Changes

Jump to navigation Jump to search
Line 762: Line 762:  
These six ''rasas'', when used in proper quantity, are beneficial for all human beings, otherwise become harmful. Hence the wise should use these properly in proper quantity in order to derive benefit (from them) [44]
 
These six ''rasas'', when used in proper quantity, are beneficial for all human beings, otherwise become harmful. Hence the wise should use these properly in proper quantity in order to derive benefit (from them) [44]
   −
Veerya (potency):
+
==== ''Veerya'' (potency) ====
 +
 
 
भवन्ति चात्र-  
 
भवन्ति चात्र-  
 
शीतं वीर्येण यद्द्रव्यं मधुरं रसपाकयोः|  
 
शीतं वीर्येण यद्द्रव्यं मधुरं रसपाकयोः|  
 
तयोरम्लं यदुष्णं च यद्द्रव्यं कटुकं तयोः||४५||  
 
तयोरम्लं यदुष्णं च यद्द्रव्यं कटुकं तयोः||४५||  
bhavanti cātra- śītaṁ vīryēṇa yaddravyaṁ madhuraṁ rasapākayōḥ|  
+
 
 +
bhavanti cātra-  
 +
śītaṁ vīryēṇa yaddravyaṁ madhuraṁ rasapākayōḥ|  
 
tayōramlaṁ yaduṣṇaṁ ca yaddravyaṁ kaṭukaṁ tayōḥ||45||  
 
tayōramlaṁ yaduṣṇaṁ ca yaddravyaṁ kaṭukaṁ tayōḥ||45||  
 +
 
bhavanti cAtra-  
 
bhavanti cAtra-  
 
shItaM vIryeNa yaddravyaM madhuraM rasapAkayoH|  
 
shItaM vIryeNa yaddravyaM madhuraM rasapAkayoH|  
 
tayoramlaM yaduShNaM ca yaddravyaM kaTukaM tayoH||45||  
 
tayoramlaM yaduShNaM ca yaddravyaM kaTukaM tayoH||45||  
The substance (drug or diet) which is madhura in rasa and vipaka (biotransformation) is sheeta (cold) in veerya (potency). Likewise, the substance, amla (or katu) in rasa and vipaka, is ushna (hot) in veerya. [45]
+
 
 +
The substance (drug or diet) which is ''madhura'' in ''rasa'' and ''vipaka'' (biotransformation) is ''sheeta'' (cold) in ''veerya'' (potency). Likewise, the substance, ''amla'' (or ''katu'') in ''rasa'' and ''vipaka'', is ''ushna'' (hot) in ''veerya''. [45]
 +
 
 
तेषां रसोपदेशेन निर्देश्यो गुणसङ्ग्रहः|  
 
तेषां रसोपदेशेन निर्देश्यो गुणसङ्ग्रहः|  
 
वीर्यतोऽविपरीतानां पाकतश्चोपदेक्ष्यते||४६||  
 
वीर्यतोऽविपरीतानां पाकतश्चोपदेक्ष्यते||४६||  
 +
 
यथा पयो यथा सर्पिर्यथा वा चव्यचित्रकौ|  
 
यथा पयो यथा सर्पिर्यथा वा चव्यचित्रकौ|  
 
एवमादीनि चान्यानि निर्दिशेद्रसतो भिषक्||४७||  
 
एवमादीनि चान्यानि निर्दिशेद्रसतो भिषक्||४७||  
 +
 
tēṣāṁ rasōpadēśēna nirdēśyō guṇasaṅgrahaḥ|  
 
tēṣāṁ rasōpadēśēna nirdēśyō guṇasaṅgrahaḥ|  
 
vīryatō'viparītānāṁ pākataścōpadēkṣyatē||46||  
 
vīryatō'viparītānāṁ pākataścōpadēkṣyatē||46||  
 +
 
yathā payō yathā sarpiryathā vā cavyacitrakau|  
 
yathā payō yathā sarpiryathā vā cavyacitrakau|  
 
ēvamādīni cānyāni nirdiśēdrasatō bhiṣak||47||  
 
ēvamādīni cānyāni nirdiśēdrasatō bhiṣak||47||  
 +
 
teShAM [29] rasopadeshena nirdeshyo guNasa~ggrahaH|  
 
teShAM [29] rasopadeshena nirdeshyo guNasa~ggrahaH|  
 
vIryato~aviparItAnAM pAkatashcopadekShyate||46||  
 
vIryato~aviparItAnAM pAkatashcopadekShyate||46||  
 +
 
yathA payo yathA sarpiryathA vA cavyacitrakau|  
 
yathA payo yathA sarpiryathA vA cavyacitrakau|  
 
evamAdIni cAnyAni nirdishedrasato bhiShak||47||
 
evamAdIni cAnyAni nirdishedrasato bhiShak||47||
 +
 
In cases where veerya and vipaka are in conformity with rasa, the properties are known by the rasa itself as in cases of milk, ghee, (madhura-sheeta) and chavya- chitraka (katu-ushna). In such other cases too, the physician should know (the properties) on the basis of rasa. [46-47]
 
In cases where veerya and vipaka are in conformity with rasa, the properties are known by the rasa itself as in cases of milk, ghee, (madhura-sheeta) and chavya- chitraka (katu-ushna). In such other cases too, the physician should know (the properties) on the basis of rasa. [46-47]
 +
 
मधुरं  किञ्चिदुष्णं स्यात् कषायं तिक्तमेव च|  
 
मधुरं  किञ्चिदुष्णं स्यात् कषायं तिक्तमेव च|  
 
यथा महत्पञ्चमूलं यथाऽब्जानूपमामिषम्||४८||  
 
यथा महत्पञ्चमूलं यथाऽब्जानूपमामिषम्||४८||  

Navigation menu