9,091
edits
Changes
→Management of kapha dominant madatyaya
तृष्यते सलिलं चास्मै दद्याद्ध्रीबेरसाधितम् |
तृष्यते सलिलं चास्मै दद्याद्ध्रीबेरसाधितम् |
बलया पृश्निपर्ण्या वा कण्टकार्याऽथवा शृतम् ||१६५||
बलया पृश्निपर्ण्या वा कण्टकार्याऽथवा शृतम् ||१६५||
सनागराभिः सर्वाभिर्जलं वा शृतशीतलम् |
सनागराभिः सर्वाभिर्जलं वा शृतशीतलम् |
दुःस्पर्शेन समुस्तेन मुस्तपर्पटकेन वा ||१६६||
दुःस्पर्शेन समुस्तेन मुस्तपर्पटकेन वा ||१६६||
जलं मुस्तैः शृतं वाऽपि दद्याद्दोषविपाचनम् |
जलं मुस्तैः शृतं वाऽपि दद्याद्दोषविपाचनम् |
एतदेव च पानीयं सर्वत्रापि मदात्यये ||१६७||
एतदेव च पानीयं सर्वत्रापि मदात्यये ||१६७||
निरत्ययं पीयमानं पिपासाज्वरनाशनम् |
निरत्ययं पीयमानं पिपासाज्वरनाशनम् |
निरामं काङ्क्षितं काले सक्षौद्रं [१] पाययेत्तु तम् ||१६८||
निरामं काङ्क्षितं काले सक्षौद्रं [१] पाययेत्तु तम् ||१६८||
शार्करं मधु वा जीर्णमरिष्टं सीधुमेव वा |
शार्करं मधु वा जीर्णमरिष्टं सीधुमेव वा |
रूक्षतर्पणसंयुक्तं [२] यवानीनागरान्वितम् ||१६९||
रूक्षतर्पणसंयुक्तं [२] यवानीनागरान्वितम् ||१६९||
यावगौधूमिकं चान्नं रूक्षयूषेण भोजयेत् |
यावगौधूमिकं चान्नं रूक्षयूषेण भोजयेत् |
कुलत्थानां सुशुष्काणां मूलकानां रसेन वा ||१७०||
कुलत्थानां सुशुष्काणां मूलकानां रसेन वा ||१७०||
तनुनाऽल्पेन लघुना कट्वम्लेनाल्पसर्पिषा |
तनुनाऽल्पेन लघुना कट्वम्लेनाल्पसर्पिषा |
पटोलयूषमम्लं वा यूषमामलकस्य वा ||१७१||
पटोलयूषमम्लं वा यूषमामलकस्य वा ||१७१||
प्रभूतकटुसंयुक्तं सयवान्नं प्रदापयेत् |
प्रभूतकटुसंयुक्तं सयवान्नं प्रदापयेत् |
व्योषयूषमथाम्लं वा यूषं वा साम्लवेतसम् ||१७२||
व्योषयूषमथाम्लं वा यूषं वा साम्लवेतसम् ||१७२||
छागमांसरसं रूक्षमम्लं वा जाङ्गलं रसम् |
छागमांसरसं रूक्षमम्लं वा जाङ्गलं रसम् |
स्थाल्यां वाऽथ कपाले वा भृष्टं निर्द्रववर्तितम् [३] ||१७३||
स्थाल्यां वाऽथ कपाले वा भृष्टं निर्द्रववर्तितम् [३] ||१७३||
कट्वम्ललवणं मांसं भक्षयन् वृणुयान्मधु |
कट्वम्ललवणं मांसं भक्षयन् वृणुयान्मधु |
व्यक्तमारीचकं मांसं मातुलुङ्गरसान्वितम् ||१७४||
व्यक्तमारीचकं मांसं मातुलुङ्गरसान्वितम् ||१७४||
प्रभूतकटुसंयुक्तं यवानीनागरान्वितम् |
प्रभूतकटुसंयुक्तं यवानीनागरान्वितम् |
भृष्टं दाडिमसाराम्लमुष्णपूपोपवेष्टितम् ||१७५||
भृष्टं दाडिमसाराम्लमुष्णपूपोपवेष्टितम् ||१७५||
यथाग्नि भक्षयेत् काले प्रभूतार्द्रकपेशिकम् |
यथाग्नि भक्षयेत् काले प्रभूतार्द्रकपेशिकम् |
पिबेच्च निगदं मद्यं कफप्राये मदात्यये ||१७६||
पिबेच्च निगदं मद्यं कफप्राये मदात्यये ||१७६||
सौवर्चलमजाजी च वृक्षाम्लं साम्लवेतसम् |
सौवर्चलमजाजी च वृक्षाम्लं साम्लवेतसम् |
