Changes

245 bytes added ,  11:32, 28 October 2018
Line 2,015: Line 2,015:     
Treatment of ''vatika pinasa'' (''vata'' dominant chronic rhinitis) if associated with cough and abnormal voice (hoarseness of voice):
 
Treatment of ''vatika pinasa'' (''vata'' dominant chronic rhinitis) if associated with cough and abnormal voice (hoarseness of voice):
 +
 
#Consume ghee and yavakshara
 
#Consume ghee and yavakshara
 
#Drink hot meat soup or warm milk
 
#Drink hot meat soup or warm milk
Line 2,023: Line 2,024:  
#If sneezing, nasal obstruction or discharge, etc. then fomentation with bolus type (''sankara sweda'') and other such types fomentation to be done after adequate massage [137].
 
#If sneezing, nasal obstruction or discharge, etc. then fomentation with bolus type (''sankara sweda'') and other such types fomentation to be done after adequate massage [137].
 
#The patient should also inhale powders of ''rohisha, jiraka, vacha, tarkari, chorakaor'' powders of- ''twak, patra, maricha, ela, upakunchika''. [138]
 
#The patient should also inhale powders of ''rohisha, jiraka, vacha, tarkari, chorakaor'' powders of- ''twak, patra, maricha, ela, upakunchika''. [138]
#If there is dryness of nasal passage, shringataka (vital spot where the junction of vessels supplying nourishment to eye, nose and ear) nose and eye then oil inhalation is advisable.
+
#If there is dryness of nasal passage, ''shringataka'' (vital spot where the junction of vessels supplying nourishment to eye, nose and ear) nose and eye then oil inhalation is advisable.
Also, the following oil known as anu-taila:
+
 
Sesame seeds are impregnated in goat’s milk paste is prepared and triturated with goat’s milk again. Add madhuka and heat this paste on mild fire. Extract the oil and add decoction of dasamula and paste of rasna, madhuka and saindhava. Cook the above repeatedly for ten times. The processed in this manner is called anu-tailam. [139-140]
+
Also, the following oil known as ''anu-taila'':
Treatment of vataja- pinasa:
+
 
After oleation therapy, one should be given asthapana type of enema therapy to eliminate the dosha, [141]
+
Sesame seeds are impregnated in goat’s milk paste is prepared and triturated with goat’s milk again. Add ''madhuka'' and heat this paste on mild fire. Extract the oil and add decoction of ''dashamula'' and paste of ''rasna, madhuka'' and ''saindhava''. Cook the above repeatedly for ten times. The processed in this manner is called ''anu-tailam''. [139-140]
Dietary treatment in vataja- pinasa:
+
 
 +
Treatment of ''vataja- pinasa'':
 +
 
 +
After oleation therapy, one should be given ''asthapana'' type of enema therapy to eliminate the ''dosha''[141]
 +
 
 +
Dietary treatment in ''vataja-pinasa'':
 +
 
 
One should consume unctuous, sour, hot, and light food along with the meat soup of domestic animals. Should use hot water for bath and drinking. [142]
 
One should consume unctuous, sour, hot, and light food along with the meat soup of domestic animals. Should use hot water for bath and drinking. [142]
 +
 
Patient should live in wind-free warm room and avoid anxiety, exertion, excessive speech and sexual intercourse considering once own well being. [143]
 
Patient should live in wind-free warm room and avoid anxiety, exertion, excessive speech and sexual intercourse considering once own well being. [143]
   −
Treatment of pittaja pinasa:
+
===== Treatment of ''pittaja pinasa'' =====
 +
 
