Line 241: |
Line 241: |
| | | |
| विंशतिः क्रिमिजातय इति यूका पिपीलिकाश्चेति द्विविधा बहिर्मलजाः, केशादा लोमादा लोमद्वीपाः सौरसा औदुम्बराजन्तुमातरश्चेति षट् शोणितजाः, अन्त्रादा उदरावेष्टा हृदयादाश्चुरवो दर्भपुष्पाः सौगन्धिका महागुदाश्चेति सप्त कफजाः,ककेरुका मकेरुका लेलिहाः सशूलकाः सौसुरादाश्चेति पञ्च पुरीषजाः; विंशतिः प्रमेहा इत्युदकमेहश्चेक्षुबालिकारसमेहश्चसान्द्रमेहश्च सान्द्रप्रसादमेहश्च शुक्लमेहश्च शुक्रमेहश्च शीतमेहश्च शनैर्मेहश्च सिकतामेहश्च लालामेहश्चेति दशश्लेष्मनिमित्ताः, क्षारमेहश्च कालमेहश्च नीलमेहश्च लोहितमेहश्च मञ्जिष्ठामेहश्च हरिद्रामेहश्चेति षट् पित्तनिमित्ताः,वसामेहश्च मज्जामेहश्च हस्तिमेहश्च मधुमेहश्चेति चत्वारो वातनिमित्ताः, इति विंशतिः प्रमेहाः; विंशतिर्योनिव्यापद इतिवातिकी पैत्तिकी श्लेष्मिकी सान्निपातिकी चेति चतस्रो दोषजाः, दोषदूष्यसंसर्गप्रकृतिनिर्देशैरवशिष्टाः षोडश निर्दिश्यन्ते,तद्यथा-रक्तयोनिश्चारजस्का चाचरणा चातिचरणा च प्राक्चरणा चोपप्लुता च परिप्लुता चोदावर्तिनी च कर्णिनी च पुत्रघ्नीचान्तर्मुखी च सूचीमुखी च शुष्का च वामिनी च षण्ढयोनिश्च महायोनिश्चेति विंशतिर्योनिव्यापदो भवन्ति (९) | | विंशतिः क्रिमिजातय इति यूका पिपीलिकाश्चेति द्विविधा बहिर्मलजाः, केशादा लोमादा लोमद्वीपाः सौरसा औदुम्बराजन्तुमातरश्चेति षट् शोणितजाः, अन्त्रादा उदरावेष्टा हृदयादाश्चुरवो दर्भपुष्पाः सौगन्धिका महागुदाश्चेति सप्त कफजाः,ककेरुका मकेरुका लेलिहाः सशूलकाः सौसुरादाश्चेति पञ्च पुरीषजाः; विंशतिः प्रमेहा इत्युदकमेहश्चेक्षुबालिकारसमेहश्चसान्द्रमेहश्च सान्द्रप्रसादमेहश्च शुक्लमेहश्च शुक्रमेहश्च शीतमेहश्च शनैर्मेहश्च सिकतामेहश्च लालामेहश्चेति दशश्लेष्मनिमित्ताः, क्षारमेहश्च कालमेहश्च नीलमेहश्च लोहितमेहश्च मञ्जिष्ठामेहश्च हरिद्रामेहश्चेति षट् पित्तनिमित्ताः,वसामेहश्च मज्जामेहश्च हस्तिमेहश्च मधुमेहश्चेति चत्वारो वातनिमित्ताः, इति विंशतिः प्रमेहाः; विंशतिर्योनिव्यापद इतिवातिकी पैत्तिकी श्लेष्मिकी सान्निपातिकी चेति चतस्रो दोषजाः, दोषदूष्यसंसर्गप्रकृतिनिर्देशैरवशिष्टाः षोडश निर्दिश्यन्ते,तद्यथा-रक्तयोनिश्चारजस्का चाचरणा चातिचरणा च प्राक्चरणा चोपप्लुता च परिप्लुता चोदावर्तिनी च कर्णिनी च पुत्रघ्नीचान्तर्मुखी च सूचीमुखी च शुष्का च वामिनी च षण्ढयोनिश्च महायोनिश्चेति विंशतिर्योनिव्यापदो भवन्ति (९) |
| + | |
| + | केवलश्चायमुद्देशो यथोद्देशमभिनिर्दिष्टो भवति||४|| |
| + | |
| <div class="mw-collapsible-content"> | | <div class="mw-collapsible-content"> |
| | | |
| viṁśatiḥ krimijātaya iti yūkā pipīlikāścēti dvividhā bahirmalajāḥ, kēśādā lōmādā lōmadvīpāḥ saurasāaudumbarā jantumātaraścēti ṣaṭ śōṇitajāḥ, antrādā udarāvēṣṭā hr̥dayādāścuravō darbhapuṣpāḥsaugandhikā mahāgudāścēti sapta kaphajāḥ, kakērukā makērukā lēlihāḥ saśūlakāḥ sausurādāścēti pañcapurīṣajāḥ; viṁśatiḥ pramēhā ityudakamēhaścēkṣubālikārasamēhaśca sāndramēhaścasāndraprasādamēhaśca śuklamēhaśca śukramēhaśca śītamēhaśca śanairmēhaśca sikatāmēhaścalālāmēhaścēti daśa ślēṣmanimittāḥ, kṣāramēhaśca kālamēhaśca nīlamēhaśca lōhitamēhaścamañjiṣṭhāmēhaśca haridrāmēhaścēti ṣaṭ pittanimittāḥ, vasāmēhaśca majjāmēhaśca hastimēhaścamadhumēhaścēti catvārō vātanimittāḥ, iti viṁśatiḥ pramēhāḥ; viṁśatiryōnivyāpada iti vātikī paittikī ślēṣmikīsānnipātikī cēti catasrō dōṣajāḥ, dōṣadūṣyasaṁsargaprakr̥tinirdēśairavaśiṣṭāḥ ṣōḍaśa nirdiśyantē,tadyathā- raktayōniścārajaskā cācaraṇā cāticaraṇā ca prākcaraṇā cōpaplutā ca pariplutā cōdāvartinī cakarṇinī ca putraghnī cāntarmukhī ca sūcīmukhī ca śuṣkā ca vāminī ca ṣaṇḍhayōniśca mahāyōniścētiviṁśatiryōnivyāpadō bhavanti (9) | | viṁśatiḥ krimijātaya iti yūkā pipīlikāścēti dvividhā bahirmalajāḥ, kēśādā lōmādā lōmadvīpāḥ saurasāaudumbarā jantumātaraścēti ṣaṭ śōṇitajāḥ, antrādā udarāvēṣṭā hr̥dayādāścuravō darbhapuṣpāḥsaugandhikā mahāgudāścēti sapta kaphajāḥ, kakērukā makērukā lēlihāḥ saśūlakāḥ sausurādāścēti pañcapurīṣajāḥ; viṁśatiḥ pramēhā ityudakamēhaścēkṣubālikārasamēhaśca sāndramēhaścasāndraprasādamēhaśca śuklamēhaśca śukramēhaśca śītamēhaśca śanairmēhaśca sikatāmēhaścalālāmēhaścēti daśa ślēṣmanimittāḥ, kṣāramēhaśca kālamēhaśca nīlamēhaśca lōhitamēhaścamañjiṣṭhāmēhaśca haridrāmēhaścēti ṣaṭ pittanimittāḥ, vasāmēhaśca majjāmēhaśca hastimēhaścamadhumēhaścēti catvārō vātanimittāḥ, iti viṁśatiḥ pramēhāḥ; viṁśatiryōnivyāpada iti vātikī paittikī ślēṣmikīsānnipātikī cēti catasrō dōṣajāḥ, dōṣadūṣyasaṁsargaprakr̥tinirdēśairavaśiṣṭāḥ ṣōḍaśa nirdiśyantē,tadyathā- raktayōniścārajaskā cācaraṇā cāticaraṇā ca prākcaraṇā cōpaplutā ca pariplutā cōdāvartinī cakarṇinī ca putraghnī cāntarmukhī ca sūcīmukhī ca śuṣkā ca vāminī ca ṣaṇḍhayōniśca mahāyōniścētiviṁśatiryōnivyāpadō bhavanti (9) |
| + | |
| + | kēvalaścāyamuddēśō yathōddēśamabhinirdiṣṭō bhavati||4|| |
| | | |
| viMshatiH krimijAtaya iti yUkA pipIlikAshceti dvividhA bahirmalajAH, keshAdA lomAdA lomadvIpAH saurasA audumbarA jantumAtarashceti ShaT shoNitajAH, antrAdAudarAveShTA hRudayAdAshcuravo darbhapuShpAH saugandhikA mahAgudAshceti sapta kaphajAH, kakerukA makerukA lelihAH sashUlakAH sausurAdAshcetipa~jca purIShajAH; viMshatiH pramehA ityudakamehashcekShubAlikArasamehashca sAndramehashca sAndraprasAdamehashca shuklamehashca shukramehashcashItamehashca shanairmehashca sikatAmehashca lAlAmehashceti dasha shleShmanimittAH, kShAramehashca kAlamehashca nIlamehashca lohitamehashcama~jjiShThAmehashca haridrAmehashceti ShaT pittanimittAH, vasAmehashca majjAmehashca hastimehashca madhumehashceti catvAro vAtanimittAH, itiviMshatiH pramehAH; viMshatiryonivyApada iti vAtikI paittikI shleShmikI sAnnipAtikI ceti catasro doShajAH, doShadUShyasaMsargaprakRutinirdeshairavashiShTAHShoDasha nirdishyante, tadyathA- raktayonishcArajaskA cAcaraNA cAticaraNA ca prAkcaraNA copaplutA ca pariplutA codAvartinI ca karNinI ca putraghnIcAntarmukhI ca sUcImukhI ca shuShkA ca vAminI ca ShaNDhayonishca mahAyonishceti viMshatiryonivyApado bhavanti (9) | | viMshatiH krimijAtaya iti yUkA pipIlikAshceti dvividhA bahirmalajAH, keshAdA lomAdA lomadvIpAH saurasA audumbarA jantumAtarashceti ShaT shoNitajAH, antrAdAudarAveShTA hRudayAdAshcuravo darbhapuShpAH saugandhikA mahAgudAshceti sapta kaphajAH, kakerukA makerukA lelihAH sashUlakAH sausurAdAshcetipa~jca purIShajAH; viMshatiH pramehA ityudakamehashcekShubAlikArasamehashca sAndramehashca sAndraprasAdamehashca shuklamehashca shukramehashcashItamehashca shanairmehashca sikatAmehashca lAlAmehashceti dasha shleShmanimittAH, kShAramehashca kAlamehashca nIlamehashca lohitamehashcama~jjiShThAmehashca haridrAmehashceti ShaT pittanimittAH, vasAmehashca majjAmehashca hastimehashca madhumehashceti catvAro vAtanimittAH, itiviMshatiH pramehAH; viMshatiryonivyApada iti vAtikI paittikI shleShmikI sAnnipAtikI ceti catasro doShajAH, doShadUShyasaMsargaprakRutinirdeshairavashiShTAHShoDasha nirdishyante, tadyathA- raktayonishcArajaskA cAcaraNA cAticaraNA ca prAkcaraNA copaplutA ca pariplutA codAvartinI ca karNinI ca putraghnIcAntarmukhI ca sUcImukhI ca shuShkA ca vAminI ca ShaNDhayonishca mahAyonishceti viMshatiryonivyApado bhavanti (9) |