Changes

164 bytes added ,  07:41, 14 October 2018
Line 2,694: Line 2,694:  
''Pitta'' is aggravated by intake of sour, hot, salty things in excess, causes the ''pradara'' like aforesaid etiology. After this, listen about the symptoms of ''pittaja pradara''. The menstrual blood is bluish, yellow or blackish in color, very hot, and it is discharged in profuse amount frequently with pain, burning, redness, thirst, mental confusion, fever and dizziness, it is known as ''pittaja pradara''. Now ''kaphaja pradara'' will be described. [214-216]
 
''Pitta'' is aggravated by intake of sour, hot, salty things in excess, causes the ''pradara'' like aforesaid etiology. After this, listen about the symptoms of ''pittaja pradara''. The menstrual blood is bluish, yellow or blackish in color, very hot, and it is discharged in profuse amount frequently with pain, burning, redness, thirst, mental confusion, fever and dizziness, it is known as ''pittaja pradara''. Now ''kaphaja pradara'' will be described. [214-216]
   −
==== Kapha dominant pradara ====
+
==== ''Kapha'' dominant ''pradara'' ====
 +
 
 
गुर्वादिभिर्हेतुभिश्च पूर्ववत् कुपितः कफः |  
 
गुर्वादिभिर्हेतुभिश्च पूर्ववत् कुपितः कफः |  
 
प्रदरं कुरुते तस्य लक्षणं तत्त्वतः शृणु ||२१७||  
 
प्रदरं कुरुते तस्य लक्षणं तत्त्वतः शृणु ||२१७||  
 +
 
पिच्छिलं पाण्डुवर्णं च गुरु स्निग्धं च शीतलम् |  
 
पिच्छिलं पाण्डुवर्णं च गुरु स्निग्धं च शीतलम् |  
 
स्रवत्यसृक् श्लेष्मलं च घनं मन्दरुजाकरम् ||२१८||  
 
स्रवत्यसृक् श्लेष्मलं च घनं मन्दरुजाकरम् ||२१८||  
 +
 
छर्द्यरोचकहृल्लासश्वासकाससमन्वितम् |  
 
छर्द्यरोचकहृल्लासश्वासकाससमन्वितम् |  
 
(वक्ष्यते [४] क्षीरदोषाणां सामान्यमिह कारणम् ||२१९||  
 
(वक्ष्यते [४] क्षीरदोषाणां सामान्यमिह कारणम् ||२१९||  
 +
 
यत्तदेव त्रिदोषस्य कारणं प्रदरस्य तु | )  
 
