Changes

Jump to navigation Jump to search
no edit summary
Line 59: Line 59:  
  <div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
  <div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
अपामार्गस्य बीजानि पिप्पलीर्मरिचानि च|  
+
अपामार्गस्य बीजानि पिप्पलीर्मरिचानि च| <br />
विडङ्गान्यथ शिग्रूणि सर्षपांस्तुम्बुरूणि च||३||  
+
विडङ्गान्यथ शिग्रूणि सर्षपांस्तुम्बुरूणि च||३|| <br />
   −
अजाजीं चाजगन्धां  च पीलून्येलां हरेणुकाम्|  
+
अजाजीं चाजगन्धां  च पीलून्येलां हरेणुकाम्| <br />
पृथ्वीकां सुरसां श्वेतां कुठेरकफणिज्झकौ||४||  
+
पृथ्वीकां सुरसां श्वेतां कुठेरकफणिज्झकौ||४|| <br />
   −
शिरीषबीजं लशुनं हरिद्रे लवणद्वयम्|  
+
शिरीषबीजं लशुनं हरिद्रे लवणद्वयम्| <br />
ज्योतिष्मतीं नागरं च दद्याच्छीर्षविरेचने||५||  
+
ज्योतिष्मतीं नागरं च दद्याच्छीर्षविरेचने||५|| <br />
   −
गौरवे शिरसः शूले पीनसेऽर्धावभेदके|  
+
गौरवे शिरसः शूले पीनसेऽर्धावभेदके| <br />
क्रिमिव्याधावपस्मारे घ्राणनाशे प्रमोहके||६||
+
क्रिमिव्याधावपस्मारे घ्राणनाशे प्रमोहके||६||<br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
apāmārgasya bījāni pippalīrmaricāni ca|  
+
apāmārgasya bījāni pippalīrmaricāni ca| <br />
viḍaṅgānyatha śigrūṇi sarṣapāṁstumburūṇi ca||3||  
+
viḍaṅgānyatha śigrūṇi sarṣapāṁstumburūṇi ca||3|| <br />
   −
ajājīṁ cājagandhāṁ  ca pīlūnyēlāṁ harēṇukām|  
+
ajājīṁ cājagandhāṁ  ca pīlūnyēlāṁ harēṇukām| <br />
pr̥thvīkāṁ surasāṁ śvētāṁ kuṭhērakaphaṇijjhakau||4||  
+
pr̥thvīkāṁ surasāṁ śvētāṁ kuṭhērakaphaṇijjhakau||4|| <br />
   −
śirīṣabījaṁ laśunaṁ haridrē lavaṇadvayam|  
+
śirīṣabījaṁ laśunaṁ haridrē lavaṇadvayam| <br />
jyōtiṣmatīṁ nāgaraṁ ca dadyācchīrṣavirēcanē||5||  
+
jyōtiṣmatīṁ nāgaraṁ ca dadyācchīrṣavirēcanē||5|| <br />
   −
gauravē śirasaḥ śūlē pīnasē'rdhāvabhēdakē|  
+
gauravē śirasaḥ śūlē pīnasē'rdhāvabhēdakē| <br />
krimivyādhāvapasmārē ghrāṇanāśē pramōhakē||6||  
+
krimivyādhāvapasmārē ghrāṇanāśē pramōhakē||6|| <br />
   −
apAmArgasya bIjAni pippalIrmaricAni ca|  
+
apAmArgasya bIjAni pippalIrmaricAni ca| <br />
viDa~ggAnyatha shigrUNi sarShapAMstumburUNi ca||3||  
+
viDa~ggAnyatha shigrUNi sarShapAMstumburUNi ca||3|| <br />
   −
ajAjIM cAjagandhAM  ca pIlUnyelAM hareNukAm|  
+
ajAjIM cAjagandhAM  ca pIlUnyelAM hareNukAm| <br />
pRuthvIkAM surasAM shvetAM kuTherakaphaNijjhakau||4||  
+
pRuthvIkAM surasAM shvetAM kuTherakaphaNijjhakau||4|| <br />
   −
shirIShabIjaM lashunaM haridre lavaNadvayam|  
+
shirIShabIjaM lashunaM haridre lavaNadvayam| <br />
jyotiShmatIM nAgaraM ca dadyAcchIrShavirecane||5||  
+
jyotiShmatIM nAgaraM ca dadyAcchIrShavirecane||5|| <br />
   −
gaurave shirasaH shUle pInase~ardhAvabhedake|  
+
gaurave shirasaH shUle pInase~ardhAvabhedake| <br />
krimivyAdhAvapasmAre ghrANanAshe pramohake||6||  
+
krimivyAdhAvapasmAre ghrANanAshe pramohake||6|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
<div style="text-align:justify;">
 
<div style="text-align:justify;">
Line 165: Line 165:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
मदनं मधुकं निम्बं जीमूतं कृतवेधनम्|  
+
मदनं मधुकं निम्बं जीमूतं कृतवेधनम्| <br />
पिप्पलीकुटजेक्ष्वाकूण्येलां धामार्गवाणि च||७||  
+
पिप्पलीकुटजेक्ष्वाकूण्येलां धामार्गवाणि च||७|| <br />
   −
उपस्थिते श्लेष्मपित्ते व्याधावामाशयाश्रये|  
+
उपस्थिते श्लेष्मपित्ते व्याधावामाशयाश्रये| <br />
वमनार्थं प्रयुञ्जीत भिषग्देहमदूषयन्||८||  
+
वमनार्थं प्रयुञ्जीत भिषग्देहमदूषयन्||८|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
madanaṁ madhukaṁ nimbaṁ jīmūtaṁ kr̥tavēdhanam|  
+
madanaṁ madhukaṁ nimbaṁ jīmūtaṁ kr̥tavēdhanam| <br />
pippalīkuṭajēkṣvākūṇyēlāṁ dhāmārgavāṇi ca||7||
+
pippalīkuṭajēkṣvākūṇyēlāṁ dhāmārgavāṇi ca||7||<br />
   −
upasthitē ślēṣmapittē vyādhāvāmāśayāśrayē|  
+
upasthitē ślēṣmapittē vyādhāvāmāśayāśrayē| <br />
vamanārthaṁ prayuñjīta bhiṣagdēhamadūṣayan||8||  
+
vamanārthaṁ prayuñjīta bhiṣagdēhamadūṣayan||8|| <br />
   −
madanaM madhukaM nimbaM jImUtaM kRutavedhanam|  
+
madanaM madhukaM nimbaM jImUtaM kRutavedhanam| <br />
pippalIkuTajekShvAkUNyelAM dhAmArgavANi ca||7||  
+
pippalIkuTajekShvAkUNyelAM dhAmArgavANi ca||7|| <br />
   −
upasthite shleShmapitte vyAdhAvAmAshayAshraye|  
+
upasthite shleShmapitte vyAdhAvAmAshayAshraye| <br />
vamanArthaM prayu~jjIta bhiShagdehamadUShayan||8||  
+
vamanArthaM prayu~jjIta bhiShagdehamadUShayan||8|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
<div style="text-align:justify;">
 
