Madatyaya Chikitsa: Difference between revisions
Pallavmishra (talk | contribs) |
Pallavmishra (talk | contribs) |
||
| Line 2,241: | Line 2,241: | ||
तृष्यते सलिलं चास्मै दद्याद्ध्रीबेरसाधितम् | | तृष्यते सलिलं चास्मै दद्याद्ध्रीबेरसाधितम् | | ||
बलया पृश्निपर्ण्या वा कण्टकार्याऽथवा शृतम् ||१६५|| | बलया पृश्निपर्ण्या वा कण्टकार्याऽथवा शृतम् ||१६५|| | ||
सनागराभिः सर्वाभिर्जलं वा शृतशीतलम् | | सनागराभिः सर्वाभिर्जलं वा शृतशीतलम् | | ||
दुःस्पर्शेन समुस्तेन मुस्तपर्पटकेन वा ||१६६|| | दुःस्पर्शेन समुस्तेन मुस्तपर्पटकेन वा ||१६६|| | ||
जलं मुस्तैः शृतं वाऽपि दद्याद्दोषविपाचनम् | | जलं मुस्तैः शृतं वाऽपि दद्याद्दोषविपाचनम् | | ||
एतदेव च पानीयं सर्वत्रापि मदात्यये ||१६७|| | एतदेव च पानीयं सर्वत्रापि मदात्यये ||१६७|| | ||
निरत्ययं पीयमानं पिपासाज्वरनाशनम् | | निरत्ययं पीयमानं पिपासाज्वरनाशनम् | | ||
निरामं काङ्क्षितं काले सक्षौद्रं [१] पाययेत्तु तम् ||१६८|| | निरामं काङ्क्षितं काले सक्षौद्रं [१] पाययेत्तु तम् ||१६८|| | ||
शार्करं मधु वा जीर्णमरिष्टं सीधुमेव वा | | शार्करं मधु वा जीर्णमरिष्टं सीधुमेव वा | | ||
रूक्षतर्पणसंयुक्तं [२] यवानीनागरान्वितम् ||१६९|| | रूक्षतर्पणसंयुक्तं [२] यवानीनागरान्वितम् ||१६९|| | ||
यावगौधूमिकं चान्नं रूक्षयूषेण भोजयेत् | | यावगौधूमिकं चान्नं रूक्षयूषेण भोजयेत् | | ||
कुलत्थानां सुशुष्काणां मूलकानां रसेन वा ||१७०|| | कुलत्थानां सुशुष्काणां मूलकानां रसेन वा ||१७०|| | ||
तनुनाऽल्पेन लघुना कट्वम्लेनाल्पसर्पिषा | | तनुनाऽल्पेन लघुना कट्वम्लेनाल्पसर्पिषा | | ||
पटोलयूषमम्लं वा यूषमामलकस्य वा ||१७१|| | पटोलयूषमम्लं वा यूषमामलकस्य वा ||१७१|| | ||
प्रभूतकटुसंयुक्तं सयवान्नं प्रदापयेत् | | प्रभूतकटुसंयुक्तं सयवान्नं प्रदापयेत् | | ||
व्योषयूषमथाम्लं वा यूषं वा साम्लवेतसम् ||१७२|| | व्योषयूषमथाम्लं वा यूषं वा साम्लवेतसम् ||१७२|| | ||
छागमांसरसं रूक्षमम्लं वा जाङ्गलं रसम् | | छागमांसरसं रूक्षमम्लं वा जाङ्गलं रसम् | | ||
स्थाल्यां वाऽथ कपाले वा भृष्टं निर्द्रववर्तितम् [३] ||१७३|| | स्थाल्यां वाऽथ कपाले वा भृष्टं निर्द्रववर्तितम् [३] ||१७३|| | ||
कट्वम्ललवणं मांसं भक्षयन् वृणुयान्मधु | | कट्वम्ललवणं मांसं भक्षयन् वृणुयान्मधु | | ||
व्यक्तमारीचकं मांसं मातुलुङ्गरसान्वितम् ||१७४|| | व्यक्तमारीचकं मांसं मातुलुङ्गरसान्वितम् ||१७४|| | ||
प्रभूतकटुसंयुक्तं यवानीनागरान्वितम् | | प्रभूतकटुसंयुक्तं यवानीनागरान्वितम् | | ||
