Changes

285 bytes added ,  21:21, 12 October 2018
Line 1,109: Line 1,109:  
श्लेष्मलायां कटुप्रायाः समूत्रा बस्तयो हिताः |  
 
श्लेष्मलायां कटुप्रायाः समूत्रा बस्तयो हिताः |  
 
पित्ते समधुरक्षीरा वाते तैलाम्लसंयुताः ||८५||  
 
पित्ते समधुरक्षीरा वाते तैलाम्लसंयुताः ||८५||  
 +
 
सन्निपातसमुत्थायाः कर्म साधारणं हितम् |८६|  
 
सन्निपातसमुत्थायाः कर्म साधारणं हितम् |८६|  
 +
 
ślēṣmalāyāṁ kaṭuprāyāḥ samūtrā bastayō hitāḥ|  
 
ślēṣmalāyāṁ kaṭuprāyāḥ samūtrā bastayō hitāḥ|  
 
pittē samadhurakṣīrā vātē tailāmlasaṁyutāḥ||85||  
 
pittē samadhurakṣīrā vātē tailāmlasaṁyutāḥ||85||  
 +
 
sannipātasamutthāyāḥ karma sādhāraṇaṁ hitam|86|  
 
sannipātasamutthāyāḥ karma sādhāraṇaṁ hitam|86|  
 +
 
shleShmalAyAM kaTuprAyAH samUtrA bastayo hitAH|  
 
shleShmalAyAM kaTuprAyAH samUtrA bastayo hitAH|  
 
pitte samadhurakShIrA vAte tailAmlasaMyutAH||85||  
 
pitte samadhurakShIrA vAte tailAmlasaMyutAH||85||  
 +
 
sannipAtasamutthAyAH karma sAdhAraNaM hitam|86|
 
sannipAtasamutthAyAH karma sAdhAraNaM hitam|86|
In case of genital tract disorders with predominance of kapha, uttar basti of pungent drugs and cow’s urine is beneficial.  
+
 
In pitta dominant disorders, uttara basti should be given with the decoction and milk processed with sweet drugs (madhura dravyas) and mixed together. In that of vata, uttar basti should be given with oil and decoction or juice of sweet drugs together. In the sannipatika disorders, all the measures (general treatment of disorders of the genital tract due to vata, pitta and kapha) mixed together are beneficial.(85-86)
+
In case of genital tract disorders with predominance of ''kapha, uttara basti'' of pungent drugs and cow’s urine is beneficial.
Management of rakta yoni (vaginal bleeding):
+
 +
In ''pitta'' dominant disorders, ''uttara basti'' should be given with the decoction and milk processed with sweet drugs (''madhura dravyas'') and mixed together. In that of ''vata, uttara basti'' should be given with oil and decoction or juice of sweet drugs together. In the ''sannipatika'' disorders, all the measures (general treatment of disorders of the genital tract due to ''vata, pitta'' and ''kapha'') mixed together are beneficial.[85-86]
 +
 
 +
==== Management of ''rakta yoni'' (vaginal bleeding) ====
 +
 
 
रक्तयोन्यामसृग्वर्णैरनुबन्धं समीक्ष्य च ||८६||  
 
रक्तयोन्यामसृग्वर्णैरनुबन्धं समीक्ष्य च ||८६||  
 +
 
ततः कुर्याद्यथादोषं रक्तस्थापनमौषधम् |  
 
ततः कुर्याद्यथादोषं रक्तस्थापनमौषधम् |  
 +
 
raktayōnyāmasr̥gvarṇairanubandhaṁ samīkṣya ca||86||  
 
raktayōnyāmasr̥gvarṇairanubandhaṁ samīkṣya ca||86||  
 +
 
tataḥ kuryādyathādōṣaṁ raktasthāpanamauṣadham|  
 
tataḥ kuryādyathādōṣaṁ raktasthāpanamauṣadham|  
    
raktayonyAmasRugvarNairanubandhaM samIkShya ca||86||  
 
raktayonyAmasRugvarNairanubandhaM samIkShya ca||86||  
 +
 
tataH kuryAdyathAdoShaM raktasthApanamauShadham|
 
tataH kuryAdyathAdoShaM raktasthApanamauShadham|
   −
In rakta yoni (bleeding through the vagina), the colour of bleeding should be observed for the association of doshas and haemostatic drugs should be used according to the involvement of doshas. (86)
+
In ''rakta yoni'' (bleeding through the vagina), the color of bleeding should be observed for the association of ''doshas'' and hemostatic drugs should be used according to the involvement of ''doshas''. [86]
Management of vata dominant asrigadara:
+
 