<div style="text-align:justify;">
Line 218: Line 218:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
त्रिवृतां त्रिफलां दन्तीं नीलिनीं सप्तलां वचाम्|  
+
त्रिवृतां त्रिफलां दन्तीं नीलिनीं सप्तलां वचाम्| <br />
कम्पिल्लकं गवाक्षीं च क्षीरिणीमुदकीर्यकाम्||९||  
+
कम्पिल्लकं गवाक्षीं च क्षीरिणीमुदकीर्यकाम्||९|| <br />
   −
पीलून्यारग्वधं द्राक्षां द्रवन्तीं निचुलानि च|  
+
पीलून्यारग्वधं द्राक्षां द्रवन्तीं निचुलानि च| <br />
पक्वाशयगते दोषे विरेकार्थं प्रयोजयेत्||१०||
+
पक्वाशयगते दोषे विरेकार्थं प्रयोजयेत्||१०||<br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
trivr̥tāṁ triphalāṁ dantīṁ nīlinīṁ saptalāṁ vacām|  
+
trivr̥tāṁ triphalāṁ dantīṁ nīlinīṁ saptalāṁ vacām| <br />
kampillakaṁ gavākṣīṁ ca kṣīriṇīmudakīryakām||9||  
+
kampillakaṁ gavākṣīṁ ca kṣīriṇīmudakīryakām||9|| <br />
   −
pīlūnyāragvadhaṁ drākṣāṁ dravantīṁ niculāni ca|  
+
pīlūnyāragvadhaṁ drākṣāṁ dravantīṁ niculāni ca| <br />
pakvāśayagatē dōṣē virēkārthaṁ prayōjayēt||10||  
+
pakvāśayagatē dōṣē virēkārthaṁ prayōjayēt||10|| <br />
   −
trivRutAM triphalAM dantIM nIlinIM saptalAM vacAm|  
+
trivRutAM triphalAM dantIM nIlinIM saptalAM vacAm| <br />
kampillakaM gavAkShIM ca kShIriNImudakIryakAm||9||  
+
kampillakaM gavAkShIM ca kShIriNImudakIryakAm||9|| <br />
   −
pIlUnyAragvadhaM drAkShAM dravantIM niculAni ca|  
+
pIlUnyAragvadhaM drAkShAM dravantIM niculAni ca| <br />
pakvAshayagate doShe virekArthaM prayojayet||10||  
+
pakvAshayagate doShe virekArthaM prayojayet||10|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
<div style="text-align:justify;">
 
<div style="text-align:justify;">
Line 290: Line 290:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
पाटलां चाग्निमन्थं च बिल्वं श्योनाकमेव च|  
+
पाटलां चाग्निमन्थं च बिल्वं श्योनाकमेव च| <br />
काश्मर्यं शालपर्णीं च पृश्निपर्णीं निदिग्धिकाम्||११||  
+
काश्मर्यं शालपर्णीं च पृश्निपर्णीं निदिग्धिकाम्||११|| <br />
   −
बलां श्वदंष्ट्रां बृहतीमेरण्डं सपुनर्नवम्|  
+
बलां श्वदंष्ट्रां बृहतीमेरण्डं सपुनर्नवम्| <br />
यवान् कुलत्थान् कोलानि गुडूचीं मदनानि च||१२||  
+
यवान् कुलत्थान् कोलानि गुडूचीं मदनानि च||१२|| <br />
   −
पलाशं कत्तृणं चैव स्नेहांश्च लवणानि च|  
+
पलाशं कत्तृणं चैव स्नेहांश्च लवणानि च| <br />
उदावर्ते विबन्धेषु युञ्ज्यादास्थापनेषु च||१३||  
+
उदावर्ते विबन्धेषु युञ्ज्यादास्थापनेषु च||१३|| <br />
   −
अत एवौषधगणात् सङ्कल्प्यमनुवासनम्|  
+
अत एवौषधगणात् सङ्कल्प्यमनुवासनम्| <br />
मारुतघ्नमिति प्रोक्तः सङ्ग्रहः पाञ्चकर्मिकः||१४||  
+
मारुतघ्नमिति प्रोक्तः सङ्ग्रहः पाञ्चकर्मिकः||१४|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
pāṭalāṁ  cāgnimanthaṁ ca bilvaṁ śyōnākamēva ca|  
+
pāṭalāṁ  cāgnimanthaṁ ca bilvaṁ śyōnākamēva ca| <br />
kāśmaryaṁ śālaparṇīṁ ca pr̥śniparṇīṁ nidigdhikām||11||  
+
kāśmaryaṁ śālaparṇīṁ ca pr̥śniparṇīṁ nidigdhikām||11|| <br />
   −
balāṁ śvadaṁṣṭrāṁ br̥hatīmēraṇḍaṁ sapunarnavam|  
+
balāṁ śvadaṁṣṭrāṁ br̥hatīmēraṇḍaṁ sapunarnavam| <br />
yavān kulatthān kōlāni guḍūcīṁ madanāni ca||12||  
+
yavān kulatthān kōlāni guḍūcīṁ madanāni ca||12|| <br />
   −
palāśaṁ kattr̥ṇaṁ caiva snēhāṁśca lavaṇāni ca|  
+
palāśaṁ kattr̥ṇaṁ caiva snēhāṁśca lavaṇāni ca| <br />
udāvartē vibandhēṣu yuñjyādāsthāpanēṣu ca||13||  
+
udāvartē vibandhēṣu yuñjyādāsthāpanēṣu ca||13|| <br />
   −
ata ēvauṣadhagaṇāt saṅkalpyamanuvāsanam|  
+
ata ēvauṣadhagaṇāt saṅkalpyamanuvāsanam| <br />
mārutaghnamiti prōktaḥ saṅgrahaḥ pāñcakarmikaḥ||14||  
+
mārutaghnamiti prōktaḥ saṅgrahaḥ pāñcakarmikaḥ||14|| <br />
   −
pATalAM [1] cAgnimanthaM ca bilvaM shyonAkameva ca|  
+
pATalAM [1] cAgnimanthaM ca bilvaM shyonAkameva ca| <br />
kAshmaryaM shAlaparNIM ca pRushniparNIM nidigdhikAm||11||  
+
kAshmaryaM shAlaparNIM ca pRushniparNIM nidigdhikAm||11|| <br />
   −
balAM shvadaMShTrAM bRuhatImeraNDaM sapunarnavam|  
+
balAM shvadaMShTrAM bRuhatImeraNDaM sapunarnavam| <br />
yavAn kulatthAn kolAni guDUcIM madanAni ca||12||  
+
yavAn kulatthAn kolAni guDUcIM madanAni ca||12|| <br />
   −
palAshaM kattRuNaM caiva snehAMshca lavaNAni ca|  
+
palAshaM kattRuNaM caiva snehAMshca lavaNAni ca| <br />
udAvarte vibandheShu yu~jjyAdAsthApaneShu ca||13||  
+
udAvarte vibandheShu yu~jjyAdAsthApaneShu ca||13|| <br />
   −
ata evauShadhagaNAt sa~gkalpyamanuvAsanam|  
+
ata evauShadhagaNAt sa~gkalpyamanuvAsanam| <br />
mArutaghnamiti proktaH sa~ggrahaH pA~jcakarmikaH||14||  
+
mArutaghnamiti proktaH sa~ggrahaH pA~jcakarmikaH||14|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
<div style="text-align:justify;">
 
