Changes

Jump to navigation Jump to search
42 bytes added ,  13:03, 6 December 2018
Line 156: Line 156:  
</div>
 
</div>
 
भवन्ति  चात्र- साध्यं लोहितपित्तं तद्यदूर्ध्वं प्रतिपद्यते|  
 
भवन्ति  चात्र- साध्यं लोहितपित्तं तद्यदूर्ध्वं प्रतिपद्यते|  
 +
 
विरेचनस्य योगित्वाद्बहुत्वाद्भेषजस्य  च||१२||
 
विरेचनस्य योगित्वाद्बहुत्वाद्भेषजस्य  च||१२||
    
विरेचनं  तु  पित्तस्य  जयार्थे  परमौषधम्|  
 
विरेचनं  तु  पित्तस्य  जयार्थे  परमौषधम्|  
 +
 
यश्च  तत्रान्वयः श्लेष्मा तस्य चानधमं स्मृतम्||१३||
 
यश्च  तत्रान्वयः श्लेष्मा तस्य चानधमं स्मृतम्||१३||
    
भवेद्योगावहं तत्र मधुरं चैव भेषजम्|  
 
भवेद्योगावहं तत्र मधुरं चैव भेषजम्|  
 +
 
तस्मात् साध्यं मतं रक्तं  यदूर्ध्वं प्रतिपद्यते||१४||
 
तस्मात् साध्यं मतं रक्तं  यदूर्ध्वं प्रतिपद्यते||१४||
    
bhavanti cātra- sādhyaṁ lōhitapittaṁ tadyadūrdhvaṁ pratipadyatē|  
 
bhavanti cātra- sādhyaṁ lōhitapittaṁ tadyadūrdhvaṁ pratipadyatē|  
 +
 
virēcanasya yōgitvādbahutvādbhēṣajasya ca||12||  
 
virēcanasya yōgitvādbahutvādbhēṣajasya ca||12||  
    
virēcanaṁ tu pittasya jayārthē paramauṣadham|  
 
virēcanaṁ tu pittasya jayārthē paramauṣadham|  
 +
 
yaśca tatrānvayaḥ [17] ślēṣmā tasya cānadhamaṁ smr̥tam||13||  
 
yaśca tatrānvayaḥ [17] ślēṣmā tasya cānadhamaṁ smr̥tam||13||  
    
bhavēdyōgāvahaṁ tatra madhuraṁ [18] caiva bhēṣajam|  
 
bhavēdyōgāvahaṁ tatra madhuraṁ [18] caiva bhēṣajam|  
 +
 
tasmāt sādhyaṁ mataṁ raktaṁ yadūrdhvaṁ pratipadyatē||14||
 
tasmāt sādhyaṁ mataṁ raktaṁ yadūrdhvaṁ pratipadyatē||14||
    
bhavanti cAtra- sAdhyaM lohitapittaM tadyadUrdhvaM pratipadyate|  
 
bhavanti cAtra- sAdhyaM lohitapittaM tadyadUrdhvaM pratipadyate|  
 +
 
virecanasya yogitvAdbahutvAdbheShajasya ca||12||  
 
virecanasya yogitvAdbahutvAdbheShajasya ca||12||  
    
virecanaM tu pittasya jayArthe paramauShadham|  
 
virecanaM tu pittasya jayArthe paramauShadham|  
 +
 
yashca tatrAnvayaH [17] shleShmA tasya cAnadhamaM smRutam||13||  
 
yashca tatrAnvayaH [17] shleShmA tasya cAnadhamaM smRutam||13||  
    
bhavedyogAvahaM tatra madhuraM [18] caiva bheShajam|  
 
bhavedyogAvahaM tatra madhuraM [18] caiva bheShajam|  
 +
 
tasmAt sAdhyaM mataM raktaM yadUrdhvaM pratipadyate||14||
 
tasmAt sAdhyaM mataM raktaM yadUrdhvaM pratipadyate||14||
 
<div style="text-align:justify;">
 
<div style="text-align:justify;">
Line 185: Line 194:  
</div>
 
</div>
 
रक्तं  तु यदधोभागं तद्याप्यमिति  निश्चितम्|  
 
रक्तं  तु यदधोभागं तद्याप्यमिति  निश्चितम्|  
 +
 
वमनस्याल्पयोगित्वादल्पत्वाद्भेषजस्य च||१५||
 
वमनस्याल्पयोगित्वादल्पत्वाद्भेषजस्य च||१५||
    
वमनं हि  न पित्तस्य  हरणे श्रेष्ठमुच्यते|  
 
वमनं हि  न पित्तस्य  हरणे श्रेष्ठमुच्यते|  
 +
 
यश्च तत्रान्वयो वायुस्तच्छान्तौ चावरं स्मृतम्||१६||
 
यश्च तत्रान्वयो वायुस्तच्छान्तौ चावरं स्मृतम्||१६||
    
तच्चायोगावहं तत्र कषायं तिक्तकानि च|  
 
तच्चायोगावहं तत्र कषायं तिक्तकानि च|  
 +
 
तस्माद्याप्यं समाख्यातं यदुक्तमनुलोमगम्||१७||
 
तस्माद्याप्यं समाख्यातं यदुक्तमनुलोमगम्||१७||
    
raktaṁ tu yadadhōbhāgaṁ tadyāpyamiti niścitam|  
 
