9,091
edits
Changes
→Treatment of rakta gulma
Line 2,612:
Line 2,612:
−
रौधिरस्य तु गुल्मस्य गर्भकालव्यतिक्रमे|
रौधिरस्य तु गुल्मस्य गर्भकालव्यतिक्रमे|
+
स्निग्धस्विन्नशरीरायै दद्यात् स्नेहविरेचनम्||१७२||
स्निग्धस्विन्नशरीरायै दद्यात् स्नेहविरेचनम्||१७२||
raudhirasya tu gulmasya garbhakālavyatikramē|
raudhirasya tu gulmasya garbhakālavyatikramē|
+
snigdhasvinnaśarīrāyai dadyāt snēhavirēcanam||172||
snigdhasvinnaśarīrāyai dadyāt snēhavirēcanam||172||
Line 2,623:
Line 2,625:
पलाशक्षारपात्रे द्वे द्वे पात्रे तैलसर्पिषोः|
पलाशक्षारपात्रे द्वे द्वे पात्रे तैलसर्पिषोः|
+
गुल्मशैथिल्यजननीं पक्त्वा मात्रां प्रयोजयेत्||१७३||
गुल्मशैथिल्यजननीं पक्त्वा मात्रां प्रयोजयेत्||१७३||
palāśakṣārapātrē dvē dvē pātrē tailasarpiṣōḥ|
palāśakṣārapātrē dvē dvē pātrē tailasarpiṣōḥ|
+
gulmaśaithilyajananīṁ paktvā mātrāṁ prayōjayēt||173||
gulmaśaithilyajananīṁ paktvā mātrāṁ prayōjayēt||173||
−palAshakShArapAtre dve dve pAtre tailasarpiShoH|
+palAshakShArapAtre dve dve pAtre tailasarpiShoH|
+gulmashaithilyajananIM paktvA mAtrAM prayojayet||173||
gulmashaithilyajananIM paktvA mAtrAM prayojayet||173||
Make a semisolid preparation by heating 5 Kg of ''palasha-kshara'' with 5 kg each of ghee and oil. Administer it in sufficient dose to make the ''gulma'' soft/loose. [173]
Make a semisolid preparation by heating 5 Kg of ''palasha-kshara'' with 5 kg each of ghee and oil. Administer it in sufficient dose to make the ''gulma'' soft/loose. [173]
प्रभिद्येत न यद्येवं दद्याद्योनिविशोधनम् |
+प्रभिद्येत न यद्येवं दद्याद्योनिविशोधनम् |
+क्षारेण युक्तं पललं सुधाक्षीरेण वा पुनः||१७४||
क्षारेण युक्तं पललं सुधाक्षीरेण वा पुनः||१७४||
आभ्यां वा भावितान् दद्याद्योनौ कटुकमत्स्यकान्|
आभ्यां वा भावितान् दद्याद्योनौ कटुकमत्स्यकान्|
+
वराहमत्स्यपित्ताभ्यां लक्तकान् वा सुभावितान्||१७५||
वराहमत्स्यपित्ताभ्यां लक्तकान् वा सुभावितान्||१७५||
अधोहरैश्चोर्ध्वहरैर्भावितान् वा समाक्षिकैः|
अधोहरैश्चोर्ध्वहरैर्भावितान् वा समाक्षिकैः|
+
किण्वं वा सगुडक्षारं दद्याद्योनिविशोधनम्||१७६||
किण्वं वा सगुडक्षारं दद्याद्योनिविशोधनम्||१७६||
prabhidyēta na yadyēvaṁ dadyādyōniviśōdhanam |
prabhidyēta na yadyēvaṁ dadyādyōniviśōdhanam |
+
kṣārēṇa yuktaṁ palalaṁ sudhākṣīrēṇa vā punaḥ||174||
kṣārēṇa yuktaṁ palalaṁ sudhākṣīrēṇa vā punaḥ||174||
ābhyāṁ vā bhāvitān dadyādyōnau kaṭukamatsyakān|
ābhyāṁ vā bhāvitān dadyādyōnau kaṭukamatsyakān|
+
varāhamatsyapittābhyāṁ laktakān vā subhāvitān||175||