<div style="text-align:justify;">
Line 387: Line 387:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
‎तान्युपस्थितदोषाणां स्नेहस्वेदोपपादनैः|  
+
‎तान्युपस्थितदोषाणां स्नेहस्वेदोपपादनैः| <br />
पञ्चकर्माणि कुर्वीत मात्राकालौ विचारयन्||१५||
+
पञ्चकर्माणि कुर्वीत मात्राकालौ विचारयन्||१५||<br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
tānyupasthitadōṣāṇāṁ snēhasvēdōpapādanaiḥ|  
+
tānyupasthitadōṣāṇāṁ snēhasvēdōpapādanaiḥ| <br />
pañcakarmāṇi kurvīta mātrākālau vicārayan||15||  
+
pañcakarmāṇi kurvīta mātrākālau vicārayan||15|| <br />
   −
tAnyupasthitadoShANAM snehasvedopapAdanaiH|
+
tAnyupasthitadoShANAM snehasvedopapAdanaiH|<br />
pa~jcakarmANi kurvIta mAtrAkAlau vicArayan||15||
+
pa~jcakarmANi kurvIta mAtrAkAlau vicArayan||15||<br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
In the event of vitiated 'dosha'' (vitiated factors) brought to ''koshtha'' (gut) by oleation and sudation therapies, a physician should administer five bio-purificatory therapies by duly considering the ''matra'' (dose) and ''kala'' (time). [15]
 
In the event of vitiated 'dosha'' (vitiated factors) brought to ''koshtha'' (gut) by oleation and sudation therapies, a physician should administer five bio-purificatory therapies by duly considering the ''matra'' (dose) and ''kala'' (time). [15]
Line 402: Line 402:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
मात्राकालाश्रया युक्तिः, सिद्धिर्युक्तौ प्रतिष्ठिता|  
+
मात्राकालाश्रया युक्तिः, सिद्धिर्युक्तौ प्रतिष्ठिता| <br />
तिष्ठत्युपरि युक्तिज्ञो द्रव्यज्ञानवतां सदा||१६||  
+
तिष्ठत्युपरि युक्तिज्ञो द्रव्यज्ञानवतां सदा||१६|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
mātrākālāśrayā yuktiḥ, siddhiryuktau pratiṣṭhitā|  
+
mātrākālāśrayā yuktiḥ, siddhiryuktau pratiṣṭhitā| <br />
tiṣṭhatyupari yuktijñō dravyajñānavatāṁ sadā||16||  
+
tiṣṭhatyupari yuktijñō dravyajñānavatāṁ sadā||16|| <br />
   −
mAtrAkAlAshrayA yuktiH, siddhiryuktau pratiShThitA|  
+
mAtrAkAlAshrayA yuktiH, siddhiryuktau pratiShThitA| <br />
tiShThatyupari yuktij~jo dravyaj~jAnavatAM sadA||16||
+
tiShThatyupari yuktij~jo dravyaj~jAnavatAM sadA||16||<br />
 
  </div></div>
 
  </div></div>
 
Therapeutic aptness or rational therapy depends on the ''matra'' (dose) and ''kala''(time). Success of the treatment depends on ''yukti'' (rational therapeutics). But prior to the application of ''yukti'' (rational therapeutics) the physician should always possess complete knowledge about drugs. [16]
 
Therapeutic aptness or rational therapy depends on the ''matra'' (dose) and ''kala''(time). Success of the treatment depends on ''yukti'' (rational therapeutics). But prior to the application of ''yukti'' (rational therapeutics) the physician should always possess complete knowledge about drugs. [16]
Line 417: Line 417:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
अत ऊर्ध्वं प्रवक्ष्यामि यवागूर्विविधौषधाः|  
+
अत ऊर्ध्वं प्रवक्ष्यामि यवागूर्विविधौषधाः| <br />
विविधानां विकाराणां तत्साध्यानां निवृत्तये||१७||  
+
विविधानां विकाराणां तत्साध्यानां निवृत्तये||१७|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
ata ūrdhvaṁ pravakṣyāmi yavāgūrvividhauṣadhāḥ|  
+
ata ūrdhvaṁ pravakṣyāmi yavāgūrvividhauṣadhāḥ| <br />
vividhānāṁ vikārāṇāṁ tatsādhyānāṁ nivr̥ttayē||17||
+
vividhānāṁ vikārāṇāṁ tatsādhyānāṁ nivr̥ttayē||17||<br />
   −
ata UrdhvaM pravakShyAmi yavAgUrvividhauShadhAH|  
+
ata UrdhvaM pravakShyAmi yavAgUrvividhauShadhAH| <br />
vividhAnAM vikArANAM tatsAdhyAnAM nivRuttaye||17||  
+
vividhAnAM vikArANAM tatsAdhyAnAM nivRuttaye||17|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Here after I will explain different gruels prepared with various medicinal herbs to eradicate curable diseases. [17]  
 
