Changes

Jump to navigation Jump to search
154 bytes added ,  18:20, 6 October 2018
Line 1,693: Line 1,693:  
muhUrtaM liptamamlaishca si~jcedvātakaphottaram ||151||   
 
muhUrtaM liptamamlaishca si~jcedvātakaphottaram ||151||   
   −
Seeds of sweet śigru triturated with dhānyamla (sour gruel) and paste applied on the part of the body for a while and then washed with sour liquid in vāta kapha predominant vāta rakta (to alleviate pain). (151)
+
Seeds of sweet ''shigru'' triturated with ''dhanyamla'' (sour gruel) and paste applied on the part of the body for a while and then washed with sour liquid in ''vata kapha'' predominant ''vatarakta'' (to alleviate pain). [151]
 +
 
 
त्रिफलाव्योषपत्रैलात्वक्क्षीरीचित्रकं वचाम् |   
 
त्रिफलाव्योषपत्रैलात्वक्क्षीरीचित्रकं वचाम् |   
विडङ्गं पिप्पलीमूलं रोमशं वृषकत्वचम् ||१५२||   
+
विडङ्गं पिप्पलीमूलं रोमशं वृषकत्वचम् ||१५२||  
 +
   
 
ऋद्धिं तामलकीं चव्यं समभागानि पेषयेत् |   
 
ऋद्धिं तामलकीं चव्यं समभागानि पेषयेत् |   
 
कल्यं लिप्तमयस्पात्रे [७] मध्याह्ने भक्षयेत्ततः ||१५३||   
 
कल्यं लिप्तमयस्पात्रे [७] मध्याह्ने भक्षयेत्ततः ||१५३||   
 +
 
वर्जयेद्दधिशुक्तानि क्षारं वैरोधिकानि च |   
 
वर्जयेद्दधिशुक्तानि क्षारं वैरोधिकानि च |   
 
वातास्रे सर्वदोषेऽपि हितं शूलार्दिते परम् ||१५४||   
 
वातास्रे सर्वदोषेऽपि हितं शूलार्दिते परम् ||१५४||   
 +
 
triphalāvyōṣapatrailātvakkṣīrīcitrakaṁ vacām|   
 
triphalāvyōṣapatrailātvakkṣīrīcitrakaṁ vacām|   
 
viḍaṅgaṁ pippalīmūlaṁ rōmaśaṁ vr̥ṣakatvacam||152||   
 
viḍaṅgaṁ pippalīmūlaṁ rōmaśaṁ vr̥ṣakatvacam||152||   
 +
 
r̥ddhiṁ tāmalakīṁ cavyaṁ samabhāgāni pēṣayēt|   
 
r̥ddhiṁ tāmalakīṁ cavyaṁ samabhāgāni pēṣayēt|   
 
kalyaṁ liptamayaspātrē [7] madhyāhnē bhakṣayēttataḥ||153||   
 
kalyaṁ liptamayaspātrē [7] madhyāhnē bhakṣayēttataḥ||153||   
 +
 
varjayēddadhiśuktāni kṣāraṁ vairōdhikāni ca|   
 
varjayēddadhiśuktāni kṣāraṁ vairōdhikāni ca|   
vātāsrē sarvadōṣē'pi hitaṁ śūlārditē param||154||   
+
vātāsrē sarvadōṣē'pi hitaṁ śūlārditē param||154||  
 +
   
 
triphalAvyoShapatrailAtvakkShIrIcitrakaM vacAm |   
 
triphalAvyoShapatrailAtvakkShIrIcitrakaM vacAm |   
viDa~ggaM pippalImUlaM romashaM vRuShakatvacam ||152||   
+
viDa~ggaM pippalImUlaM romashaM vRuShakatvacam ||152||  
 +
   
 
RuddhiM tĀmalakiM cavyaM samabhAgAni peShayet |   
 
RuddhiM tĀmalakiM cavyaM samabhAgAni peShayet |   
kalyaM liptamayaspAtre [7] madhyAhne bhakShayettataH ||153||   
+
kalyaM liptamayaspAtre [7] madhyAhne bhakShayettataH ||153||  
 +
   
 
varjayeddadhishuktAni kShAraM vairodhikAni ca |   
 
varjayeddadhishuktAni kShAraM vairodhikAni ca |   
 
vātasre sarvadoShe~api hitaM shUlArdite param ||154||   
 
vātasre sarvadoShe~api hitaM shUlArdite param ||154||   
Triphalā, vyosha (trikatu), patra (Cinnamomum lamella), elā, tvakkṣīrī (Bambusa arundinacia), citraka, vacā, vidanga, pippalīmūla, rōmaśa (kāśīsa), bark of adulsā (Adhatoda vasica), r̥ddhi, tāmalakī and cavya, take all in equal quantity and crushed. The powder of all herbs is pasted on the iron utensil in early morning and be eaten in the noon. During this treatment one should avoid curd, vinegar, alkalies and incompatible food items. It is very efficacious in removing pain of vātarakta caused by all dosha. (152 – 154)
+
 
