Changes

Line 283: Line 283:  
Burning sensation and pain in the head, desire for cold things, burning sensation in the eyes, thirst, giddiness and perspiration are the symptoms of ''paittika'' ''shiroroga'' [23]
 
Burning sensation and pain in the head, desire for cold things, burning sensation in the eyes, thirst, giddiness and perspiration are the symptoms of ''paittika'' ''shiroroga'' [23]
   −
==== ''kapha''-dominant diseases of head ====
+
==== ''Kapha''-dominant diseases of head ====
    
आस्यासुखैः स्वप्नसुखैर्गुरुस्निग्धातिभोजनैः|  
 
आस्यासुखैः स्वप्नसुखैर्गुरुस्निग्धातिभोजनैः|  
Line 296: Line 296:  
Due to sedentary life-style, excessive sleep, indulgence in intake of heavy and unctuous meals or excessive food intake, ''kapha'' gets provoked in the head and produces ''kaphaja shiroroga'' [24]
 
Due to sedentary life-style, excessive sleep, indulgence in intake of heavy and unctuous meals or excessive food intake, ''kapha'' gets provoked in the head and produces ''kaphaja shiroroga'' [24]
   −
Symptoms of kaphaja shiroroga:
+
==== Symptoms of ''kaphaja shiroroga'' ====
 +
 
 
शिरो मन्दरुजं तेन सुप्तं स्तिमितभारिकम्|  
 
शिरो मन्दरुजं तेन सुप्तं स्तिमितभारिकम्|  
भवत्युत्पद्यते तन्द्रा तथाऽऽलस्यमरोचकः||२५||                                                                              
+
भवत्युत्पद्यते तन्द्रा तथाऽऽलस्यमरोचकः||२५||
 +
                                                                           
 
śirō mandarujaṁ tēna suptaṁ stimitabhārikam|  
 
śirō mandarujaṁ tēna suptaṁ stimitabhārikam|  
 
bhavatyutpadyatē tandrā tathā''lasyamarōcakaḥ||25||  
 
bhavatyutpadyatē tandrā tathā''lasyamarōcakaḥ||25||  
 +
 
shiro mandarujaM tena suptaM stimitabhArikam|  
 
shiro mandarujaM tena suptaM stimitabhArikam|  
 
bhavatyutpadyate tandrA tathA~a~alasyamarocakaH||25||  
 
bhavatyutpadyate tandrA tathA~a~alasyamarocakaH||25||  
    +
Dull headache, numbness, stiffness and heaviness in head, drowsiness, laziness and anorexia are the symptoms of ''kaphaja shiroroga'' [25]
 +
 +
==== Three ''dosha''-dominant disease of head ====
   −
Dull headache, numbness, stiffness and heaviness in head, drowsiness, laziness and anorexia are the symptoms of kaphaja shiroroga (25).
  −
Three dosha dominant disease of head:
   
वाताच्छूलं भ्रमः कम्पः पिताद्दाहो मदस्तृषा|  
 
वाताच्छूलं भ्रमः कम्पः पिताद्दाहो मदस्तृषा|  
कफाद्गुरुत्वं तन्द्रा च शिरोरोगे त्रिदोषजे||२६||                  
+
कफाद्गुरुत्वं तन्द्रा च शिरोरोगे त्रिदोषजे||२६||  
 +
             
 
vātācchūlaṁ bhramaḥ kampaḥ pitāddāhō madastr̥ṣā|  
 
vātācchūlaṁ bhramaḥ kampaḥ pitāddāhō madastr̥ṣā|  
 
kaphādgurutvaṁ tandrā ca śirōrōgē tridōṣajē||26||  
 
kaphādgurutvaṁ tandrā ca śirōrōgē tridōṣajē||26||  
 +
 
vAtAcchUlaM bhramaH kampaH pitAddAho madastRuShA|  
 
vAtAcchUlaM bhramaH kampaH pitAddAho madastRuShA|  
 
kaphAdgurutvaM tandrA ca shiroroge tridoShaje||26||  
 
kaphAdgurutvaM tandrA ca shiroroge tridoShaje||26||  
   −
In tridoshaja śiroroga aching pain, giddiness and tremors occur due to vata, burning sensation, intoxication and thirst occur due to pitta, and heaviness and drowsiness occur due to kapha (26).
+
In ''tridoshaja shiroroga'' aching pain, giddiness and tremors occur due to ''vata'', burning sensation, intoxication and thirst occur due to ''pitta'', and heaviness and drowsiness occur due to ''kapha'' [26]
Etiological factors and pathogenesis of disease of head due to parasites/micro-organisms (krimija shiroroga):
+
 +
==== Etiological factors and pathogenesis of disease of head due to parasites/micro-organisms (''krimija shiroroga'') ====
 +
 