 
पैत्तेसर्पिःपिबेत्सिद्धंशृङ्गवेरशृतंपयः|  
 
पैत्तेसर्पिःपिबेत्सिद्धंशृङ्गवेरशृतंपयः|  
 
पाचनार्थंपिबेत्पक्वेकार्यंमूर्धविरेचनम्||१४४||  
 
पाचनार्थंपिबेत्पक्वेकार्यंमूर्धविरेचनम्||१४४||  
 +
 
पाठाद्विरजनीमूर्वापिप्पलीजातिपल्लवैः|  
 
पाठाद्विरजनीमूर्वापिप्पलीजातिपल्लवैः|  
 
दन्त्याचसाधितंतैलंनस्यंस्यात्पक्वपीनसे||१४५||  
 
दन्त्याचसाधितंतैलंनस्यंस्यात्पक्वपीनसे||१४५||  
 +
 
पूयास्रेरक्तपित्तघ्नाःकषायानावनानिच|  
 
पूयास्रेरक्तपित्तघ्नाःकषायानावनानिच|  
 
पाकदाहाढ्यरूक्षेषुशीतालेपाःससेचनाः||१४६||  
 
पाकदाहाढ्यरूक्षेषुशीतालेपाःससेचनाः||१४६||  
 +
 
घ्रेयनस्योपचाराश्चकषायाःस्वादुशीतलाः|  
 
घ्रेयनस्योपचाराश्चकषायाःस्वादुशीतलाः|  
 
मन्दपित्तेप्रतिश्यायेस्निग्धैःकुर्याद्विरेचनम्||१४७||  
 
मन्दपित्तेप्रतिश्यायेस्निग्धैःकुर्याद्विरेचनम्||१४७||  
 +
 
घृतंक्षीरंयवाःशालिर्गोधूमाजाङ्गलारसाः|  
 
घृतंक्षीरंयवाःशालिर्गोधूमाजाङ्गलारसाः|  
 
शीताम्लास्तिक्तशाकानियूषामुद्गादिभिर्हिताः||१४८||  
 
शीताम्लास्तिक्तशाकानियूषामुद्गादिभिर्हिताः||१४८||  
Line 2,046: Line 2,059:  
paittē sarpiḥ pibēt siddhaṁ [1] śr̥ṅgavēraśr̥taṁ payaḥ|  
 
paittē sarpiḥ pibēt siddhaṁ [1] śr̥ṅgavēraśr̥taṁ payaḥ|  
 
pācanārthaṁ pibēt pakvē kāryaṁ mūrdhavirēcanam||144||  
 
pācanārthaṁ pibēt pakvē kāryaṁ mūrdhavirēcanam||144||  
 +
 
pāṭhādvirajanīmūrvāpippalījātipallavaiḥ|  
 
pāṭhādvirajanīmūrvāpippalījātipallavaiḥ|  
 
dantyā ca sādhitaṁ tailaṁ nasyaṁ syāt pakvapīnasē||145||  
 
dantyā ca sādhitaṁ tailaṁ nasyaṁ syāt pakvapīnasē||145||  
 +
 
pūyāsrē raktapittaghnāḥ kaṣāyā nāvanāni ca|  
 
pūyāsrē raktapittaghnāḥ kaṣāyā nāvanāni ca|  
 
pākadāhāḍhyarūkṣēṣu [2] śītā lēpāḥ [3] sasēcanāḥ||146||  
 
pākadāhāḍhyarūkṣēṣu [2] śītā lēpāḥ [3] sasēcanāḥ||146||  
 +
 
ghrēyanasyōpacārāśca  kaṣāyāḥ svāduśītalāḥ|  
 
ghrēyanasyōpacārāśca  kaṣāyāḥ svāduśītalāḥ|  
 
mandapittē pratiśyāyē snigdhaiḥ kuryādvirēcanam||147||  
 
mandapittē pratiśyāyē snigdhaiḥ kuryādvirēcanam||147||  
 +
 
ghr̥taṁ kṣīraṁ yavāḥ śālirgōdhūmā jāṅgalā rasāḥ|  
 
ghr̥taṁ kṣīraṁ yavāḥ śālirgōdhūmā jāṅgalā rasāḥ|  
 
śītāmlāstiktaśākāni yūṣā mudgādibhirhitāḥ||148||  
 
śītāmlāstiktaśākāni yūṣā mudgādibhirhitāḥ||148||  
Line 2,057: Line 2,074:  
paitte sarpiH pibet siddhaM [1] shRu~ggaverashRutaM payaH |  
 
