Changes

Jump to navigation Jump to search
106 bytes added ,  17:21, 8 April 2018
Line 74: Line 74:  
इत्यग्निवेशस्य वचो निशम्य गुरुरब्रवीत् |  
 
इत्यग्निवेशस्य वचो निशम्य गुरुरब्रवीत् |  
 
यौ व्रणौ पूर्वमुद्दिष्टौ निजश्चागन्तुरेव च ||५||  
 
यौ व्रणौ पूर्वमुद्दिष्टौ निजश्चागन्तुरेव च ||५||  
 +
 
श्रूयतां विधिवत् सौम्य! तयोर्लिङ्गं च [१] भेषजम् |  
 
श्रूयतां विधिवत् सौम्य! तयोर्लिङ्गं च [१] भेषजम् |  
 
निजः शरीरदोषोत्थ आगन्तुर्बाह्यहेतुजः ||६||  
 
निजः शरीरदोषोत्थ आगन्तुर्बाह्यहेतुजः ||६||  
 +
 
वधबन्धप्रपतनाद्दंष्ट्रादन्तनखक्षतात् |  
 
वधबन्धप्रपतनाद्दंष्ट्रादन्तनखक्षतात् |  
 
आगन्तवो व्रणास्तद्वद्विषस्पर्शाग्निशस्त्रजाः ||७||  
 
आगन्तवो व्रणास्तद्वद्विषस्पर्शाग्निशस्त्रजाः ||७||  
 +
 
मन्त्रागदप्रलेपाद्यैर्भेषजैर्हेतुभिश्च ते |  
 
मन्त्रागदप्रलेपाद्यैर्भेषजैर्हेतुभिश्च ते |  
 
लिङ्गैकदेशैर्निर्दिष्टा विपरीता निजैर्व्रणैः [२] ||८||  
 
लिङ्गैकदेशैर्निर्दिष्टा विपरीता निजैर्व्रणैः [२] ||८||  
 +
 
ityagnivēśasya vacō niśamya gururabravīt|  
 
ityagnivēśasya vacō niśamya gururabravīt|  
 
yau vraṇau pūrvamuddiṣṭau nijaścāganturēva ca||5||  
 
yau vraṇau pūrvamuddiṣṭau nijaścāganturēva ca||5||  
 +
 
śrūyatāṁ vidhivat saumya! tayōrliṅgaṁ ca [1] bhēṣajam|  
 
śrūyatāṁ vidhivat saumya! tayōrliṅgaṁ ca [1] bhēṣajam|  
 
nijaḥ śarīradōṣōttha āganturbāhyahētujaḥ||6||  
 
nijaḥ śarīradōṣōttha āganturbāhyahētujaḥ||6||  
 +
 
vadhabandhaāddprapatanaṁṣṭrādantanakhakṣatāt|  
 
vadhabandhaāddprapatanaṁṣṭrādantanakhakṣatāt|  
 
āgantavō vraṇāstadvadviṣasparśāgniśastrajāḥ||7||  
 
āgantavō vraṇāstadvadviṣasparśāgniśastrajāḥ||7||  
 +
 
mantrāgadapralēpādyairbhēṣajairhētubhiśca tē|  
 
mantrāgadapralēpādyairbhēṣajairhētubhiśca tē|  
 
liṅgaikadēśairnirdiṣṭā viparītā nijairvraṇaiḥ [2] ||8||  
 
liṅgaikadēśairnirdiṣṭā viparītā nijairvraṇaiḥ [2] ||8||  
 +
 
ityagniveshasya vaco nishamya gururabravIt |  
 
ityagniveshasya vaco nishamya gururabravIt |  
 
yau vraNau pUrvamuddiShTau nijashcAgantureva ca ||5||  
 
yau vraNau pUrvamuddiShTau nijashcAgantureva ca ||5||  
 +
 
shrUyatAM vidhivat saumya! tayorli~ggaM ca [1] bheShajam |  
 
shrUyatAM vidhivat saumya! tayorli~ggaM ca [1] bheShajam |  
 
nijaH sharIradoShottha AganturbAhyahetujaH ||6||  
 
nijaH sharIradoShottha AganturbAhyahetujaH ||6||  
 +
 
vadhabandhaprapatanAddaMShTrAdantanakhakShatAt |  
 
vadhabandhaprapatanAddaMShTrAdantanakhakShatAt |  
 
Agantavo vraNAstadvadviShasparshAgnishastrajAH ||7||  
 
Agantavo vraNAstadvadviShasparshAgnishastrajAH ||7||  
 +
 
mantrAgadapralepAdyairbheShajairhetubhishca te |  
 
mantrAgadapralepAdyairbheShajairhetubhishca te |  
 
li~ggaikadeshairnirdiShTA viparItA nijairvraNaiH [2] ||8||
 
li~ggaikadeshairnirdiShTA viparItA nijairvraNaiH [2] ||8||
After listening the request of Agnivesa the teacher said – ‘O gentle! Listen about the symptoms and treatment of the two types of vrana (ulcers) , endogenous ulcer and exogenous ulcer, as mentioned earlier.The endogenous ulcers occur from the bodily dosha, whereas the exogenous ulcers  are caused by external causative factors. Exogenous ulcer are caused by blowing, binding, falling down, injury with fangs, teeth or nails as well as due to poisonous contact, fire and weapons etc. Exogenous ulcers are different from the endogenous ones in respect of treatment with mantra (incantations), antipoisonous pastes for external application etc. While endogenous ulcer bears opposite characterstic features in respect of etiology, sign symptoms and treatment. (5-8)
+
 
