Changes

Line 27: Line 27:     
अथातोरोगभिषग्जितीयंविमानंव्याख्यास्यामः||१|| इतिहस्माहभगवानात्रेयः||२||
 
अथातोरोगभिषग्जितीयंविमानंव्याख्यास्यामः||१|| इतिहस्माहभगवानात्रेयः||२||
 +
 
athātō rōgabhiṣagjitīyaṁ vimānaṁ vyākhyāsyāmaḥ||1|| iti ha smāha bhagavānātrēyaḥ||2||
 
athātō rōgabhiṣagjitīyaṁ vimānaṁ vyākhyāsyāmaḥ||1|| iti ha smāha bhagavānātrēyaḥ||2||
 +
 
athAto rogabhiShagjitIyaM vimAnaM vyAkhyAsyAmaH||1||  
 
athAto rogabhiShagjitIyaM vimAnaM vyAkhyAsyAmaH||1||  
 +
 
iti ha smAha bhagavAnAtreyaH||2||
 
iti ha smAha bhagavAnAtreyaH||2||
Now I shall expound the chapter on Rogabhishagjitiyavimana (the specific feature of therapeutics of the diseases). Thius said Lord Atreya. [1-2]
+
 
Selection of medical treatise:
+
Now I shall expound the chapter on Rogabhishagjitiyavimana (the specific feature of therapeutics of the diseases). Thus said Lord Atreya. [1-2]
 +
 
 +
==== Selection of medical treatise ====
 +
 
 
बुद्धिमानात्मनःकार्यगुरुलाघवंकर्मफलमनुबन्धंदेशकालौचविदित्वायुक्तिदर्शनाद्भिषग्बुभूषुःशास्त्रमेवादितःपरीक्षेत| विविधानिहिशास्त्राणिभिषजांप्रचरन्तिलोके;तत्रयन्मन्येतसुमहद्यशस्विधीरपुरुषासेवितमर्थबहुलमाप्तजनपूजितंत्रिविधशिष्यबुद्धिहितमपगतपुनरुक्तदोषमार्षंसुप्रणीतसूत्रभाष्यसङ्ग्रहक्रमं
 
बुद्धिमानात्मनःकार्यगुरुलाघवंकर्मफलमनुबन्धंदेशकालौचविदित्वायुक्तिदर्शनाद्भिषग्बुभूषुःशास्त्रमेवादितःपरीक्षेत| विविधानिहिशास्त्राणिभिषजांप्रचरन्तिलोके;तत्रयन्मन्येतसुमहद्यशस्विधीरपुरुषासेवितमर्थबहुलमाप्तजनपूजितंत्रिविधशिष्यबुद्धिहितमपगतपुनरुक्तदोषमार्षंसुप्रणीतसूत्रभाष्यसङ्ग्रहक्रमं
 
स्वाधारमनवपतितशब्दमकष्टशब्दं
 
स्वाधारमनवपतितशब्दमकष्टशब्दं
 
पुष्कलाभिधानंक्रमागतार्थमर्थतत्त्वविनिश्चयप्रधानंसङ्गतार्थमसङ्कुलप्रकरणमाशुप्रबोधकंलक्षणवच्चोदाहरणवच्च,तदभिप्रपद्येतशास्त्रम्|शास्त्रंह्येवंविधममलइवादित्यस्तमोविधूयप्रकाशयतिसर्वम्||३||
 
पुष्कलाभिधानंक्रमागतार्थमर्थतत्त्वविनिश्चयप्रधानंसङ्गतार्थमसङ्कुलप्रकरणमाशुप्रबोधकंलक्षणवच्चोदाहरणवच्च,तदभिप्रपद्येतशास्त्रम्|शास्त्रंह्येवंविधममलइवादित्यस्तमोविधूयप्रकाशयतिसर्वम्||३||
 +
 
buddhimānātmanaḥkāryagurulāghavaṁkarmaphalamanubandhaṁdēśakālaucaviditvāyuktidarśanādbhiṣagbubhūṣuḥśāstramēvāditaḥparīkṣēta|vividhānihiśāstrāṇibhiṣajāṁpracarantilōkē;tatrayanmanyētasumahadyaśasvidhīrapuruṣāsēvitamarthabahulamāptajanapūjitaṁtrividhaśiṣyabuddhihitamapagatapunaruktadōṣamārṣaṁsupraṇītasūtrabhāṣyasaṅgrahakramaṁsvādhāramanavapatitaśabdamakaṣṭaśabdaṁpuṣkalābhidhānaṁkramāgatārthamarthatattvaviniścayapradhānaṁsaṅgatārthamasaṅkulaprakaraṇamāśuprabōdhakaṁ lakṣaṇavaccōdāharaṇavacca, tadabhiprapadyēta śāstram| śāstraṁ hyēvaṁvidhamamala ivādityastamō vidhūya prakāśayati sarvam||3||  
 