 +
==== Management of ''vata'' dominant ''asrigadara'' ====
 +
 
 
तिलचूर्णं दधि घृतं फाणितं शौकरी वसा ||८७||  
 
तिलचूर्णं दधि घृतं फाणितं शौकरी वसा ||८७||  
 +
 
क्षौद्रेण संयुतं पेयं वातासृग्दरनाशनम् |  
 
क्षौद्रेण संयुतं पेयं वातासृग्दरनाशनम् |  
 +
 
tilacūrṇaṁ dadhi ghr̥taṁ phāṇitaṁ śaukarī vasā||87||  
 
tilacūrṇaṁ dadhi ghr̥taṁ phāṇitaṁ śaukarī vasā||87||  
 +
 
kṣaudrēṇa saṁyutaṁ pēyaṁ vātāsr̥gdaranāśanam|  
 
kṣaudrēṇa saṁyutaṁ pēyaṁ vātāsr̥gdaranāśanam|  
    
tilacUrNaM dadhi ghRutaM phANitaM shaukarI vasA||87||  
 
tilacUrNaM dadhi ghRutaM phANitaM shaukarI vasA||87||  
 +
 
kShaudreNa saMyutaM peyaM vAtAsRugdaranAshanam|
 
kShaudreNa saMyutaM peyaM vAtAsRugdaranAshanam|
For relief (alleviation) of vataja asrigdara (menorrhoagia due to vata), powder of sesame, curd, ghee, rava, pigfat all mixed with honey and should be used.(87)
+
 
 +
For relief (alleviation) of ''vataja asrigdara'' (menorrhagia due to ''vata''), powder of sesame, curd, ghee, ''rava,'' pigfat all mixed with honey and should be used.[87]
 +
 
वराहस्य रसो मेद्यः सकौलत्थोऽनिलाधिके ||८८||  
 
वराहस्य रसो मेद्यः सकौलत्थोऽनिलाधिके ||८८||  
 +
 
शर्कराक्षौद्रयष्ट्याह्वनागरैर्वा युतं दधि |  
 
शर्कराक्षौद्रयष्ट्याह्वनागरैर्वा युतं दधि |  
 +
 
varāhasya rasō mēdyaḥ sakaulatthō'nilādhikē||88||  
 
varāhasya rasō mēdyaḥ sakaulatthō'nilādhikē||88||  
 +
 
śarkarākṣaudrayaṣṭyāhvanāgarairvā yutaṁ dadhi|  
 
śarkarākṣaudrayaṣṭyāhvanāgarairvā yutaṁ dadhi|  
    
varAhasya raso medyaH sakaulattho~anilAdhike||88||  
 
varAhasya raso medyaH sakaulattho~anilAdhike||88||  
 +
 
sharkarAkShaudrayaShTyAhvanAgarairvA yutaM dadhi|  
 
sharkarAkShaudrayaShTyAhvanAgarairvA yutaM dadhi|  
The use of fat rich pig flesh juice mixed with the decoction of kulattha destroys the vataja asrigdara or curd prepared with the sugar, honey, mulethi and shunthi is benefical in vataja asrigdara. (88)
+
 
Management of pitta dominant asrigadara:
+
The use of fat rich pig flesh juice mixed with the decoction of ''kulattha'' destroys the ''vataja asrigdara'' or curd prepared with the sugar, honey, ''mulethi'' and ''shunthi'' is beneficial in ''vataja asrigdara''. [88]
 +
 
 +
==== Management of ''pitta'' dominant ''asrigadara'' ====
 +
 
 
पयस्योत्पलशालूकबिसकालीयकाम्बुदम् ||८९||  
 
पयस्योत्पलशालूकबिसकालीयकाम्बुदम् ||८९||  
 +
 
सपयःशर्कराक्षौद्रं पैत्तिकेऽसृग्दरे  पिबेत् |९०|
 
सपयःशर्कराक्षौद्रं पैत्तिकेऽसृग्दरे  पिबेत् |९०|
 +
 
payasyōtpalaśālūkabisakālīyakāmbudam||89||  
 
payasyōtpalaśālūkabisakālīyakāmbudam||89||  
 +
 
sapayaḥśarkarākṣaudraṁ paittikē'sr̥gdarē [1] pibēt|90|
 
sapayaḥśarkarākṣaudraṁ paittikē'sr̥gdarē [1] pibēt|90|
 +
 
payasyotpalashAlUkabisakAlIyakAmbudam||89||  
 
payasyotpalashAlUkabisakAlIyakAmbudam||89||  
 +
 
sapayaHsharkarAkShaudraM paittike~asRugdare  pibet|90|
 
sapayaHsharkarAkShaudraM paittike~asRugdare  pibet|90|
In paittika pradara roga, payasya, uttapala, shaluka, bias, kaliyaka, musta, all these together or single drug should be taken along with milk, sugar and honey.(89)
+
 