Here after I will explain different gruels prepared with various medicinal herbs to eradicate curable diseases. [17]  
Line 434: Line 434:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
पिप्पलीपिप्पलीमूलचव्यचित्रकनागरैः|  
+
पिप्पलीपिप्पलीमूलचव्यचित्रकनागरैः| <br />
यवागूर्दीपनीया स्याच्छूलघ्नी चोपसाधिता||१८||
+
यवागूर्दीपनीया स्याच्छूलघ्नी चोपसाधिता||१८||<br />
 
  <div class="mw-collapsible-content">
 
  <div class="mw-collapsible-content">
   −
pippalīpippalīmūlacavyacitrakanāgaraiḥ|  
+
pippalīpippalīmūlacavyacitrakanāgaraiḥ| <br />
yavāgūrdīpanīyā syācchūlaghnī cōpasādhitā||18||  
+
yavāgūrdīpanīyā syācchūlaghnī cōpasādhitā||18|| <br />
   −
pippalIpippalImUlacavyacitrakanAgaraiH|  
+
pippalIpippalImUlacavyacitrakanAgaraiH| <br />
yavAgUrdIpanIyA syAcchUlaghnI copasAdhitA||18||  
+
yavAgUrdIpanIyA syAcchUlaghnI copasAdhitA||18|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Gruel prepared with ''Pippali'' (Piper longum Linn.), ''Pippalimoola'' (Piper longum Linn.), ''Chavya'' (Piper chaba Hunter.), ''Chitraka'' (Plumbago zeylanica Linn.) and ''Nagara'' (Zingiber officinale Rosc) stimulates ''agni'' (digestion power) and cures colic pain. [18]
 
Gruel prepared with ''Pippali'' (Piper longum Linn.), ''Pippalimoola'' (Piper longum Linn.), ''Chavya'' (Piper chaba Hunter.), ''Chitraka'' (Plumbago zeylanica Linn.) and ''Nagara'' (Zingiber officinale Rosc) stimulates ''agni'' (digestion power) and cures colic pain. [18]
Line 449: Line 449:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
दधित्थबिल्वचाङ्गेरीतक्रदाडिमसाधिता|  
+
दधित्थबिल्वचाङ्गेरीतक्रदाडिमसाधिता| <br />
पाचनी ग्राहिणी, पेया सवाते पाञ्चमूलिकी||१९||
+
पाचनी ग्राहिणी, पेया सवाते पाञ्चमूलिकी||१९||<br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
dadhitthabilvacāṅgērītakradāḍimasādhitā|  
+
dadhitthabilvacāṅgērītakradāḍimasādhitā| <br />
pācanī grāhiṇī,pēyā savātē pāñcamūlikī||19||
+
pācanī grāhiṇī,pēyā savātē pāñcamūlikī||19||<br />
   −
dadhitthabilvacA~ggerItakradADimasAdhitA|  
+
dadhitthabilvacA~ggerItakradADimasAdhitA| <br />
pAcanI grAhiNI, peyA savAte pA~jcamUlikI||19||
+
pAcanI grAhiNI, peyA savAte pA~jcamUlikI||19||<br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Gruel prepared with ''Dadhittha'' (Limonia acidissima Linn.), ''Bilwa'' (Aegle marmelos), ''Changeri'' (Oxalis corniculata Linn.), ''Takra'' (buttermilk), ''Dadima'' (Punica granatum Linn.) are ''pachana'' (digestive) and ''grahi'' (styptic and promoting absorption of liquid).
 
Gruel prepared with ''Dadhittha'' (Limonia acidissima Linn.), ''Bilwa'' (Aegle marmelos), ''Changeri'' (Oxalis corniculata Linn.), ''Takra'' (buttermilk), ''Dadima'' (Punica granatum Linn.) are ''pachana'' (digestive) and ''grahi'' (styptic and promoting absorption of liquid).
Line 466: Line 466:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
शालपर्णीबलाबिल्वैः पृश्निपर्ण्या च साधिता|  
+
शालपर्णीबलाबिल्वैः पृश्निपर्ण्या च साधिता| <br />
दाडिमाम्ला हिता पेया पित्तश्लेष्मातिसारिणाम्||२०||  
+
दाडिमाम्ला हिता पेया पित्तश्लेष्मातिसारिणाम्||२०|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
śālaparṇībalābilvaiḥ pr̥śniparṇyā ca sādhitā|  
+
śālaparṇībalābilvaiḥ pr̥śniparṇyā ca sādhitā| <br />
dāḍimāmlā hitā pēyā pittaślēṣmātisāriṇām||20||  
+
dāḍimāmlā hitā pēyā pittaślēṣmātisāriṇām||20|| <br />
   −
shAlaparNIbalAbilvaiH pRushniparNyA ca sAdhitA|  
+
shAlaparNIbalAbilvaiH pRushniparNyA ca sAdhitA| <br />
dADimAmlA hitA peyA pittashleShmAtisAriNAm||20||  
+
dADimAmlA hitA peyA pittashleShmAtisAriNAm||20|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Gruel prepared with ''Shalaparni''(Desmodium gangeticum DC.), ''Bala'' (Sida cordifolia), ''Bilwa'' (Aegle marmelos), ''Prishnaparni'' (Uraria picta Desv.),  ''Amla dadima'' (sour Punica granatum) is beneficial in ''pitta'' and ''shleshmaja atisara'' (diarrhoea with dominant ''pitta'' and ''kapha'').[20]
 