varāhamatsyapittābhyāṁ laktakān vā subhāvitān||175||
adhōharaiścōrdhvaharairbhāvitān vā samākṣikaiḥ|
adhōharaiścōrdhvaharairbhāvitān vā samākṣikaiḥ|
+
kiṇvaṁ vā saguḍakṣāraṁ dadyādyōniviśōdhanam||176||
kiṇvaṁ vā saguḍakṣāraṁ dadyādyōniviśōdhanam||176||
prabhidyeta na yadyevaM dadyAdyonivishodhanam [25] |
prabhidyeta na yadyevaM dadyAdyonivishodhanam [25] |
+
kShAreNa yuktaM palalaM sudhAkShIreNa vA punaH||174||
kShAreNa yuktaM palalaM sudhAkShIreNa vA punaH||174||
AbhyAM vA bhAvitAn dadyAdyonau kaTukamatsyakAn|
AbhyAM vA bhAvitAn dadyAdyonau kaTukamatsyakAn|
+
varAhamatsyapittAbhyAM laktakAn vA subhAvitAn||175||
varAhamatsyapittAbhyAM laktakAn vA subhAvitAn||175||
adhoharaishcordhvaharairbhAvitAn vA samAkShikaiH|
adhoharaishcordhvaharairbhAvitAn vA samAkShikaiH|
+
kiNvaM vA saguDakShAraM dadyAdyonivishodhanam||176||
kiNvaM vA saguDakShAraM dadyAdyonivishodhanam||176||
Line 2,669:
Line 2,683:
रक्तपित्तहरं क्षारं लेहयेन्मधुसर्पिषा|
रक्तपित्तहरं क्षारं लेहयेन्मधुसर्पिषा|
+
लशुनं मदिरां तीक्ष्णां मत्स्यांश्चास्यै प्रदापयेत्||१७७||
लशुनं मदिरां तीक्ष्णां मत्स्यांश्चास्यै प्रदापयेत्||१७७||
raktapittaharaṁ kṣāraṁ lēhayēnmadhusarpiṣā|
raktapittaharaṁ kṣāraṁ lēhayēnmadhusarpiṣā|
+
laśunaṁ madirāṁ tīkṣṇāṁ matsyāṁścāsyai pradāpayēt||177||
laśunaṁ madirāṁ tīkṣṇāṁ matsyāṁścāsyai pradāpayēt||177||
raktapittaharaM kShAraM lehayenmadhusarpiShA|
raktapittaharaM kShAraM lehayenmadhusarpiShA|
+
lashunaM madirAM tIkShNAM matsyAMshcAsyai pradApayet||177||
lashunaM madirAM tIkShNAM matsyAMshcAsyai pradApayet||177||
−Kshara which cures raktapitta may be licked with honey and ghee. Or garlic mixed with strong wine and fish may be given in diet [177]
+''Kshara'' which cures ''raktapitta'' may be licked with honey and ghee. Or garlic mixed with strong wine and fish may be given in diet [177]
बस्तिं सक्षीरगोमूत्रं सक्षारं दाशमूलिकम्|
बस्तिं सक्षीरगोमूत्रं सक्षारं दाशमूलिकम्|
+
अदृश्यमाने रुधिरे दद्याद्गुल्मप्रभेदनम्||१७८||
अदृश्यमाने रुधिरे दद्याद्गुल्मप्रभेदनम्||१७८||
bastiṁ sakṣīragōmūtraṁ sakṣāraṁ dāśamūlikam|
bastiṁ sakṣīragōmūtraṁ sakṣāraṁ dāśamūlikam|
+
adr̥śyamānē rudhirē dadyādgulmaprabhēdanam||178||
adr̥śyamānē rudhirē dadyādgulmaprabhēdanam||178||
bastiM sakShIragomUtraM sakShAraM dAshamUlikam|
bastiM sakShIragomUtraM sakShAraM dAshamUlikam|
+
adRushyamAne rudhire dadyAdgulmaprabhedanam||178||
adRushyamAne rudhire dadyAdgulmaprabhedanam||178||
