Changes

Jump to navigation Jump to search
Line 117: Line 117:  
#'''Bedding and sitting arrangements:''' Arrangements should be made for beds and seats, etc. kettle and spittoon, well spread bed sheets, coverlets, cushion with pillows to facilitate resting, sitting for treatments like oleation, fomentation, massage, unction, shower, anointment, emesis, purgation, ''asthapana'' (type of enema with decoction), ''anuvasana'' (type of enema with oil), elimination of ''dosha'' from head, and bed-pans for passing of stool and urine.
 
#'''Bedding and sitting arrangements:''' Arrangements should be made for beds and seats, etc. kettle and spittoon, well spread bed sheets, coverlets, cushion with pillows to facilitate resting, sitting for treatments like oleation, fomentation, massage, unction, shower, anointment, emesis, purgation, ''asthapana'' (type of enema with decoction), ''anuvasana'' (type of enema with oil), elimination of ''dosha'' from head, and bed-pans for passing of stool and urine.
 
#'''Accesories for purification:''' Well washed roller stone and grinding stones (mortars) that should be well polished, hard and of medium size, along with well cleaned pestles, sharp instruments, accessories, smoking pipe, tube for enema and douche, broom, scales and measuring vessels should be arranged.
 
#'''Accesories for purification:''' Well washed roller stone and grinding stones (mortars) that should be well polished, hard and of medium size, along with well cleaned pestles, sharp instruments, accessories, smoking pipe, tube for enema and douche, broom, scales and measuring vessels should be arranged.
#'''Food and medicines for patients:''' The following food items and medicines should be arranged: ''ghee,'' oil, muscle fat, marrow, honey, ''phanita'' (a sugar cane preparation ), salt, fuel, various types of wine like the one prepared of honey, ''sidhu, sura, sauviraka,'' ''maireya, medaka, tushodaka,'' curd, whey, ''udasvit'' (a mixture of water and butter milk in equal parts), ''dhanyamla'' (sour gruel), ''shali'' rice (Oryza sativa Linn.), ''shashtika'' rice (a variety of Oryza sativa Linn), ''mudga'' (green gram- phaseolus mungo Linn.), ''masha'' (black gram- Phaseolus radiatus Linn.), ''yava'' (Hordeum vulgara Linn.), ''tila'' (sesamum indicum Linn.), ''kulattha'' (Dolichos bifforus Linn.), ''badara'' (zizyphus jujube Lam.), ''mridvika'' (vitis vinifera Linn.), ''kashmarya'' (Gmelina arborea Linn.), parushaka (Grewia asiatica Linn.), abhaya (Terminalia chebula Linn.), amalaki (Emblica officinalis Garrin), bibhittaka (Termalia bellerica Roxb.) , and other drugs employed in oleation, fomentation, emesis, purgation, those having the combined action of emesis and purgation, those that are known to stop emesis and purgation, appetizers and vata-pacifying medicines, etc., carminatives, other medicines conducive to the treatment of complications, and also those which are useful in and after-treatment. [7]  
+
#'''Food and medicines for patients:''' The following food items and medicines should be arranged: ''ghee,'' oil, muscle fat, marrow, honey, ''phanita'' (a sugar cane preparation ), salt, fuel, various types of wine like the one prepared of honey, ''sidhu, sura, sauviraka,'' ''maireya, medaka, tushodaka,'' curd, whey, ''udasvit'' (a mixture of water and butter milk in equal parts), ''dhanyamla'' (sour gruel), ''shali'' rice (Oryza sativa Linn.), ''shashtika'' rice (a variety of Oryza sativa Linn), ''mudga'' (green gram- phaseolus mungo Linn.), ''masha'' (black gram- Phaseolus radiatus Linn.), ''yava'' (Hordeum vulgara Linn.), ''tila'' (sesamum indicum Linn.), ''kulattha'' (Dolichos bifforus Linn.), ''badara'' (zizyphus jujube Lam.), ''mridvika'' (vitis vinifera Linn.), ''kashmarya'' (Gmelina arborea Linn.), ''parushaka'' (Grewia asiatica Linn.), ''abhaya'' (Terminalia chebula Linn.), ''amalaki'' (Emblica officinalis Garrin), ''bibhittaka'' (Termalia bellerica Roxb.) , and other drugs employed in oleation, fomentation, emesis, purgation, those having the combined action of emesis and purgation, those that are known to stop emesis and purgation, appetizers and ''vata''-pacifying medicines, etc., carminatives, other medicines conducive to the treatment of complications, and also those which are useful in and after-treatment. [7]  
Preparation of patient before therapeutic emesis:
+
 