paitte sarpiH pibet siddhaM [1] shRu~ggaverashRutaM payaH |  
 
pAcanArthaM pibet pakve kAryaM mUrdhavirecanam ||144||  
 
pAcanArthaM pibet pakve kAryaM mUrdhavirecanam ||144||  
 +
 
pAThAdvirajanImUrvApippalIjAtipallavaiH |  
 
pAThAdvirajanImUrvApippalIjAtipallavaiH |  
 
dantyA ca sAdhitaM tailaM nasyaM syAt pakvapInase ||145||  
 
dantyA ca sAdhitaM tailaM nasyaM syAt pakvapInase ||145||  
 +
 
pUyAsre raktapittaghnAH kaShAyA nAvanAni ca |  
 
pUyAsre raktapittaghnAH kaShAyA nAvanAni ca |  
 
pAkadAhADhyarUkSheShu [2] shItA lepAH [3] sasecanAH ||146||  
 
pAkadAhADhyarUkSheShu [2] shItA lepAH [3] sasecanAH ||146||  
 +
 
ghreyanasyopacArAshcakaShAyAH svAdushItalAH |  
 
ghreyanasyopacArAshcakaShAyAH svAdushItalAH |  
 
mandapitte pratishyAye snigdhaiH kuryAdvirecanam ||147||  
 
mandapitte pratishyAye snigdhaiH kuryAdvirecanam ||147||  
 +
 
ghRutaM kShIraM yavAH shAlirgodhUmA jA~ggalA rasAH |  
 
ghRutaM kShIraM yavAH shAlirgodhUmA jA~ggalA rasAH |  
 
shItAmlAstiktashAkAni yUShA mudgAdibhirhitAH ||148||
 
shItAmlAstiktashAkAni yUShA mudgAdibhirhitAH ||148||
   −
General Treatment of pittaja pinasa:
+
General Treatment of ''pittaja pinasa'':
1. One should be given ghee prepared with shringavera or milk boiled with shringavera for digestion of morbid matter.
+
 
2. There after, when the morbidity is ripened, head evacuation/errhines should be administered. [144]
+
#One should be given ghee prepared with ''shringavera'' or milk boiled with ''shringavera'' for digestion of morbid matter.
 +
#There after, when the morbidity is ripened, head evacuation/errhines should be administered. [144]
 +
 
 
Errhines formulas:
 
Errhines formulas:
1. Formula for ripened type of rhinitis/ Pakva-pinasa:
  −
Oil prepared out of patha, haridra, daruharidra, murva, pippali, tender leaves of jati and danti. [145]
  −
2. Treatment of puya-rakta (purulent and sanguinous rhinitis):
  −
Decoctions and snuffs/ inhalation therapies prescribed in raktapitta should be administered.
  −
3. Treatment of inflammation, burning sensation and boils etc:
  −
Cooling ointments and affusions should be applied. [146]
  −
      4. In pittaja type of rhinitis inhalations and the decoctions used should be sweet in taste and cooling.
  −
5. In case of rhinitis of less aggravated pitta, purgation with unctuous drugs should be administered. [147]
  −
6. Diet in case of coryza having mild pitta involvement: ghee, milk, barley, rice, wheat, meat soup of wild animals, cooling, sour and bitter vegetables and soup of mudga etc. are useful. [148]
     −
Treatment of kaphaja pinasa and dushtapratishyaya:
+
#Formula for ripened type of rhinitis/ ''Pakva-pinasa'': Oil prepared out of ''patha, haridra, daruharidra, murva, pippali,'' tender leaves of ''jati'' and ''danti''. [145]
 +
#Treatment of ''puya-rakta'' (purulent and sanguinous rhinitis): Decoctions and snuffs/ inhalation therapies prescribed in ''raktapitta'' should be administered.
 +
#Treatment of inflammation, burning sensation and boils etc: Cooling ointments and affusions should be applied. [146]
 +
#In ''pittaja'' type of rhinitis inhalations and the decoctions used should be sweet in taste and cooling.
 +
#In case of rhinitis of less aggravated pitta, purgation with unctuous drugs should be administered. [147]
 +
#Diet in case of coryza having mild ''pitta'' involvement: ghee, milk, barley, rice, wheat, meat soup of wild animals, cooling, sour and bitter vegetables and soup of ''mudga'' etc. are useful. [148]
 +
 