Gruel prepared with ''Shalaparni''(Desmodium gangeticum DC.), ''Bala'' (Sida cordifolia), ''Bilwa'' (Aegle marmelos), ''Prishnaparni'' (Uraria picta Desv.),  ''Amla dadima'' (sour Punica granatum) is beneficial in ''pitta'' and ''shleshmaja atisara'' (diarrhoea with dominant ''pitta'' and ''kapha'').[20]
Line 481: Line 481:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
पयस्यर्धोदके च्छागे ह्रीवेरोत्पलनागरैः|  
+
पयस्यर्धोदके च्छागे ह्रीवेरोत्पलनागरैः| <br />
पेया रक्तातिसारघ्नी पृश्निपर्ण्या च साधिता||२१||  
+
पेया रक्तातिसारघ्नी पृश्निपर्ण्या च साधिता||२१|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
payasyardhōdakē cchāgē hrīvērōtpalanāgaraiḥ|  
+
payasyardhōdakē cchāgē hrīvērōtpalanāgaraiḥ| <br />
pēyā raktātisāraghnī pr̥śniparṇyā ca sādhitā||21||  
+
pēyā raktātisāraghnī pr̥śniparṇyā ca sādhitā||21|| <br />
   −
payasyardhodake cchAge hrIverotpalanAgaraiH|  
+
payasyardhodake cchAge hrIverotpalanAgaraiH| <br />
peyA raktAtisAraghnI pRushniparNyA ca sAdhitA||21||
+
peyA raktAtisAraghnI pRushniparNyA ca sAdhitA||21||<br />
 
  </div></div>
 
  </div></div>
 
Gruel prepared with half part of water, half part of ''chaga dugdha'' (Goats milk), ''Hribera'' (Pavonia odorata Wild.), ''Utpala'' (Nymphaea alba Linn.), ''Nagara'' (Zingiber officinale Rosc.) and ''Prishniparni'' (Uraria picta Desv.) is beneficial in ''raktatisaara'' (blood tinged diarrhea/dysentry). [21]
 
Gruel prepared with half part of water, half part of ''chaga dugdha'' (Goats milk), ''Hribera'' (Pavonia odorata Wild.), ''Utpala'' (Nymphaea alba Linn.), ''Nagara'' (Zingiber officinale Rosc.) and ''Prishniparni'' (Uraria picta Desv.) is beneficial in ''raktatisaara'' (blood tinged diarrhea/dysentry). [21]
Line 496: Line 496:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
दद्यात् सातिविषां पेयां सामे  साम्लां सनागराम्|  
+
दद्यात् सातिविषां पेयां सामे  साम्लां सनागराम्| <br />
श्वदंष्ट्राकण्टकारीभ्यां मूत्रकृच्छ्रे सफाणिताम्||२२||  
+
श्वदंष्ट्राकण्टकारीभ्यां मूत्रकृच्छ्रे सफाणिताम्||२२|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
dadyāt sātiviṣāṁ pēyāṁ sāmē  sāmlāṁ sanāgarām|  
+
dadyāt sātiviṣāṁ pēyāṁ sāmē  sāmlāṁ sanāgarām| <br />
śvadaṁṣṭrākaṇṭakārībhyāṁ mūtrakr̥cchrē saphāṇitām||22||  
+
śvadaṁṣṭrākaṇṭakārībhyāṁ mūtrakr̥cchrē saphāṇitām||22|| <br />
   −
dadyAt sAtiviShAM peyAM sAme  sAmlAM sanAgarAm|  
+
dadyAt sAtiviShAM peyAM sAme  sAmlAM sanAgarAm| <br />
shvadaMShTrAkaNTakArIbhyAM mUtrakRucchre saphANitAm||22||  
+
shvadaMShTrAkaNTakArIbhyAM mUtrakRucchre saphANitAm||22|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Whereas in the case of diarrhea associated with ''Ama'', gruel prepared with ''Ativisha'' (Aconitum heterophyllum), ''Amla dadima'' (Sour pomegranate Punica granatum Cim.)and ''Nagara'' (Zingiber officinale Rosc.) is beneficial.
 
Whereas in the case of diarrhea associated with ''Ama'', gruel prepared with ''Ativisha'' (Aconitum heterophyllum), ''Amla dadima'' (Sour pomegranate Punica granatum Cim.)and ''Nagara'' (Zingiber officinale Rosc.) is beneficial.
Line 512: Line 512:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
विडङ्गपिप्पलीमूलशिग्रुभिर्मरिचेन च|  
+
विडङ्गपिप्पलीमूलशिग्रुभिर्मरिचेन च| <br />
तक्रसिद्धा  यवागूः स्यात् क्रिमिघ्नी ससुवर्चिका||२३||  
+
तक्रसिद्धा  यवागूः स्यात् क्रिमिघ्नी ससुवर्चिका||२३|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
viḍaṅgapippalīmūlaśigrubhirmaricēna ca|  
+
viḍaṅgapippalīmūlaśigrubhirmaricēna ca| <br />
takrasiddhā  yavāgūḥ syāt krimighnī sasuvarcikā||23||  
+
takrasiddhā  yavāgūḥ syāt krimighnī sasuvarcikā||23|| <br />
   −
viDa~ggapippalImUlashigrubhirmaricena ca|  
+
viDa~ggapippalImUlashigrubhirmaricena ca| <br />
takrasiddhA  yavAgUH syAt krimighnI sasuvarcikA||23||
+
takrasiddhA  yavAgUH syAt krimighnI sasuvarcikA||23||<br />
 
  </div></div>
 
  </div></div>
 
Gruel prepared with ''Vidanga'' (Embelia ribes), ''Pippalimoola'' (Piper longum), ''Shigru'' (Moringa oleifera Lam.), ''Maricha'' (Piper nigrum) and ''Souvarchala lavana'' (black salt) along with buttermilk is beneficial in treating ''krimi'' (worm infestations). [23]
 
Gruel prepared with ''Vidanga'' (Embelia ribes), ''Pippalimoola'' (Piper longum), ''Shigru'' (Moringa oleifera Lam.), ''Maricha'' (Piper nigrum) and ''Souvarchala lavana'' (black salt) along with buttermilk is beneficial in treating ''krimi'' (worm infestations). [23]
Line 527: Line 527:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
मृद्वीकासारिवालाजपिप्पलीमधुनागरैः|  
+
मृद्वीकासारिवालाजपिप्पलीमधुनागरैः| <br />
पिपासाघ्नी, विषघ्नी च सोमराजीविपाचिता||२४||  
+
पिपासाघ्नी, विषघ्नी च सोमराजीविपाचिता||२४|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
mr̥dvīkāsārivālājapippalīmadhunāgaraiḥ|  
+
mr̥dvīkāsārivālājapippalīmadhunāgaraiḥ| <br />
pipāsāghnī, viṣaghnī ca sōmarājīvipācitā||24||  
+
pipāsāghnī, viṣaghnī ca sōmarājīvipācitā||24|| <br />
   −
mRudvIkAsArivAlAjapippalImadhunAgaraiH|  
+
mRudvIkAsArivAlAjapippalImadhunAgaraiH| <br />
pipAsAghnI, viShaghnI ca somarAjIvipAcitA||24||  
+
pipAsAghnI, viShaghnI ca somarAjIvipAcitA||24|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Gruel prepared using ''Mridvika'' (Vitis vinifera Linn.), ''Sariva'' (Hemidesmus indicus R. Br.), ''Laja'' (popped sorghum), ''Pippali'' (Piper longum) , ''madhu'' (honey),  ''Nagara'' (Zingiber officinale Rosc.)  relieves thirst.  
 
