Changes

Jump to navigation Jump to search
115 bytes added ,  17:56, 8 April 2018
Line 456: Line 456:     
यथाक्रममतश्चोर्ध्वं शृणु सर्वानुपक्रमान् ||३९||  
 
यथाक्रममतश्चोर्ध्वं शृणु सर्वानुपक्रमान् ||३९||  
 +
 
शोफघ्नं षड्विधं चैव शस्त्रकर्मावपीडनम् |  
 
शोफघ्नं षड्विधं चैव शस्त्रकर्मावपीडनम् |  
 
निर्वापणं ससन्धानं स्वेदः शमनमेषणम् ||४०||  
 
निर्वापणं ससन्धानं स्वेदः शमनमेषणम् ||४०||  
 +
 
शोधनौ रोपणीयौ च कषायौ सप्रलेपनौ |  
 
शोधनौ रोपणीयौ च कषायौ सप्रलेपनौ |  
 
द्वे तैले तद्गुणे [१] पत्रं छादने द्वे च बन्धने ||४१||  
 
द्वे तैले तद्गुणे [१] पत्रं छादने द्वे च बन्धने ||४१||  
 +
 
भोज्यमुत्सादनं दाहो द्विविधः सावसादनः |  
 
भोज्यमुत्सादनं दाहो द्विविधः सावसादनः |  
 
काठिन्यमार्दवकरे धूपनालेपने शुभे ||४२||  
 
काठिन्यमार्दवकरे धूपनालेपने शुभे ||४२||  
 +
 
व्रणावचूर्णनं वर्ण्यं रोपणं लोमरोहणम् |  
 
व्रणावचूर्णनं वर्ण्यं रोपणं लोमरोहणम् |  
 
इति षट्त्रिंशदुद्दिष्टा व्रणानां समुपक्रमाः ||४३||  
 
इति षट्त्रिंशदुद्दिष्टा व्रणानां समुपक्रमाः ||४३||  
 +
 
yathākramamataścōrdhvaṁ śr̥ṇu sarvānupakramān||39||  
 
yathākramamataścōrdhvaṁ śr̥ṇu sarvānupakramān||39||  
 +
 
śōphaghnaṁ ṣaḍvidhaṁ caiva śastrakarmāvapīḍanam|  
 
śōphaghnaṁ ṣaḍvidhaṁ caiva śastrakarmāvapīḍanam|  
 
nirvāpaṇaṁ sasandhānaṁ svēdaḥ śamanamēṣaṇam||40||  
 
nirvāpaṇaṁ sasandhānaṁ svēdaḥ śamanamēṣaṇam||40||  
 +
 
śōdhanau rōpaṇīyau ca kaṣāyau sapralēpanau|  
 
śōdhanau rōpaṇīyau ca kaṣāyau sapralēpanau|  
 
dvē tailē tadguṇē [1] patraṁ chādanē dvē ca bandhanē||41||  
 
dvē tailē tadguṇē [1] patraṁ chādanē dvē ca bandhanē||41||  
 +
 
bhōjyamutsādanaṁ dāhō dvividhaḥ sāvasādanaḥ|  
 
bhōjyamutsādanaṁ dāhō dvividhaḥ sāvasādanaḥ|  
 
kāṭhinyamārdavakarē dhūpanālēpanē śubhē||42||  
 
kāṭhinyamārdavakarē dhūpanālēpanē śubhē||42||  
 +
 
vraṇāvacūrṇanaṁ varṇyaṁ rōpaṇaṁ lōmarōhaṇam|  
 
vraṇāvacūrṇanaṁ varṇyaṁ rōpaṇaṁ lōmarōhaṇam|  
 
iti ṣaṭtriṁśaduddiṣṭā vraṇānāṁ samupakramāḥ||43||  
 
iti ṣaṭtriṁśaduddiṣṭā vraṇānāṁ samupakramāḥ||43||  
    
yathAkramamatashcordhvaM shRuNu sarvAnupakramAn ||39||  
 
yathAkramamatashcordhvaM shRuNu sarvAnupakramAn ||39||  
 +
 
shophaghnaM ShaDvidhaM caiva shastrakarmAvapIDanam |  
 
shophaghnaM ShaDvidhaM caiva shastrakarmAvapIDanam |  
 
nirvApaNaM sasandhAnaM svedaH shamanameShaNam ||40||  
 
nirvApaNaM sasandhAnaM svedaH shamanameShaNam ||40||  
 +
 
shodhanau ropaNIyau ca kaShAyau sapralepanau |  
 
shodhanau ropaNIyau ca kaShAyau sapralepanau |  
 
dve taile tadguNe [1] patraM chAdane dve ca bandhane ||41||  
 
dve taile tadguNe [1] patraM chAdane dve ca bandhane ||41||  
 +
 
bhojyamutsAdanaM dAho dvividhaH sAvasAdanaH |  
 
bhojyamutsAdanaM dAho dvividhaH sAvasAdanaH |  
 
kAThinyamArdavakare dhUpanAlepane shubhe ||42||  
 
kAThinyamArdavakare dhUpanAlepane shubhe ||42||  
 +
 
vraNAvacUrNanaM varNyaM ropaNaM lomarohaNam |  
 
vraNAvacUrNanaM varNyaM ropaNaM lomarohaNam |  
 
iti ShaTtriMshaduddiShTA vraNAnAM samupakramAH ||43||
 
iti ShaTtriMshaduddiShTA vraNAnAM samupakramAH ||43||