त्वगेलामरिचार्धांशं शर्कराभागयोजितम् ||१७७||
त्वगेलामरिचार्धांशं शर्कराभागयोजितम् ||१७७||
एतल्लवणमष्टाङ्गमग्निसन्दीपनं परम् |
एतल्लवणमष्टाङ्गमग्निसन्दीपनं परम् |
मदात्यये कफप्राये दद्यात् स्रोतोविशोधनम् ||१७८||
मदात्यये कफप्राये दद्यात् स्रोतोविशोधनम् ||१७८||
एतदेव पुनर्युक्त्या मधुराम्लैर्द्रवीकृतम् |
एतदेव पुनर्युक्त्या मधुराम्लैर्द्रवीकृतम् |
गोधूमान्नयवान्नानां मांसानां चातिरोचनम् ||१७९||
गोधूमान्नयवान्नानां मांसानां चातिरोचनम् ||१७९||
पेषयेत् कटुकैर्युक्तां श्वेतां बीजविवर्जिताम् |
पेषयेत् कटुकैर्युक्तां श्वेतां बीजविवर्जिताम् |
मृद्वीकां मातुलुङ्गस्य दाडिमस्य रसेन वा ||१८०||
मृद्वीकां मातुलुङ्गस्य दाडिमस्य रसेन वा ||१८०||
सौवर्चलैलामरिचैरजाजीभृङ्गदीप्यकैः |
सौवर्चलैलामरिचैरजाजीभृङ्गदीप्यकैः |
स रागः क्षौद्रसंयुक्तः श्रेष्ठो रोचनदीपनः [४] ||१८१||
स रागः क्षौद्रसंयुक्तः श्रेष्ठो रोचनदीपनः [४] ||१८१||
मृद्वीकाया विधानेन कारयेत् कारवीमपि |
मृद्वीकाया विधानेन कारयेत् कारवीमपि |
शुक्तमत्स्यण्डिकोपेतं रागं दीपनपाचनम् ||१८२||
शुक्तमत्स्यण्डिकोपेतं रागं दीपनपाचनम् ||१८२||
आम्रामलकपेशीनां रागान् कुर्यात् पृथक् पृथक् |
आम्रामलकपेशीनां रागान् कुर्यात् पृथक् पृथक् |
धान्यसौवर्चलाजाजीकारवीमरिचान्वितान् ||१८३||
धान्यसौवर्चलाजाजीकारवीमरिचान्वितान् ||१८३||
गुडेन [५] मधुयुक्तेन व्यक्ताम्ललवणीकृतान् |
गुडेन [५] मधुयुक्तेन व्यक्ताम्ललवणीकृतान् |
तैरन्नं रोचते दिग्धं सम्यग्भुक्तं च जीर्यति ||१८४||
तैरन्नं रोचते दिग्धं सम्यग्भुक्तं च जीर्यति ||१८४||
रूक्षोष्णेनान्नपानेन [६] स्नानेनाशिशिरेण च |
रूक्षोष्णेनान्नपानेन [६] स्नानेनाशिशिरेण च |
व्यायामलङ्घनाभ्यां च युक्त्या जागरणेन च ||१८५||
व्यायामलङ्घनाभ्यां च युक्त्या जागरणेन च ||१८५||
कालयुक्तेन रूक्षेण स्नानेनोद्वर्तनेन च |
कालयुक्तेन रूक्षेण स्नानेनोद्वर्तनेन च |
प्राणवर्णकराणां च [७] प्रघर्षाणां च सेवया ||१८६||
प्राणवर्णकराणां च [७] प्रघर्षाणां च सेवया ||१८६||
सेवया वसनानां च गुरूणामगुरोरपि |
सेवया वसनानां च गुरूणामगुरोरपि |
सङ्कोचोष्णसुखाङ्गीनामङ्गनानां च सेवया ||१८७||
सङ्कोचोष्णसुखाङ्गीनामङ्गनानां च सेवया ||१८७||
सुखशिक्षितहस्तानां स्त्रीणां संवाहनेन च |
सुखशिक्षितहस्तानां स्त्रीणां संवाहनेन च |
मदात्ययः कफप्रायः शीघ्रमेवोपशाम्यति ||१८८||
मदात्ययः कफप्रायः शीघ्रमेवोपशाम्यति ||१८८||
tr̥ṣyatē salilaṁ cāsmai dadyāddhrībērasādhitam|
tr̥ṣyatē salilaṁ cāsmai dadyāddhrībērasādhitam|
balayā pr̥śniparṇyā vā kaṇṭakāryā'thavā śr̥tam||165||
balayā pr̥śniparṇyā vā kaṇṭakāryā'thavā śr̥tam||165||
sanāgarābhiḥ sarvābhirjalaṁ vā śr̥taśītalam|
