9,091
edits
Changes
→Management of pitta dominant madatyaya
भव्यखर्जूरमृद्वीकापरूषकरसैर्युतम् [१] |
भव्यखर्जूरमृद्वीकापरूषकरसैर्युतम् [१] |
सदाडिमरसं शीतं सक्तुभिश्चावचूर्णितम् ||१३६||
सदाडिमरसं शीतं सक्तुभिश्चावचूर्णितम् ||१३६||
सशर्करं शार्करं वा मार्द्वीकमथवाऽपरम् |
सशर्करं शार्करं वा मार्द्वीकमथवाऽपरम् |
दद्याद्बहूदकं काले पातुं पित्तमदात्यये ||१३७||
दद्याद्बहूदकं काले पातुं पित्तमदात्यये ||१३७||
शशान् कपिञ्जलानेणाँल्लावानसितपुच्छकान् |
शशान् कपिञ्जलानेणाँल्लावानसितपुच्छकान् |
मधुराम्लान् प्रयुञ्जीत भोजने शालिषष्टिकान् ||१३८||
मधुराम्लान् प्रयुञ्जीत भोजने शालिषष्टिकान् ||१३८||
पटोलयूषमिश्रं वा छागलं कल्पयेद्रसम् |
पटोलयूषमिश्रं वा छागलं कल्पयेद्रसम् |
सतीनमुद्गमिश्रं वा दाडिमामलकान्वितम् ||१३९||
सतीनमुद्गमिश्रं वा दाडिमामलकान्वितम् ||१३९||
द्राक्षामलकखर्जूरपरूषकरसेन वा |
द्राक्षामलकखर्जूरपरूषकरसेन वा |
कल्पयेत्तर्पणान् यूषान् रसांश्च विविधात्मकान् ||१४०||
कल्पयेत्तर्पणान् यूषान् रसांश्च विविधात्मकान् ||१४०||
आमाशयस्थमुत्क्लिष्टं कफपित्तं मदात्यये |
आमाशयस्थमुत्क्लिष्टं कफपित्तं मदात्यये |
विज्ञाय बहुदोषस्य दह्यमानस्य [२] तृष्यतः ||१४१||
विज्ञाय बहुदोषस्य दह्यमानस्य [२] तृष्यतः ||१४१||
मद्यं द्राक्षारसं तोयं दत्त्वा तर्पणमेव वा |
मद्यं द्राक्षारसं तोयं दत्त्वा तर्पणमेव वा |
निःशेषं वामयेच्छीघ्रमेवं रोगाद्विमुच्यते ||१४२||
निःशेषं वामयेच्छीघ्रमेवं रोगाद्विमुच्यते ||१४२||
काले पुनस्तर्पणाद्यं क्रमं कुर्यात् प्रकाङ्क्षिते |
काले पुनस्तर्पणाद्यं क्रमं कुर्यात् प्रकाङ्क्षिते |
तेनाग्निर्दीप्यते तस्य दोषशेषान्नपाचकः ||१४३||
तेनाग्निर्दीप्यते तस्य दोषशेषान्नपाचकः ||१४३||
कासे सरक्तनिष्ठीवे पार्श्वस्तनरुजासु च |
कासे सरक्तनिष्ठीवे पार्श्वस्तनरुजासु च |
तृष्यते सविदाहे च सोत्क्लेशे हृदयोरसि ||१४४||
तृष्यते सविदाहे च सोत्क्लेशे हृदयोरसि ||१४४||
गुडूचीभद्रमुस्तानां पटोलस्याथवा भिषक् |
गुडूचीभद्रमुस्तानां पटोलस्याथवा भिषक् |
रसं सनागरं दद्यात् तित्तिरिप्रतिभोजनम् [३] ||१४५||
रसं सनागरं दद्यात् तित्तिरिप्रतिभोजनम् [३] ||१४५||
तृष्यते चातिबलवद्वातपित्ते समुद्धते |
तृष्यते चातिबलवद्वातपित्ते समुद्धते |
दद्याद्द्राक्षारसं पातुं शीतं दोषानुलोमनम् ||१४६||
दद्याद्द्राक्षारसं पातुं शीतं दोषानुलोमनम् ||१४६||
जीर्णे समधुराम्लेन छागमांसरसेन तम् |
जीर्णे समधुराम्लेन छागमांसरसेन तम् |
भोजनं भोजयेन्मद्यमनुतर्षं च पाययेत् ||१४७||
भोजनं भोजयेन्मद्यमनुतर्षं च पाययेत् ||१४७||
अनुतर्षस्य मात्रा सा यया नो दूष्यते [४] मनः |
अनुतर्षस्य मात्रा सा यया नो दूष्यते [४] मनः |
तृष्यते मद्यमल्पाल्पं प्रदेयं स्याद्बहूदकम् ||१४८||