Hereafter listen about all the measures of treatment in order such as – measures for pacification of swelling, six types of surgical operations, pressing, cooling?, uniting, fomentation, pacification, probing, cleansing, healing, cleaning paste, healing paste, cleaning oil, healing oil, two types of covering with leaf, two types of bandaging, diet, elevation, two types of cauterization, depression, hardening fumigation, softening fumigation, hardening paste, softening paste, powdering, colourisation, healing, repilatory- these are the thirty six measures of treatment of wounds.(39-43)
     −
Guidelines for management of ulcers:
+
Hereafter listen about all the measures of treatment in order such as – measures for pacification of swelling, six types of surgical operations, pressing, cooling?, uniting, fomentation, pacification, probing, cleansing, healing, cleaning paste, healing paste, cleaning oil, healing oil, two types of covering with leaf, two types of bandaging, diet, elevation, two types of cauterization, depression, hardening fumigation, softening fumigation, hardening paste, softening paste, powdering, colorization, healing, repilatory- these are the thirty six measures of treatment of wounds.[39-43]
 +
 
 +
==== Guidelines for management of ulcers ====
 +
 
 
पूर्वरूपं भिषग्बुद्ध्वा व्रणानां शोफमादितः |  
 
पूर्वरूपं भिषग्बुद्ध्वा व्रणानां शोफमादितः |  
 
रक्तावसेचनं कुर्यादजातव्रणशान्तये ||४४||  
 
रक्तावसेचनं कुर्यादजातव्रणशान्तये ||४४||  
 +
 
शोधयेद्बहुदोषांस्तु स्वल्पदोषान् विलङ्घयेत् |  
 
शोधयेद्बहुदोषांस्तु स्वल्पदोषान् विलङ्घयेत् |  
 
पूर्वं कषायसर्पिर्भिर्जयेद्वा मारुतोत्तरान् ||४५||  
 
पूर्वं कषायसर्पिर्भिर्जयेद्वा मारुतोत्तरान् ||४५||  
 +
 
न्यग्रोधोदुम्बराश्वत्थप्लक्षवेतसवल्कलैः |  
 
न्यग्रोधोदुम्बराश्वत्थप्लक्षवेतसवल्कलैः |  
 
ससर्पिष्कैः प्रलेपः स्याच्छोफनिर्वापणः परम् ||४६||  
 
ससर्पिष्कैः प्रलेपः स्याच्छोफनिर्वापणः परम् ||४६||  
 +
 
विजया मधुकं वीरा बिसग्रन्थिः शतावरी |  
 
विजया मधुकं वीरा बिसग्रन्थिः शतावरी |  
 
नीलोत्पलं नागपुष्पं प्रदेहः स्यात् सचन्दनः ||४७||  
 
नीलोत्पलं नागपुष्पं प्रदेहः स्यात् सचन्दनः ||४७||  
 +
 
सक्तवो मधुकं सर्पिः प्रदेहः स्यात् सशर्करः |  
 
सक्तवो मधुकं सर्पिः प्रदेहः स्यात् सशर्करः |  
 
अविदाहीनि चान्नानि शोफे भेषजमुत्तमम् ||४८||
 
अविदाहीनि चान्नानि शोफे भेषजमुत्तमम् ||४८||
 +
 
pūrvarūpaṁ bhiṣagbuddhvā vraṇānāṁ śōphamāditaḥ|  
 
pūrvarūpaṁ bhiṣagbuddhvā vraṇānāṁ śōphamāditaḥ|  
 
raktāvasēcanaṁ kuryādajātavraṇaśāntayē||44||  
 
raktāvasēcanaṁ kuryādajātavraṇaśāntayē||44||  
 +
 
śōdhayēdbahudōṣāṁstu svalpadōṣān vilaṅghayēt|  
 
śōdhayēdbahudōṣāṁstu svalpadōṣān vilaṅghayēt|  
 
pūrvaṁ kaṣāyasarpirbhirjayēdvā mārutōttarān||45||  
 
pūrvaṁ kaṣāyasarpirbhirjayēdvā mārutōttarān||45||  
 +
 
nyagrōdhōdumbarāśvatthaplakṣavētasavalkalaiḥ|  
 
nyagrōdhōdumbarāśvatthaplakṣavētasavalkalaiḥ|  
 
sasarpiṣkaiḥ pralēpaḥ syācchōphanirvāpaṇaḥ param||46||  
 
sasarpiṣkaiḥ pralēpaḥ syācchōphanirvāpaṇaḥ param||46||  
 +
 
vijayā madhukaṁ vīrā bisagranthiḥ śatāvarī|  
 
vijayā madhukaṁ vīrā bisagranthiḥ śatāvarī|  
 
nīlōtpalaṁ nāgapuṣpaṁ pradēhaḥ syāt sacandanaḥ||47||  
 
nīlōtpalaṁ nāgapuṣpaṁ pradēhaḥ syāt sacandanaḥ||47||  
 +
 
saktavō madhukaṁ sarpiḥ pradēhaḥ syāt saśarkaraḥ|  
 
saktavō madhukaṁ sarpiḥ pradēhaḥ syāt saśarkaraḥ|  
 
avidāhīni cānnāni śōphē bhēṣajamuttamam||48||
 
avidāhīni cānnāni śōphē bhēṣajamuttamam||48||
Line 509: Line 533:  
pUrvarUpaM bhiShagbuddhvA vraNAnAM shophamAditaH |  
 
