Changes

Jump to navigation Jump to search
Line 1,151: Line 1,151:  
Excessive hemorrhage after excision, excisable growths, ''kaphaja'' nodules, glands, stiffness and disorders due to ''vata'', wounds with hidden pus and lymph, deep and firm; and after amputation of body part, cauterization is prescribed. The expert in cauterization should cauterize the spot with beeswax, oil, marrow, honey, muscle-fat, ''ghrita'' or various heated metallic sticks. Wounds deep and predominant in ''vata'' and in patients rough and delicate should be cauterized with fat or beeswax otherwise with iron stick or honey. Cauterization should not be applied in children, debilitated, old persons, pregnant women, those suffering from internal hemorrhage, thirst, fever, weak and poisoned persons and in wounds situated at ligaments and vital parts, poisoned, foreign body, ophthalmic and leprotic wounds.[101-106]
 
Excessive hemorrhage after excision, excisable growths, ''kaphaja'' nodules, glands, stiffness and disorders due to ''vata'', wounds with hidden pus and lymph, deep and firm; and after amputation of body part, cauterization is prescribed. The expert in cauterization should cauterize the spot with beeswax, oil, marrow, honey, muscle-fat, ''ghrita'' or various heated metallic sticks. Wounds deep and predominant in ''vata'' and in patients rough and delicate should be cauterized with fat or beeswax otherwise with iron stick or honey. Cauterization should not be applied in children, debilitated, old persons, pregnant women, those suffering from internal hemorrhage, thirst, fever, weak and poisoned persons and in wounds situated at ligaments and vital parts, poisoned, foreign body, ophthalmic and leprotic wounds.[101-106]
   −
==== Kshara karma (application of alkali) and dhupana(fumigation) ====
+
==== ''Kshara karma'' (application of alkali) and ''dhupana''(fumigation) ====
    
