9,091
edits
Changes
→Examination of stages of disease
Line 487:
Line 487:
+
वृद्धिस्थानक्षयावस्थां रोगाणामुपलक्षयेत् |
वृद्धिस्थानक्षयावस्थां रोगाणामुपलक्षयेत् |
+
सुसूक्ष्मामपि च प्राज्ञो देहाग्निबलचेतसाम् ||३६||
सुसूक्ष्मामपि च प्राज्ञो देहाग्निबलचेतसाम् ||३६||
vr̥ddhisthānakṣayāvasthāṁ rōgāṇāmupalakṣayēt |
vr̥ddhisthānakṣayāvasthāṁ rōgāṇāmupalakṣayēt |
+
susūkṣmāmapi ca prājñō dēhāgnibalacētasām||36||
susūkṣmāmapi ca prājñō dēhāgnibalacētasām||36||
vRuddhisthAnakShayAvasthAM rogANAmupalakShayet |
vRuddhisthAnakShayAvasthAM rogANAmupalakShayet |
+
susUkShmAmapi ca prAj~jo dehAgnibalacetasAm||36||
susUkShmAmapi ca prAj~jo dehAgnibalacetasAm||36||
Line 498:
Line 501:
व्याध्यवस्थाविशेषान् हि ज्ञात्वा ज्ञात्वा विचक्षणः |
व्याध्यवस्थाविशेषान् हि ज्ञात्वा ज्ञात्वा विचक्षणः |
+
तस्यां तस्यामवस्थायां चतुःश्रेयः प्रपद्यते ||३७||
तस्यां तस्यामवस्थायां चतुःश्रेयः प्रपद्यते ||३७||
vyādhyavasthāviśēṣān hi jñātvā jñātvā vicakṣaṇaḥ|
vyādhyavasthāviśēṣān hi jñātvā jñātvā vicakṣaṇaḥ|
+
tasyāṁ tasyāmavasthāyāṁ catuḥśrēyaḥ prapadyatē||37||
tasyāṁ tasyāmavasthāyāṁ catuḥśrēyaḥ prapadyatē||37||
vyAdhyavasthAvisheShAn hi j~jAtvA j~jAtvA vicakShaNaH|
vyAdhyavasthAvisheShAn hi j~jAtvA j~jAtvA vicakShaNaH|
+
tasyAM tasyAmavasthAyAM catuHshreyaH prapadyate||37||
tasyAM tasyAmavasthAyAM catuHshreyaH prapadyate||37||
Line 509:
Line 515:
प्रायस्तिर्यग्गता दोषाः क्लेशयन्त्यातुरांश्चिरम् |
प्रायस्तिर्यग्गता दोषाः क्लेशयन्त्यातुरांश्चिरम् |
+
तेषु न त्वरया कुर्याद्देहाग्निबलवित् क्रियाम् ||३८||
तेषु न त्वरया कुर्याद्देहाग्निबलवित् क्रियाम् ||३८||
प्रयोगैः क्षपयेद्वा तान् सुखं वा कोष्ठमानयेत् |
प्रयोगैः क्षपयेद्वा तान् सुखं वा कोष्ठमानयेत् |
+
ज्ञात्वा कोष्ठप्रपन्नांस्तान् यथासन्नं हरेद्बुधः ||३९||
ज्ञात्वा कोष्ठप्रपन्नांस्तान् यथासन्नं हरेद्बुधः ||३९||
prāyastiryaggatā dōṣāḥ klēśayantyāturāṁściram|
prāyastiryaggatā dōṣāḥ klēśayantyāturāṁściram|
−tēṣu na tvarayā kuryāddēhāgnibalavit kriyām||38||
+tēṣu na tvarayā kuryāddēhāgnibalavit kriyām||38||
prayōgaiḥ kṣapayēdvā tān sukhaṁ vā kōṣṭhamānayēt|
prayōgaiḥ kṣapayēdvā tān sukhaṁ vā kōṣṭhamānayēt|
+
jñātvā kōṣṭhaprapannāṁstān yathāsannaṁ harēdbudhaḥ||39||
jñātvā kōṣṭhaprapannāṁstān yathāsannaṁ harēdbudhaḥ||39||
prAyastiryaggatA doShAH kleshayantyAturAMshciram|
prAyastiryaggatA doShAH kleshayantyAturAMshciram|
+
teShu na tvarayA kuryAddehAgnibalavit kriyAm||38||
teShu na tvarayA kuryAddehAgnibalavit kriyAm||38||
prayogaiH kShapayedvA tAn sukhaM vA koShThamAnayet|
prayogaiH kShapayedvA tAn sukhaM vA koShThamAnayet|
+
j~jAtvA koShThaprapannAMstAn yathAsannaM haredbudhaH||39||
j~jAtvA koShThaprapannAMstAn yathAsannaM haredbudhaH||39||
<div style="text-align:justify;">
<div style="text-align:justify;">
Line 530:
Line 542:
</div>
</div>
ज्ञानार्थं यानि चोक्तानि व्याधिलिङ्गानि सङ्ग्रहे |
ज्ञानार्थं यानि चोक्तानि व्याधिलिङ्गानि सङ्ग्रहे |
+
व्याधयस्ते तदात्वे तु लिङ्गानीष्टानि नामयाः ||४०||
व्याधयस्ते तदात्वे तु लिङ्गानीष्टानि नामयाः ||४०||
jñānārthaṁ yāni cōktāni vyādhiliṅgāni saṅgrahē|
jñānārthaṁ yāni cōktāni vyādhiliṅgāni saṅgrahē|
+
vyādhayastē tadātvē tu liṅgānīṣṭāni nāmayāḥ||40||
vyādhayastē tadātvē tu liṅgānīṣṭāni nāmayāḥ||40||
j~jAnArthaM yAni coktAni vyAdhili~ggAni sa~ggrahe|
j~jAnArthaM yAni coktAni vyAdhili~ggAni sa~ggrahe|
+
vyAdhayaste tadAtve tu li~ggAnIShTAni nAmayAH||40||
vyAdhayaste tadAtve tu li~ggAnIShTAni nAmayAH||40||
<div style="text-align:justify;">
<div style="text-align:justify;">
Line 541:
Line 556:
</div>
</div>
विकारः प्रकृतिश्चैव द्वयं सर्वं समासतः |
विकारः प्रकृतिश्चैव द्वयं सर्वं समासतः |
+
तद्धेतुवशगं हेतोरभावान्नानुवर्तते ||४१||
तद्धेतुवशगं हेतोरभावान्नानुवर्तते ||४१||
vikāraḥ prakr̥tiścaiva dvayaṁ sarvaṁ samāsataḥ|
vikāraḥ prakr̥tiścaiva dvayaṁ sarvaṁ samāsataḥ|
+
taddhētuvaśagaṁ hētōrabhāvānnānuvartatē||41||
taddhētuvaśagaṁ hētōrabhāvānnānuvartatē||41||
vikAraH prakRutishcaiva dvayaM sarvaM samAsataH|
vikAraH prakRutishcaiva dvayaM sarvaM samAsataH|
+
taddhetuvashagaM hetorabhAvAnnAnuvartate||41||
taddhetuvashagaM hetorabhAvAnnAnuvartate||41||