pUrvarUpaM bhiShagbuddhvA vraNAnAM shophamAditaH |  
 
raktAvasecanaM kuryAdajAtavraNashAntaye ||44||  
 
raktAvasecanaM kuryAdajAtavraNashAntaye ||44||  
 +
 
shodhayedbahudoShAMstu svalpadoShAn vila~gghayet |  
 
shodhayedbahudoShAMstu svalpadoShAn vila~gghayet |  
 
pUrvaM kaShAyasarpirbhirjayedvA mArutottarAn ||45||  
 
pUrvaM kaShAyasarpirbhirjayedvA mArutottarAn ||45||  
 +
 
nyagrodhodumbarAshvatthaplakShavetasavalkalaiH |  
 
nyagrodhodumbarAshvatthaplakShavetasavalkalaiH |  
 
sasarpiShkaiH pralepaH syAcchophanirvApaNaH param ||46||  
 
sasarpiShkaiH pralepaH syAcchophanirvApaNaH param ||46||  
 +
 
vijayA madhukaM vIrA bisagranthiH shatAvarI |  
 
vijayA madhukaM vIrA bisagranthiH shatAvarI |  
 
nIlotpalaM nAgapuShpaM pradehaH syAt sacandanaH ||47||  
 
nIlotpalaM nAgapuShpaM pradehaH syAt sacandanaH ||47||  
 +
 
saktavo madhukaM sarpiH pradehaH syAt sasharkaraH |  
 
saktavo madhukaM sarpiH pradehaH syAt sasharkaraH |  
 
avidAhIni cAnnAni shophe bheShajamuttamam ||48||
 
avidAhIni cAnnAni shophe bheShajamuttamam ||48||
The physician observing shopha (swelling) as prodromal sign in the beginning should apply blood-letting to prevent the manifestation of wound. One should evacuate the persons with plenty of impurity and lighten those with little impurity. He should overcome the wound predominant in vata first with decoctions and ghritas. Paste of nyogrodha bark (Ficus bengalensis Linn.), udumbara (Ficus glomerata Roxb.), ashwattha (Ficus religiosa Linn.), plaksha (Ficus lacor Buch.Ham.) and vetasa (Salix caprea Linn.) are  mixed with ghee is an excellent cooling for inflammation, other local applications prescribed are (1) vijaya (Terminalia chebula Retz.), madhuka (Glycyrrhiza glabra Linn.), vira , bisagranthi, shatavari (Asparagus racemosus Willd.), nilotpala (Nymphea stellata Willd.), nagapuspa (Mesua ferrea Linn.) and sandal (Santalum album Linn.). (2) Parehed grain flour, madhuka, sarkara and ghee. Avidahi (non-burning) food is the best remedy for inflammation.(44-48)
+
 
Patana (incision) and upanaha (poultice):
+
The physician observing ''shopha'' (swelling) as prodromal sign in the beginning should apply blood-letting to prevent the manifestation of wound. One should evacuate the persons with plenty of impurity and lighten those with little impurity. He should overcome the wound predominant in ''vata'' first with decoctions and ghritas. Paste of ''nyogrodha'' bark (Ficus bengalensis Linn.), ''udumbara'' (Ficus glomerata Roxb.), ''ashwattha'' (Ficus religiosa Linn.), ''plaksha'' (Ficus lacor Buch.Ham.) and ''vetasa'' (Salix caprea Linn.) are  mixed with ghee is an excellent cooling for inflammation, other local applications prescribed are (1) ''vijaya'' (Terminalia chebula Retz.), ''madhuka'' (Glycyrrhiza glabra Linn.), ''vira , bisagranthi, shatavari'' (Asparagus racemosus Willd.), ''nilotpala'' (Nymphea stellata Willd.), ''nagapuspa'' (Mesua ferrea Linn.) and ''sandal'' (Santalum album Linn.). (2) Parched grain flour, ''madhuka, sarkara'' and ghee. ''Avidahi'' (non-burning) food is the best remedy for inflammation.[44-48]
 +
 
 +
==== ''Patana'' (incision) and ''upanaha'' (poultice) ====
 +
 
 
स चेदेवमुपक्रान्तः शोफो न प्रशमं व्रजेत् |  
 
स चेदेवमुपक्रान्तः शोफो न प्रशमं व्रजेत् |  
 
तस्योपनाहैः पक्वस्य पाटनं हितमुच्यते ||४९||  
 
तस्योपनाहैः पक्वस्य पाटनं हितमुच्यते ||४९||  

Navigation menu