Gruel prepared using ''Mridvika'' (Vitis vinifera Linn.), ''Sariva'' (Hemidesmus indicus R. Br.), ''Laja'' (popped sorghum), ''Pippali'' (Piper longum) , ''madhu'' (honey),  ''Nagara'' (Zingiber officinale Rosc.)  relieves thirst.  
Line 543: Line 543:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
सिद्धा वराहनिर्यूहे यवागूर्बृंहणी मता|  
+
सिद्धा वराहनिर्यूहे यवागूर्बृंहणी मता| <br />
गवेधुकानां भृष्टानां कर्शनीया समाक्षिका||२५||
+
गवेधुकानां भृष्टानां कर्शनीया समाक्षिका||२५||<br />
 
  <div class="mw-collapsible-content">
 
  <div class="mw-collapsible-content">
   −
siddhā varāhaniryūhē yavāgūrbr̥ṁhaṇī matā|  
+
siddhā varāhaniryūhē yavāgūrbr̥ṁhaṇī matā| <br />
gavēdhukānāṁ bhr̥ṣṭānāṁ karśanīyā samākṣikā||25||  
+
gavēdhukānāṁ bhr̥ṣṭānāṁ karśanīyā samākṣikā||25|| <br />
   −
siddhA varAhaniryUhe yavAgUrbRuMhaNI matA|  
+
siddhA varAhaniryUhe yavAgUrbRuMhaNI matA| <br />
gavedhukAnAM bhRuShTAnAM karshanIyA samAkShikA||25||
+
gavedhukAnAM bhRuShTAnAM karshanIyA samAkShikA||25||<br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Gruel prepared with pork flesh juice extract is nourishing.  
 
Gruel prepared with pork flesh juice extract is nourishing.  
Line 559: Line 559:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
सर्पिष्मती बहुतिला स्नेहनी लवणान्विता|  
+
सर्पिष्मती बहुतिला स्नेहनी लवणान्विता| <br />
कुशामलकनिर्यूहे श्यामाकानां  विरूक्षणी||२६||  
+
कुशामलकनिर्यूहे श्यामाकानां  विरूक्षणी||२६||<br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
sarpiṣmatī bahutilā snēhanī lavaṇānvitā|  
+
sarpiṣmatī bahutilā snēhanī lavaṇānvitā| <br />
kuśāmalakaniryūhē śyāmākānāṁ  virūkṣaṇī||26||  
+
kuśāmalakaniryūhē śyāmākānāṁ  virūkṣaṇī||26|| <br />
   −
sarpiShmatI bahutilA snehanI lavaNAnvitA|  
+
sarpiShmatI bahutilA snehanI lavaNAnvitA| <br />
kushAmalakaniryUhe shyAmAkAnAM  virUkShaNI||26||  
+
kushAmalakaniryUhe shyAmAkAnAM  virUkShaNI||26||<br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
For the ''snehana'' (unctuousness) one should use the gruel prepared using ''tila'' (Sesamum indicum Linn.) and ''lavana'' (salt).
 
For the ''snehana'' (unctuousness) one should use the gruel prepared using ''tila'' (Sesamum indicum Linn.) and ''lavana'' (salt).
Line 575: Line 575:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
दशमूलीशृता कासहिक्काश्वासकफापहा|  
+
दशमूलीशृता कासहिक्काश्वासकफापहा| <br />
यमके मदिरासिद्धा पक्वाशयरुजापहा||२७||  
+
यमके मदिरासिद्धा पक्वाशयरुजापहा||२७|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
daśamūlīśr̥tā kāsahikkāśvāsakaphāpahā|  
+
daśamūlīśr̥tā kāsahikkāśvāsakaphāpahā| <br />
yamakē madirāsiddhā pakvāśayarujāpahā||27||  
+
yamakē madirāsiddhā pakvāśayarujāpahā||27|| <br />
   −
dashamUlIshRutA kAsahikkAshvAsakaphApahA|  
+
dashamUlIshRutA kAsahikkAshvAsakaphApahA| <br />
yamake madirAsiddhA pakvAshayarujApahA||27||  
+
yamake madirAsiddhA pakvAshayarujApahA||27|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Gruel prepared with ''Dashamoola'' (ten root drugs) is beneficial in ''hikka'' (hiccough), ''shwasa'' (dyspnea), ''kasa'' (cough) and is considered as ''kaphahara'' (reduces kapha).
 
Gruel prepared with ''Dashamoola'' (ten root drugs) is beneficial in ''hikka'' (hiccough), ''shwasa'' (dyspnea), ''kasa'' (cough) and is considered as ''kaphahara'' (reduces kapha).
Line 591: Line 591:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
शाकैर्मांसैस्तिलैर्माषैः सिद्धा वर्चो निरस्यति|  
+
शाकैर्मांसैस्तिलैर्माषैः सिद्धा वर्चो निरस्यति| <br />
जम्ब्वाम्रास्थिदधित्थाम्लबिल्वैः साङ्ग्राहिकी मता||२८||  
+
जम्ब्वाम्रास्थिदधित्थाम्लबिल्वैः साङ्ग्राहिकी मता||२८|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
śākairmāṁsaistilairmāṣaiḥ siddhā varcō nirasyati|  
+
śākairmāṁsaistilairmāṣaiḥ siddhā varcō nirasyati| <br />
jambvāmrāsthidadhitthāmlabilvaiḥ sāṅgrāhikī matā||28||  
+
jambvāmrāsthidadhitthāmlabilvaiḥ sāṅgrāhikī matā||28|| <br />
   −
shAkairmAMsaistilairmAShaiH siddhA varco nirasyati|  
+
shAkairmAMsaistilairmAShaiH siddhA varco nirasyati| <br />
jambvAmrAsthidadhitthAmlabilvaiH sA~ggrAhikI matA||28||  
+
jambvAmrAsthidadhitthAmlabilvaiH sA~ggrAhikI matA||28|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
For the easy evacuation of stool one can use gruel prepared out of vegetables, meat, ''tila'' (Sesamum indicum) and ''masha'' (Phaseolus mungo Linn.)  
 