 +
==== Preparation of patient before therapeutic emesis ====
    
ततस्तं पुरुषं यथोक्ताभ्यां स्नेहस्वेदाभ्यां यथार्हमुपपादयेत्, तं चेदस्मिन्नन्तरे मानसः शारीरो वा व्याधिः कश्चित्तीव्रतरःसहसाऽभ्यागच्छेत्तमेव तावदस्योपावर्तयितुं [१] यतेत, ततस्तमुपावर्त्य तावन्तमेवैनं कालं तथाविधेनैव कर्मणोपाचरेत्||८||  
 
ततस्तं पुरुषं यथोक्ताभ्यां स्नेहस्वेदाभ्यां यथार्हमुपपादयेत्, तं चेदस्मिन्नन्तरे मानसः शारीरो वा व्याधिः कश्चित्तीव्रतरःसहसाऽभ्यागच्छेत्तमेव तावदस्योपावर्तयितुं [१] यतेत, ततस्तमुपावर्त्य तावन्तमेवैनं कालं तथाविधेनैव कर्मणोपाचरेत्||८||  
 
ततस्तं पुरुषं स्नेहस्वेदोपपन्नमनुपहतमनसमभिसमीक्ष्य सुखोषितं सुप्रजीर्णभक्तं शिरःस्नातमनुलिप्तगात्रंस्रग्विणमनुपहतवस्त्रसंवीतं देवताग्निद्विजगुरुवृद्धवैद्यानर्चितवन्तमिष्टे नक्षत्रतिथिकरणमुहूर्ते कारयित्वा ब्राह्मणान्स्वस्तिवाचनं प्रयुक्ताभिराशीर्भिरभिमन्त्रितां मधुमधुकसैन्धवफाणितोपहितां मदनफलकषायमात्रां पाययेत्||९||
 
ततस्तं पुरुषं स्नेहस्वेदोपपन्नमनुपहतमनसमभिसमीक्ष्य सुखोषितं सुप्रजीर्णभक्तं शिरःस्नातमनुलिप्तगात्रंस्रग्विणमनुपहतवस्त्रसंवीतं देवताग्निद्विजगुरुवृद्धवैद्यानर्चितवन्तमिष्टे नक्षत्रतिथिकरणमुहूर्ते कारयित्वा ब्राह्मणान्स्वस्तिवाचनं प्रयुक्ताभिराशीर्भिरभिमन्त्रितां मधुमधुकसैन्धवफाणितोपहितां मदनफलकषायमात्रां पाययेत्||९||
tatastaṁ puruṣaṁ yathōktābhyāṁ snēhasvēdābhyāṁ yathārhamupapādayēt, taṁ cēdasminnantarēmānasaḥ śārīrō vā vyādhiḥ kaścittīvrataraḥ sahasā'bhyāgacchēttamēva tāvadasyōpāvartayituṁ [1] yatēta,tatastamupāvartya tāvantamēvainaṁ kālaṁ tathāvidhēnaiva karmaṇōpācarēt||8||  
+
 
 +
tatastaṁ puruṣaṁ yathōktābhyāṁ snēhasvēdābhyāṁ yathārhamupapādayēt, taṁ cēdasminnantarēmānasaḥ śārīrō vā vyādhiḥ kaścittīvrataraḥ sahasā'bhyāgacchēttamēva tāvadasyōpāvartayituṁ [1] yatēta,tatastamupāvartya tāvantamēvainaṁ kālaṁ tathāvidhēnaiva karmaṇōpācarēt||8||  
 
tatastaṁ puruṣaṁ snēhasvēdōpapannamanupahatamanasamabhisamīkṣya sukhōṣitaṁ suprajīrṇabhaktaṁśiraḥsnātamanuliptagātraṁ sragviṇamanupahatavastrasaṁvītaṁdēvatāgnidvijaguruvr̥ddhavaidyānarcitavantamiṣṭē nakṣatratithikaraṇamuhūrtē kārayitvā brāhmaṇānsvastivācanaṁ prayuktābhirāśīrbhirabhimantritāṁ madhumadhukasaindhavaphāṇitōpahitāṁmadanaphalakaṣāyamātrāṁ pāyayēt||9||
 