 +
===== Treatment of ''kaphaja pinasa'' and ''dushtapratishyaya'' =====
 +
 
 
गौरवारोचकेष्वादौ लङ्घनं कफपीनसे |
 
गौरवारोचकेष्वादौ लङ्घनं कफपीनसे |
 
स्वेदाःसेकाश्चपाकार्थंलिप्तेशिरसिसर्पिषा||१४९||  
 
स्वेदाःसेकाश्चपाकार्थंलिप्तेशिरसिसर्पिषा||१४९||  
 +
 
लशुनंमुद्गचूर्णेनव्योषक्षारघृतैर्युतम्|  
 
लशुनंमुद्गचूर्णेनव्योषक्षारघृतैर्युतम्|  
 
देयंकफघ्नवमनमुत्क्लिष्टश्लेष्मणेहितम्||१५०||  
 
देयंकफघ्नवमनमुत्क्लिष्टश्लेष्मणेहितम्||१५०||  
 +
 
अपीनसेपूतिनस्येव्राणस्रावेसकण्डुके|  
 
अपीनसेपूतिनस्येव्राणस्रावेसकण्डुके|  
 
धूमःशस्तोऽवपीडश्चकटुभिःकफपीनसे||१५१||  
 
धूमःशस्तोऽवपीडश्चकटुभिःकफपीनसे||१५१||  
 +
 
मनःशिलावचाव्योषंविडङ्गंहिङ्गुगुग्गुलुः|  
 
मनःशिलावचाव्योषंविडङ्गंहिङ्गुगुग्गुलुः|  
 
चूर्णोघ्रेयःप्रधमनंकटुभिश्चफलैस्तथा||१५२||  
 
चूर्णोघ्रेयःप्रधमनंकटुभिश्चफलैस्तथा||१५२||  
 +
 
भार्गीमदनतर्कारीसुरसादिविपाचिते|  
 
भार्गीमदनतर्कारीसुरसादिविपाचिते|  
 
मूत्रेलाक्षावचालम्बाविडङ्गंकुष्ठपिप्पली||१५३||  
 
मूत्रेलाक्षावचालम्बाविडङ्गंकुष्ठपिप्पली||१५३||  
 +
 
कृत्वाकल्कंकरञ्जंचतैलंतैःसार्षपंपचेत्|  
 
कृत्वाकल्कंकरञ्जंचतैलंतैःसार्षपंपचेत्|  
 
पाकान्मुक्तेघनेनस्यमेतन्मेदोनिभेकफे||१५४||  
 
पाकान्मुक्तेघनेनस्यमेतन्मेदोनिभेकफे||१५४||  
 +
 
स्निग्धस्यव्याहतेवेगेच्छर्दनंकफपीनसे|  
 
स्निग्धस्यव्याहतेवेगेच्छर्दनंकफपीनसे|  
 
वमनीयशृतक्षीरतिलमाषयवागुना||१५५||  
 
वमनीयशृतक्षीरतिलमाषयवागुना||१५५||  
 +
 
वार्ताककुलकव्योषकुलत्थाढकिमुद्गजाः|  
 
वार्ताककुलकव्योषकुलत्थाढकिमुद्गजाः|  
 
यूषाःकफघ्नमन्नंचशस्तमुष्णाम्बुसेच(व)नम्||१५६||  
 
यूषाःकफघ्नमन्नंचशस्तमुष्णाम्बुसेच(व)नम्||१५६||  
 +
 
सर्वजित्पीनसेदुष्टेकार्यंशोफेचशोफजित्|  
 
सर्वजित्पीनसेदुष्टेकार्यंशोफेचशोफजित्|  
 
क्षारोऽर्बुदाधिमांसेषुक्रियाशेषेष्ववेक्ष्यच||१५७||  
 
क्षारोऽर्बुदाधिमांसेषुक्रियाशेषेष्ववेक्ष्यच||१५७||  
 +
 
इतिपीनसनासारोगचिकित्सा|  
 
इतिपीनसनासारोगचिकित्सा|  
 +
 
gauravārōcakēṣvādau laṅghanaṁ kaphapīnasē|  
 
gauravārōcakēṣvādau laṅghanaṁ kaphapīnasē|  
 
svēdāḥ sēkāśca pākārthaṁ liptē śirasi sarpiṣā||149||  
 
svēdāḥ sēkāśca pākārthaṁ liptē śirasi sarpiṣā||149||  
 +
 
laśunaṁ mudgacūrṇēna vyōṣakṣāraghr̥tairyutam|  
 
laśunaṁ mudgacūrṇēna vyōṣakṣāraghr̥tairyutam|  
 
dēyaṁ kaphaghnavamanamutkliṣṭaślēṣmaṇē hitam||150||  
 
dēyaṁ kaphaghnavamanamutkliṣṭaślēṣmaṇē hitam||150||  
 +
 
apīnasē pūtinasyē ghrāṇasrāvē sakaṇḍukē|  
 
apīnasē pūtinasyē ghrāṇasrāvē sakaṇḍukē|  
 
dhūmaḥ śastō'vapīḍaśca kaṭubhiḥ kaphapīnasē||151||  
 
dhūmaḥ śastō'vapīḍaśca kaṭubhiḥ kaphapīnasē||151||  