Importance of dosha dominance in treatment:
+
After listening the request of Agnivesa the teacher said – ‘O gentle! Listen about the symptoms and treatment of the two types of ''vrana'' (ulcers) , endogenous ulcer and exogenous ulcer, as mentioned earlier.The endogenous ulcers occur from the bodily ''dosha'', whereas the exogenous ulcers  are caused by external causative factors. Exogenous ulcer are caused by blowing, binding, falling down, injury with fangs, teeth or nails as well as due to poisonous contact, fire and weapons etc. Exogenous ulcers are different from the endogenous ones in respect of treatment with ''mantra'' (incantations), anti-poisonous pastes for external application etc. While endogenous ulcer bears opposite characteristic features in respect of etiology, sign symptoms and treatment. [5-8]
 +
 
 +
==== Importance of ''dosha'' dominance in treatment ====
 +
 
 
व्रणानां निजहेतूनामागन्तूनामशाम्यताम् |  
 
व्रणानां निजहेतूनामागन्तूनामशाम्यताम् |  
 
कुर्याद्दोषबलापेक्षी निजानामौषधं यथा ||९||  
 
कुर्याद्दोषबलापेक्षी निजानामौषधं यथा ||९||  
 +
 
vraṇānāṁ nijahētūnāmāgantūnāmaśāmyatām|  
 
vraṇānāṁ nijahētūnāmāgantūnāmaśāmyatām|  
 
kuryāddōṣabalāpēkṣī nijānāmauṣadhaṁ yathā||9||
 
kuryāddōṣabalāpēkṣī nijānāmauṣadhaṁ yathā||9||
 +
 
vraNAnAM nijahetUnAmAgantUnAmashAmyatAm |  
 
vraNAnAM nijahetUnAmAgantUnAmashAmyatAm |  
 
kuryAddoShabalApekShI nijAnAmauShadhaM yathA ||9||
 
kuryAddoShabalApekShI nijAnAmauShadhaM yathA ||9||
Exogenous ulcers not being pacified and having endogenous causative factors should be treated as endogenous ulcers according to predominance of doshas.(9)
+
 
Endogenous ulcers:
+
Exogenous ulcers not being pacified and having endogenous causative factors should be treated as endogenous ulcers according to predominance of ''doshas''.[9]
 +
 
 +
==== Endogenous ulcers ====
 +
 
 
यथास्वैर्हेतुभिर्दुष्टा वातपित्तकफा नृणाम् |  
 
यथास्वैर्हेतुभिर्दुष्टा वातपित्तकफा नृणाम् |  
 
बहिर्मार्गं समाश्रित्य जनयन्ति निजान् व्रणान् ||१०||  
 
बहिर्मार्गं समाश्रित्य जनयन्ति निजान् व्रणान् ||१०||  
 +
 
yathāsvairhētubhirduṣṭā vātapittakaphā nr̥ṇām|  
 
yathāsvairhētubhirduṣṭā vātapittakaphā nr̥ṇām|  
 
bahirmārgaṁ samāśritya janayanti nijān vraṇān||10||  
 
bahirmārgaṁ samāśritya janayanti nijān vraṇān||10||  
 +
 
yathAsvairhetubhirduShTA vAtapittakaphA nRuNAm |  
 
yathAsvairhetubhirduShTA vAtapittakaphA nRuNAm |  
 
bahirmArgaM samAshritya janayanti nijAn vraNAn ||10||
 
bahirmArgaM samAshritya janayanti nijAn vraNAn ||10||
Vata, pitta and kapha are vitiated by their respective causes get lodged in external passage and thus produce endogenous ulcers. (10)
+
 
Dosha dominant vrana and their treatment:
+
''Vata, pitta'' and ''kapha'' are vitiated by their respective causes get lodged in external passage and thus produce endogenous ulcers. [10]
Vata dominant vrana and treatment:
+
 
 +
==== ''Dosha'' dominant ''vrana'' and their treatment ====
 +
 
 +
===== ''Vata'' dominant ''vrana'' and treatment =====
 +
 
 
स्तब्धः कठिनसंस्पर्शो मन्दस्रावोऽतितीव्ररुक् [१] |  
 
स्तब्धः कठिनसंस्पर्शो मन्दस्रावोऽतितीव्ररुक् [१] |  
 
तुद्यते स्फुरति श्यावो व्रणो मारुतसम्भवः ||११||  
 
तुद्यते स्फुरति श्यावो व्रणो मारुतसम्भवः ||११||  

Navigation menu