For the easy evacuation of stool one can use gruel prepared out of vegetables, meat, ''tila'' (Sesamum indicum) and ''masha'' (Phaseolus mungo Linn.)  
Line 607: Line 607:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
क्षारचित्रकहिङ्ग्वम्लवेतसैर्भेदिनी मता|  
+
क्षारचित्रकहिङ्ग्वम्लवेतसैर्भेदिनी मता| <br />
अभयापिप्पलीमूलविश्वैर्वातानुलोमनी  ||२९||  
+
अभयापिप्पलीमूलविश्वैर्वातानुलोमनी  ||२९|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
kṣāracitrakahiṅgvamlavētasairbhēdinī matā|  
+
kṣāracitrakahiṅgvamlavētasairbhēdinī matā| <br />
abhayāpippalīmūlaviśvairvātānulōmanī  ||29||  
+
abhayāpippalīmūlaviśvairvātānulōmanī  ||29|| <br />
   −
kShAracitrakahi~ggvamlavetasairbhedinI matA|  
+
kShAracitrakahi~ggvamlavetasairbhedinI matA| <br />
abhayApippalImUlavishvairvAtAnulomanI  ||29||  
+
abhayApippalImUlavishvairvAtAnulomanI  ||29|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
For the ''bhedana karma'' (cathartic) gruel prepared using ''kshara'' (alkali), ''chitraka'' (Plumbago zeylanica Linn.), ''hingu'' (Ferula narthex Boiss ) and ''amlavetasa'' (Garcinia pedunculata Roxb.) is beneficial.  
 
For the ''bhedana karma'' (cathartic) gruel prepared using ''kshara'' (alkali), ''chitraka'' (Plumbago zeylanica Linn.), ''hingu'' (Ferula narthex Boiss ) and ''amlavetasa'' (Garcinia pedunculata Roxb.) is beneficial.  
Line 624: Line 624:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
तक्रसिद्धा यवागूः स्याद्धृतव्यापत्तिनाशिनी|  
+
तक्रसिद्धा यवागूः स्याद्धृतव्यापत्तिनाशिनी| <br />
तैलव्यापदि शस्ता स्यात्तक्रपिण्याकसाधिता||३०||  
+
तैलव्यापदि शस्ता स्यात्तक्रपिण्याकसाधिता||३०|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
takrasiddhā yavāgūḥ syāddhr̥tavyāpattināśinī|  
+
takrasiddhā yavāgūḥ syāddhr̥tavyāpattināśinī| <br />
tailavyāpadi śastā syāttakrapiṇyākasādhitā||30||  
+
tailavyāpadi śastā syāttakrapiṇyākasādhitā||30|| <br />
   −
takrasiddhA yavAgUH syAddhRutavyApattinAshinI|  
+
takrasiddhA yavAgUH syAddhRutavyApattinAshinI| <br />
tailavyApadi shastA syAttakrapiNyAkasAdhitA||30||  
+
tailavyApadi shastA syAttakrapiNyAkasAdhitA||30|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Gruel prepared with buttermilk eradicates untoward effects caused by ''ghritavyapada'' (improper administration of  ghee).
 
Gruel prepared with buttermilk eradicates untoward effects caused by ''ghritavyapada'' (improper administration of  ghee).
Line 641: Line 641:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
गव्यमांसरसैः साम्ला विषमज्वरनाशिनी|  
+
गव्यमांसरसैः साम्ला विषमज्वरनाशिनी| <br />
कण्ठ्या यवानां यमके पिप्पल्यामलकैः शृता||३१||  
+
कण्ठ्या यवानां यमके पिप्पल्यामलकैः शृता||३१|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
gavyamāṁsarasaiḥ sāmlā viṣamajvaranāśinī|  
+
gavyamāṁsarasaiḥ sāmlā viṣamajvaranāśinī| <br />
kaṇṭhyā yavānāṁ yamakē pippalyāmalakaiḥ śr̥tā||31||  
+
kaṇṭhyā yavānāṁ yamakē pippalyāmalakaiḥ śr̥tā||31|| <br />
   −
gavyamAMsarasaiH sAmlA viShamajvaranAshinI|  
+
gavyamAMsarasaiH sAmlA viShamajvaranAshinI| <br />
kaNThyA yavAnAM yamake pippalyAmalakaiH shRutA||31||
+
kaNThyA yavAnAM yamake pippalyAmalakaiH shRutA||31||<br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Gruel prepared using cow meat and sour ''Dadima'' (Punica granatum) is beneficial in ''vishamajwara'' (type of fever with irregular pattern).  
 
Gruel prepared using cow meat and sour ''Dadima'' (Punica granatum) is beneficial in ''vishamajwara'' (type of fever with irregular pattern).  
Line 658: Line 658:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
ताम्रचूडरसे सिद्धा रेतोमार्गरुजापहा|  
+
ताम्रचूडरसे सिद्धा रेतोमार्गरुजापहा| <br />
समाषविदला वृष्या घृतक्षीरोपसाधिता||३२||  
+
समाषविदला वृष्या घृतक्षीरोपसाधिता||३२|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
tāmracūḍarasē siddhā rētōmārgarujāpahā|  
+
tāmracūḍarasē siddhā rētōmārgarujāpahā| <br />
samāṣavidalā vr̥ṣyā ghr̥takṣīrōpasādhitā||32||  
+
samāṣavidalā vr̥ṣyā ghr̥takṣīrōpasādhitā||32|| <br />
   −
tAmracUDarase siddhA retomArgarujApahA|  
+
tAmracUDarase siddhA retomArgarujApahA| <br />
samAShavidalA vRuShyA ghRutakShIropasAdhitA||32||  
+
samAShavidalA vRuShyA ghRutakShIropasAdhitA||32||<br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Gruel prepared using ''Tamrachuda'' (chicken meat) is said to be beneficial in seminal disorder.
 
