Line 810: |
Line 810: |
| ==== Etiopathology and management of diseases of Head ==== | | ==== Etiopathology and management of diseases of Head ==== |
| | | |
− | ===== Shankhaka (temporal headache) ===== | + | ===== ''Shankhaka'' (temporal headache) ===== |
| | | |
| अतः शिरोविकाराणां कश्चिद्भेदः प्रवक्ष्यते||७०|| | | अतः शिरोविकाराणां कश्चिद्भेदः प्रवक्ष्यते||७०|| |
| + | |
| रक्तपित्तानिला दुष्टाः शङ्खदेशे विमूर्च्छिताः| | | रक्तपित्तानिला दुष्टाः शङ्खदेशे विमूर्च्छिताः| |
| तीव्ररुग्दाहरागं हि शोफं कुर्वन्ति दारुणम्||७१|| | | तीव्ररुग्दाहरागं हि शोफं कुर्वन्ति दारुणम्||७१|| |
| + | |
| स शिरो विषवद्वेगी निरुध्याशु गलं तथा| | | स शिरो विषवद्वेगी निरुध्याशु गलं तथा| |
| त्रिरात्राज्जीवितं हन्ति शङ्खको नाम नामतः||७२|| | | त्रिरात्राज्जीवितं हन्ति शङ्खको नाम नामतः||७२|| |
| + | |
| परं त्र्यहाज्जीवति चेत् प्रत्याख्यायाचरेत् क्रियाम्| | | परं त्र्यहाज्जीवति चेत् प्रत्याख्यायाचरेत् क्रियाम्| |
| शिरोविरेकसेकादि सर्वं वीसर्पनुच्च यत्||७३|| | | शिरोविरेकसेकादि सर्वं वीसर्पनुच्च यत्||७३|| |
| + | |
| ataḥ śirōvikārāṇāṁ kaścidbhēdaḥ pravakṣyatē||70|| | | ataḥ śirōvikārāṇāṁ kaścidbhēdaḥ pravakṣyatē||70|| |
| + | |
| raktapittānilā duṣṭāḥ śaṅkhadēśē vimūrcchitāḥ| | | raktapittānilā duṣṭāḥ śaṅkhadēśē vimūrcchitāḥ| |
| tīvrarugdāharāgaṁ hi śōphaṁ kurvanti dāruṇam||71|| | | tīvrarugdāharāgaṁ hi śōphaṁ kurvanti dāruṇam||71|| |
| + | |
| sa śirō viṣavadvēgī nirudhyāśu galaṁ tathā| | | sa śirō viṣavadvēgī nirudhyāśu galaṁ tathā| |
| trirātrājjīvitaṁ hanti śaṅkhakō nāma nāmataḥ||72|| | | trirātrājjīvitaṁ hanti śaṅkhakō nāma nāmataḥ||72|| |
| + | |
| paraṁ tryahājjīvati cēt pratyākhyāyācarēt kriyām| | | paraṁ tryahājjīvati cēt pratyākhyāyācarēt kriyām| |
| śirōvirēkasēkādi sarvaṁ vīsarpanucca yat||73|| | | śirōvirēkasēkādi sarvaṁ vīsarpanucca yat||73|| |
| + | |
| ataH shirovikArANAM kashcidbhedaH pravakShyate||70|| | | ataH shirovikArANAM kashcidbhedaH pravakShyate||70|| |
| + | |
| raktapittAnilA duShTAH sha~gkhadeshe vimUrcchitAH| | | raktapittAnilA duShTAH sha~gkhadeshe vimUrcchitAH| |
| tIvrarugdAharAgaM hi shophaM kurvanti dAruNam||71|| | | tIvrarugdAharAgaM hi shophaM kurvanti dAruNam||71|| |
| + | |
| sa shiro viShavadvegI nirudhyAshu galaM tathA| | | sa shiro viShavadvegI nirudhyAshu galaM tathA| |
| trirAtrAjjIvitaM hanti sha~gkhako nAma nAmataH||72|| | | trirAtrAjjIvitaM hanti sha~gkhako nAma nAmataH||72|| |
| + | |
| paraM tryahAjjIvati cet pratyAkhyAyAcaret kriyAm| | | paraM tryahAjjIvati cet pratyAkhyAyAcaret kriyAm| |
| shirovirekasekAdi sarvaM vIsarpanucca yat||73|| | | shirovirekasekAdi sarvaM vIsarpanucca yat||73|| |
− | Here after shall be elaborated certain diseases of the head. The aggravated rakta, pitta and vata getting lodged in the shankhadesha (temporal area) produce a severe painful swelling with redness. It is acute in manifeststion like poison and obstructs the channels of the head and neck, killing the patient in 3 nights. If the patient survives beyond these 3 days, then considering the condition as pratyakhyeya (incurable but manageable) one should administer treatment modalities such as shirovireka (errhines), seka (affusions) etc., which are curative of visarpa (erysipelas like lesions).(70-73) | + | |
| + | Here after shall be elaborated certain diseases of the head. The aggravated ''rakta, pitta'' and ''vata'' getting lodged in the ''shankhadesha'' (temporal area) produce a severe painful swelling with redness. It is acute in manifestation like poison and obstructs the channels of the head and neck, killing the patient in 3 nights. If the patient survives beyond these 3 days, then considering the condition as ''pratyakhyeya'' (incurable but manageable) one should administer treatment modalities such as ''shirovirecha'' (errhines), ''seka'' (affusions) etc., which are curative of ''visarpa'' (erysipelas like lesions).[70-73] |
| | | |
| ===== Ardhavabhedaka (migraine affecting one side of head) ===== | | ===== Ardhavabhedaka (migraine affecting one side of head) ===== |