Line 2,691:
Line 2,711:
प्रवर्तमाने रुधिरे दद्यान्मांसरसौदनम्|
प्रवर्तमाने रुधिरे दद्यान्मांसरसौदनम्|
+
घृततैलेन चाभ्यङ्गं पानार्थं तरुणीं सुराम्||१७९||
घृततैलेन चाभ्यङ्गं पानार्थं तरुणीं सुराम्||१७९||
pravartamānē rudhirē dadyānmāṁsarasaudanam|
pravartamānē rudhirē dadyānmāṁsarasaudanam|
+
ghr̥tatailēna cābhyaṅgaṁ pānārthaṁ taruṇīṁ surām||179||
ghr̥tatailēna cābhyaṅgaṁ pānārthaṁ taruṇīṁ surām||179||
pravartamAne rudhire dadyAnmAMsarasaudanam|
pravartamAne rudhire dadyAnmAMsarasaudanam|
+
ghRutatailena cAbhya~ggaM pAnArthaM taruNIM surAm||179||
ghRutatailena cAbhya~ggaM pAnArthaM taruNIM surAm||179||
Line 2,702:
Line 2,725:
रुधिरेऽतिप्रवृत्ते तु रक्तपित्तहरीः क्रियाः|
रुधिरेऽतिप्रवृत्ते तु रक्तपित्तहरीः क्रियाः|
+
कार्या वातरुगार्तायाः सर्वा वातहरीः पुनः||१८०||
कार्या वातरुगार्तायाः सर्वा वातहरीः पुनः||१८०||
rudhirē'tipravr̥ttē tu raktapittaharīḥ kriyāḥ|
rudhirē'tipravr̥ttē tu raktapittaharīḥ kriyāḥ|
+
kāryā vātarugārtāyāḥ sarvā vātaharīḥ punaḥ||180||
kāryā vātarugārtāyāḥ sarvā vātaharīḥ punaḥ||180||
rudhire~atipravRutte tu raktapittaharIH kriyAH|
rudhire~atipravRutte tu raktapittaharIH kriyAH|
+
kAryA vAtarugArtAyAH sarvA vAtaharIH punaH||180||
kAryA vAtarugArtAyAH sarvA vAtaharIH punaH||180||
Line 2,713:
Line 2,739:
घृततैलावसेकांश्च तित्तिरींश्चरणायुधान्|
घृततैलावसेकांश्च तित्तिरींश्चरणायुधान्|
+
सुरां समण्डां पूर्वं च पानमम्लस्य सर्पिषः||१८१||
सुरां समण्डां पूर्वं च पानमम्लस्य सर्पिषः||१८१||
प्रयोजयेदुत्तरं वा जीवनीयेन सर्पिषा|
प्रयोजयेदुत्तरं वा जीवनीयेन सर्पिषा|
+
अतिप्रवृत्ते रुधिरे सतिक्तेनानुवासनम्||१८२||
अतिप्रवृत्ते रुधिरे सतिक्तेनानुवासनम्||१८२||
ghr̥tatailāvasēkāṁśca tittirīṁścaraṇāyudhān|
ghr̥tatailāvasēkāṁśca tittirīṁścaraṇāyudhān|
+
surāṁ samaṇḍāṁ pūrvaṁ ca pānamamlasya sarpiṣaḥ||181||
surāṁ samaṇḍāṁ pūrvaṁ ca pānamamlasya sarpiṣaḥ||181||
prayōjayēduttaraṁ vā jīvanīyēna sarpiṣā|
prayōjayēduttaraṁ vā jīvanīyēna sarpiṣā|
+
atipravr̥ttē rudhirē satiktēnānuvāsanam||182||
atipravr̥ttē rudhirē satiktēnānuvāsanam||182||
ghRutatailAvasekAMshca tittirIMshcaraNAyudhAn|
ghRutatailAvasekAMshca tittirIMshcaraNAyudhAn|
+
surAM samaNDAM pUrvaM ca pAnamamlasya sarpiShaH||181||
surAM samaNDAM pUrvaM ca pAnamamlasya sarpiShaH||181||
prayojayeduttaraM vA jIvanIyena sarpiShA|
prayojayeduttaraM vA jIvanIyena sarpiShA|
+
atipravRutte rudhire satiktenAnuvAsanam||182||
atipravRutte rudhire satiktenAnuvAsanam||182||