9,091
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Line 407:
Line 407: + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +
→Properties and effects of madya on oja
मद्यं हृदयमाविश्य स्वगुणैरोजसो गुणान् |
मद्यं हृदयमाविश्य स्वगुणैरोजसो गुणान् |
दशभिर्दश सङ्क्षोभ्य चेतो नयति विक्रियाम् ||२९||
दशभिर्दश सङ्क्षोभ्य चेतो नयति विक्रियाम् ||२९||
लघूष्णतीक्ष्णसूक्ष्माम्लव्यवाय्याशुगमेव च |
लघूष्णतीक्ष्णसूक्ष्माम्लव्यवाय्याशुगमेव च |
रूक्षं विकाशि विशदं मद्यं दशगुणं स्मृतम् ||३०||
रूक्षं विकाशि विशदं मद्यं दशगुणं स्मृतम् ||३०||
गुरु शीतं मृदु श्लक्ष्णं बहलं मधुरं स्थिरम् |
गुरु शीतं मृदु श्लक्ष्णं बहलं मधुरं स्थिरम् |
प्रसन्नं पिच्छिलं स्निग्धमोजो दशगुणं स्मृतम् ||३१||
प्रसन्नं पिच्छिलं स्निग्धमोजो दशगुणं स्मृतम् ||३१||
गुरुत्वं लाघवाच्छैत्यमौष्णादम्लस्वभावतः |
गुरुत्वं लाघवाच्छैत्यमौष्णादम्लस्वभावतः |
माधुर्यं मार्दवं तैक्ष्ण्यात्प्रसादं चाशुभावनात् ||३२||
माधुर्यं मार्दवं तैक्ष्ण्यात्प्रसादं चाशुभावनात् ||३२||
रौक्ष्यात् स्नेहं व्यवायित्वात् स्थिरत्वं श्लक्ष्णतामपि |
रौक्ष्यात् स्नेहं व्यवायित्वात् स्थिरत्वं श्लक्ष्णतामपि |
विकासिभावात्पैच्छिल्यं वैशद्यात्सान्द्रतां तथा ||३३||
विकासिभावात्पैच्छिल्यं वैशद्यात्सान्द्रतां तथा ||३३||
सौक्ष्म्यान्मद्यं निहन्त्येवमोजसः स्वगुणैर्गुणान् |
सौक्ष्म्यान्मद्यं निहन्त्येवमोजसः स्वगुणैर्गुणान् |
सत्त्वं तदाश्रयं चाशु सङ्क्षोभ्य जनयेन्मदम् ||३४||
सत्त्वं तदाश्रयं चाशु सङ्क्षोभ्य जनयेन्मदम् ||३४||
रसवातादिमार्गाणां [१] सत्त्वबुद्धीन्द्रियात्मनाम् |
रसवातादिमार्गाणां [१] सत्त्वबुद्धीन्द्रियात्मनाम् |
प्रधानस्यौजसश्चैव हृदयं स्थानमुच्यते ||३५||
प्रधानस्यौजसश्चैव हृदयं स्थानमुच्यते ||३५||
अतिपीतेन मद्येन विहतेनौजसा च तत् |
अतिपीतेन मद्येन विहतेनौजसा च तत् |
हृदयं याति विकृतिं तत्रस्था ये च धातवः ||३६||
हृदयं याति विकृतिं तत्रस्था ये च धातवः ||३६||
madyaṁ hr̥dayamāviśya svaguṇairōjasō guṇān|
madyaṁ hr̥dayamāviśya svaguṇairōjasō guṇān|
daśabhirdaśa saṅkṣōbhya cētō nayati vikriyām||29||
daśabhirdaśa saṅkṣōbhya cētō nayati vikriyām||29||
laghūṣṇatīkṣṇasūkṣmāmlavyavāyyāśugamēva ca|
laghūṣṇatīkṣṇasūkṣmāmlavyavāyyāśugamēva ca|
rūkṣaṁ vikāśi viśadaṁ madyaṁ daśaguṇaṁ smr̥tam||30||
rūkṣaṁ vikāśi viśadaṁ madyaṁ daśaguṇaṁ smr̥tam||30||
guru śītaṁ mr̥du ślakṣṇaṁ bahalaṁ madhuraṁ sthiram|
guru śītaṁ mr̥du ślakṣṇaṁ bahalaṁ madhuraṁ sthiram|
prasannaṁ picchilaṁ snigdhamōjō daśaguṇaṁ smr̥tam||31||
prasannaṁ picchilaṁ snigdhamōjō daśaguṇaṁ smr̥tam||31||
gurutvaṁ lāghavācchaityamauṣṇādamlasvabhāvataḥ|
gurutvaṁ lāghavācchaityamauṣṇādamlasvabhāvataḥ|
mādhuryaṁ mārdavaṁ taikṣṇyātprasādaṁ cāśubhāvanāt||32||
mādhuryaṁ mārdavaṁ taikṣṇyātprasādaṁ cāśubhāvanāt||32||
