Gulma Chikitsa: Difference between revisions
Pallavmishra (talk | contribs) |
Pallavmishra (talk | contribs) |
||
| Line 2,771: | Line 2,771: | ||
स्नेहः स्वेदः सर्पिर्बस्तिश्चूर्णानि बृंहणं गुडिकाः| | स्नेहः स्वेदः सर्पिर्बस्तिश्चूर्णानि बृंहणं गुडिकाः| | ||
वमनविरेकौ मोक्षः क्षतजस्य च वातगुल्मवताम्||१८३|| | वमनविरेकौ मोक्षः क्षतजस्य च वातगुल्मवताम्||१८३|| | ||
सर्पिः सतिक्तसिद्धं क्षीरं प्रस्रंसनं निरूहाश्च| | सर्पिः सतिक्तसिद्धं क्षीरं प्रस्रंसनं निरूहाश्च| | ||
रक्तस्य चावसेचनमाश्वासनसंशमनयोगाः||१८४|| | रक्तस्य चावसेचनमाश्वासनसंशमनयोगाः||१८४|| | ||
उपनाहनं सशस्त्रं पक्वस्याभ्यन्तरप्रभिन्नस्य| | उपनाहनं सशस्त्रं पक्वस्याभ्यन्तरप्रभिन्नस्य| | ||
संशोधनसंशमने पित्तप्रभवस्य गुल्मस्य||१८५|| | संशोधनसंशमने पित्तप्रभवस्य गुल्मस्य||१८५|| | ||
स्नेहः स्वेदो भेदो लङ्घनमुल्लेखनं विरेकश्च| | स्नेहः स्वेदो भेदो लङ्घनमुल्लेखनं विरेकश्च| | ||
सर्पिर्बस्तिर्गुटिकाश्चूर्णमरिष्टाश्च सक्षाराः||१८६|| | सर्पिर्बस्तिर्गुटिकाश्चूर्णमरिष्टाश्च सक्षाराः||१८६|| | ||
गुल्मस्यान्ते दाहः कफजस्याग्रेऽपनीतरक्तस्य| | गुल्मस्यान्ते दाहः कफजस्याग्रेऽपनीतरक्तस्य| | ||
गुल्मस्य रौधिरस्य क्रियाक्रमः स्त्रीभवस्योक्तः||१८७|| | गुल्मस्य रौधिरस्य क्रियाक्रमः स्त्रीभवस्योक्तः||१८७|| | ||
पथ्यान्नपानसेवा हेतूनां वर्जनं यथास्वं च| | पथ्यान्नपानसेवा हेतूनां वर्जनं यथास्वं च| | ||
नित्यं चाग्निसमाधिः स्निग्धस्य च सर्वकर्माणि||१८८|| | नित्यं चाग्निसमाधिः स्निग्धस्य च सर्वकर्माणि||१८८|| | ||
हेतुर्लिङ्गं सिद्धिः क्रियाक्रमः साध्यता न योगाश्च| | हेतुर्लिङ्गं सिद्धिः क्रियाक्रमः साध्यता न योगाश्च| | ||
गुल्मचिकित्सितसङ्ग्रह एतावान् व्याहृतोऽग्निवेशस्य||१८९|| | गुल्मचिकित्सितसङ्ग्रह एतावान् व्याहृतोऽग्निवेशस्य||१८९|| | ||
| Line 2,794: | Line 2,801: | ||
snēhaḥ svēdaḥ sarpirbastiścūrṇāni br̥ṁhaṇaṁ guḍikāḥ| | snēhaḥ svēdaḥ sarpirbastiścūrṇāni br̥ṁhaṇaṁ guḍikāḥ| | ||
vamanavirēkau mōkṣaḥ kṣatajasya ca vātagulmavatām||183|| | vamanavirēkau mōkṣaḥ kṣatajasya ca vātagulmavatām||183|| | ||
sarpiḥ satiktasiddhaṁ kṣīraṁ prasraṁsanaṁ nirūhāśca| | sarpiḥ satiktasiddhaṁ kṣīraṁ prasraṁsanaṁ nirūhāśca| | ||
raktasya cāvasēcanamāśvāsanasaṁśamanayōgāḥ||184|| | raktasya cāvasēcanamāśvāsanasaṁśamanayōgāḥ||184|| | ||
upanāhanaṁ saśastraṁ pakvasyābhyantaraprabhinnasya| | upanāhanaṁ saśastraṁ pakvasyābhyantaraprabhinnasya| | ||
saṁśōdhanasaṁśamanē pittaprabhavasya gulmasya||185|| | saṁśōdhanasaṁśamanē pittaprabhavasya gulmasya||185|| | ||
snēhaḥ svēdō bhēdō laṅghanamullēkhanaṁ virēkaśca| | snēhaḥ svēdō bhēdō laṅghanamullēkhanaṁ virēkaśca| | ||
sarpirbastirguṭikāścūrṇamariṣṭāśca sakṣārāḥ||186|| | sarpirbastirguṭikāścūrṇamariṣṭāśca sakṣārāḥ||186|| | ||
gulmasyāntē dāhaḥ kaphajasyāgrē'panītaraktasya| | gulmasyāntē dāhaḥ kaphajasyāgrē'panītaraktasya| | ||
gulmasya raudhirasya kriyākramaḥ strībhavasyōktaḥ||187|| | gulmasya raudhirasya kriyākramaḥ strībhavasyōktaḥ||187|| | ||