भृष्टं दाडिमसाराम्लमुष्णपूपोपवेष्टितम् ||१७५|| | भृष्टं दाडिमसाराम्लमुष्णपूपोपवेष्टितम् ||१७५|| | ||
यथाग्नि भक्षयेत् काले प्रभूतार्द्रकपेशिकम् | | यथाग्नि भक्षयेत् काले प्रभूतार्द्रकपेशिकम् | | ||
पिबेच्च निगदं मद्यं कफप्राये मदात्यये ||१७६|| | पिबेच्च निगदं मद्यं कफप्राये मदात्यये ||१७६|| | ||
सौवर्चलमजाजी च वृक्षाम्लं साम्लवेतसम् | | सौवर्चलमजाजी च वृक्षाम्लं साम्लवेतसम् | | ||
त्वगेलामरिचार्धांशं शर्कराभागयोजितम् ||१७७|| | त्वगेलामरिचार्धांशं शर्कराभागयोजितम् ||१७७|| | ||
एतल्लवणमष्टाङ्गमग्निसन्दीपनं परम् | | एतल्लवणमष्टाङ्गमग्निसन्दीपनं परम् | | ||
मदात्यये कफप्राये दद्यात् स्रोतोविशोधनम् ||१७८|| | मदात्यये कफप्राये दद्यात् स्रोतोविशोधनम् ||१७८|| | ||
एतदेव पुनर्युक्त्या मधुराम्लैर्द्रवीकृतम् | | एतदेव पुनर्युक्त्या मधुराम्लैर्द्रवीकृतम् | | ||
गोधूमान्नयवान्नानां मांसानां चातिरोचनम् ||१७९|| | गोधूमान्नयवान्नानां मांसानां चातिरोचनम् ||१७९|| | ||
पेषयेत् कटुकैर्युक्तां श्वेतां बीजविवर्जिताम् | | पेषयेत् कटुकैर्युक्तां श्वेतां बीजविवर्जिताम् | | ||
मृद्वीकां मातुलुङ्गस्य दाडिमस्य रसेन वा ||१८०|| | मृद्वीकां मातुलुङ्गस्य दाडिमस्य रसेन वा ||१८०|| | ||
सौवर्चलैलामरिचैरजाजीभृङ्गदीप्यकैः | | सौवर्चलैलामरिचैरजाजीभृङ्गदीप्यकैः | | ||
स रागः क्षौद्रसंयुक्तः श्रेष्ठो रोचनदीपनः [४] ||१८१|| | स रागः क्षौद्रसंयुक्तः श्रेष्ठो रोचनदीपनः [४] ||१८१|| | ||
मृद्वीकाया विधानेन कारयेत् कारवीमपि | | मृद्वीकाया विधानेन कारयेत् कारवीमपि | | ||
शुक्तमत्स्यण्डिकोपेतं रागं दीपनपाचनम् ||१८२|| | शुक्तमत्स्यण्डिकोपेतं रागं दीपनपाचनम् ||१८२|| | ||
आम्रामलकपेशीनां रागान् कुर्यात् पृथक् पृथक् | | आम्रामलकपेशीनां रागान् कुर्यात् पृथक् पृथक् | | ||
धान्यसौवर्चलाजाजीकारवीमरिचान्वितान् ||१८३|| | धान्यसौवर्चलाजाजीकारवीमरिचान्वितान् ||१८३|| | ||
गुडेन [५] मधुयुक्तेन व्यक्ताम्ललवणीकृतान् | | गुडेन [५] मधुयुक्तेन व्यक्ताम्ललवणीकृतान् | | ||
तैरन्नं रोचते दिग्धं सम्यग्भुक्तं च जीर्यति ||१८४|| | तैरन्नं रोचते दिग्धं सम्यग्भुक्तं च जीर्यति ||१८४|| | ||
रूक्षोष्णेनान्नपानेन [६] स्नानेनाशिशिरेण च | | रूक्षोष्णेनान्नपानेन [६] स्नानेनाशिशिरेण च | | ||
व्यायामलङ्घनाभ्यां च युक्त्या जागरणेन च ||१८५|| | व्यायामलङ्घनाभ्यां च युक्त्या जागरणेन च ||१८५|| | ||
कालयुक्तेन रूक्षेण स्नानेनोद्वर्तनेन च | | कालयुक्तेन रूक्षेण स्नानेनोद्वर्तनेन च | | ||