Pushyanuga churna:
+
In ''paittika pradara roga, payasya, uttapala, shaluka, bias, kaliyaka, musta,'' all these together or single drug should be taken along with milk, sugar and honey.[89]
 +
 
 +
==== ''Pushyanuga churna'' ====
 +
 
 
पाठा जम्ब्वाम्रयोर्मध्यं शिलोद्भेदं रसाञ्जनम् ||९०||  
 
पाठा जम्ब्वाम्रयोर्मध्यं शिलोद्भेदं रसाञ्जनम् ||९०||  
 +
 
अम्बष्ठा शाल्मलीश्लेषं समङ्गां वत्सकत्वचम् |  
 
अम्बष्ठा शाल्मलीश्लेषं समङ्गां वत्सकत्वचम् |  
 
बाह्लीकातिविषे बिल्वं मुस्तं लोध्रं सगैरिकम् ||९१||  
 
बाह्लीकातिविषे बिल्वं मुस्तं लोध्रं सगैरिकम् ||९१||  
 +
 
कट्वङ्गं मरिचं शुण्ठीं मृद्वीकां रक्तचन्दनम् |  
 
कट्वङ्गं मरिचं शुण्ठीं मृद्वीकां रक्तचन्दनम् |  
 
कट्फलं वत्सकानन्ताधातकीमधुकार्जुनम् ||९२||  
 
कट्फलं वत्सकानन्ताधातकीमधुकार्जुनम् ||९२||  
 +
 
पुष्येणोद्धृत्य तुल्यानि सूक्ष्मचूर्णानि कारयेत् |  
 
पुष्येणोद्धृत्य तुल्यानि सूक्ष्मचूर्णानि कारयेत् |  
 
तानि क्षौद्रेण संयोज्य पिबेत्तण्डुलवारिणा ||९३||  
 
तानि क्षौद्रेण संयोज्य पिबेत्तण्डुलवारिणा ||९३||  
 +
 
अर्शःसु चातिसारेषु रक्तं यच्चोपवेश्यते |  
 
अर्शःसु चातिसारेषु रक्तं यच्चोपवेश्यते |  
 
दोषागन्तुकृता ये च बालानां तांश्च नाशयेत् ||९४||  
 
दोषागन्तुकृता ये च बालानां तांश्च नाशयेत् ||९४||  
 +
 
योनिदोषं रजोदोषं श्वेतं नीलं सपीतकम् |  
 
योनिदोषं रजोदोषं श्वेतं नीलं सपीतकम् |  
स्त्रीणां श्यावारुणं यच्च प्रसह्य विनिवर्तयेत् ||९५||  
+
स्त्रीणां श्यावारुणं यच्च प्रसह्य विनिवर्तयेत् ||९५||
 +
 