sanāgarābhiḥ sarvābhirjalaṁ vā śr̥taśītalam|
duḥsparśēna samustēna mustaparpaṭakēna vā||166||
duḥsparśēna samustēna mustaparpaṭakēna vā||166||
jalaṁ mustaiḥ śr̥taṁ vā'pi dadyāddōṣavipācanam|
jalaṁ mustaiḥ śr̥taṁ vā'pi dadyāddōṣavipācanam|
ētadēva ca pānīyaṁ sarvatrāpi madātyayē||167||
ētadēva ca pānīyaṁ sarvatrāpi madātyayē||167||
niratyayaṁ pīyamānaṁ pipāsājvaranāśanam|
niratyayaṁ pīyamānaṁ pipāsājvaranāśanam|
nirāmaṁ kāṅkṣitaṁ kālē sakṣaudraṁ [1] pāyayēttu tam||168||
nirāmaṁ kāṅkṣitaṁ kālē sakṣaudraṁ [1] pāyayēttu tam||168||
śārkaraṁ madhu vā jīrṇamariṣṭaṁ sīdhumēva vā|
śārkaraṁ madhu vā jīrṇamariṣṭaṁ sīdhumēva vā|
rūkṣatarpaṇasaṁyuktaṁ [2] yavānīnāgarānvitam||169||
rūkṣatarpaṇasaṁyuktaṁ [2] yavānīnāgarānvitam||169||
yāvagaudhūmikaṁ cānnaṁ rūkṣayūṣēṇa bhōjayēt|
yāvagaudhūmikaṁ cānnaṁ rūkṣayūṣēṇa bhōjayēt|
kulatthānāṁ suśuṣkāṇāṁ mūlakānāṁ rasēna vā||170||
kulatthānāṁ suśuṣkāṇāṁ mūlakānāṁ rasēna vā||170||
tanunā'lpēna laghunā kaṭvamlēnālpasarpiṣā|
tanunā'lpēna laghunā kaṭvamlēnālpasarpiṣā|
paṭōlayūṣamamlaṁ vā yūṣamāmalakasya vā||171||
paṭōlayūṣamamlaṁ vā yūṣamāmalakasya vā||171||
prabhūtakaṭusaṁyuktaṁ sayavānnaṁ pradāpayēt|
prabhūtakaṭusaṁyuktaṁ sayavānnaṁ pradāpayēt|
vyōṣayūṣamathāmlaṁ vā yūṣaṁ vā sāmlavētasam||172||
vyōṣayūṣamathāmlaṁ vā yūṣaṁ vā sāmlavētasam||172||
chāgamāṁsarasaṁ rūkṣamamlaṁ vā jāṅgalaṁ rasam|
chāgamāṁsarasaṁ rūkṣamamlaṁ vā jāṅgalaṁ rasam|
sthālyāṁ vā'tha kapālē vā bhr̥ṣṭaṁ nirdravavartitam [3] ||173||
sthālyāṁ vā'tha kapālē vā bhr̥ṣṭaṁ nirdravavartitam [3] ||173||
kaṭvamlalavaṇaṁ māṁsaṁ bhakṣayan vr̥ṇuyānmadhu|
kaṭvamlalavaṇaṁ māṁsaṁ bhakṣayan vr̥ṇuyānmadhu|
vyaktamārīcakaṁ māṁsaṁ mātuluṅgarasānvitam||174||
vyaktamārīcakaṁ māṁsaṁ mātuluṅgarasānvitam||174||
prabhūtakaṭusaṁyuktaṁ yavānīnāgarānvitam|
prabhūtakaṭusaṁyuktaṁ yavānīnāgarānvitam|
bhr̥ṣṭaṁ dāḍimasārāmlamuṣṇapūpōpavēṣṭitam||175||
bhr̥ṣṭaṁ dāḍimasārāmlamuṣṇapūpōpavēṣṭitam||175||
yathāgni bhakṣayēt kālē prabhūtārdrakapēśikam|
yathāgni bhakṣayēt kālē prabhūtārdrakapēśikam|
pibēcca nigadaṁ madyaṁ kaphaprāyē madātyayē||176||
pibēcca nigadaṁ madyaṁ kaphaprāyē madātyayē||176||
sauvarcalamajājī ca vr̥kṣāmlaṁ sāmlavētasam|
sauvarcalamajājī ca vr̥kṣāmlaṁ sāmlavētasam|
tvagēlāmaricārdhāṁśaṁ śarkarābhāgayōjitam||177||
tvagēlāmaricārdhāṁśaṁ śarkarābhāgayōjitam||177||
ētallavaṇamaṣṭāṅgamagnisandīpanaṁ param|