 +
 
manaḥśilā vacā vyōṣaṁ viḍaṅgaṁ hiṅgu gugguluḥ|  
 
manaḥśilā vacā vyōṣaṁ viḍaṅgaṁ hiṅgu gugguluḥ|  
 
cūrṇō ghrēyaḥ pradhamanaṁ kaṭubhiśca phalaistathā||152||  
 
cūrṇō ghrēyaḥ pradhamanaṁ kaṭubhiśca phalaistathā||152||  
 +
 
bhārgīmadanatarkārīsurasādivipācitē|  
 
bhārgīmadanatarkārīsurasādivipācitē|  
 
mūtrē lākṣā vacā lambā viḍaṅgaṁ kuṣṭhapippalī||153||  
 
mūtrē lākṣā vacā lambā viḍaṅgaṁ kuṣṭhapippalī||153||  
 +
 
kr̥tvā kalkaṁ karañjaṁ ca tailaṁ taiḥ sārṣapaṁ pacēt|  
 
kr̥tvā kalkaṁ karañjaṁ ca tailaṁ taiḥ sārṣapaṁ pacēt|  
 
pākānmuktē ghanē nasyamētanmēdōnibhē kaphē||154||  
 
pākānmuktē ghanē nasyamētanmēdōnibhē kaphē||154||  
 +
 
snigdhasya vyāhatē vēgē cchardanaṁ kaphapīnasē|  
 
snigdhasya vyāhatē vēgē cchardanaṁ kaphapīnasē|  
 
vamanīyaśr̥takṣīratilamāṣayavāgunā||155||  
 
vamanīyaśr̥takṣīratilamāṣayavāgunā||155||  
 +
 
vārtākakulakavyōṣakulatthāḍhakimudgajāḥ|  
 
vārtākakulakavyōṣakulatthāḍhakimudgajāḥ|  
 
yūṣāḥ kaphaghnamannaṁ ca śastamuṣṇāmbusēca(va)nam||156||  
 
yūṣāḥ kaphaghnamannaṁ ca śastamuṣṇāmbusēca(va)nam||156||  
 +
 
sarvajit pīnasē duṣṭē kāryaṁ śōphē ca śōphajit|  
 
sarvajit pīnasē duṣṭē kāryaṁ śōphē ca śōphajit|  
 
kṣārō'rbudādhimāṁsēṣu kriyā śēṣēṣvavēkṣya ca||157||  
 
kṣārō'rbudādhimāṁsēṣu kriyā śēṣēṣvavēkṣya ca||157||  
 +
 
iti pīnasanāsārōgacikitsā|  
 
iti pīnasanāsārōgacikitsā|  
 +
 
gauravArocakeShvAdau la~gghanaM kaphapInase |  
 
gauravArocakeShvAdau la~gghanaM kaphapInase |  
 
svedAH sekAshca pAkArthaM lipte shirasi sarpiShA ||149||  
 
svedAH sekAshca pAkArthaM lipte shirasi sarpiShA ||149||  
 +
 
lashunaM mudgacUrNena vyoShakShAraghRutairyutam |  
 
lashunaM mudgacUrNena vyoShakShAraghRutairyutam |  
 
deyaM kaphaghnavamanamutkliShTashleShmaNe hitam ||150||  
 
deyaM kaphaghnavamanamutkliShTashleShmaNe hitam ||150||  
 +
 
apInase pUtinasye vrANasrAve sakaNDuke |  
 
apInase pUtinasye vrANasrAve sakaNDuke |  
 
dhUmaH shasto~avapIDashca kaTubhiH kaphapInase ||151||  
 
dhUmaH shasto~avapIDashca kaTubhiH kaphapInase ||151||  
 +
 
manaHshilA vacA vyoShaM viDa~ggaM hi~ggu gugguluH |  
 
manaHshilA vacA vyoShaM viDa~ggaM hi~ggu gugguluH |  
 
cUrNo ghreyaH pradhamanaM kaTubhishca phalaistathA ||152||  
 
cUrNo ghreyaH pradhamanaM kaTubhishca phalaistathA ||152||  
 +
 
bhArgImadanatarkArIsurasAdivipAcite |  
 
bhArgImadanatarkArIsurasAdivipAcite |  
 