चूर्णं पुष्यानुगं नाम हितमात्रेयपूजितम् |९६| इति पुष्यानुगचूर्णम् |
 
चूर्णं पुष्यानुगं नाम हितमात्रेयपूजितम् |९६| इति पुष्यानुगचूर्णम् |
 +
 
pāṭhā jambvāmrayōrmadhyaṁ śilōdbhēdaṁ rasāñjanam||90||  
 
pāṭhā jambvāmrayōrmadhyaṁ śilōdbhēdaṁ rasāñjanam||90||  
 +
 
ambaṣṭhā śālmalīślēṣaṁ samaṅgāṁ vatsakatvacam|  
 
ambaṣṭhā śālmalīślēṣaṁ samaṅgāṁ vatsakatvacam|  
 
bāhlīkātiviṣē bilvaṁ mustaṁ lōdhraṁ sagairikam||91||  
 
bāhlīkātiviṣē bilvaṁ mustaṁ lōdhraṁ sagairikam||91||  
 +
 
kaṭvaṅgaṁ maricaṁ śuṇṭhīṁ mr̥dvīkāṁ raktacandanam|  
 
kaṭvaṅgaṁ maricaṁ śuṇṭhīṁ mr̥dvīkāṁ raktacandanam|  
 
kaṭphalaṁ vatsakānantādhātakīmadhukārjunam||92||  
 
kaṭphalaṁ vatsakānantādhātakīmadhukārjunam||92||  
 +
 
puṣyēṇōddhr̥tya tulyāni sūkṣmacūrṇāni kārayēt|  
 
puṣyēṇōddhr̥tya tulyāni sūkṣmacūrṇāni kārayēt|  
 
tāni kṣaudrēṇa saṁyōjya pibēttaṇḍulavāriṇā||93||  
 
tāni kṣaudrēṇa saṁyōjya pibēttaṇḍulavāriṇā||93||  
 +
 
arśaḥsu cātisārēṣu raktaṁ yaccōpavēśyatē|  
 
arśaḥsu cātisārēṣu raktaṁ yaccōpavēśyatē|  
 
dōṣāgantukr̥tā yē ca bālānāṁ tāṁśca nāśayēt||94||  
 
dōṣāgantukr̥tā yē ca bālānāṁ tāṁśca nāśayēt||94||  
 +
 
yōnidōṣaṁ rajōdōṣaṁ śvētaṁ nīlaṁ sapītakam|  
 
yōnidōṣaṁ rajōdōṣaṁ śvētaṁ nīlaṁ sapītakam|  
 
strīṇāṁ śyāvāruṇaṁ yacca prasahya vinivartayēt||95||  
 
strīṇāṁ śyāvāruṇaṁ yacca prasahya vinivartayēt||95||  
 +
 
cūrṇaṁ puṣyānugaṁ nāma hitamātrēyapūjitam|96|
 
cūrṇaṁ puṣyānugaṁ nāma hitamātrēyapūjitam|96|
 +
 
iti puṣyānugacūrṇam  
 
iti puṣyānugacūrṇam  
 
pAThA jambvAmrayormadhyaM shilodbhedaM rasA~jjanam||90||  
 
pAThA jambvAmrayormadhyaM shilodbhedaM rasA~jjanam||90||  
 +
 
ambaShThA shAlmalIshleShaM sama~ggAM vatsakatvacam|  
 
ambaShThA shAlmalIshleShaM sama~ggAM vatsakatvacam|  
 
bAhlIkAtiviShe bilvaM mustaM lodhraM sagairikam||91||  
 
bAhlIkAtiviShe bilvaM mustaM lodhraM sagairikam||91||  
 +
 
kaTva~ggaM maricaM shuNThIM mRudvIkAM raktacandanam|  
 
kaTva~ggaM maricaM shuNThIM mRudvIkAM raktacandanam|  
 
kaTphalaM vatsakAnantAdhAtakImadhukArjunam||92||  
 
kaTphalaM vatsakAnantAdhAtakImadhukArjunam||92||  
 +
 
puShyeNoddhRutya tulyAni sUkShmacUrNAni kArayet|  
 
puShyeNoddhRutya tulyAni sUkShmacUrNAni kArayet|  
 
tAni kShaudreNa saMyojya pibettaNDulavAriNA||93||  
 
tAni kShaudreNa saMyojya pibettaNDulavAriNA||93||  
 +
 
arshaHsu cAtisAreShu raktaM yaccopaveshyate|  
 
arshaHsu cAtisAreShu raktaM yaccopaveshyate|  
 
doShAgantukRutA ye ca bAlAnAM tAMshca nAshayet||94||  
 
doShAgantukRutA ye ca bAlAnAM tAMshca nAshayet||94||  
 +
 
yonidoShaM rajodoShaM shvetaM nIlaM sapItakam|  
 
yonidoShaM rajodoShaM shvetaM nIlaM sapItakam|  
 
strINAM shyAvAruNaM yacca prasahya vinivartayet||95||  
 
strINAM shyAvAruNaM yacca prasahya vinivartayet||95||  
 +
 
cUrNaM puShyAnugaM nAma hitamAtreyapUjitam|96|  
 
cUrNaM puShyAnugaM nAma hitamAtreyapUjitam|96|  
 +
 
iti puShyAnugacUrNam|
 
iti puShyAnugacUrNam|
Patha, kernel of jamun, kernel of mango, shilabheda, rasanjana, ambashtha, mocharasa, lajjalu, bark of kutaja, kesara, ativisha, bilva, musta, lodhra, gairika, aralu, maricha, shunthi, mridvika, red sandal, katphala, indrayava, ananta, dhataki, madhuka and arjuna all these drugs should be collected in pushya constellation in equal quantity. Prepare the fine powder of these. It should be given to lick with madhu and followed by rice water. It helps to stop the bleeding caused by the piles and diarrhoea. It also stops the bleeding in children caused by the doshas or extraneous factor. It cures the genital tract disorders, menstrual disorders and discharges as white, blue, yellow, blackish and reddish. This powder named as ‘pushyanuga’ is praised by Atreya and extremely beneficial in above mentioned disorders. (90-96)
+
 