ētallavaṇamaṣṭāṅgamagnisandīpanaṁ param|
madātyayē kaphaprāyē dadyāt srōtōviśōdhanam||178||
madātyayē kaphaprāyē dadyāt srōtōviśōdhanam||178||
ētadēva punaryuktyā madhurāmlairdravīkr̥tam|
ētadēva punaryuktyā madhurāmlairdravīkr̥tam|
gōdhūmānnayavānnānāṁ māṁsānāṁ cātirōcanam||179||
gōdhūmānnayavānnānāṁ māṁsānāṁ cātirōcanam||179||
pēṣayēt kaṭukairyuktāṁ śvētāṁ bījavivarjitām|
pēṣayēt kaṭukairyuktāṁ śvētāṁ bījavivarjitām|
mr̥dvīkāṁ mātuluṅgasya dāḍimasya rasēna vā||180||
mr̥dvīkāṁ mātuluṅgasya dāḍimasya rasēna vā||180||
sauvarcalailāmaricairajājībhr̥ṅgadīpyakaiḥ|
sauvarcalailāmaricairajājībhr̥ṅgadīpyakaiḥ|
sa rāgaḥ kṣaudrasaṁyuktaḥ śrēṣṭhō rōcanadīpanaḥ [4] ||181||
sa rāgaḥ kṣaudrasaṁyuktaḥ śrēṣṭhō rōcanadīpanaḥ [4] ||181||
mr̥dvīkāyā vidhānēna kārayēt kāravīmapi|
mr̥dvīkāyā vidhānēna kārayēt kāravīmapi|
śuktamatsyaṇḍikōpētaṁ rāgaṁ dīpanapācanam||182||
śuktamatsyaṇḍikōpētaṁ rāgaṁ dīpanapācanam||182||
āmrāmalakapēśīnāṁ rāgān kuryāt pr̥thak pr̥thak|
āmrāmalakapēśīnāṁ rāgān kuryāt pr̥thak pr̥thak|
dhānyasauvarcalājājīkāravīmaricānvitān||183||
dhānyasauvarcalājājīkāravīmaricānvitān||183||
guḍēna [5] madhuyuktēna vyaktāmlalavaṇīkr̥tān|
guḍēna [5] madhuyuktēna vyaktāmlalavaṇīkr̥tān|
tairannaṁ rōcatē digdhaṁ samyagbhuktaṁ ca jīryati||184||
tairannaṁ rōcatē digdhaṁ samyagbhuktaṁ ca jīryati||184||
rūkṣōṣṇēnānnapānēna [6] snānēnāśiśirēṇa ca|
rūkṣōṣṇēnānnapānēna [6] snānēnāśiśirēṇa ca|
vyāyāmalaṅghanābhyāṁ ca yuktyā jāgaraṇēna ca||185||
vyāyāmalaṅghanābhyāṁ ca yuktyā jāgaraṇēna ca||185||
kālayuktēna rūkṣēṇa snānēnōdvartanēna ca|
kālayuktēna rūkṣēṇa snānēnōdvartanēna ca|
prāṇavarṇakarāṇāṁ ca [7] pragharṣāṇāṁ ca sēvayā||186||
prāṇavarṇakarāṇāṁ ca [7] pragharṣāṇāṁ ca sēvayā||186||
sēvayā vasanānāṁ ca gurūṇāmagurōrapi|
sēvayā vasanānāṁ ca gurūṇāmagurōrapi|
saṅkōcōṣṇasukhāṅgīnāmaṅganānāṁ ca sēvayā||187||
saṅkōcōṣṇasukhāṅgīnāmaṅganānāṁ ca sēvayā||187||
sukhaśikṣitahastānāṁ strīṇāṁ saṁvāhanēna ca|
sukhaśikṣitahastānāṁ strīṇāṁ saṁvāhanēna ca|
madātyayaḥ kaphaprāyaḥ śīghramēvōpaśāmyati||188||
madātyayaḥ kaphaprāyaḥ śīghramēvōpaśāmyati||188||
tRuShyate salilaM cAsmai dadyAddhrIberasAdhitam |
tRuShyate salilaM cAsmai dadyAddhrIberasAdhitam |
balayA pRushniparNyA vA kaNTakAryA~athavA shRutam ||165||
balayA pRushniparNyA vA kaNTakAryA~athavA shRutam ||165||
sanAgarAbhiH sarvAbhirjalaM vA shRutashItalam |
