9,091
edits
Changes
→Various formulations
supiṣṭaiḥ palikaiḥ pānāttadabhyaṅgācca vātanut|138|
supiṣṭaiḥ palikaiḥ pānāttadabhyaṅgācca vātanut|138|
Curds should be kept for three days in a mixture of equal measures of the expressed juice of radish and milk. Prepare medicated oil by taking 64 tolas (768 gm) of oil and triple the quantity of this sour preparation adding the paste of 4 tolas (48 gm) each of liquorice, sugar, rāsnā, rock salt and green ginger. This oil can be used for internal administration and external application as curative of vāta. [136-137]
Curds should be kept for three days in a mixture of equal measures of the expressed juice of radish and milk. Prepare medicated oil by taking 64 ''tolas'' (768 gm) of oil and triple the quantity of this sour preparation adding the paste of 4 ''tolas'' (48 gm) each of liquorice, sugar, ''rasna,'' rock salt and green ginger. This oil can be used for internal administration and external application as curative of ''vata''. [136-137]
पञ्चमूलकषायेण पिण्याकं बहुवार्षिकम् ||१३८||
पञ्चमूलकषायेण पिण्याकं बहुवार्षिकम् ||१३८||
पक्त्वा तस्य रसं पूत्वा तैलप्रस्थं विपाचयेत् |
पक्त्वा तस्य रसं पूत्वा तैलप्रस्थं विपाचयेत् |
पयसाऽष्टगुणेनैतत् सर्ववातविकारनुत् ||१३९||
पयसाऽष्टगुणेनैतत् सर्ववातविकारनुत् ||१३९||
संसृष्टे श्लेष्मणा चैतद्वाते शस्तं विशेषतः |
संसृष्टे श्लेष्मणा चैतद्वाते शस्तं विशेषतः |
यवकोलकुलत्थानां श्रेयस्याः शुष्कमूलकात् ||१४०||
यवकोलकुलत्थानां श्रेयस्याः शुष्कमूलकात् ||१४०||
बिल्वाच्चाञ्जलिमेकैकं द्रवैरम्लैर्विपाचयेत् |
बिल्वाच्चाञ्जलिमेकैकं द्रवैरम्लैर्विपाचयेत् |
तेन तैलं कषायेण फलाम्लैः कटुभिस्तथा ||१४१||
तेन तैलं कषायेण फलाम्लैः कटुभिस्तथा ||१४१||
पिष्टैः सिद्धं महावातैरार्तः शीते प्रयोजयेत् |१४२|
पिष्टैः सिद्धं महावातैरार्तः शीते प्रयोजयेत् |१४२|
pa~jcamUlakaShAyeNa piNyAkaM bahuvArShikam ||138||
pa~jcamUlakaShAyeNa piNyAkaM bahuvArShikam ||138||
paktvA tasya rasaM pUtvA [1] tailaprasthaM vipAcayet |
paktvA tasya rasaM pUtvA [1] tailaprasthaM vipAcayet |
payasA~aShTaguNenaitat sarvavātavikAranut ||139||
payasA~aShTaguNenaitat sarvavātavikAranut ||139||
saMsRuShTe shleShmaNA caitadvAte shastaM visheShataH |
saMsRuShTe shleShmaNA caitadvAte shastaM visheShataH |
yavakōlakulatthAnAM shreyasyAH shuShkamUlakAt ||140||
yavakōlakulatthAnAM shreyasyAH shuShkamUlakAt ||140||
bilvAccA~jjalimekaikaM dravairamlairvipAcayet |
bilvAccA~jjalimekaikaM dravairamlairvipAcayet |
tena tailaM kaShAyeNa phalAmlaiH kaTubhistathA ||141||
