Jwara Chikitsa: Difference between revisions

असञ्जातबलो यस्तु ज्वरमुक्तो निषेवते|  

वर्ज्यमेतन्नरस्तस्य पुनरावर्तते ज्वरः||३३३||  

दुर्हृतेषु च दोषेषु यस्य वा विनिवर्तते|  

स्वल्पेनप्यपचारेण तस्य व्यावर्तते पुनः||३३४||  

चिरकालपरिक्लिष्टं दुर्बलं हीनतेजसम् [१] |  

अचिरेणैव कालेन स हन्ति पुनरागतः||३३५||  

अथवाऽपि  परीपाकं धातुष्वेव क्रमान्मलाः|  

यान्ति ज्वरमकुर्वन्तस्ते तथाऽप्यपकुर्वते||३३६||  

दीनतां श्वयथुं ग्लानिं पाण्डुतां नान्नकामताम्|  

कण्डूरुत्कोठपिडकाः कुर्वन्त्यग्निं च ते मृदुम्||३३७||  

एवमन्येऽपि च गदा व्यावर्तन्ते पुनर्गताः|  

अनिर्घातेन दोषाणामल्पैरप्यहितैर्नृणाम्||३३८||  

निर्वृत्तेऽपि ज्वरे तस्माद्यथावस्थं यथाबलम्|  

यथाप्राणं हरेद्दोषं प्रयोगैर्वा शमं नयेत्||३३९||  

मृदुभिः शोधनैः शुद्धिर्यापना बस्तयो हिताः|  

हिताश्च लघवो यूषा जाङ्गलामिषजा रसाः||३४०||  

अभ्यङ्गोद्वर्तनस्नानधूपनान्यञ्जनानि च|  

हितानि पुनरावृत्ते ज्वरे तिक्तघृतानि च||३४१||  

गुर्व्यभिष्यन्द्यसात्म्यानां भोजनात् पुनरागते|  

लङ्घनोष्णोपचारादिः क्रमः कार्यश्च पूर्ववत्||३४२||  

किराततिक्तकं तिक्ता मुस्तं पर्पटकोऽमृता|  

घ्नन्ति पीतानि चाभ्यासात् पुनरावर्तकं ज्वरम्||३४३||  

asañjātabalō yastu jvaramuktō niṣēvatē|  

varjyamētannarastasya punarāvartatē jvaraḥ||333||  

durhr̥tēṣu ca dōṣēṣu yasya vā vinivartatē|  

svalpēnapyapacārēṇa tasya vyāvartatē punaḥ||334||  

cirakālaparikliṣṭaṁ durbalaṁ hīnatējasam  |  

acirēṇaiva kālēna sa hanti punarāgataḥ||335||  

athavā'pi  parīpākaṁ dhātuṣvēva kramānmalāḥ|  

yānti jvaramakurvantastē tathā'pyapakurvatē||336||  

dīnatāṁ śvayathuṁ glāniṁ pāṇḍutāṁ nānnakāmatām|  

kaṇḍūrutkōṭhapiḍakāḥ kurvantyagniṁ ca tē mr̥dum||337||  

ēvamanyē'pi ca gadā vyāvartantē punargatāḥ|  

anirghātēna dōṣāṇāmalpairapyahitairnr̥ṇām||338||  

nirvr̥ttē'pi jvarē tasmādyathāvasthaṁ yathābalam|  

yathāprāṇaṁ harēddōṣaṁ prayōgairvā śamaṁ nayēt||339||  

mr̥dubhiḥ śōdhanaiḥ śuddhiryāpanā bastayō hitāḥ|  

hitāśca laghavō yūṣā jāṅgalāmiṣajā rasāḥ||340||  

abhyaṅgōdvartanasnānadhūpanānyañjanāni ca|  

hitāni punarāvr̥ttē jvarē tiktaghr̥tāni ca||341||  

gurvyabhiṣyandyasātmyānāṁ bhōjanāt punarāgatē|  

laṅghanōṣṇōpacārādiḥ kramaḥ kāryaśca pūrvavat||342||  

kirātatiktakaṁ tiktā mustaṁ parpaṭakō'mr̥tā|  

ghnanti pītāni cābhyāsāt punarāvartakaṁ jvaram||343||  

asa~jjAtabalo yastu jvaramukto niShevate|  

varjyametannarastasya punarAvartate jvaraH||333||  

durhRuteShu ca doSheShu yasya vA vinivartate|  

svalpenapyapacAreNa tasya vyAvartate punaH||334||  

cirakAlaparikliShTaM durbalaM hInatejasam [1] |  

acireNaiva kAlena sa hanti punarAgataH||335||  

athavA~api [2] parIpAkaM dhAtuShveva kramAnmalAH|  

yAnti jvaramakurvantaste tathA~apyapakurvate||336||  

dInatAM shvayathuM glAniM pANDutAM nAnnakAmatAm|  

kaNDUrutkoThapiDakAH kurvantyagniM ca te mRudum||337||  

evamanye~api ca gadA vyAvartante punargatAH|  

anirghAtena doShANAmalpairapyahitairnRuNAm||338||  

nirvRutte~api jvare tasmAdyathAvasthaM yathAbalam|  

yathAprANaM hareddoShaM prayogairvA shamaM nayet||339||  

mRudubhiH shodhanaiH shuddhiryApanA bastayo hitAH|  

hitAshca laghavo yUShA jA~ggalAmiShajA rasAH||340||  

abhya~ggodvartanasnAnadhUpanAnya~jjanAni ca|  

hitAni punarAvRutte jvare tiktaghRutAni ca||341||  

gurvyabhiShyandyasAtmyAnAM bhojanAt punarAgate|  

la~gghanoShNopacArAdiH kramaH kAryashca pUrvavat||342||  

kirAtatiktakaM tiktA mustaM parpaTako~amRutA|  

ghnanti pItAni cAbhyAsAt punarAvartakaM jvaram||343||