Changes

Line 1,109: Line 1,109:  
''Alaji pidika'' commences with a burning sensation in the skin accompanied by fever and thirst. It steadily spreads all over the body and causes severe distress with a fire-like burning sensation [88]
 
''Alaji pidika'' commences with a burning sensation in the skin accompanied by fever and thirst. It steadily spreads all over the body and causes severe distress with a fire-like burning sensation [88]
   −
6. Vinata:
+
===== 6. ''Vinata'' =====
 +
 
 
अवगाढरुजाक्लेदा पृष्ठे वाऽप्युदरेऽपि वा|  
 
अवगाढरुजाक्लेदा पृष्ठे वाऽप्युदरेऽपि वा|  
 
महती विनता नीला पिडका विनता मता||८९||  
 
महती विनता नीला पिडका विनता मता||८९||  
 +
 
avagāḍharujāklēdā pr̥ṣṭhē vā'pyudarē'pi vā|  
 
avagāḍharujāklēdā pr̥ṣṭhē vā'pyudarē'pi vā|  
 
mahatī vinatā nīlā piḍakā vinatā matā||89||
 
mahatī vinatā nīlā piḍakā vinatā matā||89||
 +
 
avagADharujAkledA pRuShThe vA~apyudare~api vA|  
 
avagADharujAkledA pRuShThe vA~apyudare~api vA|  
 
mahatI vinatA nIlA piDakA vinatA matA||89||
 
mahatI vinatA nIlA piDakA vinatA matA||89||
Vinatā pidika is extremely painful form of pustule. It is soft, situated either on back or abdomen, very extensive and depressed in the middle and bluish in colour. It is known as vinata because it is depressed or deep (89).
+
 
7. Vidradhi-(1) bahya vidradhi:
+
''Vinatā pidika'' is extremely painful form of pustule. It is soft, situated either on back or abdomen, very extensive and depressed in the middle and bluish in colour. It is known as ''vinata'' because it is depressed or deep [89]
 +
 
 +
===== 7. ''Vidradhi''-(1) ''bahya vidradhi'' =====
 +
 
 
विद्रधिं द्विविधामाहुर्बाह्यामाभ्यन्तरीं तथा|  
 
विद्रधिं द्विविधामाहुर्बाह्यामाभ्यन्तरीं तथा|  
 
बाह्या त्वक्स्नायुमांसोत्था कण्डराभा महारुजा||९०||  
 
बाह्या त्वक्स्नायुमांसोत्था कण्डराभा महारुजा||९०||  
 +
 
vidradhiṁ dvividhāmāhurbāhyāmābhyantarīṁ tathā|  
 
vidradhiṁ dvividhāmāhurbāhyāmābhyantarīṁ tathā|  
 
bāhyā tvaksnāyumāṁsōtthā kaṇḍarābhā mahārujā||90||  
 
bāhyā tvaksnāyumāṁsōtthā kaṇḍarābhā mahārujā||90||  
 +
 
vidradhiM dvividhAmAhurbAhyAmAbhyantarIM tathA|  
 
vidradhiM dvividhAmAhurbAhyAmAbhyantarIM tathA|  
 
bAhyA tvaksnAyumAMsotthA kaNDarAbhA mahArujA||90||
 
bAhyA tvaksnAyumAMsotthA kaNDarAbhA mahArujA||90||
Vidradhi (abscess) is of two types viz. external and internal. External abscess occurs on skin and flesh. It looks like tendon and can cause severe pain (90).
+
 
Aetiology and pathogenesis of internal abscess:
+
''Vidradhi'' (abscess) is of two types viz. external and internal. External abscess occurs on skin and flesh. It looks like tendon and can cause severe pain [90]
 +
 
 +
==== Etiology and pathogenesis of internal abscess ====
 +
 
 
शीतकान्नविदाह्युष्णरूक्षशुष्कातिभोजनात्|  
 
शीतकान्नविदाह्युष्णरूक्षशुष्कातिभोजनात्|  
 
विरुद्धाजीर्णसङ्क्लिष्टविषमासात्म्यभोजनात्||९१||  
 
विरुद्धाजीर्णसङ्क्लिष्टविषमासात्म्यभोजनात्||९१||  
 +
 
व्यापन्नबहुमद्यत्वाद्वेगसन्धारणाच्छ्रमात्|  
 
व्यापन्नबहुमद्यत्वाद्वेगसन्धारणाच्छ्रमात्|  
 
जिह्मव्यायामशयनादतिभाराध्वमैथुनात्||९२||  
 
जिह्मव्यायामशयनादतिभाराध्वमैथुनात्||९२||  
 +
 
अन्तःशरीरे मांसासृगाविशन्ति  यदा मलाः|  
 
अन्तःशरीरे मांसासृगाविशन्ति  यदा मलाः|  
 
तदा सञ्जायते ग्रन्थिर्गम्भीरस्थः सुदारुणः||९३||  
 
तदा सञ्जायते ग्रन्थिर्गम्भीरस्थः सुदारुणः||९३||  
 +
 
हृदये क्लोम्नि यकृति प्लीह्नि कुक्षौ च वृक्कयोः|  
 
हृदये क्लोम्नि यकृति प्लीह्नि कुक्षौ च वृक्कयोः|  
 
नाभ्यां वङ्क्षणयोर्वाऽपि बस्तौ वा तीव्रवेदनः||९४||  
 
नाभ्यां वङ्क्षणयोर्वाऽपि बस्तौ वा तीव्रवेदनः||९४||  
 +
 
śītakānnavidāhyuṣṇarūkṣaśuṣkātibhōjanāt|  
 
śītakānnavidāhyuṣṇarūkṣaśuṣkātibhōjanāt|  
 
viruddhājīrṇasaṅkliṣṭaviṣamāsātmyabhōjanāt||91||  
 
viruddhājīrṇasaṅkliṣṭaviṣamāsātmyabhōjanāt||91||  
 +
 
vyāpannabahumadyatvādvēgasandhāraṇācchramāt|  
 
vyāpannabahumadyatvādvēgasandhāraṇācchramāt|  
 
jihmavyāyāmaśayanādatibhārādhvamaithunāt||92||  
 
jihmavyāyāmaśayanādatibhārādhvamaithunāt||92||  
 +
 
antaḥśarīrē māṁsāsr̥gāviśanti  yadā malāḥ|  
 
antaḥśarīrē māṁsāsr̥gāviśanti  yadā malāḥ|  
 
tadā sañjāyatē granthirgambhīrasthaḥ sudāruṇaḥ||93||  
 
tadā sañjāyatē granthirgambhīrasthaḥ sudāruṇaḥ||93||  
 +
 
hr̥dayē klōmni yakr̥ti plīhni kukṣau ca vr̥kkayōḥ|  
 
hr̥dayē klōmni yakr̥ti plīhni kukṣau ca vr̥kkayōḥ|  
 
nābhyāṁ vaṅkṣaṇayōrvā'pi bastau vā tīvravēdanaḥ||94||  
 
nābhyāṁ vaṅkṣaṇayōrvā'pi bastau vā tīvravēdanaḥ||94||  
 +
 
vidradhiM dvividhAmAhurbAhyAmAbhyantarIM tathA|  
 
vidradhiM dvividhAmAhurbAhyAmAbhyantarIM tathA|  
 
bAhyA tvaksnAyumAMsotthA kaNDarAbhA mahArujA||90||  
 
bAhyA tvaksnAyumAMsotthA kaNDarAbhA mahArujA||90||  
 +
 
shItakAnnavidAhyuShNarUkShashuShkAtibhojanAt|  
 
shItakAnnavidAhyuShNarUkShashuShkAtibhojanAt|  
 
viruddhAjIrNasa~gkliShTaviShamAsAtmyabhojanAt||91||  
 
viruddhAjIrNasa~gkliShTaviShamAsAtmyabhojanAt||91||  
 +
 
vyApannabahumadyatvAdvegasandhAraNAcchramAt|  
 
vyApannabahumadyatvAdvegasandhAraNAcchramAt|  
 
jihmavyAyAmashayanAdatibhArAdhvamaithunAt||92||  
 
jihmavyAyAmashayanAdatibhArAdhvamaithunAt||92||  
 +
 
antaHsharIre mAMsAsRugAvishanti [1] yadA malAH|  
 
antaHsharIre mAMsAsRugAvishanti [1] yadA malAH|  
 
tadA sa~jjAyate granthirgambhIrasthaH sudAruNaH||93||  
 
tadA sa~jjAyate granthirgambhIrasthaH sudAruNaH||93||  
 +
 
hRudaye klomni yakRuti plIhni kukShau ca vRukkayoH|  
 
hRudaye klomni yakRuti plIhni kukShau ca vRukkayoH|  
 
nAbhyAM va~gkShaNayorvA~api bastau vA tIvravedanaH||94||  
 
nAbhyAM va~gkShaNayorvA~api bastau vA tIvravedanaH||94||  
    
Excessive use of cold/stale, irritant, hot, un-unctuous and dry food articles, diet with incompatible or unwholesome articles, indigestion, spoiled foods, irregular eating, imbibing spoiled and excessive wines, suppression of natural urges, fatigue, exercise in distorted postures, excessive sleep, carrying heavy loads, excessive wayfaring and excessive sex-activity are the etiological factors of internal abscess.  
 
Excessive use of cold/stale, irritant, hot, un-unctuous and dry food articles, diet with incompatible or unwholesome articles, indigestion, spoiled foods, irregular eating, imbibing spoiled and excessive wines, suppression of natural urges, fatigue, exercise in distorted postures, excessive sleep, carrying heavy loads, excessive wayfaring and excessive sex-activity are the etiological factors of internal abscess.  
The dosha provoked by the above mentioned factors, when it enters the flesh and  blood of the internal organs of the body, gives rise to deep-rooted nodule-like swellings with severe pain. It is a severe condition that occurs in the heart, pharynx (kloma), liver, spleen, stomach, kidney, navel, groin and bladder (91-94).  
+
 
Etymology of vidradhi:
+
The ''dosha'' provoked by the above mentioned factors, when it enters the flesh and  blood of the internal organs of the body, gives rise to deep-rooted nodule-like swellings with severe pain. It is a severe condition that occurs in the heart, pharynx (''kloma''), liver, spleen, stomach, kidney, navel, groin and bladder [91-94]
 +
   
 +
==== Etymology of ''vidradhi'' ====
 +
 
 
दुष्टरक्तातिमात्रत्वात् स वै शीघ्रं विदह्यते|  
 
दुष्टरक्तातिमात्रत्वात् स वै शीघ्रं विदह्यते|  
ततः शीघ्रविदाहित्वाद्विद्रधीत्यभिधीयते||९५||                                                                                   
+
ततः शीघ्रविदाहित्वाद्विद्रधीत्यभिधीयते||९५||  
 +
                                                                                  
 
duṣṭaraktātimātratvāt sa vai śīghraṁ vidahyatē|  
 
duṣṭaraktātimātratvāt sa vai śīghraṁ vidahyatē|  
 
tataḥ śīghravidāhitvādvidradhītyabhidhīyatē||95||  
 
tataḥ śīghravidāhitvādvidradhītyabhidhīyatē||95||  
 +
 
duShTaraktAtimAtratvAt sa vai shIghraM vidahyate|  
 
duShTaraktAtimAtratvAt sa vai shIghraM vidahyate|  
 
tataH shIghravidAhitvAdvidradhItyabhidhIyate||95||  
 
tataH shIghravidAhitvAdvidradhItyabhidhIyate||95||  
Excessively provoked rakta causes quick softening and formation of pus. Owing to its quickly suppurating (vidahi) characteristic, it is called vidradhi (95).
     −
Three types of vidradhi:
+
Excessively provoked ''rakta'' causes quick softening and formation of pus. Owing to its quickly suppurating (''vidahi'') characteristic, it is called ''vidradhi'' [95]
 +
 
 +
==== Three types of ''vidradhi'' ====
 +
 
 
व्यधच्छेदभ्रमानाहशब्दस्फुरणसर्पणैः|  
 
व्यधच्छेदभ्रमानाहशब्दस्फुरणसर्पणैः|  
 
वातिकीं, पैत्तिकीं तृष्णादाहमोहमदज्वरैः||९६||  
 
वातिकीं, पैत्तिकीं तृष्णादाहमोहमदज्वरैः||९६||  
 +
 
जृम्भोत्क्लेशारुचिस्तम्भशीतकैः श्लैष्मिकीं विदुः|  
 
जृम्भोत्क्लेशारुचिस्तम्भशीतकैः श्लैष्मिकीं विदुः|  
 
सर्वासु च  महच्छूलं विद्रधीषूपजायते||९७||  
 
सर्वासु च  महच्छूलं विद्रधीषूपजायते||९७||  
 +
 
vyadhacchēdabhramānāhaśabdasphuraṇasarpaṇaiḥ|  
 
vyadhacchēdabhramānāhaśabdasphuraṇasarpaṇaiḥ|  
 
vātikīṁ, paittikīṁ tr̥ṣṇādāhamōhamadajvaraiḥ||96||  
 
vātikīṁ, paittikīṁ tr̥ṣṇādāhamōhamadajvaraiḥ||96||  
 +
 
jr̥mbhōtklēśārucistambhaśītakaiḥ ślaiṣmikīṁ viduḥ|  
 
jr̥mbhōtklēśārucistambhaśītakaiḥ ślaiṣmikīṁ viduḥ|  
 
sarvāsu ca  mahacchūlaṁ vidradhīṣūpajāyatē||97||  
 
sarvāsu ca  mahacchūlaṁ vidradhīṣūpajāyatē||97||  
 +
 
vyadhacchedabhramAnAhashabdasphuraNasarpaNaiH|  
 
vyadhacchedabhramAnAhashabdasphuraNasarpaNaiH|  
 
vAtikIM, paittikIM tRuShNAdAhamohamadajvaraiH||96||  
 
vAtikIM, paittikIM tRuShNAdAhamohamadajvaraiH||96||  
 +
 
jRumbhotkleshArucistambhashItakaiH shlaiShmikIM viduH|  
 
jRumbhotkleshArucistambhashItakaiH shlaiShmikIM viduH|  
 
sarvAsu ca [2] mahacchUlaM vidradhIShUpajAyate||97||  
 
sarvAsu ca [2] mahacchUlaM vidradhIShUpajAyate||97||  
   −
All types of abscesses are very painful. Besides pain, the following symptoms may occur depending upon the dosha:
+
All types of abscesses are very painful. Besides pain, the following symptoms may occur depending upon the ''dosha''.
Vātaja vidradhi: A vata type of an abscess is marked by a sensation of piercing or cutting pain. It can spread all over the body and exhibits various other symptoms such as giddiness, distension of abdomen, gurgling sound and throbbing.
+
#''Vātaja vidradhi'': A ''vata'' type of an abscess is marked by a sensation of piercing or cutting pain. It can spread all over the body and exhibits various other symptoms such as giddiness, distension of abdomen, gurgling sound and throbbing.
Pittaja vidradhi: Thirst, burning pain, stupefaction, intoxication and fever are the symptoms of pittaja vidradhi.
+
#''Pittaja vidradhi'': Thirst, burning pain, stupefaction, intoxication and fever are the symptoms of ''pittaja vidradhi''.
Kaphaja vidradhi: Yawning, retching, anorexia, rigidity and chills are the symptoms of kapha type of vidradhi (96-97).
+
#''Kaphaja vidradhi'': Yawning, retching, anorexia, rigidity and chills are the symptoms of ''kapha'' type of ''vidradhi'' [96-97]
 +
 
 +
==== Symptoms of ripened abscess ====
   −
Symptoms of ripened abscess:
   
शस्त्रास्त्रैर्भिद्यत  इव चोल्मुकैरिव दह्यते|  
 
शस्त्रास्त्रैर्भिद्यत  इव चोल्मुकैरिव दह्यते|  
 
विद्रधी व्यम्लता याता वृश्चिकैरिव दश्यते||९८||  
 
विद्रधी व्यम्लता याता वृश्चिकैरिव दश्यते||९८||