Changes

Jump to navigation Jump to search
164 bytes added ,  12:28, 29 September 2018
Line 1,178: Line 1,178:  
मज्जत्यामा गुरुत्वाद्विट् पक्वा तूत्प्लवते जले|  
 
मज्जत्यामा गुरुत्वाद्विट् पक्वा तूत्प्लवते जले|  
 
विनाऽतिद्रवसङ्घातशैत्यश्लेष्मप्रदूषणात्||९४||  
 
विनाऽतिद्रवसङ्घातशैत्यश्लेष्मप्रदूषणात्||९४||  
 +
 
majjatyāmā gurutvādviṭ pakvā tūtplavatē jalē|  
 
majjatyāmā gurutvādviṭ pakvā tūtplavatē jalē|  
 
vinā'tidravasaṅghātaśaityaślēṣmapradūṣaṇāt||94||  
 
vinā'tidravasaṅghātaśaityaślēṣmapradūṣaṇāt||94||  
 +
 
majjatyAmA gurutvAdviT pakvA tUtplavate jale|  
 
majjatyAmA gurutvAdviT pakvA tUtplavate jale|  
 
vinA~atidravasa~gghAtashaityashleShmapradUShaNAt||94||  
 
vinA~atidravasa~gghAtashaityashleShmapradUShaNAt||94||  
Sāma mala (stools) sinks into water due to gurutva (heaviness) of ama whereas pakva or nirāma mala floats over the water; provided the stools consistency is not watery or not very compact and if not vitiated by sīta guna and kapha (94).
+
 
 +
''Sama mala'' (stools) sinks into water due to ''gurutva'' (heaviness) of ''ama'' whereas ''pakva'' or ''nirama mala'' floats over the water; provided the stools consistency is not watery or not very compact and if not vitiated by ''sheeta guna'' and ''kapha'' [94]
 +
 
 
परीक्ष्यैवं पुरा सामं निरामं चामदोषिणम्|  
 
परीक्ष्यैवं पुरा सामं निरामं चामदोषिणम्|  
 
विधिनोपाचरेत् सम्यक् पाचनेनेतरेण वा||९५||
 
विधिनोपाचरेत् सम्यक् पाचनेनेतरेण वा||९५||
 +
 
parīkṣyaivaṁ purā sāmaṁ nirāmaṁ cāmadōṣiṇam|  
 
parīkṣyaivaṁ purā sāmaṁ nirāmaṁ cāmadōṣiṇam|  
 
vidhinōpācarēt samyak pācanēnētarēṇa vā||95||
 
vidhinōpācarēt samyak pācanēnētarēṇa vā||95||
 +
 
parIkShyaivaM purA sAmaM nirAmaM cAmadoShiNam|  
 
parIkShyaivaM purA sAmaM nirAmaM cAmadoShiNam|  
 
vidhinopAcaret samyak pAcanenetareNa vA||95||
 
vidhinopAcaret samyak pAcanenetareNa vA||95||
Patient should be evaluated for amadōṣa whether sāmatā or nirāmtā is present or not and then appropriately treated with pāchana etc. treatment (95).
+
 
Citrakādyā guṭikā:
+
Patient should be evaluated for ''amadosha'' whether ''samata'' or ''niramta'' is present or not and then appropriately treated with ''pachana'' etc. treatment [95]
 +
 