tena tailaM kaShAyeNa phalAmlaiH kaTubhistathA ||141||
piShTaiH siddhaM mahAvātairArtaH shIte prayojayet |142|
piShTaiH siddhaM mahAvātairArtaH shIte prayojayet |142|
pañcamūlakaṣāyēṇa piṇyākaṁ bahuvārṣikam||138||
pañcamūlakaṣāyēṇa piṇyākaṁ bahuvārṣikam||138||
paktvā tasya rasaṁ pūtvā [1] tailaprasthaṁ vipācayēt|
paktvā tasya rasaṁ pūtvā [1] tailaprasthaṁ vipācayēt|
payasā'ṣṭaguṇēnaitat sarvavātavikāranut||139||
payasā'ṣṭaguṇēnaitat sarvavātavikāranut||139||
saṁsr̥ṣṭē ślēṣmaṇā caitadvātē śastaṁ viśēṣataḥ|
saṁsr̥ṣṭē ślēṣmaṇā caitadvātē śastaṁ viśēṣataḥ|
yavakōlakulatthānāṁ śrēyasyāḥ śuṣkamūlakāt||140||
yavakōlakulatthānāṁ śrēyasyāḥ śuṣkamūlakāt||140||
bilvāccāñjalimēkaikaṁ dravairamlairvipācayēt|
bilvāccāñjalimēkaikaṁ dravairamlairvipācayēt|
tēna tailaṁ kaṣāyēṇa phalāmlaiḥ kaṭubhistathā||141||
tēna tailaṁ kaṣāyēṇa phalāmlaiḥ kaṭubhistathā||141||
piṣṭaiḥ siddhaṁ mahāvātairārtaḥ śītē prayōjayēt|142|
piṣṭaiḥ siddhaṁ mahāvātairārtaḥ śītē prayōjayēt|142|
pañcamūlakaṣāyēṇa piṇyākaṁ bahuvārṣikam||138||
pañcamūlakaṣāyēṇa piṇyākaṁ bahuvārṣikam||138||
paktvā tasya rasaṁ pūtvā [1] tailaprasthaṁ vipācayēt|
paktvā tasya rasaṁ pūtvā [1] tailaprasthaṁ vipācayēt|
payasā'ṣṭaguṇēnaitat sarvavātavikāranut||139||
payasā'ṣṭaguṇēnaitat sarvavātavikāranut||139||
saṁsr̥ṣṭē ślēṣmaṇā caitadvātē śastaṁ viśēṣataḥ|
saṁsr̥ṣṭē ślēṣmaṇā caitadvātē śastaṁ viśēṣataḥ|
yavakōlakulatthānāṁ śrēyasyāḥ śuṣkamūlakāt||140||
yavakōlakulatthānāṁ śrēyasyāḥ śuṣkamūlakāt||140||
bilvāccāñjalimēkaikaṁ dravairamlairvipācayēt|
bilvāccāñjalimēkaikaṁ dravairamlairvipācayēt|
tēna tailaṁ kaṣāyēṇa phalāmlaiḥ kaṭubhistathā||141||
tēna tailaṁ kaṣāyēṇa phalāmlaiḥ kaṭubhistathā||141||
piṣṭaiḥ siddhaṁ mahāvātairārtaḥ śītē prayōjayēt|142|
piṣṭaiḥ siddhaṁ mahāvātairārtaḥ śītē prayōjayēt|142|
Cook very old oil-cake in the decoction of dashamūla; strain the solution and prepare a medicated oil in this solution by taking 64 tolas (768 gm) of oil and eight times the quantity of milk.This oil is curative of all disorders of vāta.This is specially recommended in conditions of vāta associated with kapha.(138-139)
Cook very old oil-cake in the decoction of dashamūla; strain the solution and prepare a medicated oil in this solution by taking 64 ''tolas'' (768 gm) of oil and eight times the quantity of milk. This oil is curative of all disorders of ''vata''. This is specially recommended in conditions of ''vata'' associated with ''kapha''.[138-139]
