kapha'' and ''vata''. [171]
   −
The gandira (Coleus barbatus Benth.), the hog fruit/Jalapippali (Lippia nodiflora Rich.), Indian toothache/Tumbaru (Zanthoxylum armatum DC),and green coriander/sringaverika Coriandrum sativum Linn.)are acute, hot, pungent, dry and are effective in curing kapha and vata. [171]
+
The ginger grass/''bhustrina'' (Hyptis suaveolens (Linn.) Poit) is anaphrodisiac, pungent, dry, hot, and useful as a mouth cleanser. Celery seeds/''kharahva'' (Carum roxburghianum (D.C.) Benth. & Hk.f.) are effective in curing ''kapha'' and ''vata'' and painful urinary disorders. [172]
   −
The ginger grass/bhustrina (Hyptis suaveolens (Linn.) Poit) is anaphrodisiac, pungent, dry, hot, and useful as a mouth cleanser. Celery seeds/kharahva (Carum roxburghianum (D.C.) Benth. & Hk.f.) are effective in curing kapha and vata and painful urinary disorders. [172]
+
Coriander/''dhanyaka'' (Coriandrum sativum Linn.), wild thyme/''ajagandha'' (Thymus serpyllum Linn.) and ''sumukha'' (Ocimum sp.) are appetizers, fragrant, not very pungent, and further aggravate morbid ''dosha'' conditions [173]
   −
Coriander/dhanyaka (Coriandrum sativum Linn.), wild thyme/ajagandha (Thymus serpyllum Linn.) and sumukha (Ocimum sp.) are appetizers, fragrant, not very pungent, and further aggravate morbid dosha conditions [173]
+
The leek/''grinjanaka'' (Allium ameloprasum Hook.f. non Linn.) is an astringent, acute and beneficial in ''vata'' and ''kapha'' disorders and in piles. This should be used in sudation therapy and as an article of diet by those who are not suffering from ''pitta''-discordance. [174]
   −
The leek/grinjanaka (Allium ameloprasum Hook.f. non Linn.) is an astringent, acute and beneficial in vata and kapha disorders and in piles. This should be used in sudation therapy and as an article of diet by those who are not suffering from pitta-discordance. [174]
+
The onion/''palandu'' (Allium cepa Linn) promotes ''kapha'' and is effective in treating ''vata'' but not of ''pitta''. It is a good adjuvant for food and is a strength-enhancer, heavy, aphrodisiac and appetizing. [175]
   −
The onion/palandu (Allium cepa Linn) promotes kapha and is effective in treating vata but not of pitta. It is a good adjuvant for food and is a strength-enhancer, heavy, aphrodisiac and appetizing. [175]
+
The garlic/''lashuna'' (Allium sativum Linn.) is effective in treating worms, dermatosis including leprosy, ''vata'' disorders and ''gulma''. It is unctuous, hot, aphrodisiac, pungent and heavy. [176]
   −
The garlic/lashuna (Allium sativum Linn.) is effective in treating worms, dermatosis including leprosy, vata disorders and gulma. It is unctuous, hot, aphrodisiac, pungent and heavy. [176]
+
These in their dried condition and their fruits are effective in curing ''kapha'' and ''vata.'' Thus, ends the sixth section on greens. [177]
These in their dried condition and their fruits are effective in curing kapha and vata. Thus, ends the sixth section on greens. [177]
   
</div>
 
</div>
  

Navigation menu