Jwara Chikitsa: Difference between revisions
Pallavmishra (talk | contribs) |
Pallavmishra (talk | contribs) |
||
| Line 381: | Line 381: | ||
द्विविधो विधिभेदेन ज्वरः शारीरमानसः| | द्विविधो विधिभेदेन ज्वरः शारीरमानसः| | ||
पुनश्च द्विविधो दृष्टः सौम्यश्चाग्नेय एव वा||३२|| | पुनश्च द्विविधो दृष्टः सौम्यश्चाग्नेय एव वा||३२|| | ||
अन्तर्वेगो बहिर्वेगो द्विविधः पुनरुच्यते| | अन्तर्वेगो बहिर्वेगो द्विविधः पुनरुच्यते| | ||
प्राकृतो वैकृतश्चैव साध्यश्चासाध्य एव च||३३|| | प्राकृतो वैकृतश्चैव साध्यश्चासाध्य एव च||३३|| | ||
पुनः पञ्चविधो दृष्टो दोषकालबलाबलात्| | पुनः पञ्चविधो दृष्टो दोषकालबलाबलात्| | ||
सन्ततः सततोऽन्येद्युस्तृतीयकचतुर्थकौ||३४|| | सन्ततः सततोऽन्येद्युस्तृतीयकचतुर्थकौ||३४|| | ||
पुनराश्रयभेदेन धातूनां सप्तधा मतः| | पुनराश्रयभेदेन धातूनां सप्तधा मतः| | ||
भिन्नः कारणभेदेन पुनरष्टविधो ज्वरः||३५|| | भिन्नः कारणभेदेन पुनरष्टविधो ज्वरः||३५|| | ||
dvividhō vidhibhēdēna jwaraḥ śārīramānasaḥ| | dvividhō vidhibhēdēna jwaraḥ śārīramānasaḥ| | ||
punaśca dvividhō dr̥ṣṭaḥ saumyaścāgnēya ēva vā||32|| | punaśca dvividhō dr̥ṣṭaḥ saumyaścāgnēya ēva vā||32|| | ||
antarvēgō bahirvēgō dvividhaḥ punarucyatē| | antarvēgō bahirvēgō dvividhaḥ punarucyatē| | ||
prākr̥tō vaikr̥taścaiva sādhyaścāsādhya ēva ca||33|| | prākr̥tō vaikr̥taścaiva sādhyaścāsādhya ēva ca||33|| | ||
punaḥ pañcavidhō dr̥ṣṭō dōṣakālabalābalāt| | punaḥ pañcavidhō dr̥ṣṭō dōṣakālabalābalāt| | ||
santataḥ satatō'nyēdyustr̥tīyakacaturthakau||34|| | santataḥ satatō'nyēdyustr̥tīyakacaturthakau||34|| | ||
punarāśrayabhēdēna dhātūnāṁ saptadhā mataḥ| | punarāśrayabhēdēna dhātūnāṁ saptadhā mataḥ| | ||
bhinnaḥ kāraṇabhēdēna punaraṣṭavidhō jwaraḥ||35|| | bhinnaḥ kāraṇabhēdēna punaraṣṭavidhō jwaraḥ||35|| | ||
| Line 398: | Line 405: | ||
dvividho vidhibhedena jwaraH shArIramAnasaH| | dvividho vidhibhedena jwaraH shArIramAnasaH| | ||
punashca dvividho dRuShTaH saumyashcAgneya eva vA||32|| | punashca dvividho dRuShTaH saumyashcAgneya eva vA||32|| | ||
antarvego bahirvego dvividhaH punarucyate| | antarvego bahirvego dvividhaH punarucyate| | ||
prAkRuto vaikRutashcaiva sAdhyashcAsAdhya eva ca||33|| | prAkRuto vaikRutashcaiva sAdhyashcAsAdhya eva ca||33|| | ||
punaH pa~jcavidho dRuShTo doShakAlabalAbalAt| | punaH pa~jcavidho dRuShTo doShakAlabalAbalAt| | ||
santataH satato~anyedyustRutIyakacaturthakau||34|| | santataH satato~anyedyustRutIyakacaturthakau||34|| | ||
punarAshrayabhedena dhAtUnAM saptadhA mataH| | punarAshrayabhedena dhAtUnAM saptadhA mataH| | ||
bhinnaH kAraNabhedena punaraShTavidho jwaraH||35|| | bhinnaH kAraNabhedena punaraShTavidho jwaraH||35|| | ||
Jwara is classified into two types each on the basis of the following | ''Jwara'' is classified into two types each on the basis of the following criteria – | ||
*''Sharira'' (physical) and ''manasa'' (mental) | |||
*''Saumya'' (predominated by cold) and ''agneya'' (predominated by heat) | |||
*''Antarvega'' (internal) and ''bahirvega'' (external) | |||
*''prakrita'' (according to seasons) and ''vaikrita'' (unseasonal) | |||
*''sadhya'' (curable) and ''asadhya'' (incurable) | |||
Jwara is again classified into five categories depending upon the strength and weakness of dosha and the time. These are intermittent in nature: | ''Jwara'' is again classified into five categories depending upon the strength and weakness of dosha and the time. These are intermittent in nature: | ||
#''Santata'' | |||
#''Satata'' | |||
#''Anyedushka'' | |||
#''Tritiyaka'' | |||
#''Chaturthaka''. | |||
Depending upon the ashraya (site of manifestation in the body) among the seven dhatus (body tissues) jwara is again classified into seven categories. | Depending upon the ''ashraya'' (site of manifestation in the body) among the seven ''dhatus'' (body tissues) ''jwara'' is again classified into seven categories. | ||
Jwara is classified into eight types on the basis of eight causes of jwara ( | |||
''Jwara'' is classified into eight types on the basis of eight causes of ''jwara'' (''dosha'' predominance). [32-35] | |||
==== Clinical features of somatic and psychic jwara ==== | ==== Clinical features of somatic and psychic jwara ==== | ||