Take 16 tolas (192 gm) each of barley, kōla, horse gram, śrēyasi, dry radish and bilva and cook them in a sour solution. The medicated oil prepared with this decoction along with sour fruit and the paste of pungent spices, should be used by the patient suffering from severe disorders of vāta, in the cold season. (140-141)
Take 16 ''tolas'' (192 gm) each of barley, ''kola'', horse gram, ''shreyasi,'' dry radish and ''bilva'' and cook them in a sour solution. The medicated oil prepared with this decoction along with sour fruit and the paste of pungent spices, should be used by the patient suffering from severe disorders of ''vata'', in the cold season. [140-141]
===== Sahachara taila and baladi taila =====
===== ''Sahachara taila'' and ''baladi taila'' =====
सर्ववातविकाराणां तैलान्यन्यान्यतः शृणु ||१४२||
सर्ववातविकाराणां तैलान्यन्यान्यतः शृणु ||१४२||
चतुष्प्रयोगाण्यायुष्यबलवर्णकराणि च |
चतुष्प्रयोगाण्यायुष्यबलवर्णकराणि च |
रजःशुक्रप्रदोषघ्नान्यपत्यजननानि च ||१४३||
रजःशुक्रप्रदोषघ्नान्यपत्यजननानि च ||१४३||
निरत्ययानि सिद्धानि सर्वदोषहराणि च |
निरत्ययानि सिद्धानि सर्वदोषहराणि च |
सहाचरतुलायाश्च रसे तैलाढकं पचेत् ||१४४||
सहाचरतुलायाश्च रसे तैलाढकं पचेत् ||१४४||
मूलकल्काद्दशपलं पयो दत्त्वा चतुर्गुणम् |
मूलकल्काद्दशपलं पयो दत्त्वा चतुर्गुणम् |
सिद्धेऽस्मिञ्छर्कराचूर्णादष्टादशपलं भिषक् ||१४५||
सिद्धेऽस्मिञ्छर्कराचूर्णादष्टादशपलं भिषक् ||१४५||
विनीय दारुणेष्वेतद्वातव्याधिषु योजयेत् |
विनीय दारुणेष्वेतद्वातव्याधिषु योजयेत् |
श्वदंष्ट्रास्वरसप्रस्थौ द्वौ समौ पयसा सह ||१४६||
श्वदंष्ट्रास्वरसप्रस्थौ द्वौ समौ पयसा सह ||१४६||
षट्पलं शृङ्गवेरस्य गुडस्याष्टपलं तथा |
षट्पलं शृङ्गवेरस्य गुडस्याष्टपलं तथा |
तैलप्रस्थं विपक्वं तैर्दद्यात् सर्वानिलार्तिषु ||१४७||
तैलप्रस्थं विपक्वं तैर्दद्यात् सर्वानिलार्तिषु ||१४७||
जीर्णे तैले च दुग्धेन पेयाकल्पः प्रशस्यते |
जीर्णे तैले च दुग्धेन पेयाकल्पः प्रशस्यते |
बलाशतं गुडूच्याश्च पादं रास्नाष्टभागिकम् ||१४८||
बलाशतं गुडूच्याश्च पादं रास्नाष्टभागिकम् ||१४८||
जलाढकशते पक्त्वा दशभागस्थिते रसे |
जलाढकशते पक्त्वा दशभागस्थिते रसे |
दधिमस्त्विक्षुनिर्यासशुक्तैस्तैलाढकं समैः ||१४९||
दधिमस्त्विक्षुनिर्यासशुक्तैस्तैलाढकं समैः ||१४९||
पचेत् साजपयोऽर्धांशैः कल्कैरेभिः पलोन्मितैः |
पचेत् साजपयोऽर्धांशैः कल्कैरेभिः पलोन्मितैः |
शटीसरलदार्वेलामञ्जिष्ठागुरुचन्दनैः ||१५०||
शटीसरलदार्वेलामञ्जिष्ठागुरुचन्दनैः ||१५०||
पद्मकातिविषामुस्तसूर्पपर्णीहरेणुभिः |
पद्मकातिविषामुस्तसूर्पपर्णीहरेणुभिः |