तृष्यते मद्यमल्पाल्पं प्रदेयं स्याद्बहूदकम् ||१४८||
तृष्णा येनोपशाम्येत मदं येन च नाप्नुयात् |
तृष्णा येनोपशाम्येत मदं येन च नाप्नुयात् |
परूषकाणां पीलूनां रसं शीतमथापि [५] वा ||१४९||
परूषकाणां पीलूनां रसं शीतमथापि [५] वा ||१४९||
पर्णिनीनां चतसॄणां पिबेद्वा शिशिरं जलम् |
पर्णिनीनां चतसॄणां पिबेद्वा शिशिरं जलम् |
मुस्तदाडिमलाजानां [६] तृष्णाघ्नं वा पिबेद्रसम् ||१५०||
मुस्तदाडिमलाजानां [६] तृष्णाघ्नं वा पिबेद्रसम् ||१५०||
कोलदाडिमवृक्षाम्लचुक्रीकाचुक्रिकारसः |
कोलदाडिमवृक्षाम्लचुक्रीकाचुक्रिकारसः |
पञ्चाम्लको मुखालेपः सद्यस्तृष्णां नियच्छति ||१५१||
पञ्चाम्लको मुखालेपः सद्यस्तृष्णां नियच्छति ||१५१||
शीतलान्यन्नपानानि शीतशय्यासनानि [७] च |
शीतलान्यन्नपानानि शीतशय्यासनानि [७] च |
शीतवातजलस्पर्शाः शीतान्युपवनानि च ||१५२||
शीतवातजलस्पर्शाः शीतान्युपवनानि च ||१५२||
क्षौमपद्मोत्पलानां च मणीनां मौक्तिकस्य च |
क्षौमपद्मोत्पलानां च मणीनां मौक्तिकस्य च |
चन्दनोदकशीतानां स्पर्शाश्चन्द्रांशुशीतलाः ||१५३||
चन्दनोदकशीतानां स्पर्शाश्चन्द्रांशुशीतलाः ||१५३||
हेमराजतकांस्यानां पात्राणां शीतवारिभिः |
हेमराजतकांस्यानां पात्राणां शीतवारिभिः |
पूर्णानां हिमपूर्णानां दृतीनां पवनाहताः ||१५४||
पूर्णानां हिमपूर्णानां दृतीनां पवनाहताः ||१५४||
संस्पर्शाश्चन्दनार्द्राणां नारीणां च समारुताः |
संस्पर्शाश्चन्दनार्द्राणां नारीणां च समारुताः |
चन्दनानां च मुख्यानां शस्ताः पित्तमदात्यये [८] ||१५५||
चन्दनानां च मुख्यानां शस्ताः पित्तमदात्यये [८] ||१५५||
शीतवीर्यं यदन्यच्च तत् सर्वं विनियोजयेत् |
शीतवीर्यं यदन्यच्च तत् सर्वं विनियोजयेत् |
कुमुदोत्पलपत्राणां सिक्तानां चन्दनाम्बुना ||१५६||
कुमुदोत्पलपत्राणां सिक्तानां चन्दनाम्बुना ||१५६||
हिताः स्पर्शा मनोज्ञानां दाहे मद्यसमुत्थिते |
हिताः स्पर्शा मनोज्ञानां दाहे मद्यसमुत्थिते |
कथाश्च विविधाः शस्ताः [९] शब्दाश्च शिखिनां शिवाः ||१५७||
कथाश्च विविधाः शस्ताः [९] शब्दाश्च शिखिनां शिवाः ||१५७||
तोयदानां च शब्दा हि शमयन्ति मदात्ययम् |
तोयदानां च शब्दा हि शमयन्ति मदात्ययम् |
जलयन्त्राभिवर्षीणि वातयन्त्रवहानि च ||१५८||
जलयन्त्राभिवर्षीणि वातयन्त्रवहानि च ||१५८||
कल्पनीयानि भिषजा दाहे धारागृहाणि च |
कल्पनीयानि भिषजा दाहे धारागृहाणि च |
फलिनीसेव्यलोध्राम्बुहेमपत्रं कुटन्नटम् ||१५९||
फलिनीसेव्यलोध्राम्बुहेमपत्रं कुटन्नटम् ||१५९||
कालीयकरसोपेतं दाहे शस्तं प्रलेपनम् |
कालीयकरसोपेतं दाहे शस्तं प्रलेपनम् |
बदरीपल्लवोत्थश्च तथैवारिष्टकोद्भवः ||१६०||
बदरीपल्लवोत्थश्च तथैवारिष्टकोद्भवः ||१६०||
फेनिलायाश्च यः फेनस्तैर्दाहे लेपनं शुभम् |
फेनिलायाश्च यः फेनस्तैर्दाहे लेपनं शुभम् |
सुरा समण्डा दध्यम्लं मातुलुङ्गरसो मधु ||१६१||
सुरा समण्डा दध्यम्लं मातुलुङ्गरसो मधु ||१६१||
सेके प्रदेहे शस्यन्ते दाहघ्नाः साम्लकाञ्जिकाः |
सेके प्रदेहे शस्यन्ते दाहघ्नाः साम्लकाञ्जिकाः |
परिषेकावगाहेषु व्यञ्जनानां च सेवने ||१६२||
परिषेकावगाहेषु व्यञ्जनानां च सेवने ||१६२||
शस्यते शिशिरं तोयं दाहतृष्णाप्रशान्तये |
शस्यते शिशिरं तोयं दाहतृष्णाप्रशान्तये |
मात्राकालप्रयुक्तेन कर्मणाऽनेन शाम्यति [१०] ||१६३||
मात्राकालप्रयुक्तेन कर्मणाऽनेन शाम्यति [१०] ||१६३||
bhavyakharjūramr̥dvīkāparūṣakarasairyutam [1] |
bhavyakharjūramr̥dvīkāparūṣakarasairyutam [1] |
sadāḍimarasaṁ śītaṁ saktubhiścāvacūrṇitam||136||
sadāḍimarasaṁ śītaṁ saktubhiścāvacūrṇitam||136||
saśarkaraṁ śārkaraṁ vā mārdvīkamathavā'param|
saśarkaraṁ śārkaraṁ vā mārdvīkamathavā'param|
dadyādbahūdakaṁ kālē pātuṁ pittamadātyayē||137||
dadyādbahūdakaṁ kālē pātuṁ pittamadātyayē||137||
śaśān kapiñjalānēṇāmँllāvānasitapucchakān|
śaśān kapiñjalānēṇāmँllāvānasitapucchakān|
madhurāmlān prayuñjīta bhōjanē śāliṣaṣṭikān||138||
madhurāmlān prayuñjīta bhōjanē śāliṣaṣṭikān||138||
paṭōlayūṣamiśraṁ vā chāgalaṁ kalpayēdrasam|
paṭōlayūṣamiśraṁ vā chāgalaṁ kalpayēdrasam|
satīnamudgamiśraṁ vā dāḍimāmalakānvitam||139||
satīnamudgamiśraṁ vā dāḍimāmalakānvitam||139||
drākṣāmalakakharjūraparūṣakarasēna vā|
drākṣāmalakakharjūraparūṣakarasēna vā|
kalpayēttarpaṇān yūṣān rasāṁśca vividhātmakān||140||
kalpayēttarpaṇān yūṣān rasāṁśca vividhātmakān||140||
āmāśayasthamutkliṣṭaṁ kaphapittaṁ madātyayē|
āmāśayasthamutkliṣṭaṁ kaphapittaṁ madātyayē|
vijñāya bahudōṣasya dahyamānasya [2] tr̥ṣyataḥ||141||
vijñāya bahudōṣasya dahyamānasya [2] tr̥ṣyataḥ||141||
madyaṁ drākṣārasaṁ tōyaṁ dattvā tarpaṇamēva vā|
madyaṁ drākṣārasaṁ tōyaṁ dattvā tarpaṇamēva vā|
niḥśēṣaṁ vāmayēcchīghramēvaṁ rōgādvimucyatē||142||
niḥśēṣaṁ vāmayēcchīghramēvaṁ rōgādvimucyatē||142||
kālē punastarpaṇādyaṁ kramaṁ kuryāt prakāṅkṣitē|
kālē punastarpaṇādyaṁ kramaṁ kuryāt prakāṅkṣitē|
tēnāgnirdīpyatē tasya dōṣaśēṣānnapācakaḥ||143||
tēnāgnirdīpyatē tasya dōṣaśēṣānnapācakaḥ||143||
kāsē saraktaniṣṭhīvē pārśvastanarujāsu ca|
kāsē saraktaniṣṭhīvē pārśvastanarujāsu ca|
tr̥ṣyatē savidāhē ca sōtklēśē hr̥dayōrasi||144||
tr̥ṣyatē savidāhē ca sōtklēśē hr̥dayōrasi||144||
guḍūcībhadramustānāṁ paṭōlasyāthavā bhiṣak|
guḍūcībhadramustānāṁ paṭōlasyāthavā bhiṣak|
rasaṁ sanāgaraṁ dadyāt tittiripratibhōjanam [3] ||145||
rasaṁ sanāgaraṁ dadyāt tittiripratibhōjanam [3] ||145||
tr̥ṣyatē cātibalavadvātapittē samuddhatē|
tr̥ṣyatē cātibalavadvātapittē samuddhatē|
dadyāddrākṣārasaṁ pātuṁ śītaṁ dōṣānulōmanam||146||
dadyāddrākṣārasaṁ pātuṁ śītaṁ dōṣānulōmanam||146||
jīrṇē samadhurāmlēna chāgamāṁsarasēna tam|
jīrṇē samadhurāmlēna chāgamāṁsarasēna tam|
bhōjanaṁ bhōjayēnmadyamanutarṣaṁ ca pāyayēt||147||
bhōjanaṁ bhōjayēnmadyamanutarṣaṁ ca pāyayēt||147||
anutarṣasya mātrā sā yayā nō dūṣyatē [4] manaḥ|
anutarṣasya mātrā sā yayā nō dūṣyatē [4] manaḥ|
tr̥ṣyatē madyamalpālpaṁ pradēyaṁ syādbahūdakam||148||
tr̥ṣyatē madyamalpālpaṁ pradēyaṁ syādbahūdakam||148||
tr̥ṣṇā yēnōpaśāmyēta madaṁ yēna ca nāpnuyāt|
tr̥ṣṇā yēnōpaśāmyēta madaṁ yēna ca nāpnuyāt|
parūṣakāṇāṁ pīlūnāṁ rasaṁ śītamathāpi [5] vā||149||
parūṣakāṇāṁ pīlūnāṁ rasaṁ śītamathāpi [5] vā||149||
parṇinīnāṁ catasr̥̄ṇāṁ pibēdvā śiśiraṁ jalam|
parṇinīnāṁ catasr̥̄ṇāṁ pibēdvā śiśiraṁ jalam|
mustadāḍimalājānāṁ [6] tr̥ṣṇāghnaṁ vā pibēdrasam||150||
mustadāḍimalājānāṁ [6] tr̥ṣṇāghnaṁ vā pibēdrasam||150||
kōladāḍimavr̥kṣāmlacukrīkācukrikārasaḥ|
kōladāḍimavr̥kṣāmlacukrīkācukrikārasaḥ|
pañcāmlakō mukhālēpaḥ sadyastr̥ṣṇāṁ niyacchati||151||
pañcāmlakō mukhālēpaḥ sadyastr̥ṣṇāṁ niyacchati||151||
śītalānyannapānāni śītaśayyāsanāni [7] ca|
śītalānyannapānāni śītaśayyāsanāni [7] ca|
śītavātajalasparśāḥ śītānyupavanāni ca||152||
śītavātajalasparśāḥ śītānyupavanāni ca||152||
kṣaumapadmōtpalānāṁ ca maṇīnāṁ mauktikasya ca|
kṣaumapadmōtpalānāṁ ca maṇīnāṁ mauktikasya ca|
candanōdakaśītānāṁ sparśāścandrāṁśuśītalāḥ||153||
candanōdakaśītānāṁ sparśāścandrāṁśuśītalāḥ||153||
hēmarājatakāṁsyānāṁ pātrāṇāṁ śītavāribhiḥ|
hēmarājatakāṁsyānāṁ pātrāṇāṁ śītavāribhiḥ|
pūrṇānāṁ himapūrṇānāṁ dr̥tīnāṁ pavanāhatāḥ||154||
pūrṇānāṁ himapūrṇānāṁ dr̥tīnāṁ pavanāhatāḥ||154||
saṁsparśāścandanārdrāṇāṁ nārīṇāṁ ca samārutāḥ|
saṁsparśāścandanārdrāṇāṁ nārīṇāṁ ca samārutāḥ|
candanānāṁ ca mukhyānāṁ śastāḥ pittamadātyayē [8] ||155||
candanānāṁ ca mukhyānāṁ śastāḥ pittamadātyayē [8] ||155||
śītavīryaṁ yadanyacca tat sarvaṁ viniyōjayēt|
śītavīryaṁ yadanyacca tat sarvaṁ viniyōjayēt|
kumudōtpalapatrāṇāṁ siktānāṁ candanāmbunā||156||
kumudōtpalapatrāṇāṁ siktānāṁ candanāmbunā||156||
hitāḥ sparśā manōjñānāṁ dāhē madyasamutthitē|
hitāḥ sparśā manōjñānāṁ dāhē madyasamutthitē|
kathāśca vividhāḥ śastāḥ [9] śabdāśca śikhināṁ śivāḥ||157||
kathāśca vividhāḥ śastāḥ [9] śabdāśca śikhināṁ śivāḥ||157||
tōyadānāṁ ca śabdā hi śamayanti madātyayam|
tōyadānāṁ ca śabdā hi śamayanti madātyayam|
jalayantrābhivarṣīṇi vātayantravahāni ca||158||
jalayantrābhivarṣīṇi vātayantravahāni ca||158||
kalpanīyāni bhiṣajā dāhē dhārāgr̥hāṇi ca|
kalpanīyāni bhiṣajā dāhē dhārāgr̥hāṇi ca|
phalinīsēvyalōdhrāmbuhēmapatraṁ kuṭannaṭam||159||
phalinīsēvyalōdhrāmbuhēmapatraṁ kuṭannaṭam||159||
kālīyakarasōpētaṁ dāhē śastaṁ pralēpanam|
kālīyakarasōpētaṁ dāhē śastaṁ pralēpanam|
badarīpallavōtthaśca tathaivāriṣṭakōdbhavaḥ||160||
badarīpallavōtthaśca tathaivāriṣṭakōdbhavaḥ||160||
phēnilāyāśca yaḥ phēnastairdāhē lēpanaṁ śubham|
phēnilāyāśca yaḥ phēnastairdāhē lēpanaṁ śubham|
surā samaṇḍā dadhyamlaṁ mātuluṅgarasō madhu||161||
surā samaṇḍā dadhyamlaṁ mātuluṅgarasō madhu||161||
sēkē pradēhē śasyantē dāhaghnāḥ sāmlakāñjikāḥ|
sēkē pradēhē śasyantē dāhaghnāḥ sāmlakāñjikāḥ|
pariṣēkāvagāhēṣu vyañjanānāṁ ca sēvanē||162||
pariṣēkāvagāhēṣu vyañjanānāṁ ca sēvanē||162||
śasyatē śiśiraṁ tōyaṁ dāhatr̥ṣṇāpraśāntayē|
śasyatē śiśiraṁ tōyaṁ dāhatr̥ṣṇāpraśāntayē|
mātrākālaprayuktēna karmaṇā'nēna śāmyati [10] ||163||
mātrākālaprayuktēna karmaṇā'nēna śāmyati [10] ||163||
bhavyakharjUramRudvIkAparUShakarasairyutam [1] |
bhavyakharjUramRudvIkAparUShakarasairyutam [1] |
sadADimarasaM shItaM saktubhishcAvacUrNitam ||136||
sadADimarasaM shItaM saktubhishcAvacUrNitam ||136||
sasharkaraM shArkaraM vA mArdvIkamathavA~aparam |
sasharkaraM shArkaraM vA mArdvIkamathavA~aparam |
dadyAdbahUdakaM kAle pAtuM pittamadAtyaye ||137||
dadyAdbahUdakaM kAle pAtuM pittamadAtyaye ||137||
shashAn kapi~jjalAneNA@mllAvAnasitapucchakAn |
shashAn kapi~jjalAneNA@mllAvAnasitapucchakAn |
madhurAmlAn prayu~jjIta bhojane shAliShaShTikAn ||138||
madhurAmlAn prayu~jjIta bhojane shAliShaShTikAn ||138||
paTolayUShamishraM vA chAgalaM kalpayedrasam |
paTolayUShamishraM vA chAgalaM kalpayedrasam |
satInamudgamishraM vA dADimAmalakAnvitam ||139||
satInamudgamishraM vA dADimAmalakAnvitam ||139||
drAkShAmalakakharjUraparUShakarasena vA |
drAkShAmalakakharjUraparUShakarasena vA |
kalpayettarpaNAn yUShAn rasAMshca vividhAtmakAn ||140||
kalpayettarpaNAn yUShAn rasAMshca vividhAtmakAn ||140||
AmAshayasthamutkliShTaM kaphapittaM madAtyaye |
AmAshayasthamutkliShTaM kaphapittaM madAtyaye |
vij~jAya bahudoShasya dahyamAnasya [2] tRuShyataH ||141||
vij~jAya bahudoShasya dahyamAnasya [2] tRuShyataH ||141||
madyaM drAkShArasaM toyaM dattvA tarpaNameva vA |
madyaM drAkShArasaM toyaM dattvA tarpaNameva vA |
niHsheShaM vAmayecchIghramevaM rogAdvimucyate ||142||
niHsheShaM vAmayecchIghramevaM rogAdvimucyate ||142||
kAle punastarpaNAdyaM kramaM kuryAt prakA~gkShite |
kAle punastarpaNAdyaM kramaM kuryAt prakA~gkShite |
tenAgnirdIpyate tasya doShasheShAnnapAcakaH ||143||
tenAgnirdIpyate tasya doShasheShAnnapAcakaH ||143||
kAse saraktaniShThIve pArshvastanarujAsu ca |
kAse saraktaniShThIve pArshvastanarujAsu ca |
tRuShyate savidAhe ca sotkleshe hRudayorasi ||144||
tRuShyate savidAhe ca sotkleshe hRudayorasi ||144||
guDUcIbhadramustAnAM paTolasyAthavA bhiShak |
guDUcIbhadramustAnAM paTolasyAthavA bhiShak |
rasaM sanAgaraM dadyAt tittiripratibhojanam [3] ||145||
rasaM sanAgaraM dadyAt tittiripratibhojanam [3] ||145||
tRuShyate cAtibalavadvAtapitte samuddhate |
tRuShyate cAtibalavadvAtapitte samuddhate |
dadyAddrAkShArasaM pAtuM shItaM doShAnulomanam ||146||
dadyAddrAkShArasaM pAtuM shItaM doShAnulomanam ||146||
jIrNe samadhurAmlena chAgamAMsarasena tam |
jIrNe samadhurAmlena chAgamAMsarasena tam |
bhojanaM bhojayenmadyamanutarShaM ca pAyayet ||147||
bhojanaM bhojayenmadyamanutarShaM ca pAyayet ||147||
anutarShasya mAtrA sA yayA no dUShyate [4] manaH |
anutarShasya mAtrA sA yayA no dUShyate [4] manaH |
tRuShyate madyamalpAlpaM pradeyaM syAdbahUdakam ||148||
tRuShyate madyamalpAlpaM pradeyaM syAdbahUdakam ||148||
tRuShNA yenopashAmyeta madaM yena ca nApnuyAt |
tRuShNA yenopashAmyeta madaM yena ca nApnuyAt |
parUShakANAM pIlUnAM rasaM shItamathApi [5] vA ||149||
parUShakANAM pIlUnAM rasaM shItamathApi [5] vA ||149||
parNinInAM catasRUNAM pibedvA shishiraM jalam |
parNinInAM catasRUNAM pibedvA shishiraM jalam |
mustadADimalAjAnAM [6] tRuShNAghnaM vA pibedrasam ||150||
mustadADimalAjAnAM [6] tRuShNAghnaM vA pibedrasam ||150||
koladADimavRukShAmlacukrIkAcukrikArasaH |
koladADimavRukShAmlacukrIkAcukrikArasaH |
pa~jcAmlako mukhAlepaH sadyastRuShNAM niyacchati ||151||
pa~jcAmlako mukhAlepaH sadyastRuShNAM niyacchati ||151||
shItalAnyannapAnAni shItashayyAsanAni [7] ca |
shItalAnyannapAnAni shItashayyAsanAni [7] ca |
shItavAtajalasparshAH shItAnyupavanAni ca ||152||
shItavAtajalasparshAH shItAnyupavanAni ca ||152||
kShaumapadmotpalAnAM ca maNInAM mauktikasya ca |
kShaumapadmotpalAnAM ca maNInAM mauktikasya ca |
candanodakashItAnAM sparshAshcandrAMshushItalAH ||153||
candanodakashItAnAM sparshAshcandrAMshushItalAH ||153||
hemarAjatakAMsyAnAM pAtrANAM shItavAribhiH |
hemarAjatakAMsyAnAM pAtrANAM shItavAribhiH |
pUrNAnAM himapUrNAnAM dRutInAM pavanAhatAH ||154||
pUrNAnAM himapUrNAnAM dRutInAM pavanAhatAH ||154||
saMsparshAshcandanArdrANAM nArINAM ca samArutAH |
saMsparshAshcandanArdrANAM nArINAM ca samArutAH |
candanAnAM ca mukhyAnAM shastAH pittamadAtyaye [8] ||155||
candanAnAM ca mukhyAnAM shastAH pittamadAtyaye [8] ||155||
shItavIryaM yadanyacca tat sarvaM viniyojayet |
shItavIryaM yadanyacca tat sarvaM viniyojayet |
kumudotpalapatrANAM siktAnAM candanAmbunA ||156||
kumudotpalapatrANAM siktAnAM candanAmbunA ||156||
hitAH sparshA manoj~jAnAM dAhe madyasamutthite |
hitAH sparshA manoj~jAnAM dAhe madyasamutthite |
kathAshca vividhAH shastAH [9] shabdAshca shikhinAM shivAH ||157||
kathAshca vividhAH shastAH [9] shabdAshca shikhinAM shivAH ||157||
toyadAnAM ca shabdA hi shamayanti madAtyayam |
toyadAnAM ca shabdA hi shamayanti madAtyayam |
jalayantrAbhivarShINi vAtayantravahAni ca ||158||
jalayantrAbhivarShINi vAtayantravahAni ca ||158||
kalpanIyAni bhiShajA dAhe dhArAgRuhANi ca |
kalpanIyAni bhiShajA dAhe dhArAgRuhANi ca |
phalinIsevyalodhrAmbuhemapatraM kuTannaTam ||159||
phalinIsevyalodhrAmbuhemapatraM kuTannaTam ||159||
kAlIyakarasopetaM dAhe shastaM pralepanam |
kAlIyakarasopetaM dAhe shastaM pralepanam |
badarIpallavotthashca tathaivAriShTakodbhavaH ||160||
badarIpallavotthashca tathaivAriShTakodbhavaH ||160||
phenilAyAshca yaH phenastairdAhe lepanaM shubham |
phenilAyAshca yaH phenastairdAhe lepanaM shubham |
surA samaNDA dadhyamlaM mAtulu~ggaraso madhu ||161||
surA samaNDA dadhyamlaM mAtulu~ggaraso madhu ||161||
seke pradehe shasyante dAhaghnAH sAmlakA~jjikAH |
seke pradehe shasyante dAhaghnAH sAmlakA~jjikAH |
pariShekAvagAheShu vya~jjanAnAM ca sevane ||162||
pariShekAvagAheShu vya~jjanAnAM ca sevane ||162||
shasyate shishiraM toyaM dAhatRuShNAprashAntaye |
shasyate shishiraM toyaM dAhatRuShNAprashAntaye |
mAtrAkAlaprayuktena karmaNA~anena shAmyati [10] ||163||
mAtrAkAlaprayuktena karmaNA~anena shAmyati [10] ||163||