Jwara Chikitsa: Difference between revisions
Pallavmishra (talk | contribs) |
Pallavmishra (talk | contribs) |
||
| Line 998: | Line 998: | ||
अधिशेते यथा भूमिं बीजं काले च रोहति| | अधिशेते यथा भूमिं बीजं काले च रोहति| | ||
अधिशेते तथा धातुं दोषः काले च कुप्यति||६८|| | अधिशेते तथा धातुं दोषः काले च कुप्यति||६८|| | ||
स वृद्धिं बलकालं च प्राप्य दोषस्तृतीयकम्| | स वृद्धिं बलकालं च प्राप्य दोषस्तृतीयकम्| | ||
चतुर्थकं च कुरुते प्रत्यनीकबलक्षयात्||६९|| | चतुर्थकं च कुरुते प्रत्यनीकबलक्षयात्||६९|| | ||
कृत्वा वेगं गतबलाः स्वे स्वे स्थाने व्यवस्थिताः| | कृत्वा वेगं गतबलाः स्वे स्वे स्थाने व्यवस्थिताः| | ||
पुनर्विवृद्धाः स्वे काले ज्वरयन्ति नरं मलाः||७०|| | पुनर्विवृद्धाः स्वे काले ज्वरयन्ति नरं मलाः||७०|| | ||
कफपित्तात्त्रिकग्राही पृष्ठाद्वातकफात्मकः| | कफपित्तात्त्रिकग्राही पृष्ठाद्वातकफात्मकः| | ||
वातपित्ताच्छिरोग्राही त्रिविधः स्यात्तृतीयकः||७१|| | वातपित्ताच्छिरोग्राही त्रिविधः स्यात्तृतीयकः||७१|| | ||
चतुर्थको दर्शयति प्रभावं द्विविधं ज्वरः| | चतुर्थको दर्शयति प्रभावं द्विविधं ज्वरः| | ||
जङ्घाभ्यां श्लैष्मिकः पूर्वं शिरस्तोऽनिलसम्भवः||७२|| | जङ्घाभ्यां श्लैष्मिकः पूर्वं शिरस्तोऽनिलसम्भवः||७२|| | ||
adhiśētē yathā bhūmiṁ bījaṁ kālē ca rōhati| | adhiśētē yathā bhūmiṁ bījaṁ kālē ca rōhati| | ||
adhiśētē tathā dhātuṁ dōṣaḥ kālē ca kupyati||68|| | adhiśētē tathā dhātuṁ dōṣaḥ kālē ca kupyati||68|| | ||
sa vr̥ddhiṁ balakālaṁ ca prāpya dōṣastr̥tīyakam| | sa vr̥ddhiṁ balakālaṁ ca prāpya dōṣastr̥tīyakam| | ||
caturthakaṁ ca kurutē pratyanīkabalakṣayāt||69|| | caturthakaṁ ca kurutē pratyanīkabalakṣayāt||69|| | ||
kr̥tvā vēgaṁ gatabalāḥ svē svē sthānē vyavasthitāḥ| | kr̥tvā vēgaṁ gatabalāḥ svē svē sthānē vyavasthitāḥ| | ||
punarvivr̥ddhāḥ svē kālē jwarayanti naraṁ malāḥ||70|| | punarvivr̥ddhāḥ svē kālē jwarayanti naraṁ malāḥ||70|| | ||
kaphapittāttrikagrāhī pr̥ṣṭhādvātakaphātmakaḥ| | kaphapittāttrikagrāhī pr̥ṣṭhādvātakaphātmakaḥ| | ||
vātapittācchirōgrāhī trividhaḥ syāttr̥tīyakaḥ||71|| | vātapittācchirōgrāhī trividhaḥ syāttr̥tīyakaḥ||71|| | ||
caturthakō darśayati prabhāvaṁ dvividhaṁ jwaraḥ| | caturthakō darśayati prabhāvaṁ dvividhaṁ jwaraḥ| | ||
jaṅghābhyāṁ ślaiṣmikaḥ pūrvaṁ śirastō'nilasambhavaḥ||72|| | jaṅghābhyāṁ ślaiṣmikaḥ pūrvaṁ śirastō'nilasambhavaḥ||72|| | ||
adhishete yathA bhUmiM bIjaM kAle ca rohati| | adhishete yathA bhUmiM bIjaM kAle ca rohati| | ||