raktaṁ tu yadadhōbhāgaṁ tadyāpyamiti niścitam|  
 +
 
vamanasyālpayōgitvādalpatvādbhēṣajasya ca||15||  
 
vamanasyālpayōgitvādalpatvādbhēṣajasya ca||15||  
    
vamanaṁ hi na pittasya haraṇē [20] śrēṣṭhamucyatē|  
 
vamanaṁ hi na pittasya haraṇē [20] śrēṣṭhamucyatē|  
 +
 
yaśca tatrānvayō [21] vāyustacchāntau cāvaraṁ smr̥tam||16||  
 
yaśca tatrānvayō [21] vāyustacchāntau cāvaraṁ smr̥tam||16||  
    
taccāyōgāvahaṁ [22] tatra kaṣāyaṁ tiktakāni ca|  
 
taccāyōgāvahaṁ [22] tatra kaṣāyaṁ tiktakāni ca|  
 +
 
tasmādyāpyaṁ samākhyātaṁ yaduktamanulōmagam [23] ||17||
 
tasmādyāpyaṁ samākhyātaṁ yaduktamanulōmagam [23] ||17||
    
raktaM tu yadadhobhAgaM tadyApyamiti nishcitam|  
 
raktaM tu yadadhobhAgaM tadyApyamiti nishcitam|  
 +
 
vamanasyAlpayogitvAdalpatvAdbheShajasya ca||15||  
 
vamanasyAlpayogitvAdalpatvAdbheShajasya ca||15||  
    
vamanaM hi na pittasya haraNe [20] shreShThamucyate|  
 
vamanaM hi na pittasya haraNe [20] shreShThamucyate|  
 +
 
yashca tatrAnvayo [21] vAyustacchAntau cAvaraM smRutam||16||  
 
yashca tatrAnvayo [21] vAyustacchAntau cAvaraM smRutam||16||  
    
taccAyogAvahaM [22] tatra kaShAyaM tiktakAni ca|  
 
taccAyogAvahaM [22] tatra kaShAyaM tiktakAni ca|  
 +
 
tasmAdyApyaM samAkhyAtaM yaduktamanulomagam [23] ||17||
 
tasmAdyApyaM samAkhyAtaM yaduktamanulomagam [23] ||17||
 
<div style="text-align:justify;">
 
<div style="text-align:justify;">
Hemorrhage from the lower parts is decidedly palliable because emesis has limited efficacy here and effective drugs are also a few. Emesis is not so efficacious for elimination of pitta and it is also ineffective in alleviation of ''vata'' responsible for the downward flow. Moreover, astringents and bitter drugs are not applicable there. Hence hemorrhage from the lower parts is considered palliable. (15-17)  
+
Hemorrhage from the lower parts is decidedly palliable because emesis has limited efficacy here and effective drugs are also a few. Emesis is not so efficacious for elimination of ''pitta'' and it is also ineffective in alleviation of ''vata'' responsible for the downward flow. Moreover, astringents and bitter drugs are not applicable there. Hence hemorrhage from the lower parts is considered palliable. [15-17]  
 
</div>
 
</div>
 
रक्तपित्तं तु यन्मार्गौ द्वावपि  प्रतिपद्यते|  
 
रक्तपित्तं तु यन्मार्गौ द्वावपि  प्रतिपद्यते|  
 +
 
असाध्यमिति तज्ज्ञेयं पूर्वोक्तादेव कारणात्||१८||
 
असाध्यमिति तज्ज्ञेयं पूर्वोक्तादेव कारणात्||१८||
    
नहि  संशोधनं  किञ्चिदस्त्यस्य प्रतिमार्गगम्|  
 
नहि  संशोधनं  किञ्चिदस्त्यस्य प्रतिमार्गगम्|  
 +
 
प्रतिमार्गं  च  हरणं रक्तपित्ते  विधीयते||१९||
 
प्रतिमार्गं  च  हरणं रक्तपित्ते  विधीयते||१९||
    
एवमेवोपशमनं सर्वशो नास्य  विद्यते|  
 
एवमेवोपशमनं सर्वशो नास्य  विद्यते|  
 +
 
संसृष्टेषु  च  दोषेषु  सर्वजिच्छमनं  मतम् ||२०||
 
संसृष्टेषु  च  दोषेषु  सर्वजिच्छमनं  मतम् ||२०||
   Line 225: Line 246:     
raktapittaṁ tu yanmārgau dvāvapi pratipadyatē|  
 