यत्तदेव त्रिदोषस्य कारणं प्रदरस्य तु | )  
 +
 
gurvādibhirhētubhiśca pūrvavat kupitaḥ kaphaḥ|  
 
gurvādibhirhētubhiśca pūrvavat kupitaḥ kaphaḥ|  
 
pradaraṁ kurutē tasya lakṣaṇaṁ tattvataḥ śr̥ṇu||217||  
 
pradaraṁ kurutē tasya lakṣaṇaṁ tattvataḥ śr̥ṇu||217||  
 +
 
picchilaṁ pāṇḍuvarṇaṁ ca guru snigdhaṁ ca śītalam|  
 
picchilaṁ pāṇḍuvarṇaṁ ca guru snigdhaṁ ca śītalam|  
 
sravatyasr̥k ślēṣmalaṁ ca ghanaṁ mandarujākaram||218||  
 
sravatyasr̥k ślēṣmalaṁ ca ghanaṁ mandarujākaram||218||  
 +
 
chardyarōcakahr̥llāsaśvāsakāsasamanvitam|  
 
chardyarōcakahr̥llāsaśvāsakāsasamanvitam|  
 
(vakṣyatē [4] kṣīradōṣāṇāṁ sāmānyamiha kāraṇam||219||  
 
(vakṣyatē [4] kṣīradōṣāṇāṁ sāmānyamiha kāraṇam||219||  
 +
 
yattadēva tridōṣasya kāraṇaṁ pradarasya tu)|  
 
yattadēva tridōṣasya kāraṇaṁ pradarasya tu)|  
    
gurvAdibhirhetubhishca pUrvavat kupitaH kaphaH |  
 
gurvAdibhirhetubhishca pUrvavat kupitaH kaphaH |  
 
pradaraM kurute tasya lakShaNaM tattvataH shRuNu ||217||  
 
pradaraM kurute tasya lakShaNaM tattvataH shRuNu ||217||  
 +
 
picchilaM pANDuvarNaM ca guru snigdhaM ca shItalam |  
 
picchilaM pANDuvarNaM ca guru snigdhaM ca shItalam |  
 
sravatyasRuk shleShmalaM ca ghanaM mandarujAkaram ||218||  
 
sravatyasRuk shleShmalaM ca ghanaM mandarujAkaram ||218||  
 +
 
chardyarocakahRullAsashvAsakAsasamanvitam |  
 
chardyarocakahRullAsashvAsakAsasamanvitam |  
 
(vakShyate [4] kShIradoShANAM sAmAnyamiha kAraNam ||219||  
 
(vakShyate [4] kShIradoShANAM sAmAnyamiha kAraNam ||219||  
 +
 
yattadeva tridoShasya kAraNaM pradarasya tu | )  
 
yattadeva tridoShasya kAraNaM pradarasya tu | )  
   −
The vitiated kapha due to intake of heavy food or diet causes the pradara like condition and listen the exact symptoms of it. The menstrual blood flows out as greasy (slimy), pale, heavy, unctuous, cold, mixed with kapha, viscous and with mild pain. It is associated with vomiting, loss of appetite, alacrity or nausea, breathlessness and cough. (Further the general causes of vitiated milk will be described which are the causes of tridoshaja pradara). (217-219)
+
The vitiated ''kapha'' due to intake of heavy food or diet causes the ''pradara'' like condition and listen the exact symptoms of it. The menstrual blood flows out as greasy (slimy), pale, heavy, unctuous, cold, mixed with ''kapha,'' viscous and with mild pain. It is associated with vomiting, loss of appetite, alacrity or nausea, breathlessness and cough. (Further the general causes of vitiated milk will be described which are the causes of ''tridoshaja pradara''). [217-219]
Sannipataja Pradara:
+
 