adhishete tathA dhAtuM doShaH kAle ca kupyati||68|| | adhishete tathA dhAtuM doShaH kAle ca kupyati||68|| | ||
sa vRuddhiM balakAlaM ca prApya doShastRutIyakam| | sa vRuddhiM balakAlaM ca prApya doShastRutIyakam| | ||
caturthakaM ca kurute pratyanIkabalakShayAt||69|| | caturthakaM ca kurute pratyanIkabalakShayAt||69|| | ||
kRutvA vegaM gatabalAH sve sve sthAne vyavasthitAH| | kRutvA vegaM gatabalAH sve sve sthAne vyavasthitAH| | ||
punarvivRuddhAH sve kAle jwarayanti naraM malAH||70|| | punarvivRuddhAH sve kAle jwarayanti naraM malAH||70|| | ||
kaphapittAttrikagrAhI pRuShThAdvAtakaphAtmakaH| | kaphapittAttrikagrAhI pRuShThAdvAtakaphAtmakaH| | ||
vAtapittAcchirogrAhI trividhaH syAttRutIyakaH||71|| | vAtapittAcchirogrAhI trividhaH syAttRutIyakaH||71|| | ||
caturthako darshayati prabhAvaM dvividhaM jwaraH| | caturthako darshayati prabhAvaM dvividhaM jwaraH| | ||
ja~gghAbhyAM shlaiShmikaH pUrvaM shirasto~anilasambhavaH||72|| | ja~gghAbhyAM shlaiShmikaH pUrvaM shirasto~anilasambhavaH||72|| | ||
| Line 1,056: | Line 1,071: | ||
विषमज्वर एवान्यश्चतुर्थकविपर्ययः| | विषमज्वर एवान्यश्चतुर्थकविपर्ययः| | ||
त्रिविधो धातुरेकैको द्विधातुस्थः करोति यम्||७३|| | त्रिविधो धातुरेकैको द्विधातुस्थः करोति यम्||७३|| | ||
viṣamajwara ēvānyaścaturthakaviparyayaḥ| | viṣamajwara ēvānyaścaturthakaviparyayaḥ| | ||
trividhō dhāturēkaikō dvidhātusthaḥ karōti yam||73|| | trividhō dhāturēkaikō dvidhātusthaḥ karōti yam||73|| | ||
viShamajwara evAnyashcaturthakaviparyayaH| | viShamajwara evAnyashcaturthakaviparyayaH| | ||
trividho dhAturekaiko dvidhAtusthaH karoti yam||73|| | trividho dhAturekaiko dvidhAtusthaH karoti yam||73|| | ||
| Line 1,067: | Line 1,085: | ||
प्रायशः सन्निपातेन दृष्टः पञ्चविधो ज्वरः| | प्रायशः सन्निपातेन दृष्टः पञ्चविधो ज्वरः| | ||
सन्निपाते तु यो भूयान् स दोषः परिकीर्तितः||७४|| | सन्निपाते तु यो भूयान् स दोषः परिकीर्तितः||७४|| | ||
prāyaśaḥ sannipātēna dr̥ṣṭaḥ pañcavidhō jwaraḥ| | prāyaśaḥ sannipātēna dr̥ṣṭaḥ pañcavidhō jwaraḥ| | ||
sannipātē tu yō bhūyān sa dōṣaḥ parikīrtitaḥ||74|| | sannipātē tu yō bhūyān sa dōṣaḥ parikīrtitaḥ||74|| | ||
prAyashaH sannipAtena dRuShTaH pa~jcavidho jwaraH| | prAyashaH sannipAtena dRuShTaH pa~jcavidho jwaraH| | ||
sannipAte tu yo bhUyAn sa doShaH parikIrtitaH||74|| | sannipAte tu yo bhUyAn sa doShaH parikIrtitaH||74|| | ||