प्राणवर्णकराणां च [७] प्रघर्षाणां च सेवया ||१८६|| | प्राणवर्णकराणां च [७] प्रघर्षाणां च सेवया ||१८६|| | ||
सेवया वसनानां च गुरूणामगुरोरपि | | सेवया वसनानां च गुरूणामगुरोरपि | | ||
सङ्कोचोष्णसुखाङ्गीनामङ्गनानां च सेवया ||१८७|| | सङ्कोचोष्णसुखाङ्गीनामङ्गनानां च सेवया ||१८७|| | ||
सुखशिक्षितहस्तानां स्त्रीणां संवाहनेन च | | सुखशिक्षितहस्तानां स्त्रीणां संवाहनेन च | | ||
मदात्ययः कफप्रायः शीघ्रमेवोपशाम्यति ||१८८|| | मदात्ययः कफप्रायः शीघ्रमेवोपशाम्यति ||१८८|| | ||
| Line 2,315: | Line 2,339: | ||
tr̥ṣyatē salilaṁ cāsmai dadyāddhrībērasādhitam| | tr̥ṣyatē salilaṁ cāsmai dadyāddhrībērasādhitam| | ||
balayā pr̥śniparṇyā vā kaṇṭakāryā'thavā śr̥tam||165|| | balayā pr̥śniparṇyā vā kaṇṭakāryā'thavā śr̥tam||165|| | ||
sanāgarābhiḥ sarvābhirjalaṁ vā śr̥taśītalam| | sanāgarābhiḥ sarvābhirjalaṁ vā śr̥taśītalam| | ||
duḥsparśēna samustēna mustaparpaṭakēna vā||166|| | duḥsparśēna samustēna mustaparpaṭakēna vā||166|| | ||
jalaṁ mustaiḥ śr̥taṁ vā'pi dadyāddōṣavipācanam| | jalaṁ mustaiḥ śr̥taṁ vā'pi dadyāddōṣavipācanam| | ||
ētadēva ca pānīyaṁ sarvatrāpi madātyayē||167|| | ētadēva ca pānīyaṁ sarvatrāpi madātyayē||167|| | ||
niratyayaṁ pīyamānaṁ pipāsājvaranāśanam| | niratyayaṁ pīyamānaṁ pipāsājvaranāśanam| | ||
nirāmaṁ kāṅkṣitaṁ kālē sakṣaudraṁ [1] pāyayēttu tam||168|| | nirāmaṁ kāṅkṣitaṁ kālē sakṣaudraṁ [1] pāyayēttu tam||168|| | ||
śārkaraṁ madhu vā jīrṇamariṣṭaṁ sīdhumēva vā| | śārkaraṁ madhu vā jīrṇamariṣṭaṁ sīdhumēva vā| | ||
rūkṣatarpaṇasaṁyuktaṁ [2] yavānīnāgarānvitam||169|| | rūkṣatarpaṇasaṁyuktaṁ [2] yavānīnāgarānvitam||169|| | ||
yāvagaudhūmikaṁ cānnaṁ rūkṣayūṣēṇa bhōjayēt| | yāvagaudhūmikaṁ cānnaṁ rūkṣayūṣēṇa bhōjayēt| | ||
kulatthānāṁ suśuṣkāṇāṁ mūlakānāṁ rasēna vā||170|| | kulatthānāṁ suśuṣkāṇāṁ mūlakānāṁ rasēna vā||170|| | ||
tanunā'lpēna laghunā kaṭvamlēnālpasarpiṣā| | tanunā'lpēna laghunā kaṭvamlēnālpasarpiṣā| | ||
paṭōlayūṣamamlaṁ vā yūṣamāmalakasya vā||171|| | paṭōlayūṣamamlaṁ vā yūṣamāmalakasya vā||171|| | ||
prabhūtakaṭusaṁyuktaṁ sayavānnaṁ pradāpayēt| | prabhūtakaṭusaṁyuktaṁ sayavānnaṁ pradāpayēt| | ||
vyōṣayūṣamathāmlaṁ vā yūṣaṁ vā sāmlavētasam||172|| | vyōṣayūṣamathāmlaṁ vā yūṣaṁ vā sāmlavētasam||172|| | ||
