Line 535:
Line 535:
स्निग्धाम्ललवणमधुरं पानं बस्तिश्च मारुते कोष्णः|
स्निग्धाम्ललवणमधुरं पानं बस्तिश्च मारुते कोष्णः|
+
शीतं तिक्तकषायं मधुरं पित्ते च रक्ते च||४३||
शीतं तिक्तकषायं मधुरं पित्ते च रक्ते च||४३||
तिक्तोष्णकषायकटुश्लेष्मणि सङ्ग्राहि वातनुच्छकृति|
तिक्तोष्णकषायकटुश्लेष्मणि सङ्ग्राहि वातनुच्छकृति|
+
पाचनमामे पानं पिच्छासृग्बस्तयो रक्ते||४४||
पाचनमामे पानं पिच्छासृग्बस्तयो रक्ते||४४||
अतिसारं प्रत्युक्तं मिश्रं द्वन्द्वादियोगजेष्वपि च|
अतिसारं प्रत्युक्तं मिश्रं द्वन्द्वादियोगजेष्वपि च|
+
तत्रोद्रेकविशेषाद्दोषेषूपक्रमः कार्यः||४५||
तत्रोद्रेकविशेषाद्दोषेषूपक्रमः कार्यः||४५||
Line 546:
Line 549:
snigdhāmlalavaṇamadhuraṁ pānaṁ bastiśca mārutē kōṣṇaḥ|
snigdhāmlalavaṇamadhuraṁ pānaṁ bastiśca mārutē kōṣṇaḥ|
+
śītaṁ tiktakaṣāyaṁ madhuraṁ pittē ca raktē ca||43||
śītaṁ tiktakaṣāyaṁ madhuraṁ pittē ca raktē ca||43||
tiktōṣṇakaṣāyakaṭuślēṣmaṇi saṅgrāhi vātanucchakṛti|
tiktōṣṇakaṣāyakaṭuślēṣmaṇi saṅgrāhi vātanucchakṛti|
+
pācanamāmē pānaṁ picchāsṛgbastayō raktē||44||
pācanamāmē pānaṁ picchāsṛgbastayō raktē||44||
atisāraṁ pratyuktaṁ miśraṁ dvandvādiyōgajēṣvapi [1] ca|
atisāraṁ pratyuktaṁ miśraṁ dvandvādiyōgajēṣvapi [1] ca|
+
tatrōdrēkaviśēṣāddōṣēṣūpakramaḥ kāryaḥ||45||
tatrōdrēkaviśēṣāddōṣēṣūpakramaḥ kāryaḥ||45||
Line 557:
Line 563:
snigdhAmlalavaNamadhuraM pAnaM bastishca mArute koShNaH|
snigdhAmlalavaNamadhuraM pAnaM bastishca mArute koShNaH|
+
shItaM tiktakaShAyaM madhuraM pitte ca rakte ca||43||
shItaM tiktakaShAyaM madhuraM pitte ca rakte ca||43||
tiktoShNakaShAyakaTushleShmaNi sa~ggrAhi vAtanucchakRuti|
tiktoShNakaShAyakaTushleShmaNi sa~ggrAhi vAtanucchakRuti|
+
pAcanamAme pAnaM picchAsRugbastayo rakte||44||
pAcanamAme pAnaM picchAsRugbastayo rakte||44||
atisAraM pratyuktaM mishraM dvandvAdiyogajeShvapi ca|
atisAraM pratyuktaM mishraM dvandvAdiyogajeShvapi ca|
+
tatrodrekavisheShAddoSheShUpakramaH kAryaH||45||
tatrodrekavisheShAddoSheShUpakramaH kAryaH||45||
+
Here the ślōkas (verses) remain-
−
Here the ślōkas (verses) remain-
(Besides the above some more treatment-principles useful in atisāras are given below as per the factors involved)
(Besides the above some more treatment-principles useful in atisāras are given below as per the factors involved)
−
Vāta: snigdha (unctuous) amla (sour) lavaṇa (salty) and madhura (sweet) liquids orally and
+
−
warm bastis with same substances.
+
#Vāta: snigdha (unctuous) amla (sour) lavaṇa (salty) and madhura (sweet) liquids orally and warm bastis with same substances.
−
Pitta and rakta: cold bitter astringent and sweet subsances.
+
#Pitta and rakta: cold bitter astringent and sweet subsances.
−
Kapha: bitter, hot, astringent and pungent subsances.
+
#Kapha: bitter, hot, astringent and pungent subsances.
−
Śakṛt (stool): saṅgrāhi (checks atisāra through improving the digestion) and vātaghna
+
#Śakṛt (stool): saṅgrāhi (checks atisāra through improving the digestion) and vātaghna (measures)
−
(measures)
+
#Āma: pāchana (measures digesting āma)
−
Āma: pāchana (measures digesting āma)
+
#Rakta: picchābasti and raktabasti
−
Rakta: picchābasti and raktabasti
+
#Atisāra may also be in combination of two or more factors. In those conditions treatment is to be planned according to dominance of the doṣhas (and the factors involved). [43-45]
−
Atisāra may also be in combination of two or more factors. In those conditions treatment is to be planned according to dominance of the doṣhas (and the factors involved). (43-45)
==== Summary ====
==== Summary ====