रोगदोषबलापेक्षी मात्राकालाग्निकोविदः |  
 
रोगदोषबलापेक्षी मात्राकालाग्निकोविदः |  
 
शस्त्रकर्माग्निकृत्येषु क्षारमप्यवचारयेत् ||१०७||  
 
शस्त्रकर्माग्निकृत्येषु क्षारमप्यवचारयेत् ||१०७||  
 +
 
कठिनत्वं व्रणा यान्ति गन्धैः सारैश्च धूपिताः |  
 
कठिनत्वं व्रणा यान्ति गन्धैः सारैश्च धूपिताः |  
 
सर्पिर्मज्जवसाधूपैः शैथिल्यं यान्ति हि व्रणाः ||१०८||  
 
सर्पिर्मज्जवसाधूपैः शैथिल्यं यान्ति हि व्रणाः ||१०८||  
 +
 
रुजः स्रावाश्च गन्धाश्च कृमयश्च व्रणाश्रिताः |  
 
रुजः स्रावाश्च गन्धाश्च कृमयश्च व्रणाश्रिताः |  
 
शैथिल्यं मार्दवं चापि धूपनेनोपशाम्यति ||१०९||
 
शैथिल्यं मार्दवं चापि धूपनेनोपशाम्यति ||१०९||
 +
 
लोध्रन्यग्रोधशुङ्गानि खदिरस्त्रिफला घृतम् |  
 
लोध्रन्यग्रोधशुङ्गानि खदिरस्त्रिफला घृतम् |  
 
प्रलेपो व्रणशैथिल्यसौकुमार्यप्रसाधनः ||११०||  
 
प्रलेपो व्रणशैथिल्यसौकुमार्यप्रसाधनः ||११०||  
 +
 
सरुजः कठिनाः स्तब्धा निरास्रावाश्च ये व्रणाः |  
 
सरुजः कठिनाः स्तब्धा निरास्रावाश्च ये व्रणाः |  
 
यवचूर्णैः ससर्पिष्कैर्बहुशस्तान् प्रलेपयेत् ||१११||  
 
यवचूर्णैः ससर्पिष्कैर्बहुशस्तान् प्रलेपयेत् ||१११||  
 +
 
मुद्गषष्टिकशालीनां पायसैर्वा यथाक्रमम् |  
 
मुद्गषष्टिकशालीनां पायसैर्वा यथाक्रमम् |  
 
सघृतैर्जीवनीयैर्वा तर्पयेत्तानभीक्ष्णशः ||११२||
 
सघृतैर्जीवनीयैर्वा तर्पयेत्तानभीक्ष्णशः ||११२||
 +
 
rōgadōṣabalāpēkṣī mātrākālāgnikōvidaḥ|  
 
rōgadōṣabalāpēkṣī mātrākālāgnikōvidaḥ|  
 
śastrakarmāgnikr̥tyēṣu kṣāramapyavacārayēt||107||  
 
śastrakarmāgnikr̥tyēṣu kṣāramapyavacārayēt||107||  
 +
 
kaṭhinatvaṁ vraṇā yānti gandhaiḥ sāraiśca dhūpitāḥ|  
 
kaṭhinatvaṁ vraṇā yānti gandhaiḥ sāraiśca dhūpitāḥ|  
 
sarpirmajjavasādhūpaiḥ śaithilyaṁ yānti hi vraṇāḥ||108||  
 
sarpirmajjavasādhūpaiḥ śaithilyaṁ yānti hi vraṇāḥ||108||  
 +
 
rujaḥ srāvāśca gandhāśca kr̥mayaśca vraṇāśritāḥ|  
 
rujaḥ srāvāśca gandhāśca kr̥mayaśca vraṇāśritāḥ|  
 
śaithilyaṁ mārdavaṁ cāpi dhūpanēnōpaśāmyati||109||  
 
śaithilyaṁ mārdavaṁ cāpi dhūpanēnōpaśāmyati||109||  
 +
 
lōdhranyagrōdhaśuṅgāni khadirastriphalā ghr̥tam|  
 
lōdhranyagrōdhaśuṅgāni khadirastriphalā ghr̥tam|  
 
pralēpō vraṇaśaithilyasaukumāryaprasādhanaḥ||110||  
 
pralēpō vraṇaśaithilyasaukumāryaprasādhanaḥ||110||  
 +
 
sarujaḥ kaṭhināḥ stabdhā nirāsrāvāśca yē vraṇāḥ|  
 
sarujaḥ kaṭhināḥ stabdhā nirāsrāvāśca yē vraṇāḥ|  
 
yavacūrṇaiḥ sasarpiṣkairbahuśastān pralēpayēt||111||  
 
yavacūrṇaiḥ sasarpiṣkairbahuśastān pralēpayēt||111||  
 +
 
mudgaṣaṣṭikaśālīnāṁ pāyasairvā yathākramam|  
 
mudgaṣaṣṭikaśālīnāṁ pāyasairvā yathākramam|  
 
saghr̥tairjīvanīyairvā tarpayēttānabhīkṣṇaśaḥ||112||  
 
saghr̥tairjīvanīyairvā tarpayēttānabhīkṣṇaśaḥ||112||  
 +
 
rogadoShabalApekShI mAtrAkAlAgnikovidaH |  
 
rogadoShabalApekShI mAtrAkAlAgnikovidaH |  
 
shastrakarmAgnikRutyeShu kShAramapyavacArayet ||107||  
 
shastrakarmAgnikRutyeShu kShAramapyavacArayet ||107||  
 +
 
kaThinatvaM vraNA yAnti gandhaiH sAraishca dhUpitAH |  
 
kaThinatvaM vraNA yAnti gandhaiH sAraishca dhUpitAH |  
 
sarpirmajjavasAdhUpaiH shaithilyaM yAnti hi vraNAH ||108||  
 
sarpirmajjavasAdhUpaiH shaithilyaM yAnti hi vraNAH ||108||  
 +
 
rujaH srAvAshca gandhAshca kRumayashca vraNAshritAH |  
 
rujaH srAvAshca gandhAshca kRumayashca vraNAshritAH |  
 
shaithilyaM mArdavaM cApi dhUpanenopashAmyati ||109||
 
shaithilyaM mArdavaM cApi dhUpanenopashAmyati ||109||
 +
 
lodhranyagrodhashu~ggAni khadirastriphalA ghRutam |  
 
lodhranyagrodhashu~ggAni khadirastriphalA ghRutam |  
 
pralepo vraNashaithilyasaukumAryaprasAdhanaH ||110||  
 
pralepo vraNashaithilyasaukumAryaprasAdhanaH ||110||  
 +
 
sarujaH kaThinAH stabdhA nirAsrAvAshca ye vraNAH |  
 
sarujaH kaThinAH stabdhA nirAsrAvAshca ye vraNAH |  
 
yavacUrNaiH sasarpiShkairbahushastAn pralepayet ||111||  
 
yavacUrNaiH sasarpiShkairbahushastAn pralepayet ||111||  
 +
 
mudgaShaShTikashAlInAM pAyasairvA yathAkramam |  
 
mudgaShaShTikashAlInAM pAyasairvA yathAkramam |  
 
saghRutairjIvanIyairvA tarpayettAnabhIkShNashaH ||112||
 
saghRutairjIvanIyairvA tarpayettAnabhIkShNashaH ||112||
The physician conversant with dose, time and agni (heat) may apply alkali in cases amenable to surgical treatment and cauterization according to severity of disease and morbidity. Wounds attain hardness by being fumigated with aromatic substances and heartwoods. The wounds get softened if fumigated with ghrita, marrow or muscle-fat. Through fumigation pain, discharges, odours, maggots, hardness and softness of wounds are removed. Lodhra, leafbuds of nyagrodha, khadira, triphala and ghrita - this combination used as paste provides looseness and softness in wounds. The wounds which are painful, hard, stiff and without discharge should be pasted frequently with barley powder mixed with ghrita. Wounds may be saturated by applying frequently the paste of payasa (cereals cooked with milk) made of mudga, shashtika and sali rice or jivaniya drugs mixed with ghrita.(110-112)
+
 
 +
The physician conversant with dose, time and ''agni'' (heat) may apply alkali in cases amenable to surgical treatment and cauterization according to severity of disease and morbidity. Wounds attain hardness by being fumigated with aromatic substances and heartwood. The wounds get softened if fumigated with ''ghrita'', marrow or muscle-fat. Through fumigation pain, discharges, odors, maggots, hardness and softness of wounds are removed. ''Lodhra,'' leaf-buds of ''nyagrodha, khadira, triphala'' and ''ghrita'' - this combination used as paste provides looseness and softness in wounds. The wounds which are painful, hard, stiff and without discharge should be pasted frequently with barley powder mixed with ''ghrita''. Wounds may be saturated by applying frequently the paste of ''payasa'' (cereals cooked with milk) made of ''mudga, shashtika'' and ''shali'' rice or ''jivaniya'' drugs mixed with ''ghrita''.[110-112]
    
==== External applications ====
 
==== External applications ====

Navigation menu