chāgamāṁsarasaṁ rūkṣamamlaṁ vā jāṅgalaṁ rasam| | chāgamāṁsarasaṁ rūkṣamamlaṁ vā jāṅgalaṁ rasam| | ||
sthālyāṁ vā'tha kapālē vā bhr̥ṣṭaṁ nirdravavartitam [3] ||173|| | sthālyāṁ vā'tha kapālē vā bhr̥ṣṭaṁ nirdravavartitam [3] ||173|| | ||
kaṭvamlalavaṇaṁ māṁsaṁ bhakṣayan vr̥ṇuyānmadhu| | kaṭvamlalavaṇaṁ māṁsaṁ bhakṣayan vr̥ṇuyānmadhu| | ||
vyaktamārīcakaṁ māṁsaṁ mātuluṅgarasānvitam||174|| | vyaktamārīcakaṁ māṁsaṁ mātuluṅgarasānvitam||174|| | ||
prabhūtakaṭusaṁyuktaṁ yavānīnāgarānvitam| | prabhūtakaṭusaṁyuktaṁ yavānīnāgarānvitam| | ||
bhr̥ṣṭaṁ dāḍimasārāmlamuṣṇapūpōpavēṣṭitam||175|| | bhr̥ṣṭaṁ dāḍimasārāmlamuṣṇapūpōpavēṣṭitam||175|| | ||
yathāgni bhakṣayēt kālē prabhūtārdrakapēśikam| | yathāgni bhakṣayēt kālē prabhūtārdrakapēśikam| | ||
pibēcca nigadaṁ madyaṁ kaphaprāyē madātyayē||176|| | pibēcca nigadaṁ madyaṁ kaphaprāyē madātyayē||176|| | ||
sauvarcalamajājī ca vr̥kṣāmlaṁ sāmlavētasam| | sauvarcalamajājī ca vr̥kṣāmlaṁ sāmlavētasam| | ||
tvagēlāmaricārdhāṁśaṁ śarkarābhāgayōjitam||177|| | tvagēlāmaricārdhāṁśaṁ śarkarābhāgayōjitam||177|| | ||
ētallavaṇamaṣṭāṅgamagnisandīpanaṁ param| | ētallavaṇamaṣṭāṅgamagnisandīpanaṁ param| | ||
madātyayē kaphaprāyē dadyāt srōtōviśōdhanam||178|| | madātyayē kaphaprāyē dadyāt srōtōviśōdhanam||178|| | ||
ētadēva punaryuktyā madhurāmlairdravīkr̥tam| | ētadēva punaryuktyā madhurāmlairdravīkr̥tam| | ||
gōdhūmānnayavānnānāṁ māṁsānāṁ cātirōcanam||179|| | gōdhūmānnayavānnānāṁ māṁsānāṁ cātirōcanam||179|| | ||
pēṣayēt kaṭukairyuktāṁ śvētāṁ bījavivarjitām| | pēṣayēt kaṭukairyuktāṁ śvētāṁ bījavivarjitām| | ||
mr̥dvīkāṁ mātuluṅgasya dāḍimasya rasēna vā||180|| | mr̥dvīkāṁ mātuluṅgasya dāḍimasya rasēna vā||180|| | ||
sauvarcalailāmaricairajājībhr̥ṅgadīpyakaiḥ| | sauvarcalailāmaricairajājībhr̥ṅgadīpyakaiḥ| | ||
sa rāgaḥ kṣaudrasaṁyuktaḥ śrēṣṭhō rōcanadīpanaḥ [4] ||181|| | sa rāgaḥ kṣaudrasaṁyuktaḥ śrēṣṭhō rōcanadīpanaḥ [4] ||181|| | ||
mr̥dvīkāyā vidhānēna kārayēt kāravīmapi| | mr̥dvīkāyā vidhānēna kārayēt kāravīmapi| | ||
śuktamatsyaṇḍikōpētaṁ rāgaṁ dīpanapācanam||182|| | śuktamatsyaṇḍikōpētaṁ rāgaṁ dīpanapācanam||182|| | ||
