9,091
edits
Changes
→Behavior of persons of different psyche after consumption of madya
सुगन्धिमाल्यगन्धर्वं सुप्रणीतममाकुलम् |
सुगन्धिमाल्यगन्धर्वं सुप्रणीतममाकुलम् |
मिष्टान्नपानविशदं सदा मधुरसङ्कथम् ||७४||
मिष्टान्नपानविशदं सदा मधुरसङ्कथम् ||७४||
सुखप्रपानं [१] सुमदं हर्षप्रीतिविवर्धनम् |
सुखप्रपानं [१] सुमदं हर्षप्रीतिविवर्धनम् |
स्वन्तं सात्त्विकमापानं न चोत्तममदप्रदम् ||७५||
स्वन्तं सात्त्विकमापानं न चोत्तममदप्रदम् ||७५||
वैगुण्यं सहसा यान्ति मद्यदोषैर्न सात्त्विकाः |
वैगुण्यं सहसा यान्ति मद्यदोषैर्न सात्त्विकाः |
मद्यं हि बलवत्सत्त्वं गृह्णाति सहसा न तु [२] ||७६||
मद्यं हि बलवत्सत्त्वं गृह्णाति सहसा न तु [२] ||७६||
सौम्यासौम्यकथाप्रायं विशदाविशदं क्षणात् |
सौम्यासौम्यकथाप्रायं विशदाविशदं क्षणात् |
चित्रं राजसमापन्नं प्रायेणास्वन्तकाकुलम् ||७७||
चित्रं राजसमापन्नं प्रायेणास्वन्तकाकुलम् ||७७||
हर्षप्रीतिकथापेतमतुष्टं पानभोजने |
हर्षप्रीतिकथापेतमतुष्टं पानभोजने |
सम्मोहक्रोधनिद्रान्तमापानं तामसं स्मृतम् ||७८||
सम्मोहक्रोधनिद्रान्तमापानं तामसं स्मृतम् ||७८||
आपाने सात्त्विकान् बुद्ध्वा तथा राजसतामसान् |
आपाने सात्त्विकान् बुद्ध्वा तथा राजसतामसान् |
जह्यात्सहायान् यैः पीत्वा मद्यदोषानुपाश्नुते ||७९||
जह्यात्सहायान् यैः पीत्वा मद्यदोषानुपाश्नुते ||७९||
sugandhimālyagandharvaṁ supraṇītamamākulam|
sugandhimālyagandharvaṁ supraṇītamamākulam|
miṣṭānnapānaviśadaṁ sadā madhurasaṅkatham||74||
miṣṭānnapānaviśadaṁ sadā madhurasaṅkatham||74||
sukhaprapānaṁ [1] sumadaṁ harṣaprītivivardhanam|
sukhaprapānaṁ [1] sumadaṁ harṣaprītivivardhanam|
svantaṁ sāttvikamāpānaṁ na cōttamamadapradam||75||
svantaṁ sāttvikamāpānaṁ na cōttamamadapradam||75||
vaiguṇyaṁ sahasā yānti madyadōṣairna sāttvikāḥ|
vaiguṇyaṁ sahasā yānti madyadōṣairna sāttvikāḥ|
madyaṁ hi balavatsattvaṁ gr̥hṇāti sahasā na tu [2] ||76||
madyaṁ hi balavatsattvaṁ gr̥hṇāti sahasā na tu [2] ||76||
saumyāsaumyakathāprāyaṁ viśadāviśadaṁ kṣaṇāt|
saumyāsaumyakathāprāyaṁ viśadāviśadaṁ kṣaṇāt|
citraṁ rājasamāpannaṁ prāyēṇāsvantakākulam||77||
citraṁ rājasamāpannaṁ prāyēṇāsvantakākulam||77||
harṣaprītikathāpētamatuṣṭaṁ pānabhōjanē|
harṣaprītikathāpētamatuṣṭaṁ pānabhōjanē|
sammōhakrōdhanidrāntamāpānaṁ tāmasaṁ smr̥tam||78||
sammōhakrōdhanidrāntamāpānaṁ tāmasaṁ smr̥tam||78||
āpānē sāttvikān buddhvā tathā rājasatāmasān|
āpānē sāttvikān buddhvā tathā rājasatāmasān|
jahyātsahāyān yaiḥ pītvā madyadōṣānupāśnutē||79||
jahyātsahāyān yaiḥ pītvā madyadōṣānupāśnutē||79||
sugandhimAlyagandharvaM supraNItamamAkulam |
sugandhimAlyagandharvaM supraNItamamAkulam |
miShTAnnapAnavishadaM sadA madhurasa~gkatham ||74||
miShTAnnapAnavishadaM sadA madhurasa~gkatham ||74||
sukhaprapAnaM [1] sumadaM harShaprItivivardhanam |
sukhaprapAnaM [1] sumadaM harShaprItivivardhanam |
svantaM sAttvikamApAnaM na cottamamadapradam ||75||
svantaM sAttvikamApAnaM na cottamamadapradam ||75||