 +
''Patha,'' kernel of ''jamun,'' kernel of mango, ''shilabheda, rasanjana, ambashtha, mocharasa, lajjalu,'' bark of ''kutaja, kesara, ativisha, bilva, musta, lodhra, gairika, aralu, maricha, shunthi, mridvika,'' red sandal, ''katphala, indrayava, ananta, dhataki, madhuka'' and ''arjuna'' all these drugs should be collected in ''pushya'' constellation in equal quantity. Prepare the fine powder of these. It should be given to lick with ''madhu'' and followed by rice water. It helps to stop the bleeding caused by the piles and diarrhea. It also stops the bleeding in children caused by the ''doshas'' or extraneous factor. It cures the genital tract disorders, menstrual disorders and discharges as white, blue, yellow, blackish and reddish. This powder named as ''pushyanuga'' is praised by Atreya and extremely beneficial in above mentioned disorders. [90-96]
 +
 
 
तण्डुलीयकमूलं तु सक्षौद्रं तण्डुलाम्बुना ||९६||  
 
तण्डुलीयकमूलं तु सक्षौद्रं तण्डुलाम्बुना ||९६||  
 +
 
रसाञ्जनं च लाक्षां च छागेन पयसा पिबेत् |  
 
रसाञ्जनं च लाक्षां च छागेन पयसा पिबेत् |  
 +
 
taṇḍulīyakamūlaṁ tu sakṣaudraṁ taṇḍulāmbunā||96||  
 
taṇḍulīyakamūlaṁ tu sakṣaudraṁ taṇḍulāmbunā||96||  
 +
 
rasāñjanaṁ ca lākṣāṁ ca chāgēna payasā pibēt|  
 
rasāñjanaṁ ca lākṣāṁ ca chāgēna payasā pibēt|  
    
taNDulIyakamUlaM tu sakShaudraM taNDulAmbunA||96||  
 
taNDulIyakamUlaM tu sakShaudraM taNDulAmbunA||96||  
 +
 
rasA~jjanaM ca lAkShAM ca chAgena payasA pibet|  
 
rasA~jjanaM ca lAkShAM ca chAgena payasA pibet|  
The paste of tanduliyaka mula mixed with honey should be taken with rice water and rasanjana and lac should be drink with goat’s milk. (96)
+
 
 +
The paste of ''tanduliyaka mula'' mixed with honey should be taken with rice water and ''rasanjana'' and lac should be drink with goat’s milk. [96]
 +
 
 
पत्रकल्कौ घृते भृष्टौ राजादनकपित्थयोः ||९७||  
 
पत्रकल्कौ घृते भृष्टौ राजादनकपित्थयोः ||९७||  
 +
 
पित्तानिलहरौ, पैत्ते सर्वथैवास्रपित्तजित् |  
 
पित्तानिलहरौ, पैत्ते सर्वथैवास्रपित्तजित् |  
 +
 
patrakalkau ghr̥tē bhr̥ṣṭau rājādanakapitthayōḥ||97||  
 
patrakalkau ghr̥tē bhr̥ṣṭau rājādanakapitthayōḥ||97||  
 +
 
pittānilaharau, paittē sarvathaivāsrapittajit|  
 
pittānilaharau, paittē sarvathaivāsrapittajit|  
    
patrakalkau ghRute bhRuShTau rAjAdanakapitthayoH||97||  
 
patrakalkau ghRute bhRuShTau rAjAdanakapitthayoH||97||  
 +
 
pittAnilaharau, paitte sarvathaivAsrapittajit|  
 
pittAnilaharau, paitte sarvathaivAsrapittajit|  
Paste of rasanjana and kapittha leaves, roasted in ghee destroys the disorders due to pitta and kapha.(97)
+
 
Management of kapha dominant asrigadara:
+
Paste of ''rasanjana'' and ''kapittha'' leaves, roasted in ghee destroys the disorders due to ''pitta'' and ''kapha''.[97]
 +
 
 +
==== Management of ''kapha'' dominant ''asrigadara'' ====
 +
 
 
मधुकं त्रिफलां लोध्रं मुस्तं सौराष्ट्रिकां मधु ||९८||  
 
मधुकं त्रिफलां लोध्रं मुस्तं सौराष्ट्रिकां मधु ||९८||  
 
मद्यैर्निम्बगुडूच्यौ वा कफजेऽसृग्दरे पिबेत् |  
 
मद्यैर्निम्बगुडूच्यौ वा कफजेऽसृग्दरे पिबेत् |