āmrāmalakapēśīnāṁ rāgān kuryāt pr̥thak pr̥thak| | āmrāmalakapēśīnāṁ rāgān kuryāt pr̥thak pr̥thak| | ||
dhānyasauvarcalājājīkāravīmaricānvitān||183|| | dhānyasauvarcalājājīkāravīmaricānvitān||183|| | ||
guḍēna [5] madhuyuktēna vyaktāmlalavaṇīkr̥tān| | guḍēna [5] madhuyuktēna vyaktāmlalavaṇīkr̥tān| | ||
tairannaṁ rōcatē digdhaṁ samyagbhuktaṁ ca jīryati||184|| | tairannaṁ rōcatē digdhaṁ samyagbhuktaṁ ca jīryati||184|| | ||
rūkṣōṣṇēnānnapānēna [6] snānēnāśiśirēṇa ca| | rūkṣōṣṇēnānnapānēna [6] snānēnāśiśirēṇa ca| | ||
vyāyāmalaṅghanābhyāṁ ca yuktyā jāgaraṇēna ca||185|| | vyāyāmalaṅghanābhyāṁ ca yuktyā jāgaraṇēna ca||185|| | ||
kālayuktēna rūkṣēṇa snānēnōdvartanēna ca| | kālayuktēna rūkṣēṇa snānēnōdvartanēna ca| | ||
prāṇavarṇakarāṇāṁ ca [7] pragharṣāṇāṁ ca sēvayā||186|| | prāṇavarṇakarāṇāṁ ca [7] pragharṣāṇāṁ ca sēvayā||186|| | ||
sēvayā vasanānāṁ ca gurūṇāmagurōrapi| | sēvayā vasanānāṁ ca gurūṇāmagurōrapi| | ||
saṅkōcōṣṇasukhāṅgīnāmaṅganānāṁ ca sēvayā||187|| | saṅkōcōṣṇasukhāṅgīnāmaṅganānāṁ ca sēvayā||187|| | ||
sukhaśikṣitahastānāṁ strīṇāṁ saṁvāhanēna ca| | sukhaśikṣitahastānāṁ strīṇāṁ saṁvāhanēna ca| | ||
madātyayaḥ kaphaprāyaḥ śīghramēvōpaśāmyati||188|| | madātyayaḥ kaphaprāyaḥ śīghramēvōpaśāmyati||188|| | ||
| Line 2,389: | Line 2,437: | ||
tRuShyate salilaM cAsmai dadyAddhrIberasAdhitam | | tRuShyate salilaM cAsmai dadyAddhrIberasAdhitam | | ||
balayA pRushniparNyA vA kaNTakAryA~athavA shRutam ||165|| | balayA pRushniparNyA vA kaNTakAryA~athavA shRutam ||165|| | ||
sanAgarAbhiH sarvAbhirjalaM vA shRutashItalam | | sanAgarAbhiH sarvAbhirjalaM vA shRutashItalam | | ||
duHsparshena samustena mustaparpaTakena vA ||166|| | duHsparshena samustena mustaparpaTakena vA ||166|| | ||
jalaM mustaiH shRutaM vA~api dadyAddoShavipAcanam | | jalaM mustaiH shRutaM vA~api dadyAddoShavipAcanam | | ||
etadeva ca pAnIyaM sarvatrApi madAtyaye ||167|| | etadeva ca pAnIyaM sarvatrApi madAtyaye ||167|| | ||
niratyayaM pIyamAnaM pipAsAjvaranAshanam | | niratyayaM pIyamAnaM pipAsAjvaranAshanam | | ||
nirAmaM kA~gkShitaM kAle sakShaudraM [1] pAyayettu tam ||168|| | nirAmaM kA~gkShitaM kAle sakShaudraM [1] pAyayettu tam ||168|| | ||