 +
==== ''Chitrakadya guṭika'' ====
 +
 
 
चित्रकं पिप्पलीमूलं द्वौ क्षारौ लवणानि च|  
 
चित्रकं पिप्पलीमूलं द्वौ क्षारौ लवणानि च|  
 
व्योषं हिङ्ग्वजमोदां च चव्यं चैकत्र चूर्णयेत्||९६||  
 
व्योषं हिङ्ग्वजमोदां च चव्यं चैकत्र चूर्णयेत्||९६||  
 +
 
गुटिका मातुलुङ्गस्य दाडिमस्य रसेन वा|  
 
गुटिका मातुलुङ्गस्य दाडिमस्य रसेन वा|  
 
कृता विपाचयत्यामं दीपयत्याशु चानलम्||९७||  
 
कृता विपाचयत्यामं दीपयत्याशु चानलम्||९७||  
 +
 
इति चित्रकाद्या गुटिका
 
इति चित्रकाद्या गुटिका
 +
 
citrakaṁ pippalīmūlaṁ dvau kṣārau lavaṇāni ca|  
 
citrakaṁ pippalīmūlaṁ dvau kṣārau lavaṇāni ca|  
 
vyōṣaṁ hiṅgvajamōdāṁ ca cavyaṁ caikatra cūrṇayēt||96||  
 
vyōṣaṁ hiṅgvajamōdāṁ ca cavyaṁ caikatra cūrṇayēt||96||  
 +
 
guṭikā mātuluṅgasya dāḍimasya rasēna vā|  
 
guṭikā mātuluṅgasya dāḍimasya rasēna vā|  
 
kr̥tā vipācayatyāmaṁ dīpayatyāśu cālanam||97||  
 
kr̥tā vipācayatyāmaṁ dīpayatyāśu cālanam||97||  
 +
 
iti citrakādyā guṭikā
 
iti citrakādyā guṭikā
 +
 
citrakaM pippalImUlaM dvau kShArau lavaNAni ca|  
 
citrakaM pippalImUlaM dvau kShArau lavaNAni ca|  
 
vyoShaM hi~ggvajamodAM ca cavyaM caikatra cUrNayet||96||  
 
vyoShaM hi~ggvajamodAM ca cavyaM caikatra cUrNayet||96||  
 +
 
guTikA mAtulu~ggasya dADimasya rasena vA|  
 
guTikA mAtulu~ggasya dADimasya rasena vA|  
kRutA vipAcayatyAmaM dIpayatyAshu cAlanam||97||  
+
kRutA vipAcayatyAmaM dIpayatyAshu cAlanam||97||
 +
 
iti citrakAdyA guTikA
 
iti citrakAdyA guTikA
   −
Chitraka, pippalīmūla, two kṣāra (yavakṣāra and sarjikṣāra), salt, trikatu, hiṅgu, ajamōdā and chavya are mixed together and trichurated with either mātuluṅga svarasa or dāḍima svarasa and tablets are prepared. This chitrakādyā guṭi is useful for digestion of ama and stimulation of the agni (96-97).
+
''Chitraka, pippalimoola,'' two ''kshara'' (''yavakshara'' and ''sarjikshara''), salt, ''trikatu, hingu, ajamoda'' and ''chavya'' are mixed together and trichurated with either ''matulunga svarasa'' or ''dadima svarasa'' and tablets are prepared. This ''chitrakadya guthi'' is useful for digestion of ''ama'' and stimulation of the ''agni'' [96-97]
Recipes for pāchana of ama:
+
 
 +
==== Recipes for ''pachana'' of ''ama'' ====
 +
 
 
नागरातिविषामुस्तक्वाथः स्यादामपाचनः|  
 
नागरातिविषामुस्तक्वाथः स्यादामपाचनः|  
 
मुस्तान्तकल्कः पथ्या वा नागरं चोष्णवारिणा||९८||  
 
मुस्तान्तकल्कः पथ्या वा नागरं चोष्णवारिणा||९८||  
 +
 
nāgarātiviṣāmustakvāthaḥ syādāmapācanaḥ|  
 
nāgarātiviṣāmustakvāthaḥ syādāmapācanaḥ|  
 
mustāntakalkaḥ pathyā vā nāgaraṁ cōṣṇavāriṇā||98||  
 
mustāntakalkaḥ pathyā vā nāgaraṁ cōṣṇavāriṇā||98||  
 +
 
nAgarAtiviShAmustakvAthaH syAdAmapAcanaH|  
 
nAgarAtiviShAmustakvAthaH syAdAmapAcanaH|  
 
mustAntakalkaH pathyA vA nAgaraM coShNavAriNA||98||  
 
mustAntakalkaH pathyA vA nAgaraM coShNavAriNA||98||  
   −
Shunthi, ativiṣā and musta decoction helps in pāchana of ama. Kalka (paste) of shunthi, ativiṣā and mustā or haritaki or shunthi alongwith warm water also does ama pāchana (98).
+
''Shunthi, ativisha'' and ''musta'' decoction helps in ''pachana'' of ''ama''. ''Kalka'' (paste) of ''shunthi, ativisha'' and ''musta'' or ''haritaki'' or ''shunthi'' alongwith warm water also does ''ama pachana'' [98]
 +
 