raukṣyāt snēhaṁ vyavāyitvāt sthiratvaṁ ślakṣṇatāmapi|
raukṣyāt snēhaṁ vyavāyitvāt sthiratvaṁ ślakṣṇatāmapi|
vikāsibhāvātpaicchilyaṁ vaiśadyātsāndratāṁ tathā||33||
vikāsibhāvātpaicchilyaṁ vaiśadyātsāndratāṁ tathā||33||
saukṣmyānmadyaṁ nihantyēvamōjasaḥ svaguṇairguṇān|
saukṣmyānmadyaṁ nihantyēvamōjasaḥ svaguṇairguṇān|
sattvaṁ tadāśrayaṁ cāśu saṅkṣōbhya janayēnmadam||34||
sattvaṁ tadāśrayaṁ cāśu saṅkṣōbhya janayēnmadam||34||
rasavātādimārgāṇāṁ [1] sattvabuddhīndriyātmanām|
rasavātādimārgāṇāṁ [1] sattvabuddhīndriyātmanām|
pradhānasyaujasaścaiva hr̥dayaṁ sthānamucyatē||35||
pradhānasyaujasaścaiva hr̥dayaṁ sthānamucyatē||35||
atipītēna madyēna vihatēnaujasā ca tat|
atipītēna madyēna vihatēnaujasā ca tat|
hr̥dayaṁ yāti vikr̥tiṁ tatrasthā yē ca dhātavaḥ||36||
hr̥dayaṁ yāti vikr̥tiṁ tatrasthā yē ca dhātavaḥ||36||
madyaM hRudayamAvishya svaguNairojaso guNAn |
madyaM hRudayamAvishya svaguNairojaso guNAn |
dashabhirdasha sa~gkShobhya ceto nayati vikriyAm ||29||
dashabhirdasha sa~gkShobhya ceto nayati vikriyAm ||29||
laghUShNatIkShNasUkShmAmlavyavAyyAshugameva ca |
laghUShNatIkShNasUkShmAmlavyavAyyAshugameva ca |
rUkShaM vikAshi vishadaM madyaM dashaguNaM smRutam ||30||
rUkShaM vikAshi vishadaM madyaM dashaguNaM smRutam ||30||
guru shItaM mRudu shlakShNaM bahalaM madhuraM sthiram |
guru shItaM mRudu shlakShNaM bahalaM madhuraM sthiram |
prasannaM picchilaM snigdhamojo dashaguNaM smRutam ||31||
prasannaM picchilaM snigdhamojo dashaguNaM smRutam ||31||
gurutvaM lAghavAcchaityamauShNAdamlasvabhAvataH |
gurutvaM lAghavAcchaityamauShNAdamlasvabhAvataH |
mAdhuryaM mArdavaM taikShNyAtprasAdaM cAshubhAvanAt ||32||
mAdhuryaM mArdavaM taikShNyAtprasAdaM cAshubhAvanAt ||32||
raukShyAt snehaM vyavAyitvAt sthiratvaM shlakShNatAmapi |
raukShyAt snehaM vyavAyitvAt sthiratvaM shlakShNatAmapi |
vikAsibhAvAtpaicchilyaM vaishadyAtsAndratAM tathA ||33||
vikAsibhAvAtpaicchilyaM vaishadyAtsAndratAM tathA ||33||
saukShmyAnmadyaM nihantyevamojasaH svaguNairguNAn |
saukShmyAnmadyaM nihantyevamojasaH svaguNairguNAn |
sattvaM tadAshrayaM cAshu sa~gkShobhya janayenmadam ||34||
sattvaM tadAshrayaM cAshu sa~gkShobhya janayenmadam ||34||
rasavAtAdimArgANAM [1] sattvabuddhIndriyAtmanAm |
rasavAtAdimArgANAM [1] sattvabuddhIndriyAtmanAm |
pradhAnasyaujasashcaiva hRudayaM sthAnamucyate ||35||
pradhAnasyaujasashcaiva hRudayaM sthAnamucyate ||35||
atipItena madyena vihatenaujasA ca tat |
atipItena madyena vihatenaujasA ca tat |
hRudayaM yAti vikRutiM tatrasthA ye ca dhAtavaH ||36||
hRudayaM yAti vikRutiM tatrasthA ye ca dhAtavaH ||36||