mUtre lAkShA vacA lambA viDa~ggaM kuShThapippalI ||153||  
 
mUtre lAkShA vacA lambA viDa~ggaM kuShThapippalI ||153||  
 +
 
kRutvA kalkaM kara~jjaM ca tailaM taiH sArShapaM pacet |  
 
kRutvA kalkaM kara~jjaM ca tailaM taiH sArShapaM pacet |  
 
pAkAnmukte ghane nasyametanmedonibhe kaphe ||154||  
 
pAkAnmukte ghane nasyametanmedonibhe kaphe ||154||  
 +
 
snigdhasya vyAhate vege cchardanaM kaphapInase |  
 
snigdhasya vyAhate vege cchardanaM kaphapInase |  
 
vamanIyashRutakShIratilamAShayavAgunA ||155||  
 
vamanIyashRutakShIratilamAShayavAgunA ||155||  
 +
 
vArtAkakulakavyoShakulatthADhakimudgajAH |  
 
vArtAkakulakavyoShakulatthADhakimudgajAH |  
 
yUShAH kaphaghnamannaM ca shastamuShNAmbuseca(va)nam ||156||  
 
yUShAH kaphaghnamannaM ca shastamuShNAmbuseca(va)nam ||156||  
 +
 
sarvajit pInase duShTe kAryaM shophe ca shophajit |  
 
sarvajit pInase duShTe kAryaM shophe ca shophajit |  
 
kShAro~arbudAdhimAMseShu kriyA sheSheShvavekShya ca ||157||  
 
kShAro~arbudAdhimAMseShu kriyA sheSheShvavekShya ca ||157||  
 +
 
iti pInasanAsArogacikitsA |
 
iti pInasanAsArogacikitsA |
   −
Treatment of kaphaja pinasa:
+
====== Treatment of ''kaphaja pinasa'' ======
1. In kaphaja pinasa, associated with heaviness and anorexia, fasting therapy should be advised. For digestion (of impurity) head should be smeared with ghee and then, fomentation and affusion therapies should be administered. [149]
+
#In ''kaphaja pinasa'', associated with heaviness and anorexia, fasting therapy should be advised. For digestion (of impurity) head should be smeared with ghee and then, fomentation and affusion therapies should be administered. [149]
2. Garlic mixed with powder of green gram, trikatu, yavakshara and ghee should be given to reduce the alleviated kapha. When kapha is in excess alleviated condition then emetic therapy should be given with kapha alleviating medicines. [150]
+
#Garlic mixed with powder of green gram, ''trikatu, yavakshara'' and ghee should be given to reduce the alleviated ''kapha''. When ''kapha'' is in excess alleviated condition then emetic therapy should be given with ''kapha'' alleviating medicines. [150]
3. In case of kaphaja pinasa, apinasa, puti nasya, running nose and itching medicated smoke inhalation therapy and avapeedana/ expressed juice of pungent drugs to be given. [151]
+