tatastaṁ puruṣaṁ snēhasvēdōpapannamanupahatamanasamabhisamīkṣya sukhōṣitaṁ suprajīrṇabhaktaṁśiraḥsnātamanuliptagātraṁ sragviṇamanupahatavastrasaṁvītaṁdēvatāgnidvijaguruvr̥ddhavaidyānarcitavantamiṣṭē nakṣatratithikaraṇamuhūrtē kārayitvā brāhmaṇānsvastivācanaṁ prayuktābhirāśīrbhirabhimantritāṁ madhumadhukasaindhavaphāṇitōpahitāṁmadanaphalakaṣāyamātrāṁ pāyayēt||9||
tatastaM puruShaM yathoktAbhyAM snehasvedAbhyAM yathArhamupapAdayet, taM cedasminnantaremAnasaH shArIro vA vyAdhiH kashcittIvrataraH sahasA~abhyAgacchettameva tAvadasyopAvartayituM [1]yateta, tatastamupAvartya tAvantamevainaM kAlaM tathAvidhenaiva karmaNopAcaret||8||  
+
 
tatastaM puruShaM snehasvedopapannamanupahatamanasamabhisamIkShya sukhoShitaMsuprajIrNabhaktaM shiraHsnAtamanuliptagAtraM sragviNamanupahatavastrasaMvItaMdevatAgnidvijaguruvRuddhavaidyAnarcitavantamiShTe nakShatratithikaraNamuhUrte kArayitvAbrAhmaNAn svastivAcanaM prayuktAbhirAshIrbhirabhimantritAMmadhumadhukasaindhavaphANitopahitAM madanaphalakaShAyamAtrAM pAyayet||9||  
+
tatastaM puruShaM yathoktAbhyAM snehasvedAbhyAM yathArhamupapAdayet, taM cedasminnantaremAnasaH shArIro vA vyAdhiH kashcittIvrataraH sahasA~abhyAgacchettameva tAvadasyopAvartayituM [1]yateta, tatastamupAvartya tAvantamevainaM kAlaM tathAvidhenaiva karmaNopAcaret||8||  
Thereafter, patients are to be admitted to the hospital and treated by means of oleation and fomentation therapies as required. If an acute and serious psychological or somatic disease occurs during the course of this treatment, the physician should treat it first. Even after curing it, the same treatment should be continued for an equivalent duration.\\8\\
+
tatastaM puruShaM snehasvedopapannamanupahatamanasamabhisamIkShya sukhoShitaMsuprajIrNabhaktaM shiraHsnAtamanuliptagAtraM sragviNamanupahatavastrasaMvItaMdevatAgnidvijaguruvRuddhavaidyAnarcitavantamiShTe nakShatratithikaraNamuhUrte kArayitvAbrAhmaNAn svastivAcanaM prayuktAbhirAshIrbhirabhimantritAMmadhumadhukasaindhavaphANitopahitAM madanaphalakaShAyamAtrAM pAyayet||9||
When the physician is assured of successful administration of oleation and fomentation therapies and on ensuring that the patient’s mind is normal, that he has slept well, the food taken by him is well-digested, has taken full bath, his body well anointed, that he has worn a garland and untorn clean clothes, and that he has offered worship to the God, fire, brahmana, mentors, elderly persons and the physician, brahmanas should be requested to recite auspicious chants and bestow their blessings on the patient on an auspicious day with favorable nakshatra (constellation), date, karana and muhurta (these terms are of astrological importance). Thereafter, the physician should administer a dose of the decoction of the fruit of madanaphala (Randia dumenorum Lam.) along with honey, rocksalt, phanita (a preparation of sugar cane juice) and the powder of madhuka (Glycyrrhiza glabra Linn.).[9]
+
Procedure of therapeutic emesis:
+
Thereafter, patients are to be admitted to the hospital and treated by means of oleation and fomentation therapies as required. If an acute and serious psychological or somatic disease occurs during the course of this treatment, the physician should treat it first. Even after curing it, the same treatment should be continued for an equivalent duration.[8]
 +
 