 
देवदारुवचामुस्तनागरातिविषाभयाः|  
 
देवदारुवचामुस्तनागरातिविषाभयाः|  
 
वारुण्यामासुतास्तोये कोष्णे वाऽलवणाः पिबेत्||९९||
 
वारुण्यामासुतास्तोये कोष्णे वाऽलवणाः पिबेत्||९९||
 +
 
वर्चस्यामे सशूले च पिबेद्वा दाडिमाम्बुना|  
 
वर्चस्यामे सशूले च पिबेद्वा दाडिमाम्बुना|  
 +
 
dēvadāruvacāmustanāgarātiviṣābhayāḥ|  
 
dēvadāruvacāmustanāgarātiviṣābhayāḥ|  
 
vāruṇyāmāsutāstōyē kōṣṇē vā'lavaṇāḥ pibēt||99||
 
vāruṇyāmāsutāstōyē kōṣṇē vā'lavaṇāḥ pibēt||99||
 +
 
varcasyāmē saśūlē ca pibēdvā dāḍimāmbunā|
 
varcasyāmē saśūlē ca pibēdvā dāḍimāmbunā|
 +
 
devadAruvacAmustanAgarAtiviShAbhayAH|  
 
devadAruvacAmustanAgarAtiviShAbhayAH|  
 
vAruNyAmAsutAstoye koShNe vA~alavaNAH pibet||99||  
 
vAruNyAmAsutAstoye koShNe vA~alavaNAH pibet||99||  
 +
 
varcasyAme sashUle ca pibedvA dADimAmbunA|  
 
varcasyAme sashUle ca pibedvA dADimAmbunA|  
    +
Soak powder of ''devadaru, vacha, musta, nagara, ativisha'' and ''haritaki'' in ''varuni'' (fermented liquid obtained from palm trees like dates) and take with warm water without adding salt or be taken with juice of ''dadima'' in condition wherein there is colicky pain along with mucus or undigested food in stool [99-99½]
   −
Soak powder of dēvadāru, vacā, musta, nāgara, ativiṣā and haritaki in vāruṇi (fermented liquid obtained from palm trees like dates) and take with warm water without adding salt or be taken with juice of dāḍima in condition wherein there is colicky pain along with mucus or undigested food in stool (99-99½)
   
विडेन [२९] लवणं पिष्टं बिल्वं चित्रकनागरम्||१००||  
 
विडेन [२९] लवणं पिष्टं बिल्वं चित्रकनागरम्||१००||  
 +
 
सामे वा सकफे वाते कोष्ठशूलकरे पिबेत्|  
 
सामे वा सकफे वाते कोष्ठशूलकरे पिबेत्|  
 +
 
viḍēna [29] lavaṇaṁ piṣṭaṁ bilvaṁ citrakanāgaram||100||  
 
viḍēna [29] lavaṇaṁ piṣṭaṁ bilvaṁ citrakanāgaram||100||  
 +
 
sāmē vā sakaphē vātē kōṣṭhaśūlakarē pibēt|  
 
sāmē vā sakaphē vātē kōṣṭhaśūlakarē pibēt|  
Paste of bilva, chitraka and nāgara should be added with vida lavana and administered in sāma stool or mucus in stool and pain in abdomen due to vāta aggravation (100).
+
 
 +
Paste of ''bilva, chitraka'' and ''nagara'' should be added with ''vida lavana'' and administered in ''sama'' stool or mucus in stool and pain in abdomen due to vāta aggravation [100]
    
कलिङ्गहिङ्ग्वतिविषावचासौवर्चलाभयाः||१०१||  
 
कलिङ्गहिङ्ग्वतिविषावचासौवर्चलाभयाः||१०१||  

Navigation menu