Gruel prepared using ''Tamrachuda'' (chicken meat) is said to be beneficial in seminal disorder.
Line 675: Line 675:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
उपोदिकादधिभ्यां तु सिद्धा मदविनाशिनी|  
+
उपोदिकादधिभ्यां तु सिद्धा मदविनाशिनी| <br />
क्षुधं हन्यादपामार्गक्षीरगोधारसैः शृता||३३||
+
क्षुधं हन्यादपामार्गक्षीरगोधारसैः शृता||३३||<br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
upōdikādadhibhyāṁ tu siddhā madavināśinī|  
+
upōdikādadhibhyāṁ tu siddhā madavināśinī| <br />
kṣudhaṁ hanyādapāmārgakṣīragōdhārasaiḥ śr̥tā||33||
+
kṣudhaṁ hanyādapāmārgakṣīragōdhārasaiḥ śr̥tā||33||<br />
   −
upodikAdadhibhyAM tu siddhA madavinAshinI|  
+
upodikAdadhibhyAM tu siddhA madavinAshinI| <br />
kShudhaM hanyAdapAmArgakShIragodhArasaiH shRutA||33||
+
kShudhaM hanyAdapAmArgakShIragodhArasaiH shRutA||33||<br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
One prepared with ''Upodika'' (Basella rubra Linn.) and curd cures mada (intoxication).  
 
One prepared with ''Upodika'' (Basella rubra Linn.) and curd cures mada (intoxication).  
Line 694: Line 694:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
तत्र श्लोकः-  
+
तत्र श्लोकः- <br />
अष्टाविंशतिरित्येता यवाग्वः परिकीर्तिताः|  
+
अष्टाविंशतिरित्येता यवाग्वः परिकीर्तिताः| <br />
पञ्चकर्माणि चाश्रित्य प्रोक्तो भैषज्यसङ्ग्रहः||३४||  
+
पञ्चकर्माणि चाश्रित्य प्रोक्तो भैषज्यसङ्ग्रहः||३४|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
tatra ślōkaḥ-  
+
tatra ślōkaḥ- <br />
aṣṭāviṁśatirityētā yavāgvaḥ parikīrtitāḥ|  
+
aṣṭāviṁśatirityētā yavāgvaḥ parikīrtitāḥ| <br />
pañcakarmāṇi cāśritya prōktō bhaiṣajyasaṅgrahaḥ||34||
+
pañcakarmāṇi cāśritya prōktō bhaiṣajyasaṅgrahaḥ||34||<br />
   −
tatra shlokaH-  
+
tatra shlokaH- <br />
aShTAviMshatirityetA yavAgvaH parikIrtitAH|  
+
aShTAviMshatirityetA yavAgvaH parikIrtitAH|<br />
pa~jcakarmANi cAshritya prokto bhaiShajyasa~ggrahaH||34||  
+
pa~jcakarmANi cAshritya prokto bhaiShajyasa~ggrahaH||34||<br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Thus after summarizing,
 
Thus after summarizing,
Line 712: Line 712:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
पूर्वं मूलफलज्ञानहेतोरुक्तं यदौषधम्|  
+
पूर्वं मूलफलज्ञानहेतोरुक्तं यदौषधम्| <br />
पञ्चकर्माश्रयज्ञानहेतोस्तत् कीर्तितं पुनः||३५||  
+
पञ्चकर्माश्रयज्ञानहेतोस्तत् कीर्तितं पुनः||३५|| <br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
pūrvaṁ mūlaphalajñānahētōruktaṁ yadauṣadham|  
+
pūrvaṁ mūlaphalajñānahētōruktaṁ yadauṣadham| <br />
pañcakarmāśrayajñānahētōstat kīrtitaṁ punaḥ||35||
+
pañcakarmāśrayajñānahētōstat kīrtitaṁ punaḥ||35||<br />
   −
pUrvaM mUlaphalaj~jAnahetoruktaM yadauShadham|  
+
pUrvaM mUlaphalaj~jAnahetoruktaM yadauShadham| <br />
pa~jcakarmAshrayaj~jAnahetostat kIrtitaM punaH||35||  
+
pa~jcakarmAshrayaj~jAnahetostat kIrtitaM punaH||35|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
Though in the previous chapter description about fruits, roots and other medicinal plants have been mentioned, still from the view of bio-purificatory therapies description of drugs are included. [35]
 
Though in the previous chapter description about fruits, roots and other medicinal plants have been mentioned, still from the view of bio-purificatory therapies description of drugs are included. [35]
Line 727: Line 727:  
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed">
   −
स्मृतिमान् हेतुयुक्तिज्ञो जितात्मा प्रतिपत्तिमान्|  
+
स्मृतिमान् हेतुयुक्तिज्ञो जितात्मा प्रतिपत्तिमान्| <br />
भिषगौषधसंयोगैश्चिकित्सां कर्तुमर्हति||३६||
+
भिषगौषधसंयोगैश्चिकित्सां कर्तुमर्हति||३६||<br />
 
<div class="mw-collapsible-content">
 
<div class="mw-collapsible-content">
   −
smr̥timān hētuyuktijñō jitātmā pratipattimān|  
+
smr̥timān hētuyuktijñō jitātmā pratipattimān| <br />
bhiṣagauṣadhasaṁyōgaiścikitsāṁ kartumarhati||36||  
+
bhiṣagauṣadhasaṁyōgaiścikitsāṁ kartumarhati||36|| <br />
   −
smRutimAn hetuyuktij~jo jitAtmA pratipattimAn|  
+
smRutimAn hetuyuktij~jo jitAtmA pratipattimAn| <br />
bhiShagauShadhasaMyogaishcikitsAM kartumarhati||36||  
+
bhiShagauShadhasaMyogaishcikitsAM kartumarhati||36|| <br />
 
</div></div>
 
</div></div>
 
A physician endowed with good ''smriti'' (memory), ''hetu-yuktijna'' (knowledge of cause and effect of disease), ''jitatma'' (self restraint), and ''pratipattiman'' (presence of mind), is entitled to practice [[[[Ayurveda]]]] through the combination of various drugs. [36]
 
A physician endowed with good ''smriti'' (memory), ''hetu-yuktijna'' (knowledge of cause and effect of disease), ''jitatma'' (self restraint), and ''pratipattiman'' (presence of mind), is entitled to practice [[[[Ayurveda]]]] through the combination of various drugs. [36]

Navigation menu