pathyānnapānasēvā hētūnāṁ varjanaṁ yathāsvaṁ ca| | pathyānnapānasēvā hētūnāṁ varjanaṁ yathāsvaṁ ca| | ||
nityaṁ cāgnisamādhiḥ snigdhasya ca sarvakarmāṇi||188|| | nityaṁ cāgnisamādhiḥ snigdhasya ca sarvakarmāṇi||188|| | ||
hēturliṅgaṁ siddhiḥ kriyākramaḥ sādhyatā na yōgāśca| | hēturliṅgaṁ siddhiḥ kriyākramaḥ sādhyatā na yōgāśca| | ||
gulmacikitsitasaṅgraha ētāvān vyāhr̥tō'gnivēśasya||189|| | gulmacikitsitasaṅgraha ētāvān vyāhr̥tō'gnivēśasya||189|| | ||
tatra shlokAH- | tatra shlokAH- | ||
snehaH svedaH sarpirbastishcUrNAni bRuMhaNaM guDikAH| | snehaH svedaH sarpirbastishcUrNAni bRuMhaNaM guDikAH| | ||
vamanavirekau mokShaH kShatajasya ca vAtagulmavatAm||183|| | vamanavirekau mokShaH kShatajasya ca vAtagulmavatAm||183|| | ||
sarpiH satiktasiddhaM kShIraM prasraMsanaM nirUhAshca| | sarpiH satiktasiddhaM kShIraM prasraMsanaM nirUhAshca| | ||
raktasya cAvasecanamAshvAsanasaMshamanayogAH||184|| | raktasya cAvasecanamAshvAsanasaMshamanayogAH||184|| | ||
upanAhanaM sashastraM pakvasyAbhyantaraprabhinnasya| | upanAhanaM sashastraM pakvasyAbhyantaraprabhinnasya| | ||
saMshodhanasaMshamane pittaprabhavasya gulmasya||185|| | saMshodhanasaMshamane pittaprabhavasya gulmasya||185|| | ||
snehaH svedo bhedo la~gghanamullekhanaM virekashca| | snehaH svedo bhedo la~gghanamullekhanaM virekashca| | ||
sarpirbastirguTikAshcUrNamariShTAshca sakShArAH||186|| | sarpirbastirguTikAshcUrNamariShTAshca sakShArAH||186|| | ||
gulmasyAnte dAhaH kaphajasyAgre~apanItaraktasya| | gulmasyAnte dAhaH kaphajasyAgre~apanItaraktasya| | ||
gulmasya raudhirasya kriyAkramaH strIbhavasyoktaH||187|| | gulmasya raudhirasya kriyAkramaH strIbhavasyoktaH||187|| | ||
pathyAnnapAnasevA hetUnAM varjanaM yathAsvaM ca| | pathyAnnapAnasevA hetUnAM varjanaM yathAsvaM ca| | ||
nityaM cAgnisamAdhiH snigdhasya ca sarvakarmANi||188|| | nityaM cAgnisamAdhiH snigdhasya ca sarvakarmANi||188|| | ||
heturli~ggaM siddhiH kriyAkramaH sAdhyatA na yogAshca| | heturli~ggaM siddhiH kriyAkramaH sAdhyatA na yogAshca| | ||
gulmacikitsitasa~ggraha etAvAn vyAhRuto~agniveshasya||189|| | gulmacikitsitasa~ggraha etAvAn vyAhRuto~agniveshasya||189|| | ||
| Line 2,850: | Line 2,871: | ||
इत्यग्निवेशकृते तन्त्रे चरकप्रतिसंस्कृते चिकित्सितस्थाने | इत्यग्निवेशकृते तन्त्रे चरकप्रतिसंस्कृते चिकित्सितस्थाने | ||
गुल्मचिकित्सितं नाम पञ्चमोऽध्यायः||५|| | गुल्मचिकित्सितं नाम पञ्चमोऽध्यायः||५|| | ||
ityagnivēśakr̥tē tantrē carakapratisaṁskr̥tē cikitsitasthānē | ityagnivēśakr̥tē tantrē carakapratisaṁskr̥tē cikitsitasthānē | ||
gulmacikitsitaṁ nāma pañcamō'dhyāyaḥ||5|| | gulmacikitsitaṁ nāma pañcamō'dhyāyaḥ||5|| | ||
ityagniveshakRute tantre carakapratisaMskRute cikitsitasthAne | ityagniveshakRute tantre carakapratisaMskRute cikitsitasthAne | ||
gulmacikitsitaM nAma pa~jcamo~adhyAyaH||5|| | gulmacikitsitaM nAma pa~jcamo~adhyAyaH||5|| | ||