 +
When the physician is assured of successful administration of oleation and fomentation therapies and on ensuring that the patient’s mind is normal, that he has slept well, the food taken by him is well-digested, has taken full bath, his body well anointed, that he has worn a garland and untorn clean clothes, and that he has offered worship to the God, fire, Brahmin, mentors, elderly persons and the physician, Brahmins should be requested to recite auspicious chants and bestow their blessings on the patient on an auspicious day with favorable ''nakshatra'' (constellation), date, ''karana'' and ''muhurta'' (these terms are of astrological importance). Thereafter, the physician should administer a dose of the decoction of the fruit of ''madanaphala'' (Randia dumenorum Lam.) along with honey, rock-salt, ''phanita'' (a preparation of sugar cane juice) and the powder of ''madhuka'' (Glycyrrhiza glabra Linn.).[9]
 +
 
 +
==== Procedure of therapeutic emesis ====
 +
 
मदनफलकषायमात्राप्रमाणं तु खलु सर्वसंशोधनमात्राप्रमाणानि च प्रतिपुरुषमपेक्षितव्यानि भवन्ति; यावद्धि यस्य संशोधनं पीतंवैकारिकदोषहरणायोपपद्यते न चातियोगायोगाय, तावदस्य मात्राप्रमाणं वेदितव्यं भवति||१०||  
 
मदनफलकषायमात्राप्रमाणं तु खलु सर्वसंशोधनमात्राप्रमाणानि च प्रतिपुरुषमपेक्षितव्यानि भवन्ति; यावद्धि यस्य संशोधनं पीतंवैकारिकदोषहरणायोपपद्यते न चातियोगायोगाय, तावदस्य मात्राप्रमाणं वेदितव्यं भवति||१०||  
 
पीतवन्तं तु खल्वेनं मुहूर्तमनुकाङ्क्षेत, तस्य यदा जानीयात् स्वेदप्रादुर्भावेण दोषं प्रविलयनमापद्यमानं, लोमहर्षेण चस्थानेभ्यः प्रचलितं, कुक्षिसमाध्मापनेन च कुक्षिमनुगतं, हृल्लासास्यस्रवणाभ्यामपि चोर्ध्वमुखीभूतम्, अथास्मैजानुसममसम्बाधं सुप्रयुक्तास्तरणोत्तरप्रच्छदोपधानं सोपाश्रयमासनमुपवेष्टुं  प्रयच्छेत्, प्रतिग्रहांश्चोपचारयेत्,लालाटप्रतिग्रहे पार्श्वोपग्रहणे नाभिप्रपीडने पृष्ठोन्मर्दने चानपत्रपणीयाः सुहृदोऽनुमताः  प्रयतेरन्||११||
 
पीतवन्तं तु खल्वेनं मुहूर्तमनुकाङ्क्षेत, तस्य यदा जानीयात् स्वेदप्रादुर्भावेण दोषं प्रविलयनमापद्यमानं, लोमहर्षेण चस्थानेभ्यः प्रचलितं, कुक्षिसमाध्मापनेन च कुक्षिमनुगतं, हृल्लासास्यस्रवणाभ्यामपि चोर्ध्वमुखीभूतम्, अथास्मैजानुसममसम्बाधं सुप्रयुक्तास्तरणोत्तरप्रच्छदोपधानं सोपाश्रयमासनमुपवेष्टुं  प्रयच्छेत्, प्रतिग्रहांश्चोपचारयेत्,लालाटप्रतिग्रहे पार्श्वोपग्रहणे नाभिप्रपीडने पृष्ठोन्मर्दने चानपत्रपणीयाः सुहृदोऽनुमताः  प्रयतेरन्||११||
madanaphalakaṣāyamātrāpramāṇaṁ tu khalu sarvasaṁśōdhanamātrāpramāṇāni capratipuruṣamapēkṣitavyāni bhavanti; yāvaddhi yasya saṁśōdhanaṁ pītaṁvaikārikadōṣaharaṇāyōpapadyatē na cātiyōgāyōgāya, tāvadasya mātrāpramāṇaṁ vēditavyaṁbhavati||10||  
+
 