raktapittaṁ tu yanmārgau dvāvapi pratipadyatē|  
 +
 
asādhyamiti tajjñēyaṁ pūrvōktādēva kāraṇāt||18||  
 
asādhyamiti tajjñēyaṁ pūrvōktādēva kāraṇāt||18||  
    
nahi saṁśōdhanaṁ kiñcidastyasya pratimārgagam|  
 
nahi saṁśōdhanaṁ kiñcidastyasya pratimārgagam|  
 +
 
pratimārgaṁ ca haraṇaṁ raktapittē vidhīyatē||19||  
 
pratimārgaṁ ca haraṇaṁ raktapittē vidhīyatē||19||  
    
ēvamēvōpaśamanaṁ sarvaśō nāsya vidyatē|  
 
ēvamēvōpaśamanaṁ sarvaśō nāsya vidyatē|  
 +
 
saṁsr̥ṣṭēṣu ca dōṣēṣu sarvajicchamanaṁ matam [25] ||20||  
 
saṁsr̥ṣṭēṣu ca dōṣēṣu sarvajicchamanaṁ matam [25] ||20||  
   Line 236: Line 260:     
raktapittaM tu yanmArgau dvAvapi pratipadyate|  
 
raktapittaM tu yanmArgau dvAvapi pratipadyate|  
 +
 
asAdhyamiti tajj~jeyaM pUrvoktAdeva kAraNAt||18||  
 
asAdhyamiti tajj~jeyaM pUrvoktAdeva kAraNAt||18||  
    
nahi saMshodhanaM ki~jcidastyasya pratimArgagam|  
 
nahi saMshodhanaM ki~jcidastyasya pratimArgagam|  
 +
 
pratimArgaM ca haraNaM raktapitte vidhIyate||19||  
 
pratimArgaM ca haraNaM raktapitte vidhIyate||19||  
    
evamevopashamanaM sarvasho nAsya vidyate|  
 
evamevopashamanaM sarvasho nAsya vidyate|  
 +
 
saMsRuShTeShu ca doSheShu sarvajicchamanaM matam [25] ||20||  
 
saMsRuShTeShu ca doSheShu sarvajicchamanaM matam [25] ||20||  
 +
 
ityuktaM trividhodarkaM raktaM mArgavisheShataH|21|  
 
ityuktaM trividhodarkaM raktaM mArgavisheShataH|21|  
 
<div style="text-align:justify;">
 
<div style="text-align:justify;">
Line 250: Line 278:     
प्रेष्योपकरणाभावाद्दौरात्म्याद्वैद्यदोषतः|  
 
प्रेष्योपकरणाभावाद्दौरात्म्याद्वैद्यदोषतः|  
 +
 
अकर्मतश्च साध्यत्वं  कश्चिद्रोगोऽतिवर्तते||२२||
 
अकर्मतश्च साध्यत्वं  कश्चिद्रोगोऽतिवर्तते||२२||
 +
 
तत्रासाध्यत्वमेकं स्यात्  साध्ययाप्यपरिक्रमात्|२३|
 
तत्रासाध्यत्वमेकं स्यात्  साध्ययाप्यपरिक्रमात्|२३|
 +
 
ēbhyastu khalu hētubhyaḥ kiñcitsādhyaṁ na sidhyati||21||  
 
ēbhyastu khalu hētubhyaḥ kiñcitsādhyaṁ na sidhyati||21||  
 +
 
prēṣyōpakaraṇābhāvāddaurātmyādvaidyadōṣataḥ|  
 
prēṣyōpakaraṇābhāvāddaurātmyādvaidyadōṣataḥ|  
 +
 
akarmataśca sādhyatvaṁ kaścidrōgō'tivartatē||22||  
 
akarmataśca sādhyatvaṁ kaścidrōgō'tivartatē||22||  
 +
 
tatrāsādhyatvamēkaṁ syāt sādhyayāpyaparikramāt|23|  
 
tatrāsādhyatvamēkaṁ syāt sādhyayāpyaparikramāt|23|  
 +
 
ebhyastu khalu hetubhyaH ki~jcitsAdhyaM na sidhyati||21||  
 
ebhyastu khalu hetubhyaH ki~jcitsAdhyaM na sidhyati||21||  
 +
 
preShyopakaraNAbhAvAddaurAtmyAdvaidyadoShataH|  
 
preShyopakaraNAbhAvAddaurAtmyAdvaidyadoShataH|  
 +
 
akarmatashca sAdhyatvaM kashcidrogo~ativartate||22||  
 
akarmatashca sAdhyatvaM kashcidrogo~ativartate||22||  
 +
 
tatrAsAdhyatvamekaM syAt sAdhyayApyaparikramAt|23|
 
tatrAsAdhyatvamekaM syAt sAdhyayApyaparikramAt|23|
   −
Some curable diseases do not get treated successfully because of the lack of attendants and equipments, uncontrolled self and fault of the physician. If the disease is not treated, then it proceeds to incurability. If treated well, sometimes the incurable disease may become curable or palliable.  (21-23)
+
Some curable diseases do not get treated successfully because of the lack of attendants and equipments, uncontrolled self and fault of the physician. If the disease is not treated, then it proceeds to incurability. If treated well, sometimes the incurable disease may become curable or palliable.  [21-23]
    
==== Signs of incurable ''raktapitta'' ====
 
==== Signs of incurable ''raktapitta'' ====

Navigation menu