sanAgarAbhiH sarvAbhirjalaM vA shRutashItalam |
duHsparshena samustena mustaparpaTakena vA ||166||
duHsparshena samustena mustaparpaTakena vA ||166||
jalaM mustaiH shRutaM vA~api dadyAddoShavipAcanam |
jalaM mustaiH shRutaM vA~api dadyAddoShavipAcanam |
etadeva ca pAnIyaM sarvatrApi madAtyaye ||167||
etadeva ca pAnIyaM sarvatrApi madAtyaye ||167||
niratyayaM pIyamAnaM pipAsAjvaranAshanam |
niratyayaM pIyamAnaM pipAsAjvaranAshanam |
nirAmaM kA~gkShitaM kAle sakShaudraM [1] pAyayettu tam ||168||
nirAmaM kA~gkShitaM kAle sakShaudraM [1] pAyayettu tam ||168||
shArkaraM madhu vA jIrNamariShTaM sIdhumeva vA |
shArkaraM madhu vA jIrNamariShTaM sIdhumeva vA |
rUkShatarpaNasaMyuktaM [2] yavAnInAgarAnvitam ||169||
rUkShatarpaNasaMyuktaM [2] yavAnInAgarAnvitam ||169||
yAvagaudhUmikaM cAnnaM rUkShayUSheNa bhojayet |
yAvagaudhUmikaM cAnnaM rUkShayUSheNa bhojayet |
kulatthAnAM sushuShkANAM mUlakAnAM rasena vA ||170||
kulatthAnAM sushuShkANAM mUlakAnAM rasena vA ||170||
tanunA~alpena laghunA kaTvamlenAlpasarpiShA |
tanunA~alpena laghunA kaTvamlenAlpasarpiShA |
paTolayUShamamlaM vA yUShamAmalakasya vA ||171||
paTolayUShamamlaM vA yUShamAmalakasya vA ||171||
prabhUtakaTusaMyuktaM sayavAnnaM pradApayet |
prabhUtakaTusaMyuktaM sayavAnnaM pradApayet |
vyoShayUShamathAmlaM vA yUShaM vA sAmlavetasam ||172||
vyoShayUShamathAmlaM vA yUShaM vA sAmlavetasam ||172||
chAgamAMsarasaM rUkShamamlaM vA jA~ggalaM rasam |
chAgamAMsarasaM rUkShamamlaM vA jA~ggalaM rasam |
sthAlyAM vA~atha kapAle vA bhRuShTaM nirdravavartitam [3] ||173||
sthAlyAM vA~atha kapAle vA bhRuShTaM nirdravavartitam [3] ||173||
kaTvamlalavaNaM mAMsaM bhakShayan vRuNuyAnmadhu |
kaTvamlalavaNaM mAMsaM bhakShayan vRuNuyAnmadhu |
vyaktamArIcakaM mAMsaM mAtulu~ggarasAnvitam ||174||
vyaktamArIcakaM mAMsaM mAtulu~ggarasAnvitam ||174||
prabhUtakaTusaMyuktaM yavAnInAgarAnvitam |
prabhUtakaTusaMyuktaM yavAnInAgarAnvitam |
bhRuShTaM dADimasArAmlamuShNapUpopaveShTitam ||175||
bhRuShTaM dADimasArAmlamuShNapUpopaveShTitam ||175||
yathAgni bhakShayet kAle prabhUtArdrakapeshikam |
yathAgni bhakShayet kAle prabhUtArdrakapeshikam |
pibecca nigadaM madyaM kaphaprAye madAtyaye ||176||
pibecca nigadaM madyaM kaphaprAye madAtyaye ||176||
sauvarcalamajAjI ca vRukShAmlaM sAmlavetasam |
sauvarcalamajAjI ca vRukShAmlaM sAmlavetasam |