buddhimānātmanaḥkāryagurulāghavaṁkarmaphalamanubandhaṁdēśakālaucaviditvāyuktidarśanādbhiṣagbubhūṣuḥśāstramēvāditaḥparīkṣēta|vividhānihiśāstrāṇibhiṣajāṁpracarantilōkē;tatrayanmanyētasumahadyaśasvidhīrapuruṣāsēvitamarthabahulamāptajanapūjitaṁtrividhaśiṣyabuddhihitamapagatapunaruktadōṣamārṣaṁsupraṇītasūtrabhāṣyasaṅgrahakramaṁsvādhāramanavapatitaśabdamakaṣṭaśabdaṁpuṣkalābhidhānaṁkramāgatārthamarthatattvaviniścayapradhānaṁsaṅgatārthamasaṅkulaprakaraṇamāśuprabōdhakaṁ lakṣaṇavaccōdāharaṇavacca, tadabhiprapadyēta śāstram| śāstraṁ hyēvaṁvidhamamala ivādityastamō vidhūya prakāśayati sarvam||3||  
 +
 
buddhimAnAtmanaH kAryagurulAghavaM [1] karmaphalamanubandhaM deshakAlau ca viditvAyuktidarshanAdbhiShagbubhUShuH shAstramevAditaH parIkSheta|  
 
buddhimAnAtmanaH kAryagurulAghavaM [1] karmaphalamanubandhaM deshakAlau ca viditvAyuktidarshanAdbhiShagbubhUShuH shAstramevAditaH parIkSheta|  
 
vividhAni hi shAstrANi bhiShajAM pracaranti loke; tatra yanmanyetasumahadyashasvidhIrapuruShAsevitamarthabahulamAptajanapUjitaMtrividhashiShyabuddhihitamapagatapunaruktadoShamArShaM supraNItasUtrabhAShyasa~ggrahakramaMsvAdhAramanavapatitashabdamakaShTashabdaM puShkalAbhidhAnaMkramAgatArthamarthatattvavinishcayapradhAnaMsa~ggatArthamasa~gkulaprakaraNamAshuprabodhakaM lakShaNavaccodAharaNavacca,tadabhiprapadyeta shAstram|  
 
vividhAni hi shAstrANi bhiShajAM pracaranti loke; tatra yanmanyetasumahadyashasvidhIrapuruShAsevitamarthabahulamAptajanapUjitaMtrividhashiShyabuddhihitamapagatapunaruktadoShamArShaM supraNItasUtrabhAShyasa~ggrahakramaMsvAdhAramanavapatitashabdamakaShTashabdaM puShkalAbhidhAnaMkramAgatArthamarthatattvavinishcayapradhAnaMsa~ggatArthamasa~gkulaprakaraNamAshuprabodhakaM lakShaNavaccodAharaNavacca,tadabhiprapadyeta shAstram|  
 
shAstraM hyevaMvidhamamala ivAdityastamo vidhUya prakAshayati sarvam||3||
 
shAstraM hyevaMvidhamamala ivAdityastamo vidhUya prakAshayati sarvam||3||
 +
 
The shrewd who wishes to be a physician, first of all, should analyze his own strength and weakness in profession, the after-impacts of his profession, his inclination, habitat and favourable time (age of learning) and thenafter wisely search for a medical treatise.  Different medical treatises (and traditions) are available in society, from which one might select that has following characters:  
 
The shrewd who wishes to be a physician, first of all, should analyze his own strength and weakness in profession, the after-impacts of his profession, his inclination, habitat and favourable time (age of learning) and thenafter wisely search for a medical treatise.  Different medical treatises (and traditions) are available in society, from which one might select that has following characters:  
 
• which is comprehensive providing all information  
 
• which is comprehensive providing all information  
Line 55: Line 64:  
• quicky understandable with separated topics, effectively comprehensible, and having definitions showed with examples.  
 
• quicky understandable with separated topics, effectively comprehensible, and having definitions showed with examples.  
 
Such treatise with pure knowledge is similar to sun which enlightens the whole subject while warding off the darkness. [3]
 
Such treatise with pure knowledge is similar to sun which enlightens the whole subject while warding off the darkness. [3]
Search of ideal preceptor:
+
 
 +
==== Search of ideal preceptor ====
 +
 
 
ततोऽनन्तरमाचार्यंपरीक्षेत;तद्यथा-पर्यवदातश्रुतंपरिदृष्टकर्माणंदक्षंदक्षिणंशुचिंजितहस्तमुपकरणवन्तंसर्वेन्द्रियोपपन्नंप्रकृतिज्ञंप्रतिपत्तिज्ञमनुपस्कृतविद्यमनहङ्कृतमनसूयकमकोपनंक्लेशक्षमंशिष्यवत्सलमध्यापकंज्ञापनसमर्थंचेत
 
ततोऽनन्तरमाचार्यंपरीक्षेत;तद्यथा-पर्यवदातश्रुतंपरिदृष्टकर्माणंदक्षंदक्षिणंशुचिंजितहस्तमुपकरणवन्तंसर्वेन्द्रियोपपन्नंप्रकृतिज्ञंप्रतिपत्तिज्ञमनुपस्कृतविद्यमनहङ्कृतमनसूयकमकोपनंक्लेशक्षमंशिष्यवत्सलमध्यापकंज्ञापनसमर्थंचेत
 
एवङ्गुणोह्याचार्यःसुक्षेत्रमार्तवोमेघइवशस्यगुणैः \सुशिष्यमाशुवैद्यगुणैः
 
एवङ्गुणोह्याचार्यःसुक्षेत्रमार्तवोमेघइवशस्यगुणैः \सुशिष्यमाशुवैद्यगुणैः
 
सम्पादयति||४||
 
सम्पादयति||४||
 +
 
tatō'nantaramācāryaṁ parīkṣēta; tadyathā- paryavadātaśrutaṁ paridr̥ṣṭakarmāṇaṁ dakṣaṁ dakṣiṇaṁ śuciṁ jitahastamupakaraṇavantaṁ sarvēndriyōpapannaṁ prakr̥tijñaṁ pratipattijñamanupaskr̥tavidyamanahaṅkr̥tamanasūyakamakōpanaṁ  
 
tatō'nantaramācāryaṁ parīkṣēta; tadyathā- paryavadātaśrutaṁ paridr̥ṣṭakarmāṇaṁ dakṣaṁ dakṣiṇaṁ śuciṁ jitahastamupakaraṇavantaṁ sarvēndriyōpapannaṁ prakr̥tijñaṁ pratipattijñamanupaskr̥tavidyamanahaṅkr̥tamanasūyakamakōpanaṁ  
 
klēśakṣamaṁ śiṣyavatsalamadhyāpakaṁ jñāpanasamarthaṁ cēti| ēvaṅguṇō hyācāryaḥ sukṣētramārtavō mēgha iva śasyaguṇaiḥ suśiṣyamāśu vaidyaguṇaiḥ sampādayati||4||
 
klēśakṣamaṁ śiṣyavatsalamadhyāpakaṁ jñāpanasamarthaṁ cēti| ēvaṅguṇō hyācāryaḥ sukṣētramārtavō mēgha iva śasyaguṇaiḥ suśiṣyamāśu vaidyaguṇaiḥ sampādayati||4||
 +
 
tato~anantaramAcAryaM parIkSheta; tadyathA- paryavadAtashrutaM paridRuShTakarmANaM dakShaMdakShiNaM shuciM jitahastamupakaraNavantaM sarvendriyopapannaM prakRutij~jaMpratipattij~jamanupaskRutavidyamanaha~gkRutamanasUyakamakopanaM [1] kleshakShamaMshiShyavatsalamadhyApakaM j~jApanasamarthaM ceti|  
 
tato~anantaramAcAryaM parIkSheta; tadyathA- paryavadAtashrutaM paridRuShTakarmANaM dakShaMdakShiNaM shuciM jitahastamupakaraNavantaM sarvendriyopapannaM prakRutij~jaMpratipattij~jamanupaskRutavidyamanaha~gkRutamanasUyakamakopanaM [1] kleshakShamaMshiShyavatsalamadhyApakaM j~jApanasamarthaM ceti|  
 
eva~gguNo hyAcAryaH sukShetramArtavo megha iva shasyaguNaiH sushiShyamAshu vaidyaguNaiHsampAdayati||4||
 
eva~gguNo hyAcAryaH sukShetramArtavo megha iva shasyaguNaiH sushiShyamAshu vaidyaguNaiHsampAdayati||4||
 +
 
Thereafter one should search a preceptor to guide who   
 
Thereafter one should search a preceptor to guide who   
 
• have clear knowledge of the subject and  practical experience,  
 
• have clear knowledge of the subject and  practical experience,  
Line 73: Line 87:  
• having characteristics of a good teacher and fit for  imbue  understanding.  
 
• having characteristics of a good teacher and fit for  imbue  understanding.  
 
The teacher holding such qualities quickly inculcates physician’s qualities in his disciple as the seasonal cloud furnishes good crop in a suitable land. [4]
 
The teacher holding such qualities quickly inculcates physician’s qualities in his disciple as the seasonal cloud furnishes good crop in a suitable land. [4]
 +
 
Means of learning in medical science:  
 
Means of learning in medical science:  
 
तमुपसृत्यारिराधयिषुरुपचरेदग्निवच्चदेववच्चराजवच्चपितृवच्चभर्तृवच्चाप्रमत्तः|
 
तमुपसृत्यारिराधयिषुरुपचरेदग्निवच्चदेववच्चराजवच्चपितृवच्चभर्तृवच्चाप्रमत्तः|