shArkaraM madhu vA jIrNamariShTaM sIdhumeva vA | | shArkaraM madhu vA jIrNamariShTaM sIdhumeva vA | | ||
rUkShatarpaNasaMyuktaM [2] yavAnInAgarAnvitam ||169|| | rUkShatarpaNasaMyuktaM [2] yavAnInAgarAnvitam ||169|| | ||
yAvagaudhUmikaM cAnnaM rUkShayUSheNa bhojayet | | yAvagaudhUmikaM cAnnaM rUkShayUSheNa bhojayet | | ||
kulatthAnAM sushuShkANAM mUlakAnAM rasena vA ||170|| | kulatthAnAM sushuShkANAM mUlakAnAM rasena vA ||170|| | ||
tanunA~alpena laghunA kaTvamlenAlpasarpiShA | | tanunA~alpena laghunA kaTvamlenAlpasarpiShA | | ||
paTolayUShamamlaM vA yUShamAmalakasya vA ||171|| | paTolayUShamamlaM vA yUShamAmalakasya vA ||171|| | ||
prabhUtakaTusaMyuktaM sayavAnnaM pradApayet | | prabhUtakaTusaMyuktaM sayavAnnaM pradApayet | | ||
vyoShayUShamathAmlaM vA yUShaM vA sAmlavetasam ||172|| | vyoShayUShamathAmlaM vA yUShaM vA sAmlavetasam ||172|| | ||
chAgamAMsarasaM rUkShamamlaM vA jA~ggalaM rasam | | chAgamAMsarasaM rUkShamamlaM vA jA~ggalaM rasam | | ||
sthAlyAM vA~atha kapAle vA bhRuShTaM nirdravavartitam [3] ||173|| | sthAlyAM vA~atha kapAle vA bhRuShTaM nirdravavartitam [3] ||173|| | ||
kaTvamlalavaNaM mAMsaM bhakShayan vRuNuyAnmadhu | | kaTvamlalavaNaM mAMsaM bhakShayan vRuNuyAnmadhu | | ||
vyaktamArIcakaM mAMsaM mAtulu~ggarasAnvitam ||174|| | vyaktamArIcakaM mAMsaM mAtulu~ggarasAnvitam ||174|| | ||
prabhUtakaTusaMyuktaM yavAnInAgarAnvitam | | prabhUtakaTusaMyuktaM yavAnInAgarAnvitam | | ||
bhRuShTaM dADimasArAmlamuShNapUpopaveShTitam ||175|| | bhRuShTaM dADimasArAmlamuShNapUpopaveShTitam ||175|| | ||
yathAgni bhakShayet kAle prabhUtArdrakapeshikam | | yathAgni bhakShayet kAle prabhUtArdrakapeshikam | | ||
pibecca nigadaM madyaM kaphaprAye madAtyaye ||176|| | pibecca nigadaM madyaM kaphaprAye madAtyaye ||176|| | ||
sauvarcalamajAjI ca vRukShAmlaM sAmlavetasam | | sauvarcalamajAjI ca vRukShAmlaM sAmlavetasam | | ||
tvagelAmaricArdhAMshaM sharkarAbhAgayojitam ||177|| | tvagelAmaricArdhAMshaM sharkarAbhAgayojitam ||177|| | ||
etallavaNamaShTA~ggamagnisandIpanaM param | | etallavaNamaShTA~ggamagnisandIpanaM param | | ||
madAtyaye kaphaprAye dadyAt srotovishodhanam ||178|| | madAtyaye kaphaprAye dadyAt srotovishodhanam ||178|| | ||