 +
==== ''Sannipataja Pradara'' ====
 +
 
 
त्रिलिङ्गसंयुतं विद्यान्नैकावस्थमसृग्दरम् ||२२०||  
 
त्रिलिङ्गसंयुतं विद्यान्नैकावस्थमसृग्दरम् ||२२०||  
 +
 
नारी त्वतिपरिक्लिष्टा यदा प्रक्षीणशोणिता |  
 
नारी त्वतिपरिक्लिष्टा यदा प्रक्षीणशोणिता |  
 
सर्वहेतुसमाचारादतिवृद्धस्तदाऽनिलः ||२२१||  
 
सर्वहेतुसमाचारादतिवृद्धस्तदाऽनिलः ||२२१||  
 +
 
रक्तमार्गेण सृजति प्रत्यनीकबलं [५] कफम् |  
 
रक्तमार्गेण सृजति प्रत्यनीकबलं [५] कफम् |  
 
दुर्गन्धं पिच्छिलं पीतं विदग्धं पित्ततेजसा ||२२२||  
 
दुर्गन्धं पिच्छिलं पीतं विदग्धं पित्ततेजसा ||२२२||  
 +
 
वसां मेदश्च यावद्धि समुपादाय वेगवान् |  
 
वसां मेदश्च यावद्धि समुपादाय वेगवान् |  
 
सृजत्यपत्यमार्गेण सर्पिर्मज्जवसोपमम् ||२२३||  
 
सृजत्यपत्यमार्गेण सर्पिर्मज्जवसोपमम् ||२२३||  
    
triliṅgasaṁyutaṁ vidyānnaikāvasthamasr̥gdaram||220||  
 
triliṅgasaṁyutaṁ vidyānnaikāvasthamasr̥gdaram||220||  
 +
 
nārī tvatiparikliṣṭā yadā prakṣīṇaśōṇitā|  
 
nārī tvatiparikliṣṭā yadā prakṣīṇaśōṇitā|  
 
sarvahētusamācārādativr̥ddhastadā'nilaḥ||221||  
 
sarvahētusamācārādativr̥ddhastadā'nilaḥ||221||  
 +
 
raktamārgēṇa sr̥jati pratyanīkabalaṁ [5] kapham|  
 
raktamārgēṇa sr̥jati pratyanīkabalaṁ [5] kapham|  
 
durgandhaṁ picchilaṁ pītaṁ vidagdhaṁ pittatējasā||222||  
 
durgandhaṁ picchilaṁ pītaṁ vidagdhaṁ pittatējasā||222||  
 +
 
vasāṁ mēdaśca yāvaddhi samupādāya vēgavān|  
 
vasāṁ mēdaśca yāvaddhi samupādāya vēgavān|  
 
sr̥jatyapatyamārgēṇa sarpirmajjavasōpamam||223||  
 
sr̥jatyapatyamārgēṇa sarpirmajjavasōpamam||223||  
    
trili~ggasaMyutaM vidyAnnaikAvasthamasRugdaram ||220||  
 
trili~ggasaMyutaM vidyAnnaikAvasthamasRugdaram ||220||  
 +
 
nArI tvatiparikliShTA yadA prakShINashoNitA |  
 
nArI tvatiparikliShTA yadA prakShINashoNitA |  
 
sarvahetusamAcArAdativRuddhastadA~anilaH ||221||  
 
sarvahetusamAcArAdativRuddhastadA~anilaH ||221||  
 +
 
raktamArgeNa sRujati pratyanIkabalaM [5] kapham |  
 
raktamArgeNa sRujati pratyanIkabalaM [5] kapham |  
 
durgandhaM picchilaM pItaM vidagdhaM pittatejasA ||222||  
 
durgandhaM picchilaM pItaM vidagdhaM pittatejasA ||222||  
 +
 
vasAM medashca yAvaddhi samupAdAya vegavAn |  
 
vasAM medashca yAvaddhi samupAdAya vegavAn |  
 
sRujatyapatyamArgeNa sarpirmajjavasopamam ||223||  
 
sRujatyapatyamArgeNa sarpirmajjavasopamam ||223||  
   −
If the different symptoms which are mentioned for vata, pitta and kapha are present collectively then it is said to be sannipataja pradara. When a women who is severely ill and anaemic is indulged in consuming diet capable of aggravating all doshas, the intensely aggravated vayu due to use of all etiological factors, pushes out the kapha, responsible for discharge from the vagina which is foul smelling, slimy and yellow due to burning with the heat of pitta. Along with this, the yoni also expels with force the muscle and fat, burnt with pitta hence resembling like marrow and blood or ghrita. (220-223)
+
If the different symptoms which are mentioned for ''vata, pitta'' and ''kapha'' are present collectively then it is said to be ''sannipataja pradara''. When a women who is severely ill and anaemic is indulged in consuming diet capable of aggravating all ''doshas'', the intensely aggravated vayu due to use of all etiological factors, pushes out the ''kapha,'' responsible for discharge from the vagina which is foul smelling, slimy and yellow due to burning with the heat of ''pitta''. Along with this, the ''yoni'' also expels with force the muscle and fat, burnt with pitta hence resembling like marrow and blood or ''ghrita''. [220-223]
Signs of incurability in pradara:
+
 
 +
==== Signs of incurability in ''pradara'' ====
 +
 
 
शश्वत् स्रवत्यथास्रावं तृष्णादाहज्वरान्विताम् |  
 
शश्वत् स्रवत्यथास्रावं तृष्णादाहज्वरान्विताम् |  
 
क्षीणरक्तां दुर्बलां स तामसाध्यां विवर्जयेत् ||२२४||
 
क्षीणरक्तां दुर्बलां स तामसाध्यां विवर्जयेत् ||२२४||
 +
 
śaśvat sravatyathāsrāvaṁ tr̥ṣṇādāhajvarānvitām|  
 
śaśvat sravatyathāsrāvaṁ tr̥ṣṇādāhajvarānvitām|  
 
kṣīṇaraktāṁ durbalāṁ sa tāmasādhyāṁ vivarjayēt||224||  
 
kṣīṇaraktāṁ durbalāṁ sa tāmasādhyāṁ vivarjayēt||224||  
 +
 
shashvat sravatyathAsrAvaM tRuShNAdAhajvarAnvitAm |  
 
shashvat sravatyathAsrAvaM tRuShNAdAhajvarAnvitAm |  
 
kShINaraktAM durbalAM sa tAmasAdhyAM vivarjayet ||224||  
 
kShINaraktAM durbalAM sa tAmasAdhyAM vivarjayet ||224||  
If there is continuous discharge from the vagina of woman and associated with thirst, burning sensation and fever and if she is anaemic and weak then her pradara roga is incurable, and it should not be treated. (224)
+
 