 +
madanaphalakaṣāyamātrāpramāṇaṁ tu khalu sarvasaṁśōdhanamātrāpramāṇāni capratipuruṣamapēkṣitavyāni bhavanti;  
 +
yāvaddhi yasya saṁśōdhanaṁ pītaṁvaikārikadōṣaharaṇāyōpapadyatē na cātiyōgāyōgāya, tāvadasya mātrāpramāṇaṁ vēditavyaṁbhavati||10||  
 +
 
 
pītavantaṁ tu khalvēnaṁ muhūrtamanukāṅkṣēta, tasya yadā jānīyāt svēdaprādurbhāvēṇa dōṣaṁpravilayanamāpadyamānaṁ, lōmaharṣēṇa ca sthānēbhyaḥ pracalitaṁ, kukṣisamādhmāpanēna cakukṣimanugataṁ, hr̥llāsāsyasravaṇābhyāmapi cōrdhvamukhībhūtam, athāsmai jānusamamasambādhaṁsuprayuktāstaraṇōttarapracchadōpadhānaṁ sōpāśrayamāsanamupavēṣṭuṁ  prayacchēt,pratigrahāṁścōpacārayēt, lālāṭapratigrahē pārśvōpagrahaṇē nābhiprapīḍanē pr̥ṣṭhōnmardanēcānapatrapaṇīyāḥ suhr̥dō'numatāḥ  prayatēran||11||  
 
pītavantaṁ tu khalvēnaṁ muhūrtamanukāṅkṣēta, tasya yadā jānīyāt svēdaprādurbhāvēṇa dōṣaṁpravilayanamāpadyamānaṁ, lōmaharṣēṇa ca sthānēbhyaḥ pracalitaṁ, kukṣisamādhmāpanēna cakukṣimanugataṁ, hr̥llāsāsyasravaṇābhyāmapi cōrdhvamukhībhūtam, athāsmai jānusamamasambādhaṁsuprayuktāstaraṇōttarapracchadōpadhānaṁ sōpāśrayamāsanamupavēṣṭuṁ  prayacchēt,pratigrahāṁścōpacārayēt, lālāṭapratigrahē pārśvōpagrahaṇē nābhiprapīḍanē pr̥ṣṭhōnmardanēcānapatrapaṇīyāḥ suhr̥dō'numatāḥ  prayatēran||11||  
 +
 
madanaphalakaShAyamAtrApramANaM tu khalu sarvasaMshodhanamAtrApramANAni capratipuruShamapekShitavyAni bhavanti; yAvaddhi yasya saMshodhanaM pItaMvaikArikadoShaharaNAyopapadyate na cAtiyogAyogAya, tAvadasya mAtrApramANaM veditavyaMbhavati||10||  
 
madanaphalakaShAyamAtrApramANaM tu khalu sarvasaMshodhanamAtrApramANAni capratipuruShamapekShitavyAni bhavanti; yAvaddhi yasya saMshodhanaM pItaMvaikArikadoShaharaNAyopapadyate na cAtiyogAyogAya, tAvadasya mAtrApramANaM veditavyaMbhavati||10||  
 
pItavantaM tu khalvenaM muhUrtamanukA~gkSheta, tasya yadA jAnIyAt svedaprAdurbhAveNa doShaMpravilayanamApadyamAnaM, lomaharSheNa ca sthAnebhyaH pracalitaM, kukShisamAdhmApanena cakukShimanugataM, hRullAsAsyasravaNAbhyAmapi cordhvamukhIbhUtam, athAsmaijAnusamamasambAdhaM suprayuktAstaraNottarapracchadopadhAnaM sopAshrayamAsanamupaveShTuM prayacchet, pratigrahAMshcopacArayet, lAlATapratigrahe pArshvopagrahaNe nAbhiprapIDanepRuShThonmardane cAnapatrapaNIyAH suhRudo~anumatAH  prayateran||11||  
 
pItavantaM tu khalvenaM muhUrtamanukA~gkSheta, tasya yadA jAnIyAt svedaprAdurbhAveNa doShaMpravilayanamApadyamAnaM, lomaharSheNa ca sthAnebhyaH pracalitaM, kukShisamAdhmApanena cakukShimanugataM, hRullAsAsyasravaNAbhyAmapi cordhvamukhIbhUtam, athAsmaijAnusamamasambAdhaM suprayuktAstaraNottarapracchadopadhAnaM sopAshrayamAsanamupaveShTuM prayacchet, pratigrahAMshcopacArayet, lAlATapratigrahe pArshvopagrahaNe nAbhiprapIDanepRuShThonmardane cAnapatrapaNIyAH suhRudo~anumatAH  prayateran||11||  

Navigation menu