यष्ट्याह्वसुरसव्याघ्रनखर्षभकजीवकैः ||१५१||
यष्ट्याह्वसुरसव्याघ्रनखर्षभकजीवकैः ||१५१||
पलाशरसकस्तूरीनलिकाजातिकोषकैः |
पलाशरसकस्तूरीनलिकाजातिकोषकैः |
स्पृक्काकुङ्कुमशैलेयजातीकटुफलाम्बुभिः ||१५२||
स्पृक्काकुङ्कुमशैलेयजातीकटुफलाम्बुभिः ||१५२||
त्वचाकुन्दुरुकर्पूरतुरुष्कश्रीनिवासकैः [१] |
त्वचाकुन्दुरुकर्पूरतुरुष्कश्रीनिवासकैः [१] |
लवङ्गनखकक्कोलकुष्ठमांसीप्रियङ्गुभिः ||१५३||
लवङ्गनखकक्कोलकुष्ठमांसीप्रियङ्गुभिः ||१५३||
स्थौणेयतगरध्यामवचामदनपल्लवैः |
स्थौणेयतगरध्यामवचामदनपल्लवैः |
सनागकेशरैः सिद्धे क्षिपेच्चात्रावतारिते ||१५४||
सनागकेशरैः सिद्धे क्षिपेच्चात्रावतारिते ||१५४||
पत्रकल्कं ततः पूतं विधिना तत् प्रयोजयेत् |
पत्रकल्कं ततः पूतं विधिना तत् प्रयोजयेत् |
श्वासं कासं ज्वरं हिक्कां [२] छर्दिं गुल्मान् क्षतं क्षयम् ||१५५||
श्वासं कासं ज्वरं हिक्कां [२] छर्दिं गुल्मान् क्षतं क्षयम् ||१५५||
प्लीहशोषावपस्मारमलक्ष्मीं च प्रणाशयेत् |
प्लीहशोषावपस्मारमलक्ष्मीं च प्रणाशयेत् |
बलातैलमिदं श्रेष्ठं वातव्याधिविनाशनम् ||१५६||
बलातैलमिदं श्रेष्ठं वातव्याधिविनाशनम् ||१५६||
(अग्निवेशाय गुरुणा कृष्णात्रेयेण भाषितम्) |
(अग्निवेशाय गुरुणा कृष्णात्रेयेण भाषितम्) |
इति बलातैलम् |
इति बलातैलम् |
sarvavātavikArANAM tailAnyanyAnyataH shRuNu ||142||
sarvavātavikArANAM tailAnyanyAnyataH shRuNu ||142||
catuShprayogANyAyuShyabalavarNakarANi ca |
catuShprayogANyAyuShyabalavarNakarANi ca |
rajaHśukrapra dōṣaghnAnyapatyajananAni ca ||143||
rajaHśukrapra dōṣaghnAnyapatyajananAni ca ||143||
niratyayAni siddhAni sarva dōṣaharANi ca |
niratyayAni siddhAni sarva dōṣaharANi ca |
sahAcaratulAyAshca rase tailADhakaM pacet ||144||
sahAcaratulAyAshca rase tailADhakaM pacet ||144||
mUlakalkAddashapalaM payo dattvA caturguNam |
mUlakalkAddashapalaM payo dattvA caturguNam |
siddhe~asmi~jcharkarAcUrNAdaShTAdashapalaM bhiShak ||145||
siddhe~asmi~jcharkarAcUrNAdaShTAdashapalaM bhiShak ||145||
vinIya dAruNeShvetadVātavyādhiShu yojayet |
vinIya dAruNeShvetadVātavyādhiShu yojayet |
shvadaMShTrAsvarasaprasthau dvau samau payasA saha ||146||
shvadaMShTrAsvarasaprasthau dvau samau payasA saha ||146||
ShaTpalaM shRu~ggaverasya guDasyAShTapalaM tathA |
ShaTpalaM shRu~ggaverasya guDasyAShTapalaM tathA |
tailaprasthaM vipakvaM tairdadyAt sarvAnilArtiShu ||147||
tailaprasthaM vipakvaM tairdadyAt sarvAnilArtiShu ||147||
jIrNe taile ca dugdhena peyAkalpaH prashasyate |
jIrNe taile ca dugdhena peyAkalpaH prashasyate |
balAshataM guDUcyAshca pAdaM rāsnāShTabhAgikam ||148||
balAshataM guDUcyAshca pAdaM rāsnāShTabhAgikam ||148||