Characteristics of normal menstruation:
+
If there is continuous discharge from the vagina of woman and associated with thirst, burning sensation and fever and if she is anemic and weak then her ''pradara roga'' is incurable, and it should not be treated. [224]
 +
 
 +
==== Characteristics of normal menstruation ====
 +
 
 
मासान्निष्पिच्छदाहार्ति पञ्चरात्रानुबन्धि च |  
 
मासान्निष्पिच्छदाहार्ति पञ्चरात्रानुबन्धि च |  
 
नैवातिबहु नात्यल्पमार्तवं शुद्धमादिशेत् ||२२५||  
 
नैवातिबहु नात्यल्पमार्तवं शुद्धमादिशेत् ||२२५||  
 +
 
गुञ्जाफलसवर्णं च पद्मालक्तकसन्निभम् [१] |  
 
गुञ्जाफलसवर्णं च पद्मालक्तकसन्निभम् [१] |  
 
इन्द्रगोपकसङ्काशमार्तवं शुद्धमादिशेत् ||२२६||  
 
इन्द्रगोपकसङ्काशमार्तवं शुद्धमादिशेत् ||२२६||  
 +
 
māsānniṣpicchadāhārti pañcarātrānubandhi ca|  
 
māsānniṣpicchadāhārti pañcarātrānubandhi ca|  
 
naivātibahu nātyalpamārtavaṁ śuddhamādiśēt||225||  
 
naivātibahu nātyalpamārtavaṁ śuddhamādiśēt||225||  
 +
 
guñjāphalasavarṇaṁ ca padmālaktakasannibham [1] |  
 
guñjāphalasavarṇaṁ ca padmālaktakasannibham [1] |  
 
indragōpakasaṅkāśamārtavaṁ śuddhamādiśēt||226||  
 
indragōpakasaṅkāśamārtavaṁ śuddhamādiśēt||226||  
 +
 
mAsAnniShpicchadAhArti pa~jcarAtrAnubandhi ca |  
 
mAsAnniShpicchadAhArti pa~jcarAtrAnubandhi ca |  
 
naivAtibahu nAtyalpamArtavaM shuddhamAdishet ||225||  
 
naivAtibahu nAtyalpamArtavaM shuddhamAdishet ||225||  
 +
 
gu~jjAphalasavarNaM ca padmAlaktakasannibham [1] |  
 
gu~jjAphalasavarNaM ca padmAlaktakasannibham [1] |  
 
indragopakasa~gkAshamArtavaM shuddhamAdishet ||226||  
 
indragopakasa~gkAshamArtavaM shuddhamAdishet ||226||  
   −
If menstrual discharge (artava) comes after a month without stickiness (sliminess), burning sensation and pain, persists for five days, neither too little nor excess in quantity then it is considered as free from doshas or normal. In colour, artava (menstrual blood) should be red like gunja fruit, red lotus flower or mahavara or red as indragopaka insect, such artava is considered as normal menstrual blood. (225-226)
+
If menstrual discharge (artava) comes after a month without stickiness (sliminess), burning sensation and pain, persists for five days, neither too little nor excess in quantity then it is considered as free from ''doshas'' or normal. In color, ''artava'' (menstrual blood) should be red like ''gunja'' fruit, red lotus flower or ''mahavara'' or red as ''indragopaka'' insect, such ''artava'' is considered as normal menstrual blood. [225-226]
Treatment of pradara:
+
 
 +
==== Treatment of ''pradara'' ====
 +
 
 
योनीनां वातलाद्यानां यदुक्तमिह भेषजम् |  
 
योनीनां वातलाद्यानां यदुक्तमिह भेषजम् |  
 
चतुर्णां प्रदराणां च तत् सर्वं कारयेद्भिषक् ||२२७||  
 
चतुर्णां प्रदराणां च तत् सर्वं कारयेद्भिषक् ||२२७||