etadeva punaryuktyA madhurAmlairdravIkRutam | | etadeva punaryuktyA madhurAmlairdravIkRutam | | ||
godhUmAnnayavAnnAnAM mAMsAnAM cAtirocanam ||179|| | godhUmAnnayavAnnAnAM mAMsAnAM cAtirocanam ||179|| | ||
peShayet kaTukairyuktAM shvetAM bIjavivarjitAm | | peShayet kaTukairyuktAM shvetAM bIjavivarjitAm | | ||
mRudvIkAM mAtulu~ggasya dADimasya rasena vA ||180|| | mRudvIkAM mAtulu~ggasya dADimasya rasena vA ||180|| | ||
sauvarcalailAmaricairajAjIbhRu~ggadIpyakaiH | | sauvarcalailAmaricairajAjIbhRu~ggadIpyakaiH | | ||
sa rAgaH kShaudrasaMyuktaH shreShTho rocanadIpanaH [4] ||181|| | sa rAgaH kShaudrasaMyuktaH shreShTho rocanadIpanaH [4] ||181|| | ||
mRudvIkAyA vidhAnena kArayet kAravImapi | | mRudvIkAyA vidhAnena kArayet kAravImapi | | ||
shuktamatsyaNDikopetaM rAgaM dIpanapAcanam ||182|| | shuktamatsyaNDikopetaM rAgaM dIpanapAcanam ||182|| | ||
AmrAmalakapeshInAM rAgAn kuryAt pRuthak pRuthak | | AmrAmalakapeshInAM rAgAn kuryAt pRuthak pRuthak | | ||
dhAnyasauvarcalAjAjIkAravImaricAnvitAn ||183|| | dhAnyasauvarcalAjAjIkAravImaricAnvitAn ||183|| | ||
guDena [5] madhuyuktena vyaktAmlalavaNIkRutAn | | guDena [5] madhuyuktena vyaktAmlalavaNIkRutAn | | ||
tairannaM rocate digdhaM samyagbhuktaM ca jIryati ||184|| | tairannaM rocate digdhaM samyagbhuktaM ca jIryati ||184|| | ||
rUkShoShNenAnnapAnena [6] snAnenAshishireNa ca | | rUkShoShNenAnnapAnena [6] snAnenAshishireNa ca | | ||
vyAyAmala~gghanAbhyAM ca yuktyA jAgaraNena ca ||185|| | vyAyAmala~gghanAbhyAM ca yuktyA jAgaraNena ca ||185|| | ||
kAlayuktena rUkSheNa snAnenodvartanena ca | | kAlayuktena rUkSheNa snAnenodvartanena ca | | ||
prANavarNakarANAM ca [7] pragharShANAM ca sevayA ||186|| | prANavarNakarANAM ca [7] pragharShANAM ca sevayA ||186|| | ||
sevayA vasanAnAM ca gurUNAmagurorapi | | sevayA vasanAnAM ca gurUNAmagurorapi | | ||
sa~gkocoShNasukhA~ggInAma~gganAnAM ca sevayA ||187|| | sa~gkocoShNasukhA~ggInAma~gganAnAM ca sevayA ||187|| | ||
sukhashikShitahastAnAM strINAM saMvAhanena ca | | sukhashikShitahastAnAM strINAM saMvAhanena ca | | ||
madAtyayaH kaphaprAyaH shIghramevopashAmyati ||188|| | madAtyayaH kaphaprAyaH shIghramevopashAmyati ||188|| | ||