Kushtha Chikitsa: Difference between revisions
Pallavmishra (talk | contribs) |
Pallavmishra (talk | contribs) |
||
| Line 871: | Line 871: | ||
ghRuShTAni gomayairvA tataH pradehaiH pradehyAni||57|| | ghRuShTAni gomayairvA tataH pradehaiH pradehyAni||57|| | ||
When there is loss of sensation and/or surgical interventions is prohibited, | When there is loss of sensation and/or surgical interventions is prohibited, ''kshara'' should be used after ''rakta'' and ''dosha'' are eliminated. | ||
If | |||
If there is numbness around the patch of | If ''kushtha'' is hard like stone with numbness, it is stable (not spreading) and chronic in such cases antidotes should be given internally prior to the application of poison in the form of ''lepa'' followed by application of antidote. | ||
If there is numbness around the patch of ''kushtha'' associated with complete loss of sensation along with anhidrosis, and pruritus then for scrubbing in such condition brush (''kurcha'') prepared from ''danti, trivrita, karavira, karanja, kutaja'' or leaves of ''jāti, arka, nimba'' or surgical instruments, ''samudra phena'', dried cow-dung should be used followed by application of ''lepa''. [54-57] | |||
मारुतकफकुष्ठघ्नं कर्मोक्तं पित्तकुष्ठिनां कार्यम्| | मारुतकफकुष्ठघ्नं कर्मोक्तं पित्तकुष्ठिनां कार्यम्| | ||
कफपित्तरक्तहरणं तिक्तकषायैः प्रशमनं च||५८|| | कफपित्तरक्तहरणं तिक्तकषायैः प्रशमनं च||५८|| | ||
सर्पींषि तिक्तकानि च यच्चान्यद्रक्तपित्तनुत् [१] कर्म| | सर्पींषि तिक्तकानि च यच्चान्यद्रक्तपित्तनुत् [१] कर्म| | ||
बाह्याभ्यन्तरमग्र्यं तत् कार्यं पित्तकुष्ठेषु||५९|| | बाह्याभ्यन्तरमग्र्यं तत् कार्यं पित्तकुष्ठेषु||५९|| | ||
mārutakaphakuṣṭhaghnaṁ karmōktaṁ pittakuṣṭhināṁ kāryam| | mārutakaphakuṣṭhaghnaṁ karmōktaṁ pittakuṣṭhināṁ kāryam| | ||
kaphapittaraktaharaṇaṁ tiktakaṣāyaiḥ praśamanaṁ ca||58|| | kaphapittaraktaharaṇaṁ tiktakaṣāyaiḥ praśamanaṁ ca||58|| | ||
sarpīṁṣi tiktakāni ca yaccānyadraktapittanut [1] karma| | sarpīṁṣi tiktakāni ca yaccānyadraktapittanut [1] karma| | ||
bāhyābhyantaramagryaṁ tat kāryaṁ pittakuṣṭhēṣu||59|| | bāhyābhyantaramagryaṁ tat kāryaṁ pittakuṣṭhēṣu||59|| | ||
mArutakaphakuShThaghnaM karmoktaM pittakuShThinAM kAryam| | mArutakaphakuShThaghnaM karmoktaM pittakuShThinAM kAryam| | ||
kaphapittaraktaharaNaM tiktakaShAyaiH prashamanaM ca||58|| | kaphapittaraktaharaNaM tiktakaShAyaiH prashamanaM ca||58|| | ||
sarpIMShi tiktakAni ca yaccAnyadraktapittanut [1] karma| | sarpIMShi tiktakAni ca yaccAnyadraktapittanut [1] karma| | ||
bAhyAbhyantaramagryaM tat kAryaM pittakuShTheShu||59|| | bAhyAbhyantaramagryaM tat kAryaM pittakuShTheShu||59|| | ||
In | |||
In ''pittaja kushtha'' line of treatment followed in ''vāta kaphaja kushtha'' should be followed along with ''kapha, pitta'' and ''rakta'' should be eliminated and ''tikta'' (bitter), ''kashaya'' (astringent) drugs are to be used for pacifying the ''dosha''. Ghee fortified with ''tikta'' (bitter) drugs and line of treatment of ''raktapitta'' should be followed internally and externally for treatment of ''pittaja kushtha''. [58-59] | |||
दोषाधिक्यविभागादित्येतत् कर्म कुष्ठनुत् प्रोक्तम्| | दोषाधिक्यविभागादित्येतत् कर्म कुष्ठनुत् प्रोक्तम्| | ||
वक्ष्यामि कुष्ठशमनं प्रायस्त्वग्दोषसामान्यात्||६०|| | वक्ष्यामि कुष्ठशमनं प्रायस्त्वग्दोषसामान्यात्||६०|| | ||
dōṣādhikyavibhāgādityētat karma kuṣṭhanut prōktam| | dōṣādhikyavibhāgādityētat karma kuṣṭhanut prōktam| | ||
vakṣyāmi kuṣṭhaśamanaṁ prāyastvagdōṣaāmānyāt||60|| | vakṣyāmi kuṣṭhaśamanaṁ prāyastvagdōṣaāmānyāt||60|| | ||
doShAdhikyavibhAgAdityetat karma kuShThanut proktam| | doShAdhikyavibhAgAdityetat karma kuShThanut proktam| | ||
vakShyAmi kuShThashamanaM prAyastvagdoShasAmAnyAt||60|| | vakShyAmi kuShThashamanaM prAyastvagdoShasAmAnyAt||60|| | ||
Treatment of different | Treatment of different ''kushtha'' categorized on basis of aggravated ''dosha'' has been explained henceforth treatment for pacifying of ''kushtha'' is being explained wherein defect in skin is general symptom. [60] | ||
दार्वी रसाञ्जनं वा गोमूत्रेण प्रबाधते कुष्ठम्| | दार्वी रसाञ्जनं वा गोमूत्रेण प्रबाधते कुष्ठम्| | ||
अभया प्रयोजिता वा मासं सव्योषगुडतैला||६१|| | अभया प्रयोजिता वा मासं सव्योषगुडतैला||६१|| | ||
dārvī rasāñjanaṁ vā gōmūtrēṇa prabādhatē kuṣṭham| | dārvī rasāñjanaṁ vā gōmūtrēṇa prabādhatē kuṣṭham| | ||
abhayā prayōjitā vā māsaṁ savyōṣaguḍatailā||61|| | abhayā prayōjitā vā māsaṁ savyōṣaguḍatailā||61|| | ||
dArvI rasA~jjanaM vA gomUtreNa prabAdhate kuShTham| | dArvI rasA~jjanaM vA gomUtreNa prabAdhate kuShTham| | ||
abhayA prayojitA vA mAsaM savyoShaguDatailA||61|| | abhayA prayojitA vA mAsaM savyoShaguDatailA||61|| | ||