#In case of ''kaphaja pinasa, apinasa, puti nasya,'' running nose and itching medicated smoke inhalation therapy and ''avapeedana''/ expressed juice of pungent drugs to be given. [151]
4. One should inhale the powder of manahshila, vacha, trikatu, vidanga, hingu and guggulu.
+
#One should inhale the powder of ''manahshila, vacha, trikatu, vidanga, hingu'' and ''guggulu''.
5. The powder of pungent fruits should be sniffed / inhaled into the patient’s nose. [152]
+
#The powder of pungent fruits should be sniffed / inhaled into the patient’s nose. [152]
6. In case of thick, fat-like mucous discharge which comes out when the rhinitis is ripened (pakve) should be advised snuff with mustard oil, cow’s urine, bharangi, madana, tarkari, drugs of the surasadi group. Boil the above together and cooked by adding paste of laksha, vacha, bittergourd, vidanga, kushtha, pippali, karanja. [153-154]
+
#In case of thick, fat-like mucous discharge which comes out when the rhinitis is ripened (''pakva'') should be advised snuff with mustard oil, cow’s urine, ''bharangi, madana, tarkari,'' drugs of the ''surasadi'' group. Boil the above together and cooked by adding paste of ''laksha, vacha,'' bittergourd, ''vidanga, kushtha, pippali, karanja''. [153-154]
7. Treatment for diminished/ milder kaphaja pinasa: The patient should be given oleation therapy followed by emetic therapy. Gruel prepared out of tila and black gram by adding milk boiled with emetic drugs should be used in this emetic therapy. [155]
+
#Treatment for diminished/ milder ''kaphaja pinasa'': The patient should be given oleation therapy followed by emetic therapy. Gruel prepared out of ''tila'' and black gram by adding milk boiled with emetic drugs should be used in this emetic therapy. [155]
 +
 
 +
====== Diet for kaphaja pinasa ======
 +
Soups of ''vartaka, patola, trikatu, kulattha, adhaki, mudga'' and ''kapha'' alleviating cereals and affusion of hot water is to be advised. [156]
   −
Diet for kaphaja-pinasa:
  −
Soups of vartaka, patola, trikatu, kulattha, adhaki, mudga and kapha alleviating cereals and affusion of hot water is to be advised. [156]
   
Treatment of dushta pinasa:
 
Treatment of dushta pinasa:
 
The measures described above should be applied for overcoming all the three dosha type rhinitis.
 
The measures described above should be applied for overcoming all the three dosha type rhinitis.