tvagelAmaricArdhAMshaM sharkarAbhAgayojitam ||177||
tvagelAmaricArdhAMshaM sharkarAbhAgayojitam ||177||
etallavaNamaShTA~ggamagnisandIpanaM param |
etallavaNamaShTA~ggamagnisandIpanaM param |
madAtyaye kaphaprAye dadyAt srotovishodhanam ||178||
madAtyaye kaphaprAye dadyAt srotovishodhanam ||178||
etadeva punaryuktyA madhurAmlairdravIkRutam |
etadeva punaryuktyA madhurAmlairdravIkRutam |
godhUmAnnayavAnnAnAM mAMsAnAM cAtirocanam ||179||
godhUmAnnayavAnnAnAM mAMsAnAM cAtirocanam ||179||
peShayet kaTukairyuktAM shvetAM bIjavivarjitAm |
peShayet kaTukairyuktAM shvetAM bIjavivarjitAm |
mRudvIkAM mAtulu~ggasya dADimasya rasena vA ||180||
mRudvIkAM mAtulu~ggasya dADimasya rasena vA ||180||
sauvarcalailAmaricairajAjIbhRu~ggadIpyakaiH |
sauvarcalailAmaricairajAjIbhRu~ggadIpyakaiH |
sa rAgaH kShaudrasaMyuktaH shreShTho rocanadIpanaH [4] ||181||
sa rAgaH kShaudrasaMyuktaH shreShTho rocanadIpanaH [4] ||181||
mRudvIkAyA vidhAnena kArayet kAravImapi |
mRudvIkAyA vidhAnena kArayet kAravImapi |
shuktamatsyaNDikopetaM rAgaM dIpanapAcanam ||182||
shuktamatsyaNDikopetaM rAgaM dIpanapAcanam ||182||
AmrAmalakapeshInAM rAgAn kuryAt pRuthak pRuthak |
AmrAmalakapeshInAM rAgAn kuryAt pRuthak pRuthak |
dhAnyasauvarcalAjAjIkAravImaricAnvitAn ||183||
dhAnyasauvarcalAjAjIkAravImaricAnvitAn ||183||
guDena [5] madhuyuktena vyaktAmlalavaNIkRutAn |
guDena [5] madhuyuktena vyaktAmlalavaNIkRutAn |
tairannaM rocate digdhaM samyagbhuktaM ca jIryati ||184||
tairannaM rocate digdhaM samyagbhuktaM ca jIryati ||184||
rUkShoShNenAnnapAnena [6] snAnenAshishireNa ca |
rUkShoShNenAnnapAnena [6] snAnenAshishireNa ca |
vyAyAmala~gghanAbhyAM ca yuktyA jAgaraNena ca ||185||
vyAyAmala~gghanAbhyAM ca yuktyA jAgaraNena ca ||185||
kAlayuktena rUkSheNa snAnenodvartanena ca |
kAlayuktena rUkSheNa snAnenodvartanena ca |
prANavarNakarANAM ca [7] pragharShANAM ca sevayA ||186||
prANavarNakarANAM ca [7] pragharShANAM ca sevayA ||186||
sevayA vasanAnAM ca gurUNAmagurorapi |
sevayA vasanAnAM ca gurUNAmagurorapi |
sa~gkocoShNasukhA~ggInAma~gganAnAM ca sevayA ||187||
sa~gkocoShNasukhA~ggInAma~gganAnAM ca sevayA ||187||
sukhashikShitahastAnAM strINAM saMvAhanena ca |
sukhashikShitahastAnAM strINAM saMvAhanena ca |
madAtyayaH kaphaprAyaH shIghramevopashAmyati ||188||
madAtyayaH kaphaprAyaH shIghramevopashAmyati ||188||