vaiguNyaM sahasA yAnti madyadoShairna sAttvikAH |
vaiguNyaM sahasA yAnti madyadoShairna sAttvikAH |
madyaM hi balavatsattvaM gRuhNAti sahasA na tu [2] ||76||
madyaM hi balavatsattvaM gRuhNAti sahasA na tu [2] ||76||
saumyAsaumyakathAprAyaM vishadAvishadaM kShaNAt |
saumyAsaumyakathAprAyaM vishadAvishadaM kShaNAt |
citraM rAjasamApannaM prAyeNAsvantakAkulam ||77||
citraM rAjasamApannaM prAyeNAsvantakAkulam ||77||
harShaprItikathApetamatuShTaM pAnabhojane |
harShaprItikathApetamatuShTaM pAnabhojane |
sammohakrodhanidrAntamApAnaM tAmasaM smRutam ||78||
sammohakrodhanidrAntamApAnaM tAmasaM smRutam ||78||
ApAne sAttvikAn buddhvA tathA rAjasatAmasAn |
ApAne sAttvikAn buddhvA tathA rAjasatAmasAn |
jahyAtsahAyAn yaiH pItvA madyadoShAnupAshnute ||79||
jahyAtsahAyAn yaiH pItvA madyadoShAnupAshnute ||79||
सुखशीलाः सुसम्भाषाः सुमुखाः सम्मताः सताम् |
सुखशीलाः सुसम्भाषाः सुमुखाः सम्मताः सताम् |
कलास्वबाह्या विशदा विषयप्रवणाश्च ये ||८०||
कलास्वबाह्या विशदा विषयप्रवणाश्च ये ||८०||
परस्परविधेया ये येषामैक्यं सुहृत्तया |
परस्परविधेया ये येषामैक्यं सुहृत्तया |
प्रहर्षप्रीतिमाधुर्यैरापानं वर्धयन्ति ये ||८१||
प्रहर्षप्रीतिमाधुर्यैरापानं वर्धयन्ति ये ||८१||
उत्सवादुत्सवतरं येषामन्योन्यदर्शनम् |
उत्सवादुत्सवतरं येषामन्योन्यदर्शनम् |
ते सहायाः सुखाः पाने तैः पिबन्सह मोदते ||८२||
ते सहायाः सुखाः पाने तैः पिबन्सह मोदते ||८२||
रूपगन्धरसस्पर्शैः शब्दैश्चापि मनोरमैः |
रूपगन्धरसस्पर्शैः शब्दैश्चापि मनोरमैः |
पिबन्ति सुसहाया ये ते वै सुकृतिभिः समाः ||८३||
पिबन्ति सुसहाया ये ते वै सुकृतिभिः समाः ||८३||
पञ्चभिर्विषयैरिष्टैरुपेतैर्मनसः [१] प्रियैः |
पञ्चभिर्विषयैरिष्टैरुपेतैर्मनसः [१] प्रियैः |
देशे काले पिबेन्मद्यं प्रहृष्टेनान्तरात्मना ||८४||
देशे काले पिबेन्मद्यं प्रहृष्टेनान्तरात्मना ||८४||
स्थिरसत्त्वशरीरा ये पूर्वान्ना मद्यपान्वयाः |
स्थिरसत्त्वशरीरा ये पूर्वान्ना मद्यपान्वयाः |
बहुमद्योचिता ये च माद्यन्ति सहसा न ते ||८५||
बहुमद्योचिता ये च माद्यन्ति सहसा न ते ||८५||
क्षुत्पिपासापरीताश्च [२] दुर्बला वातपैत्तिकाः |
क्षुत्पिपासापरीताश्च [२] दुर्बला वातपैत्तिकाः |
रूक्षाल्पप्रमिताहारा विष्टब्धाः सत्त्वदुर्बलाः ||८६||
रूक्षाल्पप्रमिताहारा विष्टब्धाः सत्त्वदुर्बलाः ||८६||
क्रोधिनोऽनुचिताः क्षीणाः परिश्रान्ता मदक्षताः |
क्रोधिनोऽनुचिताः क्षीणाः परिश्रान्ता मदक्षताः |
स्वल्पेनापि मदं शीघ्रं यान्ति मद्येन मानवाः ||८७||
स्वल्पेनापि मदं शीघ्रं यान्ति मद्येन मानवाः ||८७||
sukhaśīlāḥ susambhāṣāḥ sumukhāḥ sammatāḥ satām|
sukhaśīlāḥ susambhāṣāḥ sumukhāḥ sammatāḥ satām|
kalāsvabāhyā viśadā viṣayapravaṇāśca yē||80||
kalāsvabāhyā viśadā viṣayapravaṇāśca yē||80||
parasparavidhēyā yē yēṣāmaikyaṁ suhr̥ttayā|
parasparavidhēyā yē yēṣāmaikyaṁ suhr̥ttayā|
praharṣaprītimādhuryairāpānaṁ vardhayanti yē||81||
praharṣaprītimādhuryairāpānaṁ vardhayanti yē||81||
utsavādutsavataraṁ yēṣāmanyōnyadarśanam|
utsavādutsavataraṁ yēṣāmanyōnyadarśanam|
tē sahāyāḥ sukhāḥ pānē taiḥ pibansaha mōdatē||82||
tē sahāyāḥ sukhāḥ pānē taiḥ pibansaha mōdatē||82||
rūpagandharasasparśaiḥ śabdaiścāpi manōramaiḥ|
rūpagandharasasparśaiḥ śabdaiścāpi manōramaiḥ|
pibanti susahāyā yē tē vai sukr̥tibhiḥ samāḥ||83||
pibanti susahāyā yē tē vai sukr̥tibhiḥ samāḥ||83||
pañcabhirviṣayairiṣṭairupētairmanasaḥ [1] priyaiḥ|
pañcabhirviṣayairiṣṭairupētairmanasaḥ [1] priyaiḥ|
dēśē kālē pibēnmadyaṁ prahr̥ṣṭēnāntarātmanā||84||
dēśē kālē pibēnmadyaṁ prahr̥ṣṭēnāntarātmanā||84||
sthirasattvaśarīrā yē pūrvānnā madyapānvayāḥ|
sthirasattvaśarīrā yē pūrvānnā madyapānvayāḥ|
bahumadyōcitā yē ca mādyanti sahasā na tē||85||
bahumadyōcitā yē ca mādyanti sahasā na tē||85||
kṣutpipāsāparītāśca [2] durbalā vātapaittikāḥ|
kṣutpipāsāparītāśca [2] durbalā vātapaittikāḥ|
rūkṣālpapramitāhārā viṣṭabdhāḥ sattvadurbalāḥ||86||
rūkṣālpapramitāhārā viṣṭabdhāḥ sattvadurbalāḥ||86||
krōdhinō'nucitāḥ kṣīṇāḥ pariśrāntā madakṣatāḥ|
krōdhinō'nucitāḥ kṣīṇāḥ pariśrāntā madakṣatāḥ|
svalpēnāpi madaṁ śīghraṁ yānti madyēna mānavāḥ||87||
svalpēnāpi madaṁ śīghraṁ yānti madyēna mānavāḥ||87||
sukhashIlAH susambhAShAH sumukhAH sammatAH satAm |
sukhashIlAH susambhAShAH sumukhAH sammatAH satAm |
kalAsvabAhyA vishadA viShayapravaNAshca ye ||80||
kalAsvabAhyA vishadA viShayapravaNAshca ye ||80||
parasparavidheyA ye yeShAmaikyaM suhRuttayA |
parasparavidheyA ye yeShAmaikyaM suhRuttayA |
praharShaprItimAdhuryairApAnaM vardhayanti ye ||81||
praharShaprItimAdhuryairApAnaM vardhayanti ye ||81||
utsavAdutsavataraM yeShAmanyonyadarshanam |
utsavAdutsavataraM yeShAmanyonyadarshanam |
te sahAyAH sukhAH pAne taiH pibansaha modate ||82||
te sahAyAH sukhAH pAne taiH pibansaha modate ||82||
rUpagandharasasparshaiH shabdaishcApi manoramaiH |
rUpagandharasasparshaiH shabdaishcApi manoramaiH |
pibanti susahAyA ye te vai sukRutibhiH samAH ||83||
pibanti susahAyA ye te vai sukRutibhiH samAH ||83||
pa~jcabhirviShayairiShTairupetairmanasaH [1] priyaiH |
pa~jcabhirviShayairiShTairupetairmanasaH [1] priyaiH |
deshe kAle pibenmadyaM prahRuShTenAntarAtmanA ||84||
deshe kAle pibenmadyaM prahRuShTenAntarAtmanA ||84||
sthirasattvasharIrA ye pUrvAnnA madyapAnvayAH |
sthirasattvasharIrA ye pUrvAnnA madyapAnvayAH |
bahumadyocitA ye ca mAdyanti sahasA na te ||85||
bahumadyocitA ye ca mAdyanti sahasA na te ||85||
kShutpipAsAparItAshca [2] durbalA vAtapaittikAH |
kShutpipAsAparItAshca [2] durbalA vAtapaittikAH |
rUkShAlpapramitAhArA viShTabdhAH sattvadurbalAH ||86|
rUkShAlpapramitAhArA viShTabdhAH sattvadurbalAH ||86||
krodhino~anucitAH kShINAH parishrAntA madakShatAH |
krodhino~anucitAH kShINAH parishrAntA madakShatAH |
svalpenApi madaM shIghraM yAnti madyena mAnavAH ||87||
svalpenApi madaM shIghraM yAnti madyena mAnavAH ||87||