 
तिलक्षीरगुडाजीर्णपूतिसङ्कीर्णभोजनात्|  
 
तिलक्षीरगुडाजीर्णपूतिसङ्कीर्णभोजनात्|  
क्लेदोऽसृक्कफमांसानां दोषलस्योपजायते||२७||                                                                              ततः शिरसि सङ्क्लेदात् क्रिमयः पापकर्मणः|   
+
क्लेदोऽसृक्कफमांसानां दोषलस्योपजायते||२७||  
 +
                                                                                
 +
ततः शिरसि सङ्क्लेदात् क्रिमयः पापकर्मणः|   
 
जनयन्ति शिरोरोगं जाता बीभत्सलक्षणम्||२८||  
 
जनयन्ति शिरोरोगं जाता बीभत्सलक्षणम्||२८||  
 +
 
tilakṣīraguḍājīrṇapūtisaṅkīrṇabhōjanāt|  
 
tilakṣīraguḍājīrṇapūtisaṅkīrṇabhōjanāt|  
 
klēdō'sr̥kkaphamāṁsānāṁ dōṣalasyōpajāyatē||27||  
 
klēdō'sr̥kkaphamāṁsānāṁ dōṣalasyōpajāyatē||27||  
 +
 
tataḥ śirasi saṅklēdāt krimayaḥ pāpakarmaṇaḥ|  
 
tataḥ śirasi saṅklēdāt krimayaḥ pāpakarmaṇaḥ|  
 
janayanti śirōrōgaṁ jātā bībhatsalakṣaṇam||28||  
 
janayanti śirōrōgaṁ jātā bībhatsalakṣaṇam||28||  
 +
 
tilakShIraguDAjIrNapUtisa~gkIrNabhojanAt|  
 
tilakShIraguDAjIrNapUtisa~gkIrNabhojanAt|  
 
kledo~asRukkaphamAMsAnAM doShalasyopajAyate||27||  
 
kledo~asRukkaphamAMsAnAM doShalasyopajAyate||27||  
 +
 
tataH shirasi sa~gkledAt krimayaH pApakarmaNaH|  
 
tataH shirasi sa~gkledAt krimayaH pApakarmaNaH|  
 
janayanti shirorogaM jAtA bIbhatsalakShaNam||28||  
 
janayanti shirorogaM jAtA bIbhatsalakShaNam||28||  
   −
When a person with provoked dosha indulges in excessive intake of sesame, milk, molasses, takes meals even when previous meal has not properly digested, eats putrefied or promiscuous food , and/or takes incompatible diet - it causes pathological discharges of rakta, kapha and māmsa, wherein parasites are produced, leading to krimija śiroroga with dreadful symptoms (27-28).
+
When a person with provoked ''dosha'' indulges in excessive intake of sesame, milk, molasses,takes meals even when previous meal has not properly digested, eats putrefied or promiscuous food, and/or takes incompatible diet - it causes pathological discharges of ''rakta, kapha'' and ''māmsa'', wherein parasites are produced, leading to ''krimija shiroroga'' with dreadful symptoms [27-28]
Symptoms of krimaja shiroroga:
+
 +
==== Symptoms of ''krimaja shiroroga'' ====
 +
 
 
व्यधच्छेदरुजाकण्डूशोफदौर्गत्यदुःखितम्  |  
 
व्यधच्छेदरुजाकण्डूशोफदौर्गत्यदुःखितम्  |  
 
क्रिमिरोगातुरं विद्यात् क्रिमीणां दर्शनेन  च||२९||  
 
क्रिमिरोगातुरं विद्यात् क्रिमीणां दर्शनेन  च||२९||  
 +
 
vyadhacchēdarujākaṇḍūśōphadaurgatyaduḥkhitam  |  
 
vyadhacchēdarujākaṇḍūśōphadaurgatyaduḥkhitam  |  
 
krimirōgāturaṁ vidyāt krimīṇāṁ darśanēna  ca||29||  
 
krimirōgāturaṁ vidyāt krimīṇāṁ darśanēna  ca||29||  
 +
 
vyadhacchedarujAkaNDUshophadaurgatyaduHkhitam [1] |  
 
vyadhacchedarujAkaNDUshophadaurgatyaduHkhitam [1] |  
 
krimirogAturaM vidyAt krimINAM darshanena [2] ca||29||  
 
krimirogAturaM vidyAt krimINAM darshanena [2] ca||29||  
The patient of krimija śiroroga suffers from piercing, cutting or aching pains in the head with itching, swelling and foul smelling and detectable parasites (29). 
+
 
 +
The patient of ''krimija shiroroga'' suffers from piercing, cutting or aching pains in the head with itching, swelling and foul smelling and detectable parasites [29]
 +
 
 
Etiological factors and pathogenesis of vata dominant disease of heart [vataja hridroga]:
 
Etiological factors and pathogenesis of vata dominant disease of heart [vataja hridroga]:
 
शोकोपवासव्यायामरूक्षशुष्काल्पभोजनैः  |   
 
शोकोपवासव्यायामरूक्षशुष्काल्पभोजनैः  |