 +
''Triphala, vyosha'' (''trikatu''), ''patra'' (Cinnamomum lamella), ''ela, tvakkshiri'' (Bambusa arundinacia), ''chitraka, vacha'', ''vidanga, pippalimula, romasha'' (''kasheesa''), bark of ''adulsa'' (Adhatoda vasica), ''riddhi, tamalaki'' and ''chavya'', take all in equal quantity and crushed. The powder of all herbs is pasted on the iron utensil in early morning and be eaten in the noon. During this treatment one should avoid curd, vinegar, alkalies and incompatible food items. It is very efficacious in removing pain of ''vatarakta'' caused by all ''dosha''. [152–154]
 +
 
 
बुद्ध्वा स्थानविशेषांश्च दोषाणां च बलाबलम् |   
 
बुद्ध्वा स्थानविशेषांश्च दोषाणां च बलाबलम् |   
 
चिकित्सितमिदं कुर्यादूहापोहविकल्पवित् ||१५५||
 
चिकित्सितमिदं कुर्यादूहापोहविकल्पवित् ||१५५||
 +
 
buddhvā sthānaviśēṣāṁśca dōṣāṇāṁ ca balābalam|   
 
buddhvā sthānaviśēṣāṁśca dōṣāṇāṁ ca balābalam|   
 
cikitsitamidaṁ kuryādūhāpōhavikalpavit||155||  
 
cikitsitamidaṁ kuryādūhāpōhavikalpavit||155||  
 +
 
buddhvA sthAnavisheShAMshca dośaNAM ca balAbalam |   
 
buddhvA sthAnavisheShAMshca dośaNAM ca balAbalam |   
 
cikitsitamidaM kuryAdUhApohavikalpavit ||155||
 
cikitsitamidaM kuryAdUhApohavikalpavit ||155||
After considering specific position and strength of vitiated dosha, the physician who is well conversant in reasoning and variation should apply aforesaid treatment. (155)
+
 
Treatment of obstruction by excess meda and kapha:
+
After considering specific position and strength of vitiated ''dosha'', the physician who is well conversant in reasoning and variation should apply aforesaid treatment. [155]
 +
 
 +
==== Treatment of obstruction by excess ''meda'' and ''kapha'' ====
 +
 
 
कुपिते मार्गसंरोधान्मेदसो वा कफस्य वा |   
 
कुपिते मार्गसंरोधान्मेदसो वा कफस्य वा |   
अतिवृद्ध्याऽनिले [१] नादौ शस्तं स्नेहनबृंहणम् ||१५६||   
+
अतिवृद्ध्याऽनिले [१] नादौ शस्तं स्नेहनबृंहणम् ||१५६||  
 +
   
 
व्यायामशोधनारिष्टमूत्रपानैर्विरेचनैः |   
 
व्यायामशोधनारिष्टमूत्रपानैर्विरेचनैः |   
 
तक्राभयाप्रयोगैश्च क्षपयेत् कफमेदसी ||१५७||   
 
तक्राभयाप्रयोगैश्च क्षपयेत् कफमेदसी ||१५७||   
 +
 
kupitē mārgasaṁrōdhānmēdasō vā kaphasya vā|   
 
kupitē mārgasaṁrōdhānmēdasō vā kaphasya vā|   
 
ativr̥ddhyā'nilē [1] nādau śastaṁ snēhanabr̥ṁhaṇam||156||   
 
ativr̥ddhyā'nilē [1] nādau śastaṁ snēhanabr̥ṁhaṇam||156||   
 +
 
vyāyāmaśōdhanāriṣṭamūtrapānairvirēcanaiḥ|   
 
vyāyāmaśōdhanāriṣṭamūtrapānairvirēcanaiḥ|   
 
takrābhayāprayōgaiśca kṣapayēt kaphamēdasī||157||   
 
takrābhayāprayōgaiśca kṣapayēt kaphamēdasī||157||   
    
kupite mArgasaMrodhAnmedaso vA kaphasya vA |   
 
kupite mArgasaMrodhAnmedaso vA kaphasya vA |   
ativRuddhyA~anile [1] nAdau shastaM snehanabRuMhaNam ||156||   
+
ativRuddhyA~anile [1] nAdau shastaM snehanabRuMhaNam ||156||  
 +
   
 
vyAyAmashodhanAriShTamUtrapAnairvirecanaiH |   
 
vyAyAmashodhanAriShTamUtrapAnairvirecanaiH |   
 
takrAbhayAprayogaishca kShapayet kaphamedasI ||157||   
 
takrAbhayAprayogaishca kShapayet kaphamedasI ||157||   
If vāta is vitiated due to obstruction either by excessive aggravated meda or kapha, one should not apply unctuous and stouting drugs in the beginning. Instead kapha and meda subjugate with physical exercises, śodhana (purification), virechana (purgation), and intake of arishta (fermentated preparation of medicinal herbs etc.) and butter milk with abhayā.(156-157)
+
 
 +
If ''vata'' is vitiated due to obstruction either by excessive aggravated ''meda'' or ''kapha'', one should not apply unctuous and stouting drugs in the beginning. Instead ''kapha'' and ''meda'' subjugate with physical exercises, ''shodhana'' (purification), ''virechana'' (purgation), and intake of ''arishta'' (fermentated preparation of medicinal herbs etc.) and butter milk with ''abhaya''.[156-157]
 +
 
 
बोधिवृक्षकषायं तु प्रपिबेन्मधुना सह |   
 
बोधिवृक्षकषायं तु प्रपिबेन्मधुना सह |   
 
वातरक्तं जयत्याशु त्रिदोषमपि दारुणम् ||१५८||   
 
वातरक्तं जयत्याशु त्रिदोषमपि दारुणम् ||१५८||   
 +
 
bōdhivr̥kṣakaṣāyaṁ tu prapibēnmadhunā saha|   
 
bōdhivr̥kṣakaṣāyaṁ tu prapibēnmadhunā saha|   
vātaraktaṁ jayatyāśu tridōṣamapi dāruṇam||158||   
+
vātaraktaṁ jayatyāśu tridōṣamapi dāruṇam||158||  
 +
   
 
bodhivRukShakaShAyaM tu prapibenmadhunA saha |   
 
bodhivRukShakaShAyaM tu prapibenmadhunA saha |   
 
vātaraktaM jayatyAshu tridośamapi dAruNam ||158||   
 
vātaraktaM jayatyAshu tridośamapi dAruNam ||158||   
One should take decoction of bodhivṛiksa with honey. It vanquishes severe vātarakta even caused by all three dosha. (158)
+
 
 +
One should take decoction of ''bodhivriksa'' with honey. It vanquishes severe ''vatarakta'' even caused by all three ''dosha''. [158]
 +
 
 
पुराणयवगोधूमसीध्वरिष्टसुरासवैः |   
 
पुराणयवगोधूमसीध्वरिष्टसुरासवैः |   
 
शिलाजतुप्रयोगैश्च गुग्गुलोर्माक्षिकस्य च ||१५९||
 
शिलाजतुप्रयोगैश्च गुग्गुलोर्माक्षिकस्य च ||१५९||
 +
 
purāṇayavagōdhūmasīdhvariṣṭasurāsavaiḥ|  
 
purāṇayavagōdhūmasīdhvariṣṭasurāsavaiḥ|  
 
śilājatuprayōgaiśca guggulōrmākṣikasya ca||159||  
 
śilājatuprayōgaiśca guggulōrmākṣikasya ca||159||  
 +
 
purANayavagodhUmasIdhvariShTasurAsavaiH |   
 
purANayavagodhUmasIdhvariShTasurAsavaiH |   
 
shilAjatuprayogaishca guggulormAkShikasya ca ||159||
 
shilAjatuprayogaishca guggulormAkShikasya ca ||159||
 +
 
One should use old wheat and barley to eat and sīdhu, ariṣṭa, surā, āsava (medicated beverages) to drink and śilājatu (black bitumen), guggulu (commiphora mukul) and mākṣika as well. (159)
 
One should use old wheat and barley to eat and sīdhu, ariṣṭa, surā, āsava (medicated beverages) to drink and śilājatu (black bitumen), guggulu (commiphora mukul) and mākṣika as well. (159)
Treatment of severe vitiation of rakta:
+
 
 +
==== Treatment of severe vitiation of ''rakta'' ====
 +
 
 
गम्भीरे रक्तमाक्रान्तं स्याच्चेत्तद्वातवज्जयेत् |   
 
गम्भीरे रक्तमाक्रान्तं स्याच्चेत्तद्वातवज्जयेत् |   
 
पश्चाद्वाते क्रियां कुर्याद्वातरक्तप्रसादनीम् ||१६०||
 
पश्चाद्वाते क्रियां कुर्याद्वातरक्